11
Geçmiş Resesyon Deneyimleri ve Gıda Fiyatları Bağlantısı Işığında Petrol Fiyatları
Son dönemde gerek yaşanan politik riskler gerekse büyüme beklentilerinin canlı olması, petrol fiyatlarında yukarı yönlü hareketleri desteklemiş, buna ek olarak 2011 yılına ilişkin fiyat beklentilerinin de artmasına neden olmuştur. Bu durum, özellikle enflasyon kaygılarının yükseldiği bir dönemde daha dikkat çekici bir hal almıştır. Bu çalışmada, petrol fiyatlarının seyrinin geçmiş resesyonlardaki rolüne ek olarak son günlerdeki bir diğer önemli tartışma konusu olan gıda fiyatlarının artışı üzerindeki etkisi ele alınmıştır.
Uluslararası Ekonomide Geçtiğimiz Haftanın Önemli Gelişmeleri
ABD
İşsizlik başvuruları 36 bin azalarak 410 bin olan beklentilerin altında 383 bine düştü. Başvurular Temmuz 2008´den bu yana görülen en düşük seviyeye geriledi.
ABD Hazine Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, Ocak ayında 50 milyar dolar bütçe açığı verildi.
Dış ticaret açığı Aralık'ta 40.58 milyar dolar ile önceki aya göre artarak beklentilere paralel açıklandı.
ABD'nin Çin'den ithalatının rekor seviyelere ulaştığı 2010'da dış ticaret açığı yaklaşık %33 arttı.
Michigan Üniversitesi tüketici güven endeksi Şubat'ta 75.1 ile beklentilere paralel açıklandı.
FED´in verilerine göre Aralık ayında tüketici kredileri 6.1 milyar dolar, %3 artarak 2.41 trilyon dolar oldu. Ekonomistler ise tüketici kredilerinin sadece 2.5 milyar dolar artmasını bekliyorlardı.
Konut icra başvurusu ile karşı karşıya kalan konut sayısı Ocak ayında Aralık ayına göre %1 artarak 262.333 olarak gerçekleşti.
ABD Hazinesi, Perşembe günü düzenlediği 30 yıl vadeli tahvil ihalesinde 16 milyar dolarlık satış yaptı.
İhalede faiz oranı, % 4.75 olarak gerçekleşti.
AVRUPA
Almanya'da sanayi siparişleri Aralık ayında, önceki aya göre %3.4 ile beklentilerden fazla düşüş kaydetti.
Almanya'da dış ticaret fazlası, 2010 yılında bir önceki yıla göre %11.2 artarak 154.3 milyar euroya ulaştı.
İngiliz hükümeti bankalardan bu yıl toplanacak verginin 1.3 milyar dolar artırılarak, yıllık 4.3 milyar dolar olacağını açıkladı.
İngiltere’de gıda enflasyonu Ocak ayında %4.6 artarak son 19 ayın en yüksek seviyesine çıktı.
İngiltere Merkez Bankası(BOE), faiz oranlarında bir değişikliğe gitmeyerek faiz oranlarını %0.50 olarak bıraktı.
Moody´s, İtalyan bankalarının görünümünün, kötüleşen varlık kalitesi, ılımlı sermaye yeterlilik ve zayıf karlılık nedeniyle, 2011 yılının hepsinde olmasa da büyük bölümünde negatif olmaya devam edeceğini vurguladı.
Yunanistan´ın hafta içinde düzenlediği 26 hafta vadeli Hazine bonosu ihalesinde ortalama faiz oranı bir önceki ihaleye göre 26 baz puan gerileyerek %4.64 olarak gerçekleşti.
DİĞER ÜLKELER
Japonya’da Aralık’ta cari işlemler fazlası beklentilerin üzerinde yıllık %30.5 arttı.
Japonya Maliye Bakanlığı´nın verilerine göre ülkenin borcu 2010 yılı sonu itibariyle 919 trilyon 151 milyar yene yükselerek rekor kırdı.
Japonya 4.çeyrekte yıllık %1.1 daraldı. Daralmada ihracattaki yavaşlama ve devlet teşvik programlarının sona ermesi etkili oldu. Böylece Çin, Japonya´yı geride bırakarak dünyanın en büyük ikinci ekonomisi oldu.
Japonya’da Aralık ayında öncü göstergeler endeksi 93.4 oldu.
Çin Merkez Bankası, gösterge konumdaki borç verme ve mevduat faizlerini yükseltti. Bankadan yapılan açıklamada, mevduat faiz oranının 25 baz puan artırılarak %3.0´e, borçlanma faiz oranının ise %6.06´ya yükseltildiği belirtildi.
Çin haber ajansı Xinhua, Çin´in özel sektör işletmelerinin 2010 yılında 481.3 milyar dolar tutarında ihracat gerçekleştirdiklerini bildirdi.
