• Sonuç bulunamadı

AGRUBU BETA-HEMOL‹T‹K STREPTOKOKLARIN ANT‹B‹YOT‹KDUYARLILIKLARI*

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "AGRUBU BETA-HEMOL‹T‹K STREPTOKOKLARIN ANT‹B‹YOT‹KDUYARLILIKLARI*"

Copied!
4
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

ÖZET

A grubu beta-hemolitik streptokoklar (Streptococcus pyogenes) bakteriyel farenjitlerin en s›k saptanan etkenidir. Peni- silin ve di¤er beta-laktam antibiyotiklere henüz direnç bildirilmemifltir. Ancak, penisilin allerjisi olan veya tolerans varl›¤›n- da hastalar›n tedavisinde alternatif olan makrolidlere karfl› giderek artan oranlarda direnç bildirilmifltir.

Bu çal›flmada, Ocak 2006-Haziran 2006 tarihlerinde bo¤az kültürlerinden izole edilen, 100 S.pyogenes suflunun am- pisilin, seftriakson, azitromisin, tetrasiklin, kloramfenikol ve siprofloksasine duyarl›l›klar› araflt›r›lm›flt›r.

Sufllar›n tümü ampisilin, seftriakson ve azitromisine duyarl› bulunmufltur. En yüksek direnç oran› kloramfenikol için saptan›rken (% 19), bunu s›ras›yla tetrasiklin (% 14) ve siprofloksasin (% 12) dirençleri izlemifltir.

Test etti¤imiz makrolid grubu antibiyotik olan azitromisine karfl› direnç olmamas›, penisilin allerjisi ya da tolerans var- l›¤›nda, bu gruptaki antibiyotiklerin üst solunum yolu infeksiyonlar›n›n tedavisinde alternatif olabilece¤ini düflündürmekte- dir.

Anahtar sözcükler: antibiyotik duyarl›l›¤›, Streptococcus pyogenes SUMMARY

Examination of Antibiotic Susceptibility of Group A Beta-hemolytic Streptococci

Group A beta-haemolytic streptococci (GABHS) or Streptococcus pyogenes, is the most common cause of acute bacte- rial pharyngitis. GABHS are still susceptible to penicillin and other beta-lactam antibiotics. Resistance to macrolides, advo- cated for group A streptococcal infections primarily in cases of beta-lactam allergy or intolerance, has been reported from an increasing number of countries in recent years.

In this study, susceptibility to antibiotics of 100 GABHS strains isolated from throat cultures between January-June 2006 was determined by the Clinical Laboratory Standards Institute broth microdilution method. All of strains were suscep- tible to ampicillin, seftriaxone and azithromycin. Resistance to chloramphenicol was 19 %, to tetracycline was 14 %, to cip- rofloxacin was 12 %. According to these results, macrolide antibiotics may be used as alternative treatment agents in pati- ents with penicillin allergy or bacterial tolerance.

Keywords: antibiotic susceptibility, Streptococcus pyogenes

A GRUBU BETA-HEMOL‹T‹K STREPTOKOKLARIN ANT‹B‹YOT‹K DUYARLILIKLARI*

Fatma ÖZAKKAfi*, Fehime B. AKSUNGAR** , Aynur E. TOPKAYA*

* Maltepe Üniversitesi T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, ‹STANBUL

** Maltepe Üniversitesi T›p Fakültesi, Biyokimya ve Klinik Biyokimya Anabilim Dal›, ‹STANBUL

Yaz›flma adresi: Fatma Özakkafl. Maltepe Üniversitesi T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Maltepe-‹STANBUL

Tel.: (0216) 399 97 50/2036, GSM: (0532) 394 63 37 e-posta: ozakkas@psikoterapi.com

Al›nd›¤› tarih: 19.12.2006, revizyon kabulü: 17.01.2007

*XXXII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi’nde sunulmufltur (12-16 Eylül 2006, Antalya)

G‹R‹fi

Hücre duvar›nda bulunan polisakkarit an- tijenlerine göre belirlenen A grubu beta-hemoli- tik streptokoklar (AGBS, Streptococcus pyogenes), insanda çok say›da süpüratif (farenjit, k›z›l, pi-

yodermi, erizipel, sellülit, nekrotizan fasiit ve di¤erleri) ve nonsüpüratif (ARA, GN) hastal›¤›n etkenidir. Bakteriyel farenjitin en s›k nedeni olan (yetiflkinde % 5-10, çocuklarda ise % 15-30) S.pyogenes’in do¤al rezervuar› insand›r.

S.pyogenes infeksiyonlar›n›n tedavisinde

ANKEM Derg 2007;21(1):10-13.

