T.C.
MARMARA ÜNİVERSİTESİ
TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ
TÜRK TARİHİ ANABİLİM DALI YENİÇAĞ TARİHİ BİLİM DALI
1072 TARİHLİ AHİ ÇELEBİ MAHKEMELERİ 11 NUMARALI ŞERİYYE SİCİL DEFTERİ
(TRANSKRİPSİYON VE DEĞERLENDİRME )
YÜKSEK LİSANS TEZİ
FERYAL ÖRKMES
İSTANBUL – 2014
T.C.
MARMARA ÜNİVERSİTESİ
TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ
TÜRK TARİHİ ANABİLİM DALI YENİÇAĞ TARİHİ BİLİM DALI
1072 TARİHLİ AHİ ÇELEBİ MAHKEMELERİ 11 NUMARALI ŞERİYYE SİCİL DEFTERİ
(TRANSKRİPSİYON VE DEĞERLENDİRME )
YÜKSEK LİSANS TEZİ
HAZIRLAYAN FERYAL ÖRKMES
TEZ DANIŞMANI
YAR. DOÇ. DR. MEHMET TAŞTEMİR
İSTANBUL – 2014
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ...II ÖZET...III ABSTRACT...IV GİRİŞ...1 DEĞERLENDİRME………..…...……6 HÜKÜM ÖZETLERİ LİSTESİ...11 1072 TARİHLİ AHİ ÇELEBİ MAHKEMELERİ 11 NUMARALI ŞERİYYE SİCİLİ METİN TRANSKRİBİ...32 BİBLİYOGRAFYA...227
EK- 1072 TARİHLİ AHİ ÇELEBİ MAHKEMELERİ 11 NUMARALI ŞERİYYE SİCİLİ ASIL METİN
ÖNSÖZ
Türk ve İslam tarihinin en büyük devleti olan Osmanlı Devleti’nin altı asır süren mevcudiyeti, bugün ülkemizin olduğu kadar ülkemiz dışında kalan pek çok coğrafya ve toplumun da tarihidir. Bu büyük devletin mirasçısı olarak bizler tarihimizi öğrenmek ve anlamak için elbette ki Osmanlı belgelerine ihtiyaç duymaktayız.
Bu belgelerden şüphesiz en önemlisi, ihtiva ettikleri bilgi çeşitliliği bakımından değeri gün geçtikçe daha iyi anlaşılan Osmanlı Kadı Sicilleridir. Bu bilgi çeşitliliği o kadar zengindir ki hemen hemen her konudaki uygulamaları göstererek bizleri fikir sâhibi yapabilmektedir. Osmanlı düşünce tarzı, sosyal ve ekonomik hayat, toplum yapısı hakkında birinci dereceden kaynaklar sicil defterleridir. Siciller belgelerle geçmişi dile getirerek adeta yüzyıllar öncesinin fotoğrafını bizlere yansıtmaktadır.
Osmanlı mahkeme sicillerinin ihtiva ettiği kayıtlar sadece adli vakalar ve verilen kararlar ile sınırlı kalmamaktadır. Bu belgeler ayrıca noterlik, evlenme-boşanma, ölüm, tereke (miras), merkezden atanan beylerbeyi, sancak beyi, müftü gibi idari ve dini görevlilerin görevlerine başlayabilmesi için kendileri için yazılmış ferman veya beratların kaydedildiği defterlerdir.
Tarih bilinci yüksek nesillerin yetişmesini kendine gaye edinmiş ecdadına âşık bir tarihçi olarak, gerçekleştirdiğim bu son derece mütevazi çalışmamın, bu gayeme hizmet etmesini ve bu alanda çalışma yapacak tüm tarihçi ve akademisyenlere yarar sağlamasını temenni ederim.
Çalışma ve araştırmalarımda benden yardımlarını hiçbir şekilde esirgemeyen ve çalışmamın her satırını özenle inceleyerek gerekli düzeltmeler hususunda emeğini unutamayacağım, manevi desteğiyle çalışmalarımı daha ileri safhalara taşıyabildiğim değerli danışman hocam Sayın Yard. Doç Dr. Mehmet TAŞTEMİR’e ve Doç. Dr. Bilgin Aydın’a katkılarından dolayı teşekkür ederim.
II
ÖZET
Osmanlı Tarihi’nin en önemli arşiv kaynaklarından birisi olan Şer‘iyye sicillerinde, devlet merkezi ile olan yazışmalar halk dilekleri, fermanlar, ilamlar, hüccetler, beratlar vs. gibi konulara ait bilgilerin yanı sıra, bölgede yetişen ürünler şehir ve kasabaların tahmini nüfusu, salgın hastalıklar ve aile hayatı gibi konular da bu defterlere kaydedilmiştir. Bu öneminden dolayı bizde bu çalışmada ISAM Kütüphane Başkanlığının 11 mikrofilm numarasında yer alan H. 1072/1661 tarihli Ahi Çelebi Mahkemeleri 11 No'lu Şer'iyye Sicili defterinin tanıtımını yapmak suretiyle İstanbul’un idari, sosyal, kültürel ve ekonomik durumunun aydınlatılmasına katkı sunmaya çalıştık.
Anahtar Kelimeler: Ahi Çelebi, Şer‘iyye Sicili, İstanbul.
III
ABSTRACT
Şeriyye registers (archives) are considered as the most important resources of Ottoman History. Şer‘iyye register include not only information about letters written among state institutions, public demands, announcements, papers, and war rants but also agriculture all products grown in the region, estimated populations of the towns, diseases, and family life. Due to this importance of the Şeriyye registers, the current study was set out to explore administrative, social, cultural and economic situation of the Istanbul by means of Şer‘iyye register dated of H. 1072/1661 belonging to 11 numbered microfilm at ISAM Library Presidency.
Keywords: Ahi Çelebi, Şer‘iyye registers, İstanbul.
IV
1 GĠRĠġ
Osmanlı Devleti birbirinden çok farklı din, dil, ırk ve kültürdeki insanlardan oluĢan toplum yapısı ile altı asır ayakta kalmayı baĢarabilmiĢtir. Tarihte eĢine az rastlanır bu baĢarıyı da siyasi ve askeri gücünün ötesinde tatbik ettiği yönetim ve hukuk anlayıĢına borçludur. Son yıllarda artan ilmi çalıĢmalar ile Osmanlı yönetim Ģekline ve anlayıĢına ilginin arttığını görebiliyoruz. AraĢtırmacılar için bu konuda birinci dereceden kaynağı oluĢturan ve o dönemlerin en zengin sosyal ve kültürel fotoğraflarını sunan belgeler elbette ġer„iyye Sicilleri yani mahkeme defterleridir. Bu siciller Osmanlı Devleti‟nden bize intikal eden muazzam ve paha biçilemez arĢivin en önemli kısmını oluĢturmaktadır.
ġer„iyye Sicilleri Osmanlı Devleti'nde kadıların tuttuğu kayıtlardır. Mahkeme-i ġer„iyye sicilleri, sicillât-ı ġer„iyye veya kısaca sicillât da denilmektedir.1 Osmanlı yönetiminde kadıların asli görevi yargılama olmakla birlikte merkezden gelen birtakım emirleri de uygularlardı. Merkezden gelen bütün emirler, kanunlar, atamalar Ģer‟iyye sicillerine kaydedildikten sonra geçerlilik kazanırdı. Merkezden gelen kararlar defterin bir tarafına, adli vaka ve kararlar da diğer yüzüne yazılırdı. Kadı baĢka bir bölgeye atandığında defteri yeni kadıya verirdi.2
Osmanlı Ģer‟î mahkemelerinde, bütün mahkeme kararları, mahkemenin yetkisine giren her türlü muameleyle resmî vesika sûretleri, kadılar veya nâipleri tarafından mahkeme defterlerine kaydedilirdi. Osmanlı Devletinde kadıların halk arasındaki anlaĢmazlıkları halleden bir hâkim olmak dıĢında, bütün mülkî iĢlerde merkezî idârenin görevlerini üstlenmeleri onlara idârî, mâlî, millî, askerî, hattâ beledî bâzı vazifeler de yüklüyordu.3
Buna bağlı olarak da Ģeriye sicillerinde her türlü dâvâ zabıtlarıyla mukâvele, senet, satıĢ, vakfiye, vekâlet, kefâlet, verâset, borçlanma, nikâh, boĢanma ve taksim gibi Ģer‟î muâmelelere dâir resmî kayıtlar esnaf teftiĢine âit notlar, baĢta hükümdar olmak üzere her derecedeki büyük ve küçük makamlardan yazılan ferman, berat, divan
1Kenan Ziya TAġ, I. ArĢiv ġurası: Arşiv Malzemesi Olarak Şer’iyye Sicilleri Ve Taşra Üniversitelerinde Tarih Araştırmaları, Devlet ArĢivleri Genel Müdürlüğü Yay. Ankara 1998, s.178-179
2 ġerʽiyye sicilinin tanımı, önemi hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Ahmet Akgündüz, Şerʽiyye Sicilleri, C. I-II, (Ġs- tanbul: Türk Dünyası AraĢtırmaları Vakfı, 1988-1989); sicillerin sosyal tarih açısından değerlendirilmesi için bkz.
Mehmet ĠpĢirli, “Sosyal Tarih Kaynağı Olarak ġerʽiyye Sicilleri”, Tarih ve Sosyoloji Semineri (28-29 Mayıs 1990, Ġstanbul), (Ġstanbul: Ġstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları: 1991), 157-162.
3 Ekrem Buğra Ekinci, Osmanlı Hukuku “Adalet ve Mülk”, Arı Sanat Yayınları, Ġstanbul 2008, s. 184
2 tezkeresi gibi resmî mahiyetteki emir ve yazı suretleri hatta yangın, sel, fırtına, deprem, salgın hastalık gibi olayların kayıtları günlük olarak iĢlenirdi.4
Siciller 16. yüzyılın sonlarına kadar Arapça ve Türkçe olarak iki dilde yazılırken bu tarihten itibaren yalnız Türkçe kullanılmaya baĢlandı. Osmanlı Devleti'nin kuruluĢundan Kanuni'nin saltanatının ilk yıllarına kadar ġer„iyye Sicilleri Arapça tutulmuĢtur. ġer„iyye Sicilleri'nde yalnız hükümetin verdiği emir ve bu emirlerin cevapları Türkçe olarak kaydedilmektedir. Daha sonraki dönemlerde Türklerin Osmanlı topraklarında hakim unsur olması dolayısıyla tüm kayıtlar Türkçe tutulmaya baĢlanmıĢtır. Bir mahkemeye tâyin olan kadı, kendi adına yeni bir sicil baĢlatır, onun ayrılmasından sonra o güne kadar tutulan yapraklar bir araya getirilerek defter meydana getirilirdi. Bazı kadılar ise kendilerinden önceki kadının bıraktığı yere adını ve tâyiniyle ilgili beratın örneğini yazdıktan sonra defteri devam ettirirdi.