China Securities Journal gazetesinin verdiği bilgiye göre Çin Merkez Bankası, yeni yıl tatilinin ardından bazı küçük ve orta ölçekli bankalar için zorunlu karşılık oranlarını artırdı. Habere göre, bu bankaların çoğu bölgesel düzeyde faaliyet gösteriyor.
Mısır Merkez Bankası, para pirimi Mısır poundunu güçlendirmek için piyasaya müdahale ettiğini teyit etti.
Vietnam Merkez Bankası para birimini ABD Doları karşısında devalüe etti. Banka, ABD Doları için kuru Perşembe günkü 18.932 VND seviyesine göre %9.3 artırarak 20.693 VND seviyesine çıkardı.
Peru Merkez Bankası(BCRP), faiz oranlarını 25 baz puan artırdı. BCRP’den yapılan açıklamaya göre, faiz oranları %3.25’den %3.50’ye çıkarıldı.
VakıfBank
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar
ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr
Ankara, TÜRKİYE
Haftalık Uluslararası Ekonomi Raporu
14‐21 Şubat 2011
Son döne yönlü har durum, ö fiyatların gıda fiyat
olan ülke talebinde
talebin ar önümüzd son yayı edilmiştir Ekonomik istikrarsız ardından birlikte, 3 olmuştur kısmını k Süveyş K petrol arz IEA’nın v fiyatların olan bölg
80 82 84 86 88 90 92
Ocak 05
Kaynak:
Geçmiş Res
emde gerek y reketleri deste zellikle enflas ın seyrinin ge tlarının artışı ü
elerin faiz ar e bir yavaşlam
rzın üzerinde deki dönem p mladığı Enfla r.
k büyümeye zlıklar petrol Mısır’da çık 31 Ocak gün r. Mısır, Ulusla karşılamaktad
analı’na sahip zına dair olm erilerine göre ın artışında Tu ge ülkelerine d
Mayıs 05 Eylül 05 Ocak 06 Mayıs 06 Elül06
Bloomberg
P
sesyon Dene
yaşanan politi eklemiş, buna syon kaygıların eçmiş resesyo
üzerindeki etk
tırımlarına gi ma beklentisini
olduğu görülm etrol fiyatları syon Raporu
ilişkin tablon arzı ve aktar kan ayaklanm ü 2008 yılınd ararası Enerji ır. Ancak, Mı p olması ve A asa da petrol e dünya petro unus’taki ayak de sıçraması k
Artış:
‐ Global Bü
‐ Bölgesel
‐Hava Koşu
Düşü
‐ OP
‐ Ma
‐ Fai
Eylül 06 Ocak 07 Mayıs 07 Eylül 07 Ocak08
Petrol Arz ve T
Talep
eyimleri ve
ik riskler gere ek olarak 201 nın yükseldiği onlardaki rolün
kisi ele alınmış
derek daha i doğurmuştu
mekte ve bu d na ilişkin tah
’nda 2011 y
nun talep aya rımına ilişkin malarla berabe
dan beri görü Ajansı’nın (IE ısır’ın Orta D Akdeniz ile Kız
ün tüketici ü ol arzının %1’d
klanmaların M orkusunun et üyüme
Anlaşmazlıkla ulları
üş:
EC'in üretim a akroekonomik
z arttırımları
Ocak 08 Mayıs 08 Eylül 08 Ocak 09 Mayıs 09
Talebi
Arz
Gıda Fiyatl
ekse büyüme 11 yılına ilişkin
bir dönemde ne ek olarak ştır.
sıkı makro e r.
durum fiyat ar minlerde de y ılına ilişkin p
ağındaki etkis endişeleri art er petrol fiya ülen en yüks EA) 2008 veri Doğu’da üretil zıl Deniz aras lkelere ulaşm den az bir kıs Mısır’a sıçrama
tkili olduğu sö ar
artışı k riskler
y Eylül 09 Ocak 10 Mayıs 10 Eylül 10
ları Bağlan
beklentilerini n fiyat beklen daha dikkat ç son günlerde
Petrol ta belirleyic unsur ola petrol ta yükselme baskı uns petrol ür bölgede arzına artırmakt yaratabile artan en konomik pol
Son yaşa başlamas önemli e gelişmekt performa petrol ta neden o Bankası’n baskısını hafif bir g beklentile Petrol arz rtışlarını da be yukarı yönlü petrol fiyatı ö
ine ek olarak ttırarak fiyat atlarında artış
ek seviyesine ilerine göre d len petrolün ında uzanan ayacağı konu mı Süveyş Ka asının ardında ylenebilmekte
tısı Işığında
in canlı olmas tilerinin de ar çekici bir hal a eki bir diğer ö
alebinin dola isi olarak kü arak göze ça alebinin hızlı esi petrol fiy suru yaratmak reticisi konum yaşanan siya gerekse i tadır. Petrol f ecek unsurla flasyon endiş itikalar uygul
nan krizin ard sı ile petrole etken olurken
te olan ü ansları dünya
lebinde de da olmaktadır. S nın daraltıcı p
bir miktar ha gevşemeye ne erde önemli z ve talebine eraberinde ge revizyonlar de öngörüsü 85
k, Orta Doğu üzerinde ek ş görülmüştü e ulaşan petr dünya petrol
Avrupa ve A petrol boru h sunda endişe analı’yla taşınm an, aynı şekild
edir.