10

(2)

ilk seçenek penisilindir. Yetmifl y›la yak›n kulla- n›ma ra¤men, henüz penisiline direnç geliflimi saptanmam›flt›r. Penisilin allerjisi veya penisilin tolerans› durumunda ise alternatifler makrolid antibiyotikler, di¤er beta-laktam antibiyotikler, kloramfenikol, tetrasiklin ve kinolonlard›r. Erit- romisin ve di¤er makrolid grubu antibiyotiklere karfl› son y›llarda giderek artan direnç geliflimi söz konusudur.

Bu çal›flman›n amac›, Maltepe Üniversitesi T›p Fakültesi hastanesine baflvuran hasta örnek- lerden izole edilen S.pyogenes sufllar›n›n tedavi seçene¤i olan baz› antibiyotiklere karfl› duyarl›- l›klar›n›n mikrodilüsyon yöntemi ile araflt›r›l- mas›d›r.

GEREÇ VE YÖNTEM

1 Ocak 2006 tarihinden itibaren 6 ay içinde hastanemize baflvuran hastalardan al›nan bo¤az sürüntü örneklerinden izole edilen 100 AGBS suflunun antimikrobiyal duyarl›l›klar› araflt›r›l- m›flt›r. Sürüntü örnekleri % 5 koyun kanl› agara ekilerek % 5-10 CO2’li ortamda inkübe edilmifl- tir. Beta-hemoliz yapan kolonilerden, katalaz negatif Gram pozitif koklardan basitrasine (0.04 IU) duyarl› ve trimetoprim-sülfametoksazole dirençli olanlar›n serogruplar› lateks aglutinas- yon kiti ile belirlenmifltir (Strep test kit, Plasma- tec Laboratory Products Ltd, UK).

Antimikrobiyal duyarl›l›k deneyi için sufl- lar gliserollü Todd-Hewit buyyonda -20°C’de saklanm›flt›r. Sufllar›n ampisilin, seftriakson, azitromisin, siprofloksasin, tetrasiklin ve klo- ramfenikol duyarl›l›klar› Clinical Laboratory Standards Institute (CLSI) önerilerine göre buy- yon mikrodilüsyon yöntemiyle araflt›r›lm›fl- t›r(16). M‹K de¤erleri CLSI’e göre ampisilin > 0.25 mg/L, seftriakson > 0.5 mg/L, azitromisin > 0.25 mg/L, tetrasiklin >8 mg/L ve kloramfenikol > 16 mg/L olan sufllar, dirençli olarak de¤erlendiril- mifltir(16). Kontrol suflu olarak Streptococcus pne- umoniae ATCC 49619 kullan›lm›fl, siprofloksasin M‹K de¤erleri CLSI’de olmad›¤›ndan siproflok- sasin sonuçlar›, ihtiyatla, ofloksasin M‹K de¤eri- ne göre (>8 mg/L) de¤erlendirilmifltir.

BULGULAR

Sufllar›n tümü, çal›flt›¤›m›z antimikrobi- yallerden, ampisilin, seftriakson ve azitromisine duyarl› bulunmufltur. En yüksek direnç oran›

% 19 ile kloramfenikole karfl› saptan›rken bunu s›ras›yla % 14 ile tetrasiklin ve % 12 ile sip- rofloksasin dirençleri izlemifltir. Antibiyotikler için elde edilen M‹K de¤erleri ve direnç oranla- r› tabloda gösterilmifltir.

TARTIfiMA

Bakteriyel farenjitin en s›k nedeni olan streptokoklara karfl› henüz dünyan›n herhangi bir bölgesinde penisilin direnci saptanmam›fl- t›r(1,3,5,6,9,13,18). Alternatif seçenekler olan, mak- rolid grubu antibiyotikler, kloramfenikol ve tet- rasiklin için ise birçok ülkede de¤iflik direnç oranlar› bildirilmektedir(3,6,8,12).

Makrolidler, 50S alt birimine ba¤lan›rlar ve elongasyon faz›nda peptidil-tRNA’n›n ribo- zomdan ayr›lmas›n› uyararak protein sentezini inhibe ederler. Makrolide direnç 4 mekanizma ile ortaya ç›kar. ‹lk mekanizmada makrolid 50S ribozomal subünitin 23S RNA’s›ndaki adeninin dimetilasyonu sonucu hedef dokuya ba¤lana- maz, yap›sal metilaz üretimi yap›lar› farkl› an- cak etki mekanizmalar› benzer olan linkozamid ve streptograminlere de direnç geliflmesine ne- den olur. Bu direnç, MLSB direnci olarak adlan- d›r›l›r. ‹kinci yol membran permeabilite azalma- s›d›r. Gram negatif enterik çomaklar bu yüzden dirençlidir. Azitromisin bakteri hücresine daha

Tablo: 100 AGBS suflu için saptanan M‹K de¤erleri (n) ve direnç oranlar› (%).

