11
Yunanistan İçin Açıklanan Son Yardım Paketi Euro Bölgesi İçin Çözüm Olacak mı?
2007 yılının üçüncü çeyreğinde ABD’de konut piyasasında başlayan kriz, kamu ve merkez bankaları tarafından alınan önlemler nedeniyle sonraki yıllarda krizi özel sektörden kamu sektörüne kaydırırken, bu doğrultuda 2010 yılından itibaren ülkelerin borç ve bütçe problemleri ön plana çıkmaya başlamıştır. Böylece 2010 yılının ikinci çeyreğinden itibaren Euro Bölgesi borç ve bankacılık endişelerine dönüşen bu kriz, açıklanan yardım paketleri ile kısmen hafifletilmeye çalışılsa da bu çabaların olumlu etkileri çok kısa sürmüş ve bu paketlerin varolan sorunları ötelemek dışında bir işe yaramadığı görülmüştür. Bu raporda Yunanistan için son açıklanan yardım paketinin işe yarayıp yaramayacağı, paketin etkileri ve Euro Bölgesi’ne ilişkin yapısal sorunlar ele alınırken, açıklanan yardım paketlerinin neden sonuç vermediği yapısal sorunlar çerçevesinde incelenmiştir.
Uluslararası Ekonomide Geçtiğimiz Haftanın Önemli Gelişmeleri
ABD
Bu yılın ikinci çeyreği için büyüme oranı %1.3 ile %1.8 düzeyindeki beklentilerin altında kaldı. 2011 birinci çeyrek büyüme oranı ise %1.9'dan %0.4'e revize edildi.
Haftalık işsizlik başvuruları 24 bin azalarak beklentilerin altında 398 bine düştü. Haftalık işsizlik başvuruları böylece Nisan ayından bu yana görülen en düşük seviyeye inmiş oldu.
Haziran ayında yeni konut satışları %1’lik düşüşle yıllık 312 bin oldu.
S&P Case‐Shiller verilerine göre konut fiyatları Mayıs ayında önceki aya göre %1 arttı.
Haziran ayında dayanıklı mal siparişleri %0.5 artış beklentilerinin aksine %2.1 düştü.
Haziran ayında bekleyen konut satışları %2.4 yükselerek, 88.8´den 90.9´a yükseldi.
Conference Board tüketici güveni Temmuz ayında 59.5 ile beklentilerin üzerinde açıklandı.
Michigan Üniversitesi tüketici güven endeksi Temmuz'da nihai olarak 63.7 ile beklentilerin altında bir değer aldı.
ABD'nin orta batı bölgesindeki işyeri faaliyetleri hakkında gösterge olan Chicago PMI endeksi Temmuz’da 58.8'e gerileyerek beklentilerin altında kaldı.
AVRUPA
BIS verilerine göre Avrupa bankaları, yılın ilk çeyreğinde ABD hazine tahvili satın alımlarını artırdılar. İlk çeyrekte ABD hazine tahvilinde pozisyonlar geçen yılın aynı dönemine göre %56 yükseldi.
Avrupa Merkez Bankası (ECB) Çeyrek Dönem Banka Kredi Araştırması Raporu’nda, Euro Bölgesi bankalarının 2. çeyrekte kredi standartlarını sıkılaştırdıklarını ve kredilerde sıkılaştırmanın önümüzdeki aylarda da devam etmesini beklediklerini bildirdi.
Euro Bölgesi’nde Temmuz ayında yıllık enflasyon %2.7´den %2.5´e indi.
İngiltere´de gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) 2011 yılı ikinci çeyreğinde piyasaların beklentilerine paralel
%0.2 oranında büyüdü.
İngiltere’de Temmuz ayında ‐26 olarak gerçekleşmesi beklenen tüketici güven endeksi ‐30 oldu.
S&P, Yunanistan’ın uzun vadeli kredi notunu CCC’den CC seviyesine indirdi. S&P aynı anda Yunanistan’ın kısa vadeli kredi notunu ise C olarak teyit etti. S&P ayrıca, Yunanistan’ın görünümünü ise negatif olarak belirledi.
Moody´s, İspanya´nın Aa2 olan devlet tahvili notunu olası bir indirim için izlemeye aldı. Moody´s kararına neden olarak İspanyol hükümetinin karşı karşıya kalmaya devam ettiği fonlama baskılarını ve hükümetin mali konsolidasyon çabalarına yönelik zorlukları gösterdi.
İtalya Hazinesi, düzenlediği ihaleler ile 6 milyar 196 milyon euro tutarında Hazine bonosu (BTP) ve 1.77 milyar euro tutarında 6 ay vadeli Euribor´a endeksli değişken faizli tahvil sattı.
Moody’s, Güney Kıbrıs’ın kredi notunu A2’den Baa1’e indirdi, görünümü “negatif” olarak açıkladı. S&P ise, uzun vadeli kredi notunu A‐‘den BBB+´ya düşürürken, kısa vadeli kredi değerlendirme notunu ise A‐2 olarak teyit etti.
DİĞER ÜLKELER
Japonya’da Haziran ayında sanayi üretimi yıllık bazda %1.2 azalması beklenirken %1.6 düştü.
Japonya’da Haziran ayında TÜFE beklentilere paralel olarak %0.2 artış gösterirken, gıda ve enerji hariç çekirdek TÜFE %0.1 arttı.