a Petrol Fiya
sı, petrol fiya rtmasına nede almıştır. Bu ça önemli tartışm
yısıyla petro üresel büyüm rpmaktadır. Ö büyüme sür yatları üzerin ktadır. Son dö mundaki ülkele
si belirsizlikle letimine il fiyatlarında ar ara karşın, s şeleri ile birli amaları bera
dından toparla olan talep fiy n, başta Çin lkelerin art
ekonomisi iç aha önemli ro Son dönemde
politikalar uy afifleterek pet eden olsa da g bir düşüş gör ilişkin veriler etirmektedir. B
evam etmekt dolardan 95
ülkelerinde y baskı yaratm ür. Söz konus rol fiyatları e
üretiminin sa ABD’ye taşınm
hattının bu ül elere neden o maktadır. Bu e daha büyük
atları
atlarında yuka en olmuştur. B alışmada, petr ma konusu ola
l fiyatının an me en önem Özellikle, Çin’
reci ile birlikt de önemli b önemde, önem erin bulunduğ er gerek petr
işkin riskle rtış yönlü bas son dönemd kte gelişmek aberinde petr
anma sürecin yat artışında e
olmak üzer an ekonom çin olduğu gi ol oynamaların
e Çin Merke ygulaması tale
trol fiyatlarınd geleceğe dönü rülmemekted
incelendiğind Buna ek olara tedir. TCMB’n 5 dolara reviz
yaşanan polit mıştır. Tunus v
su gelişmeler ndişeye nede dece %1’lik b masını sağlaya keden geçme lmuştur. Anca nedenle petr k petrol üretic
2
arı Bu rol an
na mli in te bir mli ğu rol eri skı de, te rol
in en re, mik ibi na ez ep da ük ir.
de ak, in ze
tik ve rle en bir an esi ak rol isi
3
Petrol Fiyatları ve Geçmiş Resesyonlar
Son yaşanan finansal krizde petrol fiyatlarının hızla artarak 148 dolar seviyesine çıkmasının ardından yeniden 100 dolar seviyesinin üzerine çıkması petrol fiyatlarının önemli makroekonomik sıkıntılar yaratabileceği endişelerini artırmıştır. Bu çerçevede, petrol fiyatlarının geçmiş resesyon dönemlerindeki rolüne ilişkin akademik çalışmalar yayımlanmıştır. Hamilton 2011 yılında yayımladığı “Historical Oil Shocks” adlı makalesinde geçmiş resesyonlarda petrol fiyatlarının seyrini ortaya koymuştur. Yukarıdaki tabloda, 1973 yılındaki petrol şoku ile başlayan süreçte nedenleri ile birlikte petrol fiyatlarındaki artış oranları ve izleyen iş çevriminin zirve seviyesinin tarihi yer almaktadır.
Söz konusu çalışmaya göre ekonomik resesyon ile petrol şokları arasında yüksek korelasyon görülmekle birlikte, petrol şoklarının başlı başına bir resesyon sebebi olduğu söylenemese de resesyonları destekleyici bir etmen olduğu ortaya konulmuştur. Son dönemde petrol fiyatlarındaki artışın karşılaştırılan örneklerden daha düşük düzeyde olması resesyona ilişkin endişelerden çok enflasyon kaygılarını artırmaktadır.
Petrol, Gıda Fiyatları ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Enflasyon
Artan petrol fiyatlarının enflasyon üzerinde baskı oluşturacağı ve bu durumun özellikle Gelişmekte Olan Ülkelerde (GOÜ) enflasyon risklerini arttıracağı endişeleri son dönemin önemli bir gündem maddesi haline gelmiştir. Bu çerçevede, petrol fiyatlarının başlı başına yaratacağı enflasyona ek olarak yine son dönemde sıkça tartışılan gıda fiyatları üzerindeki geçişkenliği de önemli görülmektedir. 8 Kasım 2010 tarihli Haftalık Uluslararası Ekonomi raporumuzda enflasyonun gıda fiyatlarına duyarlılığı kurulan model çerçevesinde incelenmiş ve özellikle Brezilya ve Çin’de enflasyonun gıda fiyatlarına duyarlılığının yüksek olduğu tespit edilmişti.
Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan dünya gıda fiyat endeksi Ocak ayında, hesaplanmaya başlandığı 1990 yılından beri en yüksek seviyesine ulaşmıştır.