ġer„iyye Sicillerinin merkez teĢkilatı ile taĢra teĢkilatı arasındaki iliĢkiler açısından da önemi vardır. Hatta divanda tutulan bazı defter dizileri eksik olduğundan, merkezden gelen kayıtların kaybolunduğu siciller, onların bıraktığı boĢluğu doldurma iĢlevi de görebilirler. Örneğin 1680-1699 arası, yani Ġkinci Viyana KuĢatmasının biraz öncesi ve biraz sonrası Mühimme defterleri mevcut olmadığından Ģer„iyye sicillerinde kayıtlı bulunan bu devre ait fermanların ve merkezden gönderilen kayıtların önemi büyüktür.5 Böylece Ģer„iyye sicilleri merkez kayıtlarının eksikliklerini giderici bir rol oynamaktadır. Diğer yandan, Tahrir ve Mühimme defterleriyle kıyaslandığında Ģer„iyye sicilleri daha zengin içerikli olduğundan, araĢtırmacılar için daha cazip araĢtırma nesneleri olmaktadırlar.
Ayrıca Ģer„iyye sicilleri son yıllarda fazlaca sorgulanmaya baĢlayan “Osmanlı Ġslam Ģer‟iatını ne kadar uyguladı?” sorusuna da en tatmin edici cevabı verecek olan kaynaklardır. Özellikle siciller kaynak olarak okunmaya baĢlanmadan önce yapılan bazı çalıĢmalarda Osmanlı hukukuna atıfta bulunarak Ġslam hukukunun uygulanan bir hukuk olmadığı, kitabî veya ideal hukuk olduğu, bu bakımdan gerçekleri hesaba katmayan ölü bir hukuk olduğu fikirleri öne sürülmüĢtür. ġer„iyye Sicilleri bu noktada kanunnameler ve diğer arĢiv belgelerinin yanında günlük hayatın her alanından en somut örnekleri ihtiva ederek Osmanlı yönetim anlayıĢında Ġslam‟a dayalı bir hukuk tatbikine -hataları ile birlikte- ne kadar önem verildiğini göstermektedir.
4 Ekrem Buğra Ekinci, a.g.e., s. 373
5 Nejat Göyünç‟ün bu yorumu için bkz.: I.Milli Arşiv Şurası 20-21 Nisan 1998 Tebliğler-Tartışmalar, s. 214-215.
3 ġer„iyye mahkemelerinin 1924‟te kaldırılmasından sonra yüzyıllar boyu arĢivlerde birikmiĢ ġer„iyye Sicillerinin değerlendirilmesi için bir araya toplanması ve Millî Eğitim Bakanlığına verilmesi kararlaĢtırıldı. Yangınlar, su baskınları ve ilgisizlik yüzünde büyük bölümü harap olan sicillerden yine de günümüze ulaĢan yüzlerce cildi korumaya alındı. Ancak bunlar Ġstanbul, Ankara, Adana, Diyarbakır, Konya, Sinop ve Tokat gibi illerin müze veya kütüphanelerinde dağınık olarak bulunmaktadır.
Bugün mevcut bulunan ġer„iyye Sicillerinin; 15. yüzyılın ikinci yarısından 20.
yüzyılın ilk çeyreğine kadar gelen dilimin olaylarını ihtivâ etmekte olup, Türk tarihinin, Türk kültürünün, Türk hukukunun ve Türk siyasi, sosyal ve hukuki heyetinin birinci elden kaynakları durumundadır.6
ÇalıĢmamıza konu olan Ahi Çelebi Mahkemeleri 11 No'lu ġer„iyye Sicili 17.
Yüzyıl‟a ait olduğundan bu dönemde Osmanlı Devleti‟nin genel durumu hakkında bilgi vermeyi yararlı buluyoruz.
17. yüzyıl Osmanlı Devleti‟nin klasik döneminin devam ettiği dönemdir. Her alanda devletin sisteminin kökleĢtiği ve yerleĢtiği bu yüzyılda aynı zamanda sistemdeki bozulma ve aksamalar da belirgin hale gelmiĢtir. Nitekim birçok ıslahatçı devlet adamı ve düĢünür sorunların tespiti ve getirdikleri çözümleri padiĢahlara sunmuĢlardır.
Bu yüzyılda Osmanlı idaresi ve otoritesindeki bozulmaların sebepleri dahili ve harici olarak ikiye ayrılabilir. Dâhili sorunların en baĢında devletin baĢı olarak padiĢah ve vezirlerin hata ve becerisizlikleri gelmektedir. Osmanlı yapısı gereği padiĢah herĢeydir ve tüm milletin koruyucusu ve yöneticisidir. Bu nedenle padiĢahın aklî ve idarî kabiliyeti devletin durumunu doğrudan etkilemektedir. Yine aynı Ģekilde padiĢahtan sonra gelen vezirler de padiĢahın en yakın yardımcıları olduklarından onların da beceri ve becerisizlikleri devletin durumuna etki etmektedir. Bu dönemde vezir sayısının oldukça arttığı fakat dirayetli olanlarının sayısının azaldığı görülmektedir.
Vezirler hizmetten çok makamlarını korumaya çalıĢmıĢlar ve bunun için de her türlü rüĢveti vermeyi adet edinmiĢlerdir.
Yönetimdeki becerisizlik, gevĢeklik ve rüĢvetin yanında durumun bozulma sebeplerinden biri de devletin en önemli gelir ve asker kaynağı olan tımar sisteminin bozulmasıdır. Askeri alandaki geliĢmelerle ateĢli silah kullanan yaya askerlerin
6 Halil SAHĠLLĠOĞLU, Kitabü’l-Kadı ve Süfteciler, Türkiye Ġktisat Tarihi Semineri, (Hacettepe Üniversitesi Yayınları), Ankara, (1974)s.106.
4 öneminin artması Osmanlı‟da ana askeri güç olan atlı tımarlı sipahilerin önemini düĢürmüĢ, bunun sonucunda iltizam sistemine geçilmiĢtir. Ancak bu sistem de rüĢvetin ve kayırmanın önünü açmaktan baĢka bir iĢe yaramamıĢtır. Tımar sisteminde devlet asker için para harcamadığı gibi kendisine asker temin ediyor ve bölgenin güvenliğini temin ediyordu. Tımarlı askerlerin sayısının azalması ulûfeli asker sayısının artmasına neden olmuĢ bu da devlete ek bir maliyet oluĢturmuĢtur. Ayrıca maaĢlı yeniçerilerin daha sonraları ek iĢle uğraĢmaları da serbest olunca askeri özelliklerini kaybetmeye ve savaĢmak istememeye baĢlamıĢlardır. Bu da savaĢ alanlarında yenilgilerin önünü açmıĢtır. Artan asker sayısına rağmen alınan yenilgiler ek vergileri beraberinde getirmiĢtir.
Yukarıda zikredilen sebepler Osmanlı ordusunun da gücünü yitirmesine sebep olmuĢtur. Tımarlı sipahilerini günden güne kaybeden devlet maaĢlı askerleri daha fazla arttırmıĢ, bu da maliyeti arttırmıĢtır. Bunun dıĢında ordunun savaĢma kabiliyet ve isteğinin azalmasıyla savaĢlar kaybedilmiĢ ve insan ve toprak kayıpları bunlara eklenmiĢtir. Tüm bunların yanında yeniçeriler yapılmak istenen modernleĢtirmelerin de sürekli karĢısında durarak engel olmuĢlardır.
Bu sayılanlar dıĢında daha birçok dahili sorunların yanında bir de harici Ģartlar devletin durumunu etkilemiĢtir. Avrupa kendi karanlık ortaçağından kurtularak yenileĢmeye baĢlamıĢ ve her alanda kalkınmaya baĢlamıĢtır. Ümit burnunun keĢfi Osmanlı‟nın ticari kazancına büyük darbe vurmuĢtur. Amerika kıtasından getirilen altın ve gümüĢ Osmanlı ekonomisinde enflasyona neden olmuĢtur. Teknikte ilerleyen Avrupa Osmanlı askeri gücü karĢısında kendini göstermeye baĢlamıĢtır.
Sayılan tüm bu sıkıntılara çağdaĢ düĢünürler tarafından çözüm önerileri getirilmiĢtir. Fakat bunların çoğu yenilikçi değil eskiye bağlanma Ģekildedir. YaĢanan ihtiĢamlı ve güçlü devirden sonra yaĢanan sıkıntılara çözümü eski değerlere bağlanmak ve kadim geleneği yaĢatmakta bulmuĢlardır. Çok azı hariç hiçbiri zamanın ve Ģartların değiĢtiğini dile getirmemiĢtir.
Devrin padiĢahı Sultan IV. Mehmed döneminde Köprülü ailesinin sadrazamlığı boyunca bir iyileĢme sağlansa da bu kısa sürmüĢ ve M.1683 Viyana bozgunu ile nihayet devlet idarecileri Ģartların değiĢtiğini ve yeniliklerin ne kadar gerekli olduğunu anlamaya baĢlamıĢlardır. Çünkü bu yenilgi Müslüman Türk tarihinde bir dönüm
5 noktasıdır ve M.1071‟den beri devam eden Türk cihad zaferleri yerini savunma savaĢlarına bırakmaktadır.
Sonuç olarak yaĢanan tüm bu sıkıntılar Osmanlı devlet yapısının üç temel direği olan reâya, hazine ve asker üzerinde yıkıcı etkiler göstermiĢtir. Her problem bir diğerini tetikleyerek sıkıntıların artmasına sebep olmuĢtur. Ancak yaĢanan her olumsuzluk en çok halkı etkilemiĢtir.
6 DEĞERLENDĠRME
ÇalıĢmamıza konu olan Ahi Çelebi Mahkemeleri 11 No'lu ġer„iyye Sicili Hicri 1072, Miladi 1661 yılında tutulan kayıtları ihtiva etmektedir. Defter 54 varak olup 40x14 ebadındadır. Defterin aslı Ġstanbul Müftülüğü ġer„î Siciller ArĢivinde olup mikrofilmi ISAM Kütüphanesinden alınmıĢtır. Ġhtiva ettiği hükümlerin 291 adedi Türkçe, 27 adedi Arapça olmak üzere toplam 318 adettir.