Çinli kredi derecelendirme kuruluşu China Chengxin International Credit Rating Co. iki yerel yönetim yatırım aracının kredi notlarını olası bir indirim için izlemeye aldı.
Çin’de İmalat Sektörü Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), Temmuz ayında, Haziran ayındaki 50.1 puandan 49.3 puana geriledi.
Hindistan Merkez Bankası, repo ve ters repo faiz oranlarını 50 baz puan yükseltti. Repo faiz oranı
%7.50’den %8’e, ters repo faiz oranı %6.50’den %7’ye çıkarıldı.
VakıfBank
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar
ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr
Ankara, TÜRKİYE
Haftalık Uluslararası Ekonomi Raporu
01‐08 Ağustos 2011
2
Yunanistan İçin Açıklanan Son Yardım Paketi Euro Bölgesi İçin Çözüm Olacak mı?
2007 yılının üçüncü çeyreğinde ABD’de konut piyasasında başlayan kriz, kamu ve merkez bankaları tarafından alınan önlemler nedeniyle sonraki yıllarda krizi özel sektörden kamu sektörüne kaydırırken, bu doğrultuda 2010 yılından itibaren ülkelerin borç ve bütçe problemleri ön plana çıkmaya başlamıştır. Böylece 2010 yılının ikinci çeyreğinden itibaren Euro Bölgesi borç ve bankacılık endişelerine dönüşen bu kriz, açıklanan yardım paketleri ile kısmen hafifletilmeye çalışılsa da bu çabaların olumlu etkileri çok kısa sürmüş ve bu paketlerin varolan sorunları ötelemek dışında bir işe yaramadığı görülmüştür. Bu raporda Yunanistan için son açıklanan yardım paketinin işe yarayıp yaramayacağı, paketin etkileri ve Euro Bölgesi’ne ilişkin yapısal sorunlar ele alınırken, açıklanan yardım paketlerinin neden sonuç vermediği yapısal sorunlar çerçevesinde incelenmiştir.
Tablo‐1
Yunanistan’ın yanı sıra yüksek borçluluk oranına sahip İtalya, İspanya, Portekiz ve İrlanda gibi ülkeler 2010 yılından itibaren piyasalar üzerinde baskı oluşturmaya devam ederken, ülkelerin zayıf büyüme performansı, olumsuz bütçe dengesi ülkelerin politika alanını daraltmaktadır. Tüm bu olumsuz görünüm ise ülkelere ilişkin endişeleri artırırken, açıklanan yardım paketlerine rağmen Euro ve bölge ekonomilerine yönelik orta ve uzun vadede endişeler devam etmektedir. Problemli ülkelerin Euro Bölgesi toplam GSYH içindeki payının %33.4 civarında olduğu ve İtalya’nın sadece bu oranın %16.1’ini oluşturduğu dikkate alındığında problemin büyüklüğü daha fazla ortaya çıkmaktadır.
Yunanistan için açıklanan ikinci yardım paketinin ayrıntıları:
Daha önce açıklanan yardım paketlerinin gerek Yunanistan ekonomisi gerekse Euro Bölgesi’ne yönelik borç ve bankacılık endişelerini azaltma yönünde istenilen etkiyi yaratamaması üzerine AB liderleri 109 milyar euroluk yeni bir yardım paketi açıklamak zorunda kalmıştır. Yeni yardım paketi, 2014 yılına kadar özel sektör ve devletin tahvil geri alımları aracılığıyla Yunanistan’ın finansman ihtiyacının karşılanmasını amaçlamaktadır. Bu yardım paketiyle birlikte ilk defa özel sektörün borç refinansmanına katılımı sağlanmıştır. Ayrıca borç krizinin diğer ülkelere yayılmasını engellemek adına tüm ülkeler için, EFSF’nin (Avrupa İstikrar Fonu) vermiş olduğu kredilerin vadesi 7.5 yıldan 15 yıla en fazla 30 yıla çıkarılmış, %4.5 seviyesine çıkan kredi faizleri %3.5’e çekilmiştir. Yeni yardım paketi çerçevesinde, Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB), Yunanistan’ın uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının notlarını dikkate almadan Yunan devlet tahvillerini teminat olarak kabul edebilmesi için EFSF’nin ülkeye 35 milyar euroluk refinansman garantisi sağlaması kararlaştırılmıştır. Ayrıca EFSF’ye ikincil piyasadan devlet tahvillerini alabilmesi, bankalara kredi verebilmesi ve gerektiğinde zor durumdaki ülkelere kredi açabilmesi gibi yetkiler verilmiştir.
Yunanistan’ın yüksek bütçe açığına sahip olmasının yanısıra GSYH’sının %142’sine ulaşan rekor borç yüküne sahip olması nedeniyle AB ülkeleri Yunanistan’ın borcunu iki yolla azaltmayı planlamaktadır. Bunlardan birincisi, özel sektörün 37 milyar eurosu gönüllü destek, 12.6 milyar eurosu borç geri alım programı olmak üzere toplamda 50 milyar euro kredi sağlamasıdır. 2011‐2019 yılları arasında özel sektörün tahvil geri alımlarına 106 milyar euroluk katkı sağlaması durumunda ise Yunanistan’ın borcunun 25 milyar euro azalacağı hesaplanmaktadır. Hükümetin tahvil geri alım programları ile ülke borcunun azalmasına önemli bir katkı sağlaması da ikinci yol olarak dikkati çekmektedir.