Üretici ülkelerde kötü hava koşulları nedeniyle üretimin azalması ve Mısır’da çıkan ayaklanmaların ardından dünya tahıl üretiminde önemli bir üretici olan bu ülkedeki stoklarla ilgili spekülasyonların ortaya çıkmasıyla birlikte gıda fiyatlarında önümüzdeki dönemde de artış görülebileceği düşünülmektedir. Söz konusu gelişmelere ek olarak petrol fiyatlarının artışı da gıda enflasyonu yaratabilecek bir diğer unsur olarak dikkat çekmektedir. Grafikte dolar cinsinden petrol fiyatı ve birleşmiş milletler dünya gıda fiyat endeksinin paralel hareket ettiği görülmektedir. Ancak 2009 yılının ortalarından itibaren aradaki paralelliğin bir miktar bozulduğu, özellikle 2010 yılının yaz aylarında Rusya’da yaşanan kuraklık sonrasında buğday üretiminin azalmasıyla beraber gıda fiyatlarının oldukça sert arttığı da dikkat çekmektedir. Ayrıca petrol ve gıda fiyatlarının korelasyonuna bakıldığında pozitif yönlü bir korelasyon olduğu ve Ocak ayında 3 aylık korelasyonun 0.94 seviyesinde olduğu da görülmüştür.
Tablo 1: Petrol Şokları ve Ekonomik Durgunluklar
PETROL ŞOKLARI PETROL FİYATI DEĞ. (%) TEMEL NEDEN İŞ ÇEVRİMİ ZİRVE TARİHİ Aralık 73 – Mart 74 %51 Güçlü talep, arz kısıntıları, ambargo Kasım 73
Mayıs 79 – Temmuz 79 %57 İran Devrimi Ocak 80
Kasım 80 – Şubat 81 %45 İran – Irak Savaşı, artan kontroller Temmuz 81
Ağustos 90 – Ekim 90 %93 Körfez savaşı Temmuz 90
Aralık 99 – Kasım 00 %38 Güçlü talep Mart 01
Şubat 07 – Haziran 08 %145 Güçlü talep, durgun arz Aralık 07
Hamilton J. Historical Oil Shocks, Handbook of Major Events in Economic History, 2011
0 50 100 150 200
250 Grafik 2: Petrol ve Gıda Fiyatları
Petrol BM Dünya Gıda Fiyatları Endeksi
Kaynak: Reuters, Bloomberg
4
Son yıllarda dünya emtia fiyatlarındaki hareketli fiyat değişimleri, küçük açık ekonomilerde ithal fiyat şoklarına karşı nasıl bir para politikası uygulanacağı endişelerini yeniden gündeme getirirken, özellikle gıda fiyatlarındaki geniş dalgalanmalar söz konusu ülkelere ilişkin endişelerin artmasında da en büyük etken olmuştur. Hanehalkının tüketim sepetinde, diğer mallarla ikamesi mümkün olmayan gıda tüketiminin büyük ağırlığı göz önüne alındığında, gıda fiyatlarındaki dalgalanmaların dış ticaret hadlerinin yanı sıra, tüketici fiyatları üzerinde de oldukça büyük bir etkiye neden olduğu söylenebilmektedir.
Gelişmekte olan ülke enflasyon sepetlerinde gıda ve petrol fiyatları ağırlığının daha yüksek olması, söz konusu ülkelerin artan emtia ve gıda fiyatlarından gelişmiş ülkelere nazaran daha çok etkilenmesine ve dolayısıyla bu durumun politik belirsizliklerle de birleşmesi sonucunda Mısır gibi az gelişmiş ülkelerde halkın isyan etmesine neden olmuştur. Son günlerde Orta Doğu Ülkeleri’nde yaşanan gelişmeler, dünya ülkelerinde, özellikle de gelişmekte olan ülke ekonomilerinde endişelere yol açmıştır. Uluslararası tüketim sepetinde gelişmekte olan ülkelerin gıda harcama paylarının gelişmiş ülkelerden daha yüksek olması, gıda fiyatlarındaki artışı GOÜ’ler için daha riskli hale getirmektedir. Yapılan son araştırmalara göre, kişi başı milli geliri 10 bin doların altında olan ülkelerde, gıda harcamalarının hane halkı harcamaları içindeki payının %25’in üzerinde olduğu belirtilmiş, kişi başına düşen milli geliri yaklaşık 2 bin dolar olan Mısır’da ise aynı oranın %40 seviyesinde gerçekleştiğine dikkat çekilmiştir.
Sonuç olarak, özellikle GOÜ’lerin güçlü büyüme performansları ile birlikte petrol talepleri yükselmiş ve bu yükseliş fiyat artışına neden olmuştur. Bu durum enflasyon endişelerini artırmış ve daha sıkı politikalara yol açmıştır. Söz konusu politikaların ekonomilerde bir miktar yavaşlamaya katkı sağlayarak petrol fiyatlarında bir miktar gevşemeye neden olması beklense de petrol fiyatlarındaki düşüşün kalıcı olamayacağına ilişkin endişeler devam etmektedir.