Metnin transkripsiyonunda ve değerlendirilmesinde eserde kullanılan dile sadık kalınmıĢtır. Bilinen ve günümüzde kullanılan adlar günümüz imlasıyla yazılmıĢtır (Abdurrahman, Halil, ġaban gibi). Millet ve dil isimleri büyük harfle baĢlatılmıĢtır (Rûsiyyü‟l-asl gibi). Harf-i tarifle baĢlayan isimlerde harf-i tarif satır baĢında olmadıkça küçük harfle yazılmıĢtır (el-Hâcc gibi). Özel isimlerden önce gelen meslek isimleri büyük harfle baĢlatılmıĢtır (Terzi Ali, Kasab Mustafa gibi). Harf-i tarifli tamlamalarda ü‟lü geçiĢler tercih olunmuĢtur: Ģuhûdü‟l-hâl, sâlifü‟z-zikr, mârü‟z-zikr, malûmü‟l- esâmi gibi. Tamlama bulunmayan kelimelerde sesliden sonra gelen sessizin kalın veya ince okunuĢu u veya ü kullanımına göre belirlenmiĢtir (muhâla„a, mütekarrir gibi).
Harf-i cer ve edatlar bir arada kullanıldığında bitiĢik yazılması tercih edilmiĢtir: fimâ, keyfemâ, hasbemâ gibi. Harf-i cer ve edatlar tek baĢına geçtiğinde ise herhangi bir kelimeyle birleĢtirilmemiĢtir: mâ vaka„a, an nakd gibi. Metinde tahrip, silik olan yerler
<silik> bu Ģekilde belirtilmiĢ, okunduktan sonra doğruluğunda Ģüphede olduğumuz kelimenin sonuna “ ? ” iĢareti, okunamayan yerler ise “...” Ģeklinde gösterilmiĢtir.
Metnin diline sadık kalınarak transkripsiyon tercih edilmiĢtir. Bazı hükümlerde aynı isim birden farklı Ģekillerde yazılmıĢtır. Hükmün gereğine göre kimi belgelerde uygun olan kelimenin yazılması tercih edilmiĢtir. Birbirinden farklı kelimler olduğunu düĢündüğümüzde ise metinde geçen Ģekilde transkripsiyonda yer verilmiĢtir. Bazı hükümlerin sonunda ve son sayfada geçen beyaz beyaz beyaz kelimeleri ise hükümden sonra baĢka bir hüküm yazılması için yer olduğunu ifade etmek için kullanılmıĢtır yine bu kısımlar olduğu gibi nakledilmiĢtir.
ÇalıĢmamıza konu olan sicilde Ġstanbul‟da ve Ġstanbul dıĢında zikredilen yer adları aĢağıda verilmiĢtir. Özellikle Ġstanbul‟un eski mahalle isimlerinin çokça zikredilmesiyle bu konuda bize önemli bilgiler vermektedir
7
ĠSTANBUL ĠSTANBUL DIġI
Ekmekyemez Mahallesi Alaca Mescit Mahallesi ÇavuĢbaĢı Mahallesi Mirohor Mahallesi Küçük Pazar Mahallesi Samanviren Mahallesi Firuz Ağa Mahallesi Elvanzâde Mahallesi HoĢkadem Mahallesi el-Hâcc Hüsrev Mahallesi Azablar Mahallesi
Sarrâc Ġshâk Mahallesi Gülcami Mahallesi Tahtaminare Mahallesi Salih PaĢa Mahallesi HocapaĢa Mahallesi Hoca Kâsım Günanî Mahallesi
Mustafa PaĢa Mahallesi Süleymaniye Mahallesi Mahmud Efendi Mahallesi Cafer Beğ Mahallesi Abdi SubaĢı Mahallesi Kalenderhâne Mahallesi Debba‟ Yunus Mahallesi Odunkapısı Mevkii Hace Hatun Mahallesi Ahmet Çelebi Mahallesi Müeyyedzade Mahallesi Sirkeci Mahallesi
Hoca Hayrettin Mahallesi Bender-i ReĢid Mahallesi Nöbethane Mahallesi Kâtip ġemseddin Mahallesi Fenar kapısı Mahallesi Büyükdere Sükkânı Yunus Bey Mahallesi KürkçübaĢı Mahallesi Seferikoz Mahallesi
EĢ-ġeyh Muhidin Mahallesi Hoca Muhiddin Koçay Mahallesi
ġiĢeci Mehmed Çelebi Mahallesi
Elvanzade Mahallesi Terkoz Nahiyesi CebecibaĢı Mahallesi Acımaslak Mahallesi Kasab Ġlyas Mahallesi
Mikyasi Çelebi Mahallesi GedikbaĢı Mahallesi Hoca Hamza Mahallesi Ġsa kapısı Mahallesi Molla Gürani Mahallesi Kepenkli Sinan Mahallesi Hoca Gıyasüddin Mahallesi Katib Sinan Mahallesi Müftü Ali Çelebi Mahallesi Ali Musa Mahallesi
el-Hâcc Ġsa Mahallesi Nahlebend Mahallesi Sunullah Efendi Mahallesi KasımpaĢa Mahallesi Arabacılar Kurbu Camcı Mahallesi
Koca Mustafa PaĢa Mahallesi Çakır Ağa Mahallesi
Debbağzade Mahallesi Kiremit Mahallesi DerviĢ Ağa Mahallesi Zeytün Mahallesi Camii Kebir Mahallesi Yolcuoğlu Mahallesi SalihpaĢa Mahallesi Üsküplü Mahallesi Oruç Gazi Mahallesi ġahinoğlu Mahallesi Valide hanım Semti Merkez Efendi Mahallesi Çadırcı Mahallesi
KarabaĢ Mahallesi Kazgancılar Mahallesi TimurtaĢ Mahallesi Araplar Mahallesi
Haraççı Kara Mehmed Mahallesi Kabasakal Mahallesi
Hızır Beğ Mahallesi HaydarpaĢa Mahallesi
Bıçakçı Ferhad Beğ Mahallesi Kanlıca Mevkii
ġeyh Ebulvefa Mahallesi Kulaksız Mahallesi Katip ġemsettin Mahallesi Uzun Yusuf Mahallesi Balat Kapısı
Bostancı Ali Ağa Mahallesi
ġah Ferhad Mahallesi Gerede Mahallesi Kertil Mahallesi ġerikli Mahallesi Abdi Çelebi Mahallesi ÇemiĢgezek kazası Karakız Ahalisi Kızılcalar Mahallesi Beğceğiz Mahallesi Zemaklı Kazası Gaferyad kasabası Kara Küçük Mahallesi Yalakâabad Kazası Çayınca Kazası Kıraten Kazası Kara Hisar Mahallesi Ökse Kazası
Teke Kasabası Of Kazası Erzincan Kazası Kemer Kazası Mihalic Kazası Ġncesu Kazası ÇemiĢgezek Kazası Seydi ġehri Kazası Zemaklı Kazası Ġskender Kazası Kayseriyye Kazası TaĢköprü Kazası Gün Kazası Erikli Kazası Akçaabad Kazası Mihalic Kazası Sumoku Kazası Göremedir Kazası
8 Konumuz olan sicilde geçen kayıtlar genel olarak alım-satım, miras taksimi, boĢanma davaları, alacak verecek davaları, köle azadı, boĢanan kadınların nafaka talepleri olarak karĢımıza çıkmıĢtır. Toplumun her kademesinden bireyler arasında geçen bu olaylara dair tutulan kayıtlar, o yüzyılda insanların birbirlerine karĢı tutumları, anlaĢmaları veya anlaĢmazlıkları, adaleti sağlamakla görevli insanların karar veriĢ Ģekilleri, dayanakları, kısacası her konuda bizlere canlı örnekler sunmaktadır.
Grafik 1
Kayıtlarda göze çarpan konulardan biri boĢanma davalarıdır. Özellike kadınların hul yolu ile yani eĢlerinianlaĢerek boĢamaları çok sık görülmektedir. Söz konusu kayıtlarda müslim ve gayrimüslüm ailelerinin refah seviyeleri, mal varlıkları öğrenilebilir. Ayrıca cezaların türleri ve Ģahitlik müessesesinin nasıl iĢlediği gibi toplumsal konular da incelenebilir. ġer„iyye sicilleri, dava ile ilgili fertlerin cinsiyetleri, medeni halleri, dinleri, eĢ, çocuk sayıları, toplumdaki statüleri ve meslekleri, ekonomik varlıkları, boĢanma sebepleri, kadınların mihr-i müeccel ve nafaka miktarları hakkında detaylı bilgilerle doludur. Mihr-i müeccel ve nafaka miktarlarıyla gelir seviyesi ve sosyal hayat hakkında çıkarımlarda bulunulması mümkündür.
Sicilde çok sık rastladığımız diğer bir konu köle azadlarıdır. Bu konudaki kayıtlarda köleler ve kölelik durumu ile ilgili olarak Osmanlı toplumunun Ġslami ölçülere uymaya özen gösterdiğini söylemek mümkündür. Sadece konumuz olan sicilde
49
113 57
41 10
29 19
Hükümlerde Geçen Konuların Dağılımı
Alım-Satım Borç Veraset Köle Azadı Boşanma Arapça Hüküm Diğer
9 onlarca kölenin azad edildiği görülmektedir. Ayrıca bazı durumlarda azad edilen kölelere mülk ve para bağıĢlandığı da görülmüĢtür.
Borçlanma ve borcunu talep etme davalarına sicilde en sık rastlanan davalardandır. Ġnsanların en çok alacak verecek nedeniyle kadıya baĢvurdukları görülmektedir.
Yine bunun yanında gayrimüslim halkın da zaman zaman kadıya baĢvurduğu anlaĢılmaktadır. Bu da müslüman olmayan kesimin de Osmanlı adaletine güvendiğini göstermesi bakımından önemlidir.
ÇalıĢmamıza konu olan sicilde en sık geçen yazılı belgeler hüccet, ilamlardır. Bu belgeleri kısaca tanımlayacak olursak;
Hüccetler: Sözlük anlamı sened, vesika ve delildir. Terim olarak ise, kadının hükmünü (kararını) içermeyen, taraflardan birinin ikrârını ve diğerinin bu ikrârının tasdikini içeren yazılı belgeye hüccet denir. Bir mahkemenin hüccet tanzim edip ilgilinin eline vermesi ve bir suretini de sicil defterine kaydetmesi demek o konuda istisnai durumların dıĢında hukuki çekiĢmenin vâki olmayacağı olsa da mahkemenin hücceti elinde bulunduranın lehine karar vereceği anlamını taĢır. Hüccetin ilamdan farkı hüccetlerde herhangi bir kararın bulunmaması ve sadece Ģer„i mahkemelerin günümüzdeki noterler gibi hukuki durumu olduğu gibi zabt ü rabt altına almalarıdır.