Euro Bölgesi
Toplam GSYİH içindeki Pay (%)
Brüt Borç Stoku/GSYH
(%)
Bütçe Dengesi/GSYH
(%)
Fransa 21 84.3 ‐7.7
Almanya 26.9 80 ‐3.3
Yunanistan 2.4 142 ‐9.6
İrlanda 1.6 96.1 ‐32.2
İtalya 16.1 119 ‐4.6
Portekiz 1.8 83.3 ‐7.3
İspanya 11.5 60.1 ‐9.2
Diğer Ülk. 18.7
Euro Bölgesi 100
Kaynak: Bloomberg
3
Ancak, ECB politika faiz oranı ile piyasa faiz oranları incelendiğinde, Yunanistan için açıklanan son yardım paketine rağmen piyasa faiz oranlarının yüksek seviyelerini koruduğu dikkati çekmektedir. Ayrıca yine açıklanan yardım paketinin ardından PIIGS ülkelerinin 10 yıllık ortalama tahvil getirileri ve Almanya 10 Yıllık tahvil getirisi ile aralarındaki spread’de aşağı yönlü bir hareket görülmekle birlikte, aşağı yönlü bu hareketin piyasaları tatmin edecek düzeyde olmadığı ve hala yüksek seviyelerini koruduğu dikkati çekmektedir. Tüm bu gelişmeler açıklanan paketin çevre Euro Bölgesi ülkelerine ilişkin endişeleri yatıştırmaya yetmediğini gösterirken, bu çerçevede Euro Bölgesi ülkelerinin yapısal farklılıkları önemli bir sorun olarak ön plana çıkmaktadır.
Euro Bölgesi’ndeki Yapısal Farklılıklar
1‐ Ülke ekonomilerinin ekonomik görünümlerindeki farklılıklar:
2011 yılının ilk çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %0.8 büyüyen Euro Bölgesi’nin, bu oranı yakalamasında, temel olarak Almanya ve İrlanda’da yaşanan %1 düzeylerinin üstünde gerçekleşen büyüme oranları etkili olmuştur. Son dönemde sıradaki ülke tartışmaları süren İtalya ve Portekiz gibi ülkelere dair oluşan belirsizlikler ve artan kamu kaynaklı dengesizlikler ise büyümenin artış trendini kısıtlayan faktörler olarak dikkat çekmektedir. Son dönemde Euro Bölgesi’nin sorunlu ülkeleri olarak kabul edilen PIIGS (Portekiz, İtalya, İrlanda, Yunanistan ve İspanya) ülkelerinde ise büyümenin sürdürülebilirliği tartışmalıdır. Bunun başlıca nedeni olarak, bu ülkelerde büyümenin tüketim kaynaklı olması gösterilebilirken, borç sorunuyla karşı karşıya olan bu ülkelerde, sorunların çözümü için uygulanan sıkı maliye politikaları tüketim kaynaklı büyümeyi olumsuz yönde etkileyebilecektir. Bu ülkelerin aksine, Euro Bölgesi’nin güçlü ekonomisi olarak kabul edilen Almanya’da ise büyüme net ihracata dayalı olarak gerçekleşmektedir. Bu durum büyüme oranlarının da farklılaşmasına sebep olurken, yatırımcıların da Euro Bölgesi’ne dair endişelerinin sürmesine neden olmaktadır. Ancak son dönemde Euro Bölgesi’ne ilişkin büyümenin öncü göstergelerinden olan PMI imalat endeksleri ile ZEW endeksinin gerilemesi Euro Bölgesi’nin lokomotifi olan Almanya’da da önümüzdeki dönemde büyümenin yavaşlayacağının sinyallerini verirken, bu durum halihazırda zayıf büyüme performansı sergileyen sorunlu ülkeler için de negatif bir unsur olacaktır.
0 2 4 6
12.2007 03.2008 06.2008 09.2008 12.2008 03.2009 06.2009 09.2009 12.2009 03.2010 06.2010 09.2010 12.2010 03.2011 06.2011
EONIA EURIBOR
ECB Politika Faiz Oranı (%) Grafik‐1
Kaynak: Bloomberg
0 2 4 6 8 10 12
01.2007 05.2007 09.2007 01.2008 05.2008 09.2008 01.2009 05.2009 09.2009 01.2010 05.2010 09.2010 01.2011 05.2011
PIIGS 10 Yıllık Tahvil Getirisi (Ort.%) Almanya 10 Yıllık Tahvil Getirisi (%) Grafik‐2
Kaynak: Bloomberg
‐6
‐4
‐2 0 2 4 6
Euro Bölgesi Almanya İtalya
İspanya Portekiz Yunanistan
İrlanda
Büyüme Oranları (ç‐ç, %)
Kaynak: Bloomberg Grafik‐3
4
2‐ Enflasyon oranlarındaki ve ekonomik görünümlerindeki farklılıklara rağmen ortak para politikası:
Kriz dönemi sonrasında gerilemiş olan enflasyon oranlarının 2010 yılı itibariyle artmaya başladığı gözlemlenmiş olup, son dönemde çevre ve merkez ülkelerin enflasyon oranları arasındaki marjın gittikçe kapandığı dikkat çekmektedir. ECB’nin hedefi olan
%2’lik enflasyon oranının Euro Bölgesi’nde 2010 yılının sonundan itibaren aşıldığı dikkati çekerken, bunun nedenini merkez ülkelerde sağlanan yüksek büyüme ile ısınan ekonomi ve artan girdi fiyatları ile açıklamak mümkündür. Ortadoğu’da yaşanan siyasi karmaşalar sonucu petrol fiyatlarının yükselmesi ve olumsuz hava koşullarının gıda fiyatlarını yukarı yönlü etkilemesi Euro Bölgesi enflasyon oranları üzerinde etkili olmuştur. Yukarı yönlü hareket eden enflasyon oranları, Avrupa Merkez Bankası’nın politika faiz oranı kararları üzerinde etkili olmaktadır. Artan enflasyon nedeniyle faiz oranını artırmaya başlayan ECB’nin bu kararının ise hala zor durumda bulunan çevre ülkelerin büyüme performansları üzerinde olumsuz bir etki yaratması söz konusu olabilecektir. Sonuç olarak farklı ekonomik sorunlara sahip, farklı maliye politikaları uygulayan Euro Bölgesi ülkelerinin ortak bir para politikası uygulamak zorunda olmaları, ülkelerin sorunlara çözüm arayışlarını sınırlamakta, kimi zaman uyguladıkları maliye politikalarıyla da çakışmaktadır. Bu durum, ülke bazında alınan önlemlerin yetersiz kalacağı endişelerini desteklemekte, yaşanan sorunların bölge geneline yayılabileceği endişelerini ise artırmaktadır.