Antibiyotikler

Tetrasiklin Kloramfenikol Siprofloksasin Ampisilin Azitromisin Seftriakson

<0.25

100100 100

< 1

4914 34

2

2029 24

4

1722 30

8

169 10

16

172 2

32

32

Direnç oran›

(%) 1419 12*0

00 M‹K (de¤erleri (mg/L)

*CLSI’de kriter bildrilmedi¤inden ofloksasin için bildirilen direnç s›n›r›na göre.

A grubu beta-hemolitik streptokoklar›n antibiyotik duyarl›l›klar›

11

(3)

iyi penetre oldu¤undan Hemophilus influenzae gibi baz› bakterilere etkili olabilir. Üçüncü me- kanizma enzimatik yolla inaktivasyon, 4. meka- nizma ise stafilokok ve streptokoklarda görülen aktif pompa ile hücre d›fl›na at›lmad›r. Makrolid grubu antibiyotiklerin s›k kullan›m›n›n direnç geliflimini art›rd›¤› baz› çal›flmalar ile gösteril- mifltir(1,4,10).

S.pyogenes’de yüksek oranda makrolid di- rençleri, Kore’den % 20.2, ‹talya’dan % 38, ‹s- panya’dan % 29.7 olarak bildirilmifltir(2,5,22). Yurdumuzda ise makrolidlere karfl› direnç oranlar› % 0-15.9 aras›nda bildirilmifl olup, ge- nel olarak düflük kabul edilebilmektedir(3,4,11,

17,21). Bu çal›flmada makrolid antibiyotik azitro- misine direnç bulunmam›flt›r. Bu nedenle di- renç fenotipi araflt›r›lmam›flt›r. Kloramfenikole

% 19, tetrasikline % 14 direnç saptanm›flt›r. Of- loksasin için verilen s›n›r de¤erlerine göre sip- rofloksasine direnç % 12’dir.

Kloramfenikol, ribozomun 50S alt birimi- ne ba¤lanarak protein sentezini engellemekte ve bakterisidal etki göstermektedir. Kloramfeniko- le direnç, plazmid arac›l› asetil transferaz enzi- mi salg›lanarak kloramfenikolün asetillenmesi ve inaktive edilmesiyle geliflir. Direnç geliflimi çok çeflitli faktörlere ba¤l› olup büyük ölçüde co¤rafi bölgelere göre de de¤iflmektedir. Klo- ramfenikol direnci çeflitli ülkelerde % 0-22.8 ara- s›ndad›r(2,3,6,7,13,22). En yüksek kloramfenikol direnci (% 22.8) Uh ve ark.(22)taraf›ndan bildi- rilmifltir. Yurdumuzda, Ery›lmaz ve ark.(8)klo- ramfenikol direncini % 0.9 gibi çok düflük oran- da bulurken, Kocabeyo¤lu ve ark.(14)% 12.8 di- renç saptam›fllard›r. Kloramfenikol nadir de ol- sa ölümcül komplikasyonlara neden oldu¤un- dan ve giderek artan direnç oranlar› nedeniyle günümüzde ancak di¤er ilaçlara allerji varl›¤›n- da ve kloramfenikole duyarl› bakteri infeksiyo- nunda tercih edilmektedir.

Tetrasiklin, ribozomun 30S alt birimine ba¤lanarak protein sentezini inhibe eder.

mRNA ribozom kompleksine aminoaçil-tRNA’- n›n ba¤lanmas›n› engelleyerek peptid zincirinin uzamas›n› önler. Terapötik dozlarda bakteri- yostatiktir. Tüm dünyada tetrasiklin direnci çok genifl aral›kta ve yüksek olarak bulunmaktad›r.

Polonya’da Szczypa ve ark.(20)tetrasiklin diren-

cini % 43 olarak bulunmufllard›r. Betriu ve ark.(5,6) yapt›klar› iki çal›flmada tetrasiklin di- renç oranlar›n› % 15-17, Ollson-Liljequist ve ark.(15) % 3.4, de Melo ve ark.(7)% 50, Jasir ve ark.(12)ise iki farkl› bölgede % 40 ve % 39 olarak bulmufllard›r. Türkiye’de ise Kocabeyo¤lu ve ark.(14)tetrasiklin direncini % 31.6, Ery›lmaz ve ark.(8) ise % 7.4 gibi daha düflük oran bulmufl- lard›r.