Ġlamlar: Kadının bir davada verdiği kararı ihtiva eden, alt tarafında kararı veren kadının imza ve mührünü taĢıyan yazılı belgelerdir. Ġ„lâmları diğer belgelerden ayıran
71%
9%
11%
9%
Davaların Müslim - Gayrimüslim Dağılımı
İki Müslüman Arasında
İki Gayrimüslim Arasında
Müslüman ile Gayrimüslim Arasında
Arapça Hükümler
10 en önemli özellik, kadının kararını ihtiva etmesidir. Borcun ikrârı, alacağın isbatı veya te‟cîli, karĢı tarafa yemin teklifi, vakıf, icâre, evlenme, boĢanma, diyet, kısas, sulh, Müslüman olma veya dinden çıkma belli baĢlı konulardır.
Terekeler: Ölen bir kiĢinin muhallefatını (bıraktıkları) ve bunun rayiç değerlerini belirleyip, varislerine taksimini bildiren resmi defterlerdir. Sicilde sık rastladığımız belge türlerinden olup Osmanlı Aile Yapısı hakkında, tam bir kaynak vazifesindedir.
Özellikle; eĢ ve çocuk durumu ile ailenin ekonomik durumu, geçim kaynakları, yemek kültürü, beslenme alıĢkanlıkları, mesken durumu, giyimi, isimleri, eğitim durumları hakkında detaylı bilgiler içerir.
11
HÜKÜM ÖZETLERĠ LĠSTESĠ
1A
1 Galata kazasına tabi Ortaköy‟de Ahmed Beğ ibni Mehmed‟in Ali Çelebi ibni Mehmed‟e mülkünü satmasına dair
2 Mustafa BeĢe ibni Mehmed‟in Hacı veled-i Ehem‟den borcunu talep etmesine dair
3 Galata Ekmekyemez mahallesinde Mustafa BeĢe ibni Musa‟nın Mehmed bin Mustafa‟dan 4500 akçe borcunu istemesine dair
1 B
4
Sumoku kazasından Mehmed bin Ali‟nin Tophane‟de ÇavuĢbaĢı mahallesinde sakin Mustafa bin Hasan‟a tarlalarını sekiz bin akçe karĢılığında satmasına dair
5 Ali bin Ġsa‟nın Kiryako veled-i Dimitri veled-i Biryaki‟den alacağına dair 2 A
6 Mirohor mahallesinden Altun veled-i Miroz‟un verasetine dair
7 ġah Ferhad mahallesinde Sadet veled-i Tador isimli Ermeninin arsasını Asvador veled-i Nora‟ya satmasına dair
2 B
8 Hac yolunda vefat eden Hüseyin ibn Mehmed‟in mallarının eĢi Safiye, oğlu Mehmed ve kızları Fatma ile AiĢe arasında paylaĢılmasına dair 9 Hasan bin Ali‟nin Rus asıllı cariyesini Hızır BeĢe bin Kenan‟a satması ve
alacağını talep etmesine dair 3 A
10 Receb BeĢe ibn-i TurmuĢ‟un Küçük Pazar Mahallesinde fevt olan Hacı Ġsa bin Halil'in kardeĢi Ramazan‟dan alacağını talep etmesine dair
11 Üsküdar‟dan HoĢbuka hatunun alacağını talep etmesine dair 3 B
12 Üsküdar‟dan haccı Ģerifte vefat eden el-Hâc Ali bin Mehmed‟in verasetine dair
13 On üçüncü ağa bölüğü yoldaĢlarından Receb BeĢe bin TurmuĢ‟un Ramazan bin Halil‟e olan borcuna dair
14 Samanviren Mahallesinden vefat eden Ahmed bin Ġsa‟nın verasetine dair 4 A
12 15 Arapça Hüküm
16 Firuz Ağa mahallesinden Mehmed BeĢe bin TurmuĢ‟un Mahmud bin Abdullah‟dan alacağına dair
17 Elvanzâde Mahallesinden Abdüsselam Çelebi ibni Ahmed Efendi‟nin Abdurrahman Çelebi ibn-i Mehmed‟den alacağına dair
4 B
18 Hasan BeĢe bin Yusuf‟un zevcesi Ümmehanı binti Abdullah hatuna mihr-i müeccel borcuna dair
19 Hasan BeĢe ibni Mahmud‟un Yorgi veled-i Yani‟den alacağına dair 20 Yesar minnet TuruĢ‟un mülkünü Ömer Efendi ibni Mehmed‟e satmasına
dair
5 A
21 Ġstanbul'da Elvanzâde Mahallesinde sakin iken fevt olan mü‟ezzin Yusuf Halife‟nin verasetine dair
22 Mehmed Beğ bin Receb ile Fatımâ bint Abdullah nâm Hatun arasındaki nafaka davasına dair
5 B
23 Esmine bint-i Sami ile Karamürselli Mehmed Reis ibn-i Ġbrahim arasındaki alacak verecek davasına dair
24 Arapça Hüküm
25 HoĢkadem mahallesinde sakin iken mukaddemâ fevt olan Ali bin Yusuf‟un verasetine dair
6 A
26 Mustafa BeĢe ibni Mehmed‟in Hayim veled-i Menahim‟e olan borcuna dair
27 Gerede Mahallesinden Bayram Bey bin Veli‟nin Hayim veled-i Menahim‟den alacağına dair
28 El-Hâcc Süleymân bin Ömer‟in KasımpaĢa el-Hâcc Hüsrev Mahallesinden Kâsım Kapudan ibni Yûsuf‟tan alacağına dair
6 B
29 Azablar Mahallesinden vefât eden el-Hâcc Mehmed bin Hüseyin ve Lefter veled-i Vasil arasındaki alacak verecek davasına dair
7 A
13 30 Mudanya sakinlerinden Ahmed Çelebi ibn-i Receb‟in Rus asıllı Katibe
binti Abdullâh adlı kölesini azad etmesine dair
31 Ġznikemid Kertil Mahallesinden Halîl ve Ġbrâhîm ibni Mustafa‟nın mülklerini Osmân bin Abdurrahmân‟a satmasına dair
32 Kürkçü taifesinden Mehmed bin Abdullah‟ın Mehmed adlı kiĢiden alacağına dair
33 Alî BeĢe bin Mehmed‟in Receb bin Hüseyinden alacağına dair 7 B
34 Tüccar Mehmed Efendi ibn-i Abdulkerim‟in borcu üzere Ali BeĢe ibn-i Ahmed‟i dava etmesine dair
35 Sarrâc Ġshâk Mahallesi‟nde el-Hâcc Caʻfer bin Ahmed‟in Rus asıllı Ali bin Abdullah adlı kölesini azad etmesine dair
8 A
36 Sarrâc Ġshâk Mahallesi‟nde el-Hâcc Caʻfer bin Ahmed‟in Rus asıllı Ali bin Abdullah adlı kölesini azad etmesine dair
37 Sarrâc Ġshâk Mahallesi‟nde el-Hâcc Caʻfer bin Ahmed‟in Rus asıllı Ali bin Abdullah adlı kölesini azad etmesine dair
38 Samanviren mahallesinden vefat eden Hasan BeĢe bin Abdullah‟ın verasetine dair
39 Arapça Hüküm
8 B
40 Gülcami mahallesinde el-Hâcc Cafer bin Abdullah‟ın Rus asıllı Papas Aleksandr veled-i papas Ehem‟i azad etmesine dair
41 Arapça Hüküm
42 Tucu veled-i Balu‟nun Marko veled-i Marco‟dan alacağına dair
43 Bazarcı el-Hâcc Ömer bin Mustafa‟nın el-Hâcc Sinan bin Ahmed‟i alacağı üzere dava etmesine dair
44 Arapça Hüküm
9 A
45 Sarıyer‟den Ali Ağa bin Mehmed‟in mülklerini Mustafa Efendi‟ye devretmesine dair
46 Tahtaminare mahallesinden Fatıma binti Abdullah‟ın mülkünü DerviĢ Beğ bin Mustafa‟ya satmasına dair
14 47 Salih PaĢa mahallesinden Muhammed BeĢe ibn-i Ramazan‟ın mülkünü el-
Hâcc Ahmed bin Said‟e satmasına dair 9 B
48 HocapaĢa mahallesinden el-Hâcc Süleyman bin Bayram‟ın azad ettiği kölesi Hasan bin Abdullah‟a sermaye vermesine dair
49
Hoca Kâsım Günanî Mahallesinde Hadîce Hâtun ibnetü Receb‟in mülkünü EĢ-ġeyh Mehmed Efendi ibn-i EĢ-ġeyh Osman Efendi‟ye satmasına dair
50 Tüccar el-Hâcc Salim bin Cum‟a Reis ibni Zülfikar‟ı borcu nedeniyle dava etmesine dair
10 A
51
Rus asıllı Mülâyim binti Abdullâh‟ı merhum zevcenin boĢamasının ardından merhumun oğluna altı sene hizmet ettikten sonra hür olmasına dair
52
Mustafa PaĢa mahallesinden Hâcc-ı Ģerîfde fevt olan es-Seyyîd Murtazâ Çelebi‟nin el-Hâcc Süleymân bin Mehmed‟de emanet yüz sikkeyi vasi olan oğullarının talep etmesine dair
10 B
53 Süleymaniye yakınlarında Mehmed Efendi‟nin mirasının taksimine dair 54 Arapça Hüküm
11 A
55 Mahmud Efendi mahallesinde vefât eden Mehmed Emin Efendi‟nin verasetine dair
56 Cafer Beğ Mahallesinden Hadice binti Ġsmail Efendi hatunun vekaleti ile hisse satıĢına dair
11 B
57
Abdi SubaĢı Mahallesinden Partenos veled-i Simo adlı rahibin el-Hâcc Mehmed Efendi ibn-i Ali‟ye olan borcuna diğer Partenos adlı rahibin kefi‟l olmasına dair
12 A
58 Abdi subaĢı Mahallesinden el-Hâcc Ahmed Efendi bin el-Hâcc Ali‟nin Parteponos‟tan alacağına dair
59 Kalenderhâne mahallesinden Hadice Hâtun ibnetü Hüseyin‟in Mehmed
15 Çelebi ile mihr-i müeccel hususunda sulh etmelerine dair
60 Debba‟ Yunus Mahallesinden Kâmile Hâtun ibnetü Abdullah‟ın birtakım eĢyalarını boĢandığı eĢi Mehmed‟e hibe etmesine dair
12 B
61 Halep ġerikli Mahallesinden Abdelle veled-i KeĢiĢ Menzur‟un verasetine dair
62 Haleb cemaatinden Musa veled-i Abdallah‟ın Üsküdar cemaatinden Davit veled-i Ġlya arasındaki alacak verecek davasına dair
13 A
63