3‐ Reel efektif döviz kurları ve rekabet güçlerindeki farklılıklar:
Reel efektif döviz kurları tarihsel olarak incelendiğinde, özellikle çevre ülkelerin parasal birliğe geçmesiyle birlikte kur esnekliğini ve rekabet güçlerini kaybettiği dikkati çekmektedir.
Enflasyon oranlarının da etkilediği reel efektif döviz kurları Ocak 1999=100 olacak şekilde endekslenmiştir. Endekslenmiş rakamlar incelendiğinde seçilmiş ülkeler arasında Almanya ve Fransa’nın en yüksek rekabet gücüne sahip olduğu görülürken, İtalya, İrlanda, Portekiz ve Yunanistan’ın rekabet açısından en zayıf görüme sahip ülkeler olduğu dikkati çekmektedir. Bu durum ise ülkelerin ekonomik görünümlerindeki farklılığın temelini oluştururken, bu nedenle ortak uygulanan politikalar her ülke için istenilen sonucu verememektedir.
4‐ İstihdam Piyasasındaki Farklılıklar:
‐8
‐6
‐4
‐2 0 2 4 6 8
Euro Bölgesi Almanya İtalya İspanya
Portekiz Yunanistan İrlanda
Enflasyon (y‐y, %)
Kaynak: Bloomberg Grafik‐4
77 87 97 107 117 127 137
Oca.99 Eyl.99 Haz.00 Mar.01 Kas.01 Ağu.02 May.03 Oca.04 Eki.04 Tem.05 Mar.06 Ara.06 Eyl.07 May.08 Şub.09 Kas.09 Tem.10 Nis.11
Reel Efektif Döviz Kuru (Ocak 1999=100)
Almanya İspanya Fransa
Yunanistan İrlanda İtalya
Portekiz Euro Bölgesi
Grafik‐5
Kaynak: BIS
‐6.0
‐4.0
‐2.0 0.0 2.0 4.0 6.0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
İşgücü Verimliliği (y‐y, %)
Almanya İtalya İspanya
İrlanda Portekiz Yunanistan
Kaynak: OECD Grafik‐7
‐10.00
‐8.00
‐6.00
‐4.00
‐2.00 0.00 2.00 4.00 6.00 8.00 10.00
Reel Ücretler (y‐y, %)
Almanya İtalya İspanya
İrlanda Portekiz Yunanistan
Kaynak: Bloomberg, Vakıfbank Grafik‐6
5
Grafiklerden de görülebileceği gibi, ülkelerin istihdam piyasaları arasında dikkat çekici farklılıklar bulunmaktadır.
2010 yılında derinleşen borç kriziyle başa çıkmaya çalışan Yunanistan’da işgücü verimliliği düşerken, reel ücretlerde de sert gerileme yaşanmıştır. Öte yandan, 2010 yılında patlak veren bankacılık kriziyle mücadele eden İrlanda ve Euro Bölgesi’nin üçüncü en sorunlu ülkesi olan Portekiz’de de reel ücretlerde sert gerileme görülmektedir. Euro Bölgesi işsizlik oranı ortalamasının üzerinde işsizlik oranlarına sahip olan bu ülkelerde, yaşadıkları krizlerle mücadele etmek amacıyla aldıkları sıkılaştırıcı mali tedbirlerin de etkisiyle önümüzdeki dönemde reel ücretlerde daha sert düşüşler görülebilecektir. Bunun yanı sıra Euro Bölgesi’nde en yüksek işsizlik oranına sahip ülke olan İspanya’da işgücü verimliliği düşerken, reel ücretlerde ise artış görülmektedir. Ancak verimlilikteki bu düşüş önümüzdeki dönemde reel ücretlere de düşüş şeklinde yansıyabilecektir. Bölgenin en güçlü ekonomisi olan Almanya’da ise verimlilik sert şekilde yükselmekte, verimlilikteki yükselişe karşın reel ücretlerin aynı oranda yükselmemesi Almanya’nın rekabet avantajını artırırken, enflasyon oranınını da kontrol altında tutma konusunda ülkeye büyük avantaj sağlamaktadır. Bu nedenle PIIGS benzeri sorunlara sahip olmayan Almanya gibi merkez ülkelerde ücretlerdeki değişiklikleri kontrol altında tutabilmek için ekonomide alan olmasına rağmen, PIIGS ülkelerinin nispeten böyle bir şanslarının olmaması ülkeler arasındaki farklılıkları belirginleştirmektedir.