Petrol fiyatlarının yaratacağı enflasyon baskılarının bir diğer yansıması da gıda fiyatlarına geçişkenliği üzerinden olmaktadır. Petrol ve gıda fiyatları arasındaki korelasyonun oldukça güçlü olması enflasyona ilişkin kaygıları artırırken, özellikle gelişmekte olan ülkelerde gıda harcamalarının toplam harcamalar içindeki payının görece yüksek olması ekonomik kaygılara sosyal olguların da eklenmesine neden olmaktadır. İncelediğimiz çalışmada da değinildiği gibi petrol fiyatlarındaki artışın oranı da dikkate alındığında, söz konusu fiyat artışının bir resesyona eşlik etmesinden çok enflasyona yönelik doğurduğu riskler daha ön planda görülmektedir.
0 10 20 30 40 50
60 Grafik 3: Ülkelerin Ulusal Tüketim Sepetinde Gıda Harcamalarının Payı(%)
Ortalama GOÜ
Ortalama
Kaynak: Bloomberg, Ülke Merkez Bankaları, OECD, TCMB
*Gıda ve alkolsüz içeceklerin TÜFE içindeki payı alınmıştır.
GÜ Ortalama
5
Açıklanacak Veriler (14‐21 Şubat 2011)
Ekonomi Gündemi Önceki Beklenti
14.02.2011 Euro Bölgesi Sanayi Üretimi (Aralık) %7.4 %8.1
15.02.2011 ABD Perakende Satışlar (Ocak) %0.6 %0.5
Uzun Vadeli Sermaye Hareketleri (Aralık) 64.6 mlyr ‐‐
NY FED İmalat Endeksi (Şubat) 11.92 15.00
Euro Bölgesi Büyüme Oranı 4. Çeyrek %0.3 %0.4
İngiltere TÜFE (Ocak) %3.7 %4.0
Almanya ZEW Endeksi 15.4 20.0
Fransa Büyüme Oranı 4. Çeyrek %0.3 %0.6
İtalya Büyüme Oranı 4. Çeyrek %0.3 %0.2
Japonya BOJ Faiz Oranı (Şubat) %0.0 ‐‐
16.02.2011 ABD Haftalık Mortgage Verileri 464.7 ‐‐
Yeni Başlayan Konut İnşaatları (Ocak) 0.53 mlyn 0.54 mlyn
Konut Başlangıçları (Ocak) ‐%4.3 ‐‐
İnşaat İzinleri (Ocak) %15.3 ‐‐
ÜFE (Ocak) %1.1 %0.8
Sanayi Üretimi (Ocak) %0.8 %0.5
İngiltere İşsizlik Oranı (Aralık) %7.9 %7.9
17.02.2011 ABD TÜFE (Ocak) %0.5 %0.4
Haftalık İşsizlik Başvuruları 383 bin 400 bin
Öncül Göstergeler Endeksi (Ocak) %1.0 %0.3
Philadelphia FED Endeksi (Şubat) 19.3 21.0
Euro Bölgesi Cari İşlemler Dengesi (Aralık) ‐6.0 bin 2.0 bin
Tüketici Güveni (Şubat) ‐11.40 ‐‐
18.02.2011 Almanya ÜFE (Ocak) %5.3 %5.1
İtalya Sanayi Siparişleri (Aralık) %9.6 ‐‐
‐5
‐4
‐3
‐2
‐1 0 1 2 3 4 5 6
05.2006 12.2006 07.2007 02.2008 09.2008 04.2009 11.2009 06.2010 01.2011
Öncül Göstergeler Endeksi (6 aylık % Değ.) Öncül Göstergeler Endeksi
ABD EKONOMİK GÖSTERGELERİ EKONOMİK AKTİVİTE GÖSTERGELERİ
‐8
‐6
‐4
‐2 0 2 4 6 8 10
06.1990 06.1991 06.1992 06.1993 06.1994 06.1995 06.1996 06.1997 06.1998 06.1999 06.2000 06.2001 06.2002 06.2003 06.2004 06.2005 06.2006 06.2007 06.2008 06.2009 06.2010
ABD Büyüme
2,85 2,9 2,95 3 3,05 3,1 3,15 3,2 3,25 3,3 3,35
2011‐1Ç 2011‐2Ç 2011‐3Ç 2011‐4Ç 2012‐1Ç
ABD Büyüme Beklentisi (%, ç/ç) ABD Büyüme Beklentisi
‐8
‐6
‐4
‐2 0 2 4 6 8
30 35 40 45 50 55 60 65
06.2002 12.2002 06.2003 12.2003 06.2004 12.2004 06.2005 12.2005 06.2006 12.2006 06.2007 12.2007 06.2008 12.2008 06.2009 12.2009 06.2010 12.2010
ISM İmalat Endeksi GSYİH (%, ç/ç, Sağ Eksen) ISM İmalat ve Büyüme
‐8
‐6
‐4
‐2 0 2 4 6 8
30 35 40 45 50 55 60 65
06.2002 04.2003 02.2004 12.2004 10.2005 08.2006 06.2007 04.2008 02.2009 12.2009 10.2010
ISM Hizmetler Endeksi GSYİH (%, ç/ç, sağ eksen) ISM Hizmetler ve Büyüme
‐50
‐40
‐30
‐20
‐10 0 10 20 30 40
05.2005 10.2005 03.2006 08.2006 01.2007 06.2007 11.2007 04.2008 09.2008 02.2009 07.2009 12.2009 05.2010 10.2010
Empire State İmalat Endeksi Philly FED İmalat Endeksi Bölgesel Aktivite Endeksleri
2,5 2,6 2,7 2,8 2,9 3 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5
0 1 2 3 4 5 6