Sulu Manastır Abdi Çelebi mahallesinde yaĢayan Hubar Melkune adlı Ermeninin Bağram adlı Ermeniye sahip olduğu değirmen hissesini 30000 akçeye satmasına dair
64 Arapça Hüküm
65 Anadolu‟da ÇemiĢgezek kazası ahalisinden Ahmed ÇavuĢ‟un bostan yerlerini 3000 akçeye Mehmed BeĢe‟ye satmasına dair
13 B 66 Arapça Hüküm
67 Valide Hanım‟da bulunan Tüccar Gargor‟un ortağından alacak borç davasına dair
68 Valide Hanım‟da bulunan Tüccar Gargor‟un ortağından alacak borç davasına dair
14 A 69 Arapça Hüküm
70 Odunkapısı mevkiinde Üveys Beğ‟e ait üç adet kundakçı dükkanının kardeĢi Ġbrahim Ağa‟ya satmasına dair
71 el-Hâcc Ahmed‟in vefatından sonra kızı Fatıma ve erkek kardeĢi Hattab‟ın Ebu Ġsa Mehmed ve Mehmed‟den haklarını almasına dair
14 B
72 Nikola veled-i Yorgi‟nin Lağvet veled-i Yorgi‟den alacağına dair 73 Kalave cemaatinden olan Yasef‟in Efrayim‟e olan borcunu
taksitlendirmesine dair
74 Ahmed BeĢe ile Ġbrahim BeĢe arasındaki mülk davasına dair 15 A
16 75 Hace Hatun mahallesi sakinlerinden Mahmud BeĢe‟nin Haffaf taifesinden
Süleyman BeĢe‟den 8000 akçe alacağını istemesine dair
76 Osman Çelebi‟nin Dimetoka cemaatinden Cezya adlı Yahudi‟den 1200 akçe alacağını istemesine dair
77
Üsküdar Ahmet Çelebi mahallesinde vefat eden Mahmud bin
Abdulkerim‟in oğlu ĠbrahĢm ve kızları AiĢe ve Ümmühani, hanımları, kardeĢleri, Ġbrahim‟in vefatından sonra amcaları DerviĢ BeĢe‟ye kalan miras taksimi, DerviĢ BeĢe‟nin iki sehim hissesini 2000 akçeye Raziye Hatun‟a satmasına dair
15 B
78
Müeyyedzade mahallesinde vefat eden Ali Çelebi‟nin 4 sehim olan mirasının eĢi Fatıma Hatun‟a 2, babası el-Hâcc Mustafa‟ya 1, validesi AiĢe‟ye 1 sehim olarak paylaĢtırılmasına dair
79
KasımpaĢa Sirkeci mahallesinde vefat eden Hamza bin Abdullah‟ın zevcesi Hatice Hanım ile Hamza Bey„in kız kardeĢi Rahime Hatun arasındaki alım satıma dair
16 A
80 Seydi ġehri kazası Karakız ahalisinden Abdulkerim bin Veli‟nin çiftliğini ve kağnısını 25000 akçeye Ahmed Bey„e satmasına dair
81 Hace Hatun mahallesi sakinlerinden Halil bin Ġbrahim‟in arsasını satması, Receb‟in vefatından dolayı paranın el-Hâcc Ahmed‟den alınmasına dair
16 B
82 Seydi ġehri kasabası Kızılcalar mahallesinde vefat eden Bıdıli Bedel‟in miras taksimine dair
83 Beğceğiz mahallesinde Rum ili Kadıaskeri Ġsmet Efendi‟nin Rus asıllı ġehbaz adlı kölesini azad etmesine dair
84 Gemlik Zemaklı kazasından Hüseyin bin Ali ve Ali bin Hüseyin ile Mehmed Beğ bin Receb arasındaki alacak verecek davasına dair
17 A
85 Firuz Ağa mahallesinde el-Hâcc Ġsmail‟in Eflak asıllı Taim adlı cariyesini azad etmesine dair
86 Arapça Hüküm
87 Hoca Hayrettin mahallesinde sakin Hatice binti Abdülfettah Hatun‟un Gül
17 cami mahallesindeki mülkünü Mehmed Çelebi‟ye 80000 fızzı akçeye satmasına dair
17 B
88 Bender-i ReĢid sakinlerinden Abdullah bin Ali‟nin Girit‟te küffara esir düĢmesi ve esirlikten kurtulmasına dair
89 Gaferyad kasabası sakinlerinden Mustafa bin Ali ile el-Hâcc Mehmed arasındaki alacak verecek davasına dair
90
HoĢkadem mahallesi sakinlerinden Peymane Hatun‟un eĢi Ġbraim bin Osman tarafından boĢanması ve Peymane Hatun‟a mihir ve nafakasını ödemesine dair
18 A 91 Miras taksimine dair
92 Malatya Kara Küçük mahallesinde Ahmed Ağa‟nın el-Hâcc Hasan‟a 2350 kuruĢ borcu olduğuna dair
18 B
93 Kurduka cemaatinden Elya adlı Yahudinin aynı cemaatten Merahim adlı Yahudiden 484 akçe ve 1500 akçe borcunu istemesine dair
94 Seydi ġehri Kızılcalar mahallesinden Receb bin el-Hâcc Ahmed‟in mülkünü 500 fızzi akçeye Ahmed bin Hasan‟a satmasına dair
95 Tüccar taifesinden Ġbrahim BeĢe‟nin Portakal cemaatinden Kömül adlı Yahudiden 1500 akçe borcunu talep etmesine dair
96 Tahtaminare mahallesinde sakin Ahmed BeĢe bin Abdülkerim‟in Menahim adlı Yahudiden 250 kıt‟a riyâlî kuruĢ borcunu istemesine dair
19 A
97 Nöbethane mahallesinden Nuh Beğ‟in DurmuĢ ibni Ali‟den 600 riyâlî kuruĢ kebir hakkını aldığına dair
98 Kâtip ġemseddin mahallesinde vefat eden Receb‟in verasetine dair 99 Kâtip ġemseddin mahallesinde vefat eden Receb‟in vasisi Mehmed
Ağa‟nın Köse Mehmed‟den alacağına dair 19 B
100 Rahime Hatun‟un Rus asıllı kölesini azad etmesine dair
101 Fenar kapısı sakinlerinden Fersa binti Todori‟nin vekalet ile mülkünü 1330 kuruĢa satmasına dair
18 102 Abdi SubaĢı mahallesinden Fersa binti Turdu‟nun mülkünü kardeĢi
Menulani veled-i Harsusko‟ya satmasına dair 20 A
103 Girvez cemaatinden Davit‟in KasımpaĢa‟da Emin Hüseyin BeĢe‟den alacağına dair
104 Receb Ali kapusu haricinden Avraham veled-i Menas‟ın verasetine dair 20 B
105 Abbas ibni Abdülhalil‟in mülkünü Mustafa ibni Halil Dayı‟ya satmasına dair
106 Hoca Hayrettin mahallesinde vefat eden Raziye binti Sadullah‟ın mirasının paylaĢılmasına dair
107 Arapça Hüküm
108
Büyükdere sükkânından Hasan bin Abdullah‟ın hassa bostancılarından Mustafa Bey ile çıktığı gece gezintisi esnasında karanlıkta çimene düĢüp üzerindeki kara saplı bıçağn vücuduna batması ve Mustafa Bey„den bu konuda davacı olmadığına dair
21 A
109 Haliç‟te Yunus Bey mahallesinde Hasan Ağa‟nın mülkünü 32000 fızzi akçeye Mehmed Çelebi‟ye satmasına dair
110 Mustafa PaĢa mahallesinde Mehmed Çelebi ibni el-Hâcc Bayram‟ın Mülayim bin Abdullah adlı cariyesini azad etmesine dair
111 Arapça Hüküm
112 Neccar taifesinden Mustafa Çelebi ibni el-Hâcc Abdi‟nin Marina adlı Yahudi‟den borcunu talep etmesine dair
21 B
113 Kürkçü taifesinden Mihciyan binti Abdullah‟ın Davit adlı Yahudiden borcunu talep etmesine dair
114 Hasan bin Ebubekir‟in Macar asılı cariyeden borcunu talep etmesine dair 115 Ticaret için Eflak‟da iken vefat eden Ġbrahim BeĢe bin Abdullah‟ın borcu
ve verasetine dair
116 KürkçübaĢı mahallesinde sakin Mihcebin binti Abdullah adlı hatunun Davit adlı kiĢiden borcunu istemesine dair
22 A
19 117 Koca Mustafa PaĢa mahallesinde AiĢe ve Fatıma hatunların borçlarını
Safiye Hatun‟dan istemesine dair
118 Seferikoz mahallesinden Mustafa Çelebi‟nin zevcesi Musaffi binti Abdullah‟ın mihrini talep etmesine dair
119 Martin veled-i Yorgi‟nin Lefter veled-i Mihal‟den borcunu talep etmesine dair
120 Yalakâabad kazâsından vefat eden Veli Beğ‟in verasetine dair 22 B
121 EĢ-ġeyh Muhidin mahallesinde el-Hâcc Ahmed‟in Boğdan asıllı Ġbrahim bin Abdullah adlı kölesini azad etmesine dair
122 Hoca Muhiddin Koçay mahallesinde AiĢe Hatun‟un 1000 akçe mihrini ve iddetini Ahmed BeĢe‟den talep etmesine dair
123 ġiĢeci Mehmed Çelebi mahallesinden ÂiĢe binti Abdullah adlı Hâtun‟un Ahmed Ağa bin Mehmed adlı kiĢiden alacağına dair
124 Hüseyin Bey„in Melik veled-i Vezni‟den borcunu istemesine dair 23 A
125 ġiĢeci Mehmed Çelebi mahallesinden ÂiĢe binti Abdullah‟ın Ahmed Ağa bin Mehmed‟den alacağına dair
126
Eba Eyyüb El Ensari kazası mahiyetinde Mahmud Ağa bin Müstedam ve diğer Mahmud Ağa bin Abdullah Efendi‟nin Nuh Çelebi‟ye vekaletine dair
127 Arapça Hüküm
23 B 128 Arapça Hüküm
129 Arapça Hüküm 130 Arapça Hüküm
131 Elvanzade mahallesinde Saliha Hanımı eĢi Ahmed ibni Hasan‟ın boĢaması, Saliha Hanımın mihri konusunda anlaĢmalarına dair
24 A
132 Terkoz nahiyesinden Vüladan binti Abdullah‟ın Ümmühan Hatun‟a vereceğine dair
133 CebecibaĢı mahallesinden Ali Beğ bin Osman‟ın mülkünü Mustafa Ağa ve el-Hâcc Mehmed‟e satmasına dair