Sonuç:
Euro Bölgesi’nin ikinci kurtarma paketine rağmen Moody’s’in son not indirimiyle, 2008 yılında en yüksek not olan ‘A’
notuna sahip olan Yunanistan’ın, ‘Ca’ notu ile dünyanın en düşük notuna sahip ülkesi konumuna gelmesi, piyasalarda yardım paketine yönelik soru işaretleri olduğunu ortaya koymaktadır. Yeni yardım paketi ile birlikte Euro Bölgesi ülkelerinin krizin çözümü konusunda kararlı ve ortak bir tutum sergilemeleri bunun yanısıra Yunanistan, İrlanda ve Portekiz gibi ülkeler için resmi kredi kullandırım şartlarının belirlenmesi olumlu algılanmaktadır. Diğer taraftan özel sektörün sağlayacağı desteğin özel sektörde büyük ölçüde ekonomik kayıplara yol açabileceği endişeleri yeni paketin olumsuz taraflarından biri olarak dikkati çekerken, özel sektörün ve devletin tahvil geri alımına katılım şartlarının açıkça belirtilmemesi ve fonlamanın ne kadar süre devam edeceğinin net olmaması paketin bir diğer olumsuz tarafı olarak görülmektedir. Öte yandan EFSF’nin yapısındaki değişikliklerin gerçekleşmesinin zaman alacağı kesindir. Tüm bu değerlendirmeler altında, yeni yardım paketinin Yunanistan’ın yüksek ve sürdürülemez borcu için kısa vadeli fonlama ihtiyacını karşılasa da, borcun azaltılması konusunda düşük katkısı olacağı ve paketin asıl sonucunun borcun diğer Euro Bölgesi ülkelerine yeniden dağıtılması olacağı anlaşılmaktadır. Bu çerçevede ikinci yardım paketi ile Yunanistan’da ekonominin toparlanması ve aynı zamanda krizin diğer ülkelere sıçramasının önlenmesi amaçlansa da bunun çok kolay olmayacağı düşünülmektedir.
Sonuç olarak paketin Yunanistan’ın borçlarını ötelemek dışında Euro Bölgesi’nin asıl sorunu olarak ön plana çıkan yapısal sorunlara çözüm olmayacağı görülmektedir. Böyle bir ortamda aynı para politikasına karşın farklı maliye politikası uygulayan söz konusu sorunlu bu ülkelerin krizden çıkmak için sert önlemler alması gerekmektedir. Bu durum ise sorunlu ülke ekonomilerinin işgücü piyasalarının daha fazla sekteye uğramasına neden olabilecektir. Bu nedenle aynı para politikası uygulayan ülkelerin uyguladıkları maliye politikalarında da bir uyum sağlanması gerekirken, Euro Bölgesi’nin ortak eurobonoya geçene kadar varolan sorunlarının bitmeyeceği düşünülmektedir. Bir diğer önemli sorun ise EFSF’nin kaynağının Yunanistan, Portekiz ve İrlanda için yeterli olacağı düşünülse bile İtalya ve İspanya’nın da bu kurtarma paketine ihtiyaç duyması halinde EFSF’nin kaynağının yetmeyeceği düşünülmektedir.
Zaten Yunanistan için açıklanan ikinci kurtarma paketinin ardından söz konusu bu ülkelerin spreadlerinin gerilemesine karşın İtalya ve Portekiz’in spreadlerindeki yükseliş piyasalardaki bu endişeleri yansıtmaktadır.