11.2006 11.2007 11.2008 11.2009 11.2010
Michigan 1 yillik Enf. Endeksi
Michigan 5 yillik Enf. Endeksi (Sag Eksen) Michigan Enflasyon Beklentisi
‐1
‐0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
11.2006 06.2007 01.2008 08.2008 03.2009 10.2009 05.2010 12.2010
5 Yıllık Başabaş (Breakeven) Enflasyon Beklentisi Piyasa Enflasyon Beklentisi
ENFLASYON GÖSTERGELERİ
‐3
‐2
‐1 0 1 2 3 4 5 6
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5
12.2005 12.2006 12.2007 12.2008 12.2009 12.2010
Çekirdek Enflasyon (Gida ve Enerji Disi) (%, y/y) TÜFE (%, y/y)
TÜFE ve Çekirdek Enflasyon
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5
12.2005 07.2006 02.2007 09.2007 04.2008 11.2008 06.2009 01.2010 08.2010
ÜFE (yıllık ‐ %)
ÜFE (yıllık ‐ %) ÜFE
0 20 40 60 80 100 120 140 160
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5
11.2007 11.2008 11.2009 11.2010
Benzin Fiyatlari (Dolar)
Ham Petrol Fiyatlari (Dolar, Sag Eksen) Petrol ve Petrol Ürünleri Enflasyonu
‐2
‐1 0 1 2 3 4 5 6 7
12.2006 12.2007 12.2008 12.2009 12.2010
Gıda Fiyatları (%, y/y) Gıda Enflasyonu
DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ
TÜKETİM GÖSTERGELERİ
‐90
‐80
‐70
‐60
‐50
‐40
‐30
‐20
‐10 0
11.2006 11.2007 11.2008 11.2009 11.2010
Dis Ticaret Dengesi Dis Ticaret Dengesi (Petrol Hariç)
ABD Dis Ticaret Dengesi
‐100
‐50 0 50 100 150
09.2006 09.2007 09.2008 09.2009 09.2010
ABD Net Menkul Kiymet Yatirimi (Milyar $) ABD Menkul Kiymetlerine Net Yabanci Yatirimi
‐15
‐10
‐5 0 5 10
12.2006 12.2007 12.2008 12.2009 12.2010
Perakende Satislar (%, y/y) Perakende Satislar (Oto Hariç, %, y/y) Perakende Satislar (Gaz Hariç, %, y/y)
Perakende Satislar
‐3
‐2
‐1 0 1 2 3 4 5 6
12.2008 12.2009 12.2010
ICSC Magaza Zinciri Satislari (%, y/y) Haftalik Perakende Satis Verileri
‐3
‐2
‐1 0 1 2 3 4 5
12.2001 12.2003 12.2005 12.2007 12.2009
Reel Tüketim Harcamalari (%, y/y) Tüketim Harcamalari
50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100
11.2006 11.2007 11.2008 11.2009 11.2010
Michigan Ünv. Tüketici Güven Endeksi Michigan Tüketici Güven Endeksi
KONUT PİYASASI GÖSTERGELERİ
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
11.2006 11.2007 11.2008 11.2009 11.2010
Yeni Konut Arzi (mlyn adet)
Yeni Konut Arzi (mlyn adet) Yeni Konut Arzi
5 5,5 6 6,5 7 7,5
4 4,5 5 5,5 6 6,5 7
11.2006 05.2007 11.2007 05.2008 11.2008 05.2009 11.2009 05.2010 11.2010
Mortgage Faiz (Sabit Faizli)
Mortgage Faiz (Değişken Faizli, Sağ Eksen) İpotekli Konut Kredisi Faizleri
2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7
70 75 80 85 90 95 100 105 110 115
11.2006 11.2007 11.2008 11.2009 11.2010
Bekleyen Konut Satislari Endeksi
Ikinci El Konut Satislari (Milyon, Sag Eksen) Konut Satislari
‐25
‐20
‐15
‐10
‐5 0 5 10 15 20
12.2005 12.2006 12.2007 12.2008 12.2009 12.2010
Case Shiller Konut Fiyat Endeksi
Case Shiller Konut Fiyat Endeksi Konut Fiyatlari
İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ
1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5
11.2006 06.2007 01.2008 08.2008 03.2009 10.2009 05.2010 12.2010
Ortalama Saatlik Ücret (%, y/y) Ortalama Saatlik Ücret
‐900
‐700
‐500
‐300
‐100 100 300 500
09.2006 04.2007 11.2007 06.2008 01.2009 08.2009 03.2010 10.2010
Tarım Dışı İstihdam Aylık Değişim (Bin Kişi) Tarım Dışı İstihdam
250 300 350 400 450 500 550 600 650 700
04.2008 09.2008 02.2009 07.2009 12.2009 05.2010 10.2010
Haftalık İşsizlik Başvuruları (Bin) Haftalık İşsizlik Başvuruları (4 Haf. H.O.)