20 134 Acımaslak Mahallesinden el-Hâcc Mustafa bin Musa‟nın Ali Beğ bin
Hasan‟a borcuna dair
24 B
135 Yusuf bin Abdullah‟ın Yani veled-i Yorgi „ye diyet davâsına dair 136 Kost veled-i Dimitri Yani veled-i Yorgi „ye diyet davâsına dair
137 Kasab Ġlyas Mahallesinden merhum Süleyman Beğ ibni Abdülkerim‟im verasetine dair
138 Mustafa Çelebi‟nin Molla Mustafa‟dan borcunu istemesine dair 25 A
139 Kasab Ġlyas mahallesinde sâkin iken bundan akdem vefât iden Süleyman Beğ ibni Abdullah‟ın mirasına dair
140 Gül camii mahallesinden Süleyman bin Mustafa‟nın Rus asıllı kölesini azad etmesine dair
141 Bigoz veled-i Tevaros ile Yorgi veled-i Yani arasındaki borç davasına dair 142 Halil bin Hasan‟ın malından feragat etmesine dair
25 B
143 Süleyman bin Mustafa‟nın kölesine azad etmesine dair
144 Gül Cami mahallesinde sâkin Süleyman BeĢe bin Mustafa‟nın kölesini azad etmesine dair
145 Yeniçeri tâifesinden Yamat veled-i Yorgi‟nin aldığı ilaçtan zarar görürse diyet talep edeceğine dair
146 Esvador veled-i Arslan‟ın Haristo‟dan dem ve diyet talebine dair
147
Gemlik kazasından Karacalı‟dan Mustafa BeĢe bin Mehmed‟in Hafza Sultan vakfına mukatası olan mülkünü Ali Çelebi ibni Mustafa‟ya satmasına dair
26 A
148 Elli yedinci ağa bölüğü yeniçerilerinden olan Mehmed Ağa bin Ġsmail‟in Ġbrahim ibni Abdullah‟dan alacağına dair
149 Mikyasi Çelebi mahallesinden Emine Hatun‟un Rus asıllı kölesi Mücella bin Abdullah‟ı azad etmesine dair
150 Ġsbetül adlı Ermeni‟nin Yorgi‟den aldığı ilaç münasebetiyle dem ve diyetine dair
151 Salih PaĢa Mahallesinden Mustafa ve Hasan Çelebilerin arsalarını
21 vakfetmelerine dair
26 B
152 GedikbaĢı mahallesinden AiĢe Hatun ibneti Mustafa‟nın Melayim binti Abdullah adlı cariyesini azad etmesine dair
153 Ömer ibni Rıdvan‟ın mülkünü Papa veled-i Yanola‟ya satmasına dair 154 Hassa bostancılarından Mehmed Bey ibni Hüseyin‟in vefat eden Ġbrahim
Bey bin Mehmed‟in mirasından alacağına dair
155 Hoca Hamza mahallesinden el-Hâcc Nasuh bin Abdullah‟ın Mehmed Çelebi bin Ali‟den alacağına dail ilam
27 A 156 Arapça Hüküm
157 Ahmed Ağa bin Mehmed‟in alacak verecek davasına dair
158 Basdırmacı taifesinden Küçük Mehmed beĢe bin Mahmud‟un alacak verecek davasına dair
27 B
159 Ġsa kapısı mahallesinden Halil Ağa ibni Abdullah‟ın Mehmed bin Ali‟yi borcundan ötürü dava etmesine dair
160 Nöbethane mahallesi sakini ġehbaz PaĢa ibni Osman ibni Baba Hüseyin‟in verasetine dair
28 A
161
Zindan kapısı haricinde Bazancı taifesinden Sarraf Mehmed adlı
yiğitbaĢının vefatıyla yerine Mehmed BeĢe bin Mustafa‟nın seçilmesine dair
162 Nöbethane mahallesinden merkûm ġehbaz PaĢa ibni Osman bin Baba Hüseyin‟in mirasına dair
28 B
163 Mümir Beğ‟in vasî olan Ahmet Beğ‟den alacağına dair
164 NiĢancı Cafer Çelebi mahallesinden Fatıma binti Mehmed‟in boĢandığı eĢi Hüseyin bin Haydar‟dan mihrini talep etmesine dair
29 A
165 Tunus kadısı Mehmed Efendi ibni Mehmed‟in el-Hâcc Abdurrahman bin Ali‟ye olan borcuna dair
166 Arapça Hüküm
22 167 Molla Güran mahallesinden Fatıma binti Ġsmail‟in eĢinden alacağına dair
29 B
168 Hersek sancağı Çayınca kazasından ġehbaz PaĢa bin Osman‟ın verasetine dair
30 A
169
Elvanzade mahallesinde vefat eden Mehmed Çelebi bin el-Hâcc Yusuf‟un zevcesi Fatıma binti Hasan BeĢe‟nin zevcinden kalan mülkü el-Hâcc Ahmed bin Salih‟e satmasına dair
170 Kepenkli Sinan mahallesinden Haydar bin Hasan‟ın babasından kalan mülkünü Mehmed Beğ bin Ali‟ye satmasına dair
171 Hoca Gıyasüddin Mahallesinden el-Hâcc Mustafa ibni Mehmed‟in arsasını satmasına dair
30 B
172 Karagöz odalarından HoĢelhan binti Abdullah hatunun cariyesi Dadab binti Abdullah‟ın vefatından sonra azad olacağına dair
173 Mora sancağı Kıraten kazasından Velibar‟ın verasetine dair
174 AĢıksema mahallesinden Rabia binti Abdullah‟ın hul üzere boĢadığı zevci Hüeyin bin Halil‟den mihir ve nafaka talebine dair
31 A
175 Kalenderhane camii imamı Mehmed Efendi‟nin zevcesi Rahime binti Abdullah‟ın azlettiği kölesinne birtakım eĢyasını hibe etmesine dair 176 Hasan BeĢe bin Abdullah‟ın Haristo‟dan aldığı ilaç münasebetiyle dem ve
diyetine dair
177 Hüseyin PaĢa ibni Bayram‟ın el-Hâcc salime olan borcuna dair
178 Vefa meydanında vefat eden Ġmam Gülsüm binti Mustafa‟nın verasetine dair
31 B
179 Kadırga Limanından Katib Sinan mahallesinden Mehmed bin Ali‟nin Ġbrahim Çelebi bin Mehmed‟i borcu üzere dava etmesine dair
180
Müftü Ali Çelebi mahallesinden Hadice binti Mehmed‟in zevci el-Hâcc Ahmed bin Ebubekir mülkünde olan Cınan binti Abdullah adlı cariyesini azadına dair
181 Ali Musa mahallesinden Halil Ağa bin Abdullah‟ın Katib Sinan
23 mahallesinden Mehmed bin Ali‟yi borcu üzerine dava etmesine dair
182 Balata kapısı el-Hâcc Ġsa mahallesinden Musa veled-i Ġsak‟ın Yasef veled-i Davit ile alacak verecek davasına dair
32 A
183
Fenerkapısı Tahta Minare mahallesinden imam Mehmed Efendi ibni Ali‟nin Sücca vakfı mütevellisi ġaban Efendi ibni Mustafa‟ya olan borcuna dair
184 Nahlebend mahallesinden Zahide Hatun ibneti Abdullah‟ın zevci Mahmud Efendi‟den boĢanmasına dair
185
Sunullah Efendi mahallesinden Neslihan ibneti el-Hâcc Mehmed hatunun el-Hâcc Mustafa bin el-Hâcc Mehmed‟den mihir ve nafaka talebi ile boĢanmalarına dair
186 Mehmed BeĢe bin Ömer‟in Rüstem‟i on bin akçelik hisse talebiyle dava etmesine dair
32 B
187 Ġskender kazası Abad nahiyesi Bekir Sinan karyesinden Mehmed‟in verasetine dair
188 KasımpaĢa mahallesinden Mehmed BeĢe bin Ġbrahim‟in AiĢe binti Mustafa‟dan alacağına dair
189 Ali Kuyudan‟ın Hüseyin bin ġahin‟i atını yaralaması hasebiyle dava etmesine dair
190 Arabacılar kurbundan Fatıma binti Abdullah‟ın mihrini ve nafakasını el- Hâcc Mehmed bin ġaban‟dan talep etmesine dair
33 A
191 Tunus kadısı Mehmed Efendi bin Mehmed‟in el-Hâcc Abdurrahman bin Ali‟ye olan borcuna dair
192 Amina binti Mehmed adlı Hâtun‟un verasetine dair 193 Emine binti Mehmed‟in alacağını taleb etmesine dair
33 B
194 Kayseriyye kazasından AyadveĢ veled-i Beram adlı Ermeni‟nin
babasından kalan mülklerini Hüseyin Beğ bin Ġbrahim‟e satmasına dair 195 Hasan BeĢe bin Ġbrahim‟in vakıf arazisinin tasarrufunu üzerine almasına
dair
24 196 Aksaray Camcı mahallesinden Ġlyas bin Ahmed‟in Abdünnebi bin
Mustafa‟dan alacağına dair 34 A
197 Musa bin Abdulkerim‟in Samanviren mahallesinden Ġsmail Çelebi‟ye mülkünü satmasına dair
198 Koca Mustafa PaĢa mahallesinden Mustafa bin Mehmed‟in Abdünnebi bin Mustafa‟yı alacağından dolayı dava etmesine dair
199 Kudüs PaĢası el-Hâcc Mehmed‟in Ġlsak veled-i David‟e olan borcunu taksitlendirmesine dair
200 Kara Hisar mahallesinden Mahmud Efendi‟nin Rus asıllı Yusuf bin Abdullah adlı kölesini azad etmesine dair
201 Çakır Ağa mahallesinden Ahmed bin Mehmed‟in Elif binti Yakub‟tan alacağına dair
34 B
202 Aksaray‟dan Ahmed BĢe bin Abdullah‟ın Ġsmihan Hatun‟u borcundan dolayı dava etmesine dair
203 Debbağzade mahallesinden Mehmed Çelebi ibni Hüseyin‟in Veli bin Ebubekir‟i borcu hasebiyle dava etmesine dair
204 Veli BeĢe bin Ahmed‟in Yani‟ye olan ödemesine dair
205 Kiremit mahallesinden AniĢtaĢ veled-i Mastor‟un Konstantin veled-i Yorgaki‟yi alacağı için dava etmesine dair
206 Süleymaniye kurbundan Cafer Beğ ibni SiyavuĢ‟un Mustafa bin Ali‟den alacağını istemesine dair