6
Açıklanacak Veriler (01‐08 Ağustos 2011)
Ekonomi Gündemi Önceki Beklenti
01.08.2011 ABD ISM İmalat Endeksi (Temmuz) 55.3 54.8
Euro Bölgesi İşsizlik Oranı (Haziran) %9.9 %9.9
PMI İmalat Endeksi (Temmuz) 50.4 50.4
Almanya PMI İmalat Endeksi (Temmuz) 52.1 52.1
İtalya İşsizlik Oranı (Haziran) %8.1 %8.1
PMI İmalat Endeksi (Temmuz) 49.9 49.0
02.08.2011 ABD Çekirdek Kişisel Tüketim Harcamaları (Haziran, y‐y) %1.2 ‐‐
Euro Bölgesi ÜFE (Temmuz, y‐y) %6.2 %5.9
03.08.2011 ABD ADP Özel istihdam (Temmuz) 157 bin 100 bin
Fabrika Siparişleri (Haziran) %0.8 ‐%0.5
ISM Hizmetler Endeksi (Temmuz) 53.3 53.8
Dayanıklı Mal Siparişleri (Haziran, revize) ‐%2.1 ‐‐
Haftalık Mortgage Verileri 528 ‐‐
Euro Bölgesi Perakende Satışlar (Haziran, a‐a) ‐%1.1 %0.5
PMI Hizmetler Endeksi (Temmuz) 51.4 51.4
Almanya PMI Hizmetler Endeksi (Temmuz) 52.9 52.9
İtalya PMI Hizmetler Endeksi (Temmuz) 47.4 47.0
04.08.2011 ABD Haftalık İşsizlik Başvuruları 398 bin 405 bin
Almanya Sanayi Siparişleri (Temmuz) %1.8 ‐%0.5
İngiltere BOE Toplantısı ve Faiz Kararı (Ağustos) %0.5 %0.5
05.08.2011 ABD İşsizlik Oranı (Haziran) %9.2 %9.2
İngiltere Çekirdek ÜFE (Haziran) %0.2 %0.2
İtalya Büyüme Oranı (2.Çeyrek) %0.1 %0.3
Sanayi Üretimi (Haziran) %1.8 %1.8
Fransa Dış Ticaret Dengesi (Temmuz) ‐7.4 mlyr ‐6.5 mlyr
Japonya Öncül Göstergeler Endeksi (Temmuz) 3.6 ‐‐
BOJ Faiz Oranı (Ağustos) %0.1 %0.1
‐5
‐4
‐3
‐2
‐1 0 1 2 3 4 5 6
11.2006 06.2007 01.2008 08.2008 03.2009 10.2009 05.2010 12.2010 07.2011
Öncül Göstergeler Endeksi (6 aylık % Değ.) Öncül Göstergeler Endeksi
ABD EKONOMİK GÖSTERGELERİ EKONOMİK AKTİVİTE GÖSTERGELERİ
‐10
‐8
‐6
‐4
‐2 0 2 4 6 8 10
12.1990 12.1991 12.1992 12.1993 12.1994 12.1995 12.1996 12.1997 12.1998 12.1999 12.2000 12.2001 12.2002 12.2003 12.2004 12.2005 12.2006 12.2007 12.2008 12.2009 12.2010
ABD Büyüme
2,6 2,7 2,8 2,9 3 3,1 3,2 3,3
2011‐3Ç 2011‐4Ç 2012‐1Ç 2012‐2Ç 2012‐3Ç
ABD Büyüme Beklentisi (%, ç/ç) ABD Büyüme Beklentisi
‐10
‐8
‐6
‐4
‐2 0 2 4 6 8
30 35 40 45 50 55 60 65
12.2002 06.2003 12.2003 06.2004 12.2004 06.2005 12.2005 06.2006 12.2006 06.2007 12.2007 06.2008 12.2008 06.2009 12.2009 06.2010 12.2010 06.2011
ISM İmalat Endeksi GSYİH (%, ç/ç, Sağ Eksen) ISM İmalat ve Büyüme
‐10
‐8
‐6
‐4
‐2 0 2 4 6 8
30 35 40 45 50 55 60 65
12.2002 10.2003 08.2004 06.2005 04.2006 02.2007 12.2007 10.2008 08.2009 06.2010 04.2011
ISM Hizmetler Endeksi GSYİH (%, ç/ç, sağ eksen) ISM Hizmetler ve Büyüme
‐50
‐40
‐30
‐20
‐10 0 10 20 30 40 50
11.2005 04.2006 09.2006 02.2007 07.2007 12.2007 05.2008 10.2008 03.2009 08.2009 01.2010 06.2010 11.2010 04.2011
Empire State İmalat Endeksi Philly FED İmalat Endeksi Bölgesel Aktivite Endeksleri
2,5 2,6 2,7 2,8 2,9 3 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5
0 1 2 3 4 5 6
05.2007 05.2008 05.2009 05.2010 05.2011
Michigan 1 yillik Enf. Endeksi
Michigan 5 yillik Enf. Endeksi (Sag Eksen) Michigan Enflasyon Beklentisi
‐1
‐0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
05.2007 12.2007 07.2008 02.2009 09.2009 04.2010 11.2010 06.2011
5 Yıllık Başabaş (Breakeven) Enflasyon Beklentisi Piyasa Enflasyon Beklentisi
ENFLASYON GÖSTERGELERİ
‐3
‐2
‐1 0 1 2 3 4 5 6
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5
06.2006 06.2007 06.2008 06.2009 06.2010 06.2011
Çekirdek Enflasyon (Gida ve Enerji Disi) (%, y/y) TÜFE (%, y/y)
TÜFE ve Çekirdek Enflasyon
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5
06.2006 01.2007 08.2007 03.2008 10.2008 05.2009 12.2009 07.2010 02.2011
ÜFE (yıllık ‐ %)
ÜFE (yıllık ‐ %) ÜFE
0 20 40 60 80 100 120 140 160
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5
05.2008 05.2009 05.2010 05.2011
Benzin Fiyatlari (Dolar)
Ham Petrol Fiyatlari (Dolar, Sag Eksen) Petrol ve Petrol Ürünleri Enflasyonu
‐2
‐1 0 1 2 3 4 5 6 7
06.2007 06.2008 06.2009 06.2010 06.2011
Gıda Fiyatları (%, y/y) Gıda Enflasyonu
DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ
TÜKETİM GÖSTERGELERİ
‐90
‐80
‐70
‐60
‐50
‐40
‐30
‐20
‐10 0
05.2007 05.2008 05.2009 05.2010 05.2011
Dis Ticaret Dengesi Dis Ticaret Dengesi (Petrol Hariç)