İşsizlik Başvuruları
3 4 5 6 7 8 9 10 11
09.2006 07.2007 05.2008 03.2009 01.2010 11.2010
İşsizlik Oranı (%) İşsizlik Oranı
EURO BÖLGESİ AKTİVİTE GÖSTERGELERİ
‐4
‐3
‐2
‐1 0 1 2 3
09.06 12.06 03.07 06.07 09.07 12.07 03.08 06.08 09.08 12.08 03.09 06.09 09.09 12.09 03.10 06.10 09.10 12.10
Euro Bölgesi(ç/ç) Almanya(ç/ç) Fransa(ç/ç) Büyüme (Çeyreklik)
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5
2010‐4Ç 2011‐1Ç 2011‐2Ç 2011‐3Ç
Euro Bölgesi Almanya İngiltere
% Büyüme Tahminleri
‐20
‐15
‐10
‐5 0 5 10
‐40
‐35
‐30
‐25
‐20
‐15
‐10
‐5 0 5 10
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Euro Bölgesi Sanayi Güveni (2 ay ileri)
Sanayi Üretim Endeksi (% ‐ 3ay Ort/3 ay Ort, sağ eksen) Sanayi Üretimi ve Güven Endeksi
35 40 45 50 55 60 65
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Euro Bölgesi İngiltere
Fransa Almanya
Hizmetler PMI
30 35 40 45 50 55 60 65
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Euro Bölgesi İngiltere
Almanya Fransa
İmalat Sanayi PMI
DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ
ENFLASYON GÖSTERGELERİ
0,5 1 1,5 2 2,5 3
‐1,5
‐0,5 0,5 1,5 2,5 3,5 4,5
Euro Bölgesi TÜFE (% ‐ y/y)
Çekirdek Enflasyon (% ‐ y/y, sağ eksen) TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu
‐12
‐7
‐2 3 8 13 18
‐7
‐6
‐5
‐4
‐3
‐2
‐1 0 1 2
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Fransa Dış Ticaret Dengesi (milyar euro,sol eksen) Euro Bölgesi Dış Ticaret Dengesi (milyar euro) Almanya Dış Ticaret Dengesi (milyar euro)
Dış Ticaret Dengesi
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
‐10
‐8
‐6
‐4
‐2 0 2 4 6 8 10
Euro Bölgesi ÜFE (y/y)
Çekirdek Enflasyon (y/y, Sağ Eksen) ÜFE ve Çekirdek Enflasyonu
‐30
‐20
‐10 0 10 20 30
‐40
‐30
‐20
‐10 0 10 20 30 40
Euro Bölgesi İthalat (%‐y/y)
Euro Bölgesi İhracat (%‐y/y,Sağ Eksen) İthalat‐İhracat
‐2
‐1 0 1 2 3 4 5 6
01.01.2004 01.06.2004 01.11.2004 01.04.2005 01.09.2005 01.02.2006 01.07.2006 01.12.2006 01.05.2007 01.10.2007 01.03.2008 01.08.2008 01.01.2009 01.06.2009 01.11.2009 01.04.2010 01.09.2010 01.02.2011
İspanya TÜFE(y/y) İtalya TÜFE(y/y) Almanya TÜFE(y/y) Fransa TÜFE(y/y)
Ülkeler Bazında TÜFE
İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ
TÜKETİM GÖSTERGELERİ
7 7,5 8 8,5 9 9,5 10 10,5
İşsizlik Oranı (%) İşsizlik Oranı
35 40 45 50 55 60 65
‐2,5
‐2
‐1,5
‐1
‐0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
2006 2008 2009 2010
Bileşik PMI (sol eksen) Euro Bölgesi İstihdam (% ‐ y/y)
İstihdam ve PMI
‐2,5
‐2
‐1,5
‐1
‐0,5 0 0,5 1 1,5 2
2006Ç2 2006Ç3 2006Ç4 2007Ç1 2007Ç2 2007Ç3 2007Ç4 2008Ç1 2008Ç2 2008Ç3 2008Ç4 2009Ç1 2009Ç2 2009Ç3 2009Ç4 2010Ç1 2010Ç2
Euro Bölgesi Özel Tüketim Almanya Özel Tüketim Fransa Özel Tüketim
Özel Tüketim
‐2 0 2 4 6 8 10 12
‐5 0 5 10 15 20
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Reel Sektör Kredileri (% ‐ y/y)
Hanehalkı Kredileri (% ‐ y/y, Sağ Eksen) Krediler
‐2 0 2 4 6 8 10
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Tüketici Kredileri ( % ‐ y/y)
Tüketici Kredileri
‐2
‐1,5
‐1
‐0,5 0 0,5 1 1,5 2
04Ç2 04Ç4 05Ç2 05Ç4 06Ç2 06Ç4 07Ç2 07Ç4 08Ç2 08Ç4 09Ç2 09Ç4 10Ç2 10Ç4
Euro Bölgesi Perakende Satışlar (% ‐ ç/ç) Özel Tüketim (% ‐ ç/ç)