35 A
207 Firuz Ağa mahallesinden Safiyehan binti Osman‟ın kölesi ġaduman binti Abdullah‟ı azad etmesine dair
208 Karagümrük DerviĢ Ağa mahallesinden Ebubekir Efendi‟nin Ġbrahim Halife‟yi alacağı için dava etmesine dair
209 Arapça Hüküm
35 B
210 Anadolu‟nun TaĢköprü kazasında Hadice binti Abdullah‟ın verasetine dair 211 Zeytün mahallesinden Fatıma binti Abdullah‟ın zevci Mehmed bin
Abdullah‟dan mihrini talep etmesine dair
25 212 Camii Kebir mahallesinden AiĢe binti Mehmed‟in Rabia binti Ahmed‟den
alacağına dair
213 Yolcuoğlu mahallesinden merhum Mehmed‟in verasetine dair 36 A
214 Kayseriyye kazasından Behayim adlı Ermeni‟nin mülkünü Hüseyin BeĢe‟ye satmasına dair
215 Kayseriyye kazasında sakin Zehad bin Edhan adlı Ermeni‟nin mülkünü Hüseyin BeĢe‟ye satmasına dair
36 B 216 Zülgaffar adlı kölenin azadına dair
217 Atam veled-i Hanet‟in Müstecab BeĢe‟den alacağına dair
218 Yezidya veled-i Yako‟nun Merahim veled-i Yasef‟den borcunu talep etmesine dair
219 Yorgi veled-i Todri‟nin vasisi Yorgi veled-i Danyel‟in Yani veled-i Nikola‟dan alacağına dair
37 A
220
SalihpaĢa mahallesinde vefat eden ġerif Mahmud Çelebi bin Receb‟in sağlığında Dilaver adlı kölesini azad etmesi ve vasisi Receb OdabaĢı‟nın bunu inkar etmesine dair
221 Köle azadına dair 222 Köle azadına dair 223 Köle azadına dair 224 Köle azadına dair
225 SalihpaĢa mahallesinden ġerif Mahmud Çelebi bin Receb‟in Ömer bin Mehmed‟e vasiyeti üzere miras bırakmasına dair
37 B
226 Elvanzade mahallesinden Barmesa binti Abdullah‟ın mülkünü Halil BeĢe bin ġaban‟a satmasına dair
227 Todori veled-i Mihal‟in dükkanını Sofya Hatun‟dan satın almasına dair 228 Bakkal Todori veled-i Yorgo‟nun verasetine dair
38 A 229 Arapça Hüküm
230 Üsküplü mahallesinden Ġbrahim BeĢe ibni Ali‟nin mülkünü Yusuf bin
26 Cafer‟e satmasına dair
231 Arapça Hüküm
232 Ali Bey bin Abdi‟nin borcu sebebiyle Mustafa bin Mehmed‟i dava etmesine dair
38 B
233 Oruç Gazi mahallesinden Rıdvan Bey bin Abdullah‟ın arsasını vekil Kerime binti el-Hâcc Mustafa‟ya satmasına dair
234
ġeyh Mansur ibni el-Hâcc Mansur ve el-Hâcc ġahin bin Abdullah‟ın Malta‟da esaretten kurtulmaları için Safer veled-i NahĢi‟nin ödediği meblağı talep etmesine dair
235 Ali BeĢe bin Mustafa‟nın babasından kalan mülkü ve kendi mülkünü Hacı ġaban bin Ahmed‟e satmasına dair
39 A
236 ġahinoğlu mahallesinde Mehmed bin Ali‟nin Mehmed bin Ahmed‟den alacağına dair
237 Arapça Hüküm
238 Kastamonu Gün kazasından olup Ġstanbul‟da vefat eden Ali bin Deli‟nin verasetine dair
39 B
239 Valide hanım semtinden Garip veled-i Serkin adlı Ermeni‟nin Eratin veled-i Evanos‟dan alacağına dair
240 Hoca hanında sakin ġaban bin Abdullah‟ın Rabia binti Osman‟ı alacağı için dava etmesine dair
241 Merkez Efendi Mahallesinden Murtaza Ağa bin Hüseyin‟in hassa
bostancılarından Mustafa Beğ ibni Ġbrahim‟e olan borcu ve kefaletine dair 242 Mehmed BeĢe bin Veli Bey„in Kazgancı taifesinden Mustafa BeĢe ibni
Mehmed‟i borcu hasebiyle dava etmesine dair 40 A
243 Çadırcı mahallesinden Ġsa bin Abdullah‟ın vesayetine ve Rabia binti Hızır‟ın vasilere olan borcuna dair
244 KarabaĢ mahallesinden ÇavuĢ ibni Abdullah‟ın Baha Haydar ibni Abdullah‟ı borç kefaleti sebebiyle dava etmesine dair
245 Erikli kazasından Mehmed Reis ibni Abdullah‟ın mülkünü Hüseyin Bey
27 ibni Mustafa‟ya satmasına dair
40 B
246 Üsküdar Kazgancılar mahallesinden AiĢe ibneti Mehmed‟in zevci Hüseyin Sefer‟den mihrini istemesine dair
247 Çadırcı mahallesinden Gonca binti Asvador adlı Ermeninin Mehmed bin Abdullah‟dan borcunu talep etmesine dair
41 A
248 Mustafa BeĢe bin Osman‟ın Ferhad veled-i Gülyar adlı zımmiden borcunu talep etmesine dair
249 Trabzon Akçaabad kazasından Ġstanbul‟da Ahzer kapısında yaĢayan Ramazan bin Ġbrahim BeĢe‟nin verasetine dair
250 TimurtaĢ mahallesinden el-Hâcc Mehmed bin Mehmed‟in vakıf geliri olan araziyi Hacı Mehmed‟e satmasına dair
251 Araplar mahallesinden Ahmed Çelebi bin Mustafa‟nın Rus asıllı Hüseyin bin Abdullah adlı kölesini azad etmesine dair
41 B
252 Saman Viran mahallesinden Emine Hatun‟un Bursa Murad Bey mahallesinden Fatıma Hatun‟dan borcunu istemesine dair 253 Haraççı Kara Mehmed mahallesinden AiĢe binti Bali‟nin zevci
Ebusselam‟dan mihrini ve nafakasını talep etmesine dair 254 Arapça Hüküm
255 Ayasofya Kabasakal mahallesinde Meryem binti Mehmed‟in Mehmed bin Abdullah‟tan mihrini talep etmesine dair
256 Unkapanı‟ndan Yani veled-i Elya‟nın Rus asıllı Yevan adlı kölesini azad etmesine dair
42 A
257 Zeyrek cemaatinden Serveled adlı Yahudi‟nin Rus asıllı Yubka adlı cariyesini azad etmesine dair
258 Ruscuk Kasabası‟ndan Melâni‟nin verasetine dair 259 Arapça Hüküm
42 B
260 Ġstanbul‟da sakin Bolu‟lu Abdülmümin bin Mahmud‟un mülkünü Mehmed bin ġaban‟a satmasına dair
28 261 Bolu Değnek karyesinden Yusuf bin Hüseyin‟in mülkünü Halil BeĢe ve
Ġbrahim Beğ‟e satmasına dair
262 HaydarpaĢa mahallesinden el-Hâcc Abdurrahman bin Ali‟nin Rus asıllı Ferhad adlı kölesini azad etmesine dair
263 Köle azadına dair 264 Köle azadına dair 265 Köle azadına dair 266 Köle azadına dair
43 A
267 Hoca Muhiddin mahallesinden Yahya Efendi bin Seydi‟nin Ahmed bin Abdullah adlı kölesini azad etmesine dair
268 Arapça Hüküm
269 Hızır Beğ mahallesinde vefat eden Fatıma Hatun‟un verasetine dair 270 HaydarpaĢa mahallesinden el-Hâcc Abdurrahman bin Ali‟nin Leh asıllı
Hüseyin adlı kölesini azad etmesine dair 43 B
271 HaydarpaĢa mahallesinden el-Hâcc Abdurrahman bin Ali‟nin Mehmed bin Hızır‟ı vasiyetinin uygulanması için vasi tayin etmeine dair
272 Bıçakçı Ferhad Beğ mahallesinden Abdullatif Beğ bin Mehmed‟in mülk taksimine dair
44 A
273 Devlet Sefer adlı Bağdat emininin kantar emini olan Ömer Ağa‟ya olan borcuna Devlet‟in kayın babası Merat‟ın kefi‟l olmasına dair
274 Kanlıca mevkiinden SiyavüĢ bin Abdullah‟ın Rus asıllı Dilaver adlı kölesini azad etmesine dair
275 Beğgömü karyesinden Ahmed BeĢe bin Zeynel‟in el-Hâcc SatılmıĢ‟a arazilerini satmasına dair
276 Rus asıllı ġahin bin Abdullah adlı kölenin el-Hâcc Ali bin Mustafa‟yı azadı hususunda dava etmesine dair
44 B
277 Üsküplü mahallesinde Alime binti Yakub‟un zevci Hüseyin bin Ali ile anlaĢerek boĢanmalarına dair
278 Kasım PaĢa mahallesinden Mustafa Bey bin Ali‟nin Bevrab Müslihiddin
29 vakfında olan arsasını vakıf mütevellisi Mehmed Efendi‟ye satmasına dair 279 ġeyh Ebulvefa mahallesinden Ġbrahim Efendi ibni Ömer‟in Rus asıllı
Yasmin adlı kölesini azad etmesine dair 45 A
280 Kasım PaĢa Kulaksız mahallesinden el-Hâcc Mehmed ibniel-Hâcc Hüseyin‟in Vasliye adlı cariyesini azad etmesine dair
281 Ebulvefa mahallesinden Ġbrahim Efendi‟nin kölesi Yusuf bin Abdullah‟ı azad etmesine dair
282 Hassa bostancılarından Mustafa ibni Ahmed‟in Koto veled-i Deymo‟dan alacağına dair
45 B
283 Gül camii yakınlarından Senia Hatun‟un Ali ibni el-Hâcc Zahid‟den nafaka ve mihr-i müeccelini talep etmesine dair
284 Katip ġemsettin mahallesinden Ümmühan Hatun‟un mülkünü Mehmed Çelebi‟ye satmasına dair
285 Trablus ahalisinden Arap Kapısı Okçular mahallesinden el-Hâcc Ramazan bin Mehmed‟inverasetine dair
46 A
286 Yolcuoğlu mahallesinden Ġbrahim Çelebi ibni el-Hâcc Mehmed‟in vesayetine dair