ABD Dis Ticaret Dengesi
‐100
‐50 0 50 100 150
03.2007 03.2008 03.2009 03.2010 03.2011
ABD Net Menkul Kiymet Yatirimi (Milyar $) ABD Menkul Kiymetlerine Net Yabanci Yatirimi
‐15
‐10
‐5 0 5 10 15
06.2007 06.2008 06.2009 06.2010 06.2011
Perakende Satislar (%, y/y) Perakende Satislar (Oto Hariç, %, y/y) Perakende Satislar (Gaz Hariç, %, y/y)
Perakende Satislar
‐2
‐1 0 1 2 3 4 5 6
05.2009 11.2009 05.2010 11.2010 05.2011
ICSC Magaza Zinciri Satislari (%, y/y) Haftalik Perakende Satis Verileri
‐3
‐2
‐1 0 1 2 3 4 5
06.2002 06.2004 06.2006 06.2008 06.2010
Reel Tüketim Harcamalari (%, y/y) Tüketim Harcamalari
50 55 60 65 70 75 80 85 90 95
05.2007 05.2008 05.2009 05.2010 05.2011
Michigan Ünv. Tüketici Güven Endeksi Michigan Tüketici Güven Endeksi
KONUT PİYASASI GÖSTERGELERİ
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
05.2007 05.2008 05.2009 05.2010 05.2011
Yeni Konut Arzi (mlyn adet)
Yeni Konut Arzi (mlyn adet) Yeni Konut Arzi
5 5,5 6 6,5 7 7,5
4 4,5 5 5,5 6 6,5 7
05.2007 11.2007 05.2008 11.2008 05.2009 11.2009 05.2010 11.2010 05.2011
Mortgage Faiz (Sabit Faizli)
Mortgage Faiz (Değişken Faizli, Sağ Eksen) İpotekli Konut Kredisi Faizleri
2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7
70 75 80 85 90 95 100 105 110 115
03.2007 03.2008 03.2009 03.2010 03.2011
Bekleyen Konut Satislari Endeksi
Ikinci El Konut Satislari (Milyon, Sag Eksen) Konut Satislari
‐25
‐20
‐15
‐10
‐5 0 5 10
06.2006 06.2007 06.2008 06.2009 06.2010 06.2011
Case Shiller Konut Fiyat Endeksi
Case Shiller Konut Fiyat Endeksi Konut Fiyatlari
İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ
1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5
04.2007 11.2007 06.2008 01.2009 08.2009 03.2010 10.2010 05.2011
Ortalama Saatlik Ücret (%, y/y) Ortalama Saatlik Ücret
‐900
‐700
‐500
‐300
‐100 100 300 500
03.2007 10.2007 05.2008 12.2008 07.2009 02.2010 09.2010 04.2011
Tarım Dışı İstihdam Aylık Değişim (Bin Kişi) Tarım Dışı İstihdam
250 300 350 400 450 500 550 600 650 700
10.2008 03.2009 08.2009 01.2010 06.2010 11.2010 04.2011
Haftalık İşsizlik Başvuruları (Bin) Haftalık İşsizlik Başvuruları (4 Haf. H.O.)
İşsizlik Başvuruları
3 4 5 6 7 8 9 10 11
03.2007 01.2008 11.2008 09.2009 07.2010 05.2011
İşsizlik Oranı (%) İşsizlik Oranı
EURO BÖLGESİ AKTİVİTE GÖSTERGELERİ
‐4
‐3
‐2
‐1 0 1 2 3
03.07 06.07 09.07 12.07 03.08 06.08 09.08 12.08 03.09 06.09 09.09 12.09 03.10 06.10 09.10 12.10 03.11
Euro Bölgesi(ç/ç) Almanya(ç/ç) Fransa(ç/ç) Büyüme (Çeyreklik)
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5
2011‐2Ç 2011‐3Ç 2011‐4Ç 2012‐1Ç 2012‐2Ç Euro Bölgesi Almanya İngiltere
% Büyüme Tahminleri
‐20
‐15
‐10
‐5 0 5 10
‐40
‐35
‐30
‐25
‐20
‐15
‐10
‐5 0 5 10
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Euro Bölgesi Sanayi Güveni (2 ay ileri)
Sanayi Üretim Endeksi (% ‐ 3ay Ort/3 ay Ort, sağ eksen) Sanayi Üretimi ve Güven Endeksi
35 40 45 50 55 60 65
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Euro Bölgesi İngiltere
Fransa Almanya
Hizmetler PMI
30 35 40 45 50 55 60 65
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Euro Bölgesi İngiltere
Almanya Fransa
İmalat Sanayi PMI
DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ
‐30
‐20
‐10 0 10 20 30 40
‐30
‐20
‐10 0 10 20 30 40
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Euro Bölgesi İthalat (%‐y/y)
Euro Bölgesi İhracat (%‐y/y,Sağ Eksen) İthalat‐İhracat
ENFLASYON GÖSTERGELERİ
0,5 1 1,5 2 2,5 3
‐1,5
‐0,5 0,5 1,5 2,5 3,5 4,5
Euro Bölgesi TÜFE (% ‐ y/y)
Çekirdek Enflasyon (% ‐ y/y, sağ eksen) TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu
‐12
‐7
‐2 3 8 13 18
‐7
‐6
‐5
‐4
‐3
‐2
‐1 0 1 2
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Fransa Dış Ticaret Dengesi (milyar euro,sol eksen) Euro Bölgesi Dış Ticaret Dengesi (milyar euro) Almanya Dış Ticaret Dengesi (milyar euro)
Dış Ticaret Dengesi
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
‐10
‐8
‐6
‐4
‐2 0 2 4 6 8 10
Euro Bölgesi ÜFE (y/y)
Çekirdek Enflasyon (y/y, Sağ Eksen) ÜFE ve Çekirdek Enflasyonu
‐2
‐1 0 1 2 3 4 5 6