Perakende Satışlar ve Özel Tüketim
‐1,5
‐1
‐0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
‐40
‐35
‐30
‐25
‐20
‐15
‐10
‐5 0 5
1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 Tüketici Güveni Özel Tüketim (% ‐ y/y, Sağ Eksen) Tüketici Güven Endeksi ve Özel Tüketim
‐4
‐3
‐2
‐1 0 1 2 3 4
2005Ç2 2005Ç3 2005Ç4 2006Ç1 2006Ç2 2006Ç3 2006Ç4 2007Ç1 2007Ç2 2007Ç3 2007Ç4 2008Ç1 2008Ç2 2008Ç3 2008Ç4 2009Ç1 2009Ç2 2009Ç3 2009Ç4 2010Ç1 2010Ç2 2010Ç3 2010Ç4
Euro Bölgesi Perakende Satışları (%, ç/ç) Almanya Perakende Satışları (%, ç/ç) Fransa Perakende Satışları (%, ç/ç)
Perakende Satışlar
LİKİDİTE GÖSTERGELERİ
‐50 0 50 100 150 200 250 300 350 400
01.06.2007 01.10.2007 01.02.2008 01.06.2008 01.10.2008 01.02.2009 01.06.2009 01.10.2009 01.02.2010 01.06.2010 01.10.2010 01.02.2011
bps
USD Spread GBP Spread
Euro Spread AUD Spread
LIBOR ve OIS Spreadleri
0 1 2 3 4 5 6 7
01.06.2007 01.10.2007 01.02.2008 01.06.2008 01.10.2008 01.02.2009 01.06.2009 01.10.2009 01.02.2010 01.06.2010 01.10.2010 01.02.2011
%
FED Faiz Oranı 3 ay USD Libor
3 ay Haz. Bon. Getirisi 3 ay ABCP Getirisi 3 ay USD OIS
ABD Kısa Vadeli Faiz Oranları
0 1 2 3 4 5 6
08.06.2007 08.10.2007 08.02.2008 08.06.2008 08.10.2008 08.02.2009 08.06.2009 08.10.2009 08.02.2010 08.06.2010 08.10.2010 08.02.2011
%
ECB Faiz Oranı 3 ay Euro Libor
3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi 3 ay Euro OIS Euro Bölgesi Kısa Vadeli Faiz Oranları
0 1 2 3 4 5 6 7 8
13.07.2007 13.11.2007 13.03.2008 13.07.2008 13.11.2008 13.03.2009 13.07.2009 13.11.2009 13.03.2010 13.07.2010 13.11.2010
%
BoE Faiz Oranı 3 ay GBP Libor
3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi 3 ay GBP OIS İngiltere Kısa Vadeli Faiz Oranları
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar
ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar
Serkan Özcan Baş Ekonomist serkan.ozcan@vakifbank.com.tr 0312‐455 70 87
Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 80
Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 89
Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist bilge.ozalpturkarslan@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 88
Ümit Ünsal Ekonomist umit.unsal@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 18
Zeynep Burcu Çevik Ekonomist zeynepburcu.cevik@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 93
Seda Meyveci Ekonomist seda.meyveci@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 85
Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 87
Selin Düz Araştırmacı selin.duz@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 93
Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 86
Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 82
Elif Artman Araştırmacı elif.artman@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 90
Senem Güder Araştırmacı senem.guder@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 76
Halide Pelin Kaptan Araştırmacı halidepelin.kaptan@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 83
Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır.
Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir.