46 B
287 Mahmud Çelebi ibni Murtaza‟nın mülk taksimine dair
288 Uzun Yusuf mahallesinden Abide binti Kurt Hatun‟un mülk taksimine dair 47 A
289 Konstantiniyye‟de vefat eden el-Hâcc Abdurrahman bin Ahmed‟in verasetine dair
290 El-Hâcc Abdurrahman bin Ahmed‟in verasetine dair 47 B
291 Kale kapısından Mustafa Bey bin Sinan‟ın bostancılar odabaĢı Ġbrahim Ağa‟dan alacağına dair
48 A
292 Anadolu‟da Ökse kazasından Musa BeĢe ibni Mehmed‟in verasetine dair 293 Balat kapısı Portakal cemaatinden Mosca veled-i Menahim‟in mülk
30 satımına dair
48 B
294 Hassa bostancılarından el-Hâcc ibni Ġbrahim‟in verasetine dair 49 A
295 Anadolu‟da Teke kasabasından Süleyman Bey„in Meryem Hatun vakfına mütevelli olan Hüseyin Bey„e olan borcuna dair
296 Gürüz cemaatinden Balima binti Aslan‟ın Halil Çelebi‟ye olan borcuna dair
297 TimurtaĢ mahallesinden Mehmed bin Mahmud‟un verasetine dair 49 B
298 Kasım PaĢa mahallesinden Bevvab Müslihiddin vakfına Hüseyin‟in mütevelli olarak tayin edilmesine dair
299 Kara kadı lakabıyla bilinen Mehmed Efendi‟nin verasetine dair 300 Debbağzade mahallesinden Mehmed Bey„in Ivaz adlı kölesini azad
etmesine dair
50 A
301 Hoca Hayreddin mahallesinden Emine Hatun‟un kölesini Ahmed Çelebi‟ye satması, borca karĢılık kereste almasına dair
302 Arapça Hüküm
303 Kasım PaĢa mahallesinden Hatice binti Sinan Hatun‟un verasetine dair 50 B
304 Mehmed BeĢe bin Abdullah‟ın Hasan bin Süleyman‟dan satın aldığı mülkü Hasan BeĢe‟nin teslim etmemesine dair
305 Anadolu‟da Of kazasından Mürtaza bin Mehmed‟in vesayetine dair 51 A
306 Anadolu‟da Erzincan kazasından Osman BeĢe bin Hasan‟ın verasetine dair
307 Bostancı Ali Ağa mahallesinden Mustafa bin Mehmed‟in Gülahmed binti Abdullah‟dan alacağına dair
308 Anadolu Kemer kazasından Mahmud BeĢe bin Hasan‟ın TaradoĢ Reis‟ten alacağına dair
309 Sefine reislerinden Ġstirad veled-i Benlü ile Avraham arasındaki alacak verecek davasına iliĢkin ilam
31 51 B
310 Anadolu‟da Mihalic kazasından Rahime binti Ali‟nin verasetine dair 311 Anadolu‟da Ġncesu kazasından Abdullah Bey bin Halil‟in tarlalarını
satmasına dair
52 A
312 Elvanzade mahallesinden Receb ve Mehmed‟in mülklerini Osman Çelebi‟ye satmalarına dair
313 Arapça Hüküm
314 Koca PaĢa mahallesinden Modollo veled-i Saviya‟nın verasetine dair 52 B
315 Yeniçerilerden Ġbrahim bin Abdullah‟ın Mehmed bin Hasan‟dan alacağına dair
316 Samanviren mahallesinden AiĢe binti Ali hatunun verasetine dair 53 A
317 Gemici Yenaki veled-i Yani‟nin mülk taksimine dair
318 Hoca PaĢa mahallesinden Hasan bin Ali‟nin Ġlyadez‟den borcunu istemesine dair
32 AHĠ ÇELEBĠ MAHKEMELERĠ 11 NO'LU ġER'ĠYYE SĠCĠLĠ METĠN
TRANSKRĠBĠ
1-A
1. Galata kazasına tabi Ortaköy’de Ahmed Beğ ibni Mehmed’in Ali Çelebi ibni Mehmed’e mülkünü satmasına dair
Galata kazâsına tabî‟ Ortaköy nâm karyede Yeni Mahalle sakinlerinden Ahmed Beğ ibni Mehmed mahfi‟l-i kazâda iĢ bu bâ‟isü-l küttâb Ali Çelebi ibni Mehmed mahzarında ikrâr-ı tâm ve takrir-i kelâm idüb mahalle-i mezbûrede vakı‟ bir tarafdan Fazlı BeĢe mülki ve bir tarafdan Mustafa Ağa mülki ve bir tarafdan dere ve bir tarafdan tarîki hass ile mahdûd olub iki bab fevkânî ve iki bab tahtânî odaları ve dehlizi ve kilârı müĢtemil mülkü menzilimi mezbûr Ali Çelebi‟ye on bin fızzî raic fi‟l vakt akçe tarik‟ül-istiglâl–i bey„ ve teslim idüb ol dahi kendi malıyla minvâl-i muharrer üzere iĢtira‟ ve teslim eyleyüb semen-i mezbûrı tamamen bundan ahz ü kabz eylediğimden sonra mezbûr Ali Çelebi yedine ol menzili târih-i küttâb Ģehri Rebî„ulâhiresinin gurresinden bir sene tamamına değin bin beĢ yüz akçe ücreti müeccel ile yine bana icâr idüb ben dahi istîcâr eyledim didikde gıbbe‟t-tasdîk mu‟teber ma hüve‟l-vâki„bi‟t-taleb ketb olundı fi‟l-yevmi‟l hâmis min Rebî„ulâhir sene isneteyn ve seb‟în ve elf.
ġuhûdü‟l-hâl: Mehmet Çelebi bin Mehmed, Halil bin Lütfullah, Muharrem bin Abdullah, Hasan bin Osman.
2. Mustafa BeĢe ibni Mehmed’in Hacı veled-i Ehem’den borcunu talep etmesine dair
Zümre-i râcilinden Mustafa BeĢe ibni Mehmed nâm kimesne mahfi‟l-i kazâda devr-i kıtâl Hâcı veled-i Avraham nâm Yahudi muvâcehesinde üzerine davayı kelâm idüb mezbûr Hâcı zimmetinde hüccet-i deyni Ģer‟ide elli riyâlî guruĢ hakkım vardır halâ taleb iderim suâl olunsun didikte gıbbe‟s suâl mezbûr Hacı cevâbında fi‟l hakika müdda‟î mezbûr yine cihet-i merkûmeden olan elli kıt‟a riyâlî guruĢ ve zimmetleri ... deynim vardır deyû bi-tav„â ikrâr itmeğin 'ala mûceb-i i‟tirâ mezbûrun edasıyla merkum Hacı ilzâm olunub mâ vakî‟ ketb olundı fi‟l-yevmi‟s sâni aĢere min Ģehri Rebî„ulâhir li sene isneyn ve seb„în ve elf.
ġuhûdü‟l-hâl:Halil bin Ali, Muharrem bin Abdullah, Ahmed bin Mehmed, Hüseyin bin Osman, Mustafa bin Ali.
33 3. Galata Ekmekyemez mahallesinde Mustafa BeĢe ibni Musa’nın Mehmed bin Mustafa’dan 4500 akçe borcunu istemesine dair
Mahrusa-i Galata'da Ekmekyemez Mahallesinde sakin iĢbu bâʻisü‟l-kitâb Mustafa ibn Musa mahfi‟l-i kazâda Mehmed bin Mustafa mahzarında üzerine idüb mezbûr Mehmed zımnında yedinden müĢterî ve mefyûz olub yanımızda ilm-ü Ģer„ ile mâ‟lum ilk bahâsından bin sekiz yüz gâyib-i ani‟l meclis Musa nâm kimesnenin zımnında kezâlik ilk baha olan iki bin yedi yüz akçe hakkımın cem„ine emr-i kabûl ehâvine(?) ile kefi‟l olmağla cihet-i kefaletden meblâğ-i mezbûr iki bin yedi yüz akçeki cem‟an dört bin beĢ yüz akçe hakkım vardır halâ taleb iderim su‟âl olunsun didikde gıbbe‟s-suâl merkum Mehmed cevabında fi‟l-vâki„ Ģer‟i mezbûrı minvâl-i muharrer üzere kendinden iĢtirâ eylediğim ilk bahâsından bin sekiz yüz akçe ile cihet-i kefâletden daha iki bin yedi yüz akçeki cem‟an dört bin altı yüz akçe zimmetimde lazım‟ü-l edâ ve vacib‟ü-l kazâ deynim vardır deyû ma bi‟t-tav„i‟s-sâf ikrâr itmeğin mucebince meblağ-ı mezbûr dört bin beĢ yüz akçeyi müdde‟î mezbûra eda ve teslim itmek üzere merkum Mehmed‟e tenbih olunub ma vâki„ bi‟t-taleb ketb olundu fi‟l-yevmi‟l-hâdi ve‟l-ıĢrîn min Rebî„ilevvel sene isneyn ve seb„în ve elf.
ġuhûdü‟l-hâl: Mehmed Çelebi bin Ġbrahim, Mahmud Çelebi Ġsmail, Halil bin Lütfullah, Muharrem bin Abdullah.
1 B
4. Sumoku kazasından Mehmed bin Ali’nin Tophane’de ÇavuĢbaĢı mahallesinde sakin Mustafa bin Hasan’a tarlalarını sekiz bin akçe karĢılığında satmasına dair
Vilâyet-i Anadolu‟da Sumoku Kazâsına tabi‟ Kurtiliz nâm karye ahâlisinden Mehmed bin Ali nâm kimesne meclis-i Ģer‟i Ģerifde fi‟l asl karye-i mezbûreden olub halâ mahrûse-i Galata muzâfâtından Kasaba-i Tophanede ÇavuĢ BaĢı Mahallesinde sakin iĢbu sahib‟ü-l kitâb Mustafa Bin Hasan nâm kimesne mahzarında ikrar-ı kelâm idüb karye-i mezkûre arâzisi sınurunda vâki„ bir tarafı Halil Kethüda tarlası ve bir tarafı KuyutaĢı Pınarı dimekle ma‟rûf pınar ve bir tarafı Göçgün dağı ve bir tarafı tarîk-i „âm ile mahdûd tahminen otuz beĢ keyl tohum isti‟ab ider üç kıt‟a tasarrufumda olan tarlalarımın hakk-ı tasarrufunı sahib-i arazi ma‟rifetiyle sekiz bin fızzî rayic fi‟l-vakt akçe bedel-i mukabelesinde mezbûr Mustafa‟ya ferâğ ve tefvîz idüb ol dahi vech-i muharrer olub tefvîz eyledikden sonra bedel-i ferâğ olan meblağ-ı mezbûr sekiz bin akçeyi mezbûr Mustafa‟ya hüccet-i karz-ı Ģer‟iden zimmetimde olan sekiz bin akçe