01.07.2004 01.12.2004 01.05.2005 01.10.2005 01.03.2006 01.08.2006 01.01.2007 01.06.2007 01.11.2007 01.04.2008 01.09.2008 01.02.2009 01.07.2009 01.12.2009 01.05.2010 01.10.2010 01.03.2011 01.08.2011
İspanya TÜFE(y/y) İtalya TÜFE(y/y) Almanya TÜFE(y/y) Fransa TÜFE(y/y)
Ülkeler Bazında TÜFE
İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ
TÜKETİM GÖSTERGELERİ
7 7,5 8 8,5 9 9,5 10 10,5
İşsizlik Oranı (%) İşsizlik Oranı
35 40 45 50 55 60 65
‐2,5
‐2
‐1,5
‐1
‐0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
2007 2008 2009 2010 2011
Bileşik PMI (sol eksen) Euro Bölgesi İstihdam (% ‐ y/y)
İstihdam ve PMI
‐2,5
‐2
‐1,5
‐1
‐0,5 0 0,5 1 1,5
Euro Bölgesi Özel Tüketim Almanya Özel Tüketim Fransa Özel Tüketim
Özel Tüketim
‐2 0 2 4 6 8 10 12
‐5 0 5 10 15 20
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Reel Sektör Kredileri (% ‐ y/y)
Hanehalkı Kredileri (% ‐ y/y, Sağ Eksen) Krediler
‐4
‐2 0 2 4 6 8 10
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Tüketici Kredileri ( % ‐ y/y)
Tüketici Kredileri
‐2
‐1,5
‐1
‐0,5 0 0,5 1 1,5 2
04Ç2 04Ç4 05Ç2 05Ç4 06Ç2 06Ç4 07Ç2 07Ç4 08Ç2 08Ç4 09Ç2 09Ç4 10Ç2 10Ç4
Euro Bölgesi Perakende Satışlar (% ‐ ç/ç) Özel Tüketim (% ‐ ç/ç)
Perakende Satışlar ve Özel Tüketim
‐4
‐3
‐2
‐1 0 1 2 3 4
Euro Bölgesi Perakende Satışları (%, ç/ç) Almanya Perakende Satışları (%, ç/ç) Fransa Perakende Satışları (%, ç/ç)
Perakende Satışlar
‐1,5
‐1
‐0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
‐40
‐35
‐30
‐25
‐20
‐15
‐10
‐5 0 5
1994 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 Tüketici Güveni Özel Tüketim (% ‐ y/y, Sağ Eksen) Tüketici Güven Endeksi ve Özel Tüketim
LİKİDİTE GÖSTERGELERİ
0 50 100 150 200 250 300 350 400
16.11.2007 16.03.2008 16.07.2008 16.11.2008 16.03.2009 16.07.2009 16.11.2009 16.03.2010 16.07.2010 16.11.2010 16.03.2011 16.07.2011
bps
USD Spread GBP Spread
Euro Spread AUD Spread
LIBOR ve OIS Spreadleri
0 1 2 3 4 5 6
16.11.2007 16.03.2008 16.07.2008 16.11.2008 16.03.2009 16.07.2009 16.11.2009 16.03.2010 16.07.2010 16.11.2010 16.03.2011 16.07.2011
%
FED Faiz Oranı 3 ay USD Libor
3 ay Haz. Bon. Getirisi 3 ay ABCP Getirisi 3 ay USD OIS
ABD Kısa Vadeli Faiz Oranları
0 1 2 3 4 5 6
23.11.2007 23.03.2008 23.07.2008 23.11.2008 23.03.2009 23.07.2009 23.11.2009 23.03.2010 23.07.2010 23.11.2010 23.03.2011 23.07.2011
%
ECB Faiz Oranı 3 ay Euro Libor
3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi 3 ay Euro OIS Euro Bölgesi Kısa Vadeli Faiz Oranları
0 1 2 3 4 5 6 7
28.12.2007 28.04.2008 28.08.2008 28.12.2008 28.04.2009 28.08.2009 28.12.2009 28.04.2010 28.08.2010 28.12.2010 28.04.2011
%
BoE Faiz Oranı 3 ay GBP Libor
3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi 3 ay GBP OIS İngiltere Kısa Vadeli Faiz Oranları
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar
ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar
Serkan Özcan Baş Ekonomist serkan.ozcan@vakifbank.com.tr 0312‐455 70 87
Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 80
Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 89
Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist bilge.ozalpturkarslan@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 88
Ümit Ünsal Ekonomist umit.unsal@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 18
Seda Meyveci Doğanay Ekonomist sedameyveci.doganay@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 85 Halide Pelin Kaptan Araştırmacı halidepelin.kaptan@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 83
Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 87
Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 86
Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 82
Elif Artman Araştırmacı elif.artman@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 90
Senem Güder Araştırmacı senem.guder@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 76
İbrahim Taha Durmaz Araştırmacı ibrahimtaha.durmaz@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 93
Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır.
Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir.