Siprofloksasin, 3. kuflak kinolonlar içinde Gram pozitif bakterilere karfl› etkinli¤i en fazla olan antibiyotiktir. Ancak Gram pozitif koklar için M‹K de¤erleri yüksek oldu¤undan kulla- n›mlar› s›n›rlanm›flt›r. Bakterilerde kinolon di- renci, gyrA geninde olan mutasyon sonucu DNA giraz enziminin A alt biriminde de¤ifliklik olmas›na ve kinolon ba¤lanmas›n›n azalmas›na ba¤l›d›r. Bu çal›flmada siprofloksasin için yük- sek M‹K de¤erleri elde edilmifltir. Amerika’da Kaplan ve ark.(13)direnç saptamam›fllar, ‹span- ya’da Betriu ve ark.(6)% 1.5 oran›nda direnç, Ja- ponya’da Ikebe ve ark.(9)% 0.5 oran›nda direnç ve % 10.4 oran›nda orta duyarl›l›k saptam›fllar- d›r. Yurdumuzda ise Berkiten ve Gürol(3) % 4 oran›nda direnç bildirmifllerdir.

Test etti¤imiz azitromisin tüm makrolidle- ri temsil etmemekle birlikte, makrolidlerin (azit- romisin, eritromisin, klaritromisin) birbiri ile karfl›laflt›r›ld›¤› çal›flmalarda benzer direnç oranlar› bildirilmektedir(14,21). Bu çal›flmada, S.pyogenes sufllar›nda test etti¤imiz antibiyotik- lerden ampisilin, seftriakson ve azitromisine di- renç saptanmam›flt›r. Solunum yolu infeksiyon- lar›nda ampisilin çok s›k kullan›lmaktad›r, sef- triakson ise invazif infeksiyonlarda seçenektir.

Günümüzde azitromisin kolay kullan›m›, yük- sek biyoyararlan›m› nedeniyle tedavide daha s›k tercih edilebilen antibiyotik olabilmekte- dir(19).

Uygunsuz antibiyotik kullan›m›n›n yay- g›n oldu¤u yurdumuzda dönemsel olarak du- yarl›k araflt›rmalar›n›n yap›lmas› gerekmekte- dir. Bu çal›flman›n sonuçlar›, bölgemizdeki streptokoklar›n neden oldu¤u üst solunum yolu infeksiyonlar›n›n tedavisinde beta-laktam anti- biyotik ve makrolidlerin kullan›labilece¤ini gös- termifltir.

F. Özakkafl ve ark.

12

(4)

KAYNAKLAR

1. Alos JI, Aracil B, Oteo J, Gomez-Garces JL: Significant increase in the prevalence of erythromycin-resistant, clindamycin-and miocamycin-susceptible (M phenoty- pe) Streptococcus pyogenes in Spain, J Antimicrob Che- mother 2003;51(2):333-7.

2. Basetti M, Manno G, Collida A et al: Erythromycin resis- tance in Streptococcus pyogenes in Italy, Emerg Infect Dis 2000;6(2):180-3.

3. Berkiten R, Gürol SD: Solunum yolu infeksiyonlar›ndan izole edilen beta-hemolitik streptokoklarda çeflitli anti- biyotiklere direnç, ‹st T›p Fak Mecm 2003;66(4):214-7.

4. Berkiten R, Gürol SD: Solunum yolu infeksiyonlar›ndan izole edilen beta-hemolitik streptokoklar ve eritromisin direnci, Türk Mikrobiyol Cem Derg 2000;(30):20-2.

5. Betriu C, Casado MC, Gomez M, Sanchez A, Palau ML, Picazo JJ: Incidence of erythromycin resistance in Strep- tococcus pyogenes: a 10-year study, Diagn Microbiol In- fect Dis 1999;33(4):255-60.

6. Betriu C, Sanchez A, Gomez M, Cruceyra A, Picazo JJ:

Antibiotic susceptibility of grup A streptococci: a 6- ye- ar follow-up study, Antimicrob Agent Chemother 1993;37(8):1717-9.

7. de Melo MC, Sa Figueiredo AM, Ferreira-Carvalho BT:

Antimicrobial susceptibility patterns and genomic di- versity in strains of Streptococcus pyogenes isolated in 1978-1997 in different Brazilian cities, J Med Microbiol 2003;52(3):251-8.

8. Ery›lmaz M, Ak›n A, Akan ÖA: Bo¤az kültürlerinden izole edilen A grubu beta-hemolitik streptokoklar›n an- tibiyotik duyarl›l›klar›, ANKEM Derg 2006;20(1):10-2.

9. Ikebe T, Hirasawa K, Suzuki R et al: Antimicrobial sus- ceptibility survey of Streptococcus pyogenes isolated in Japan from patients with severe invasive group A strep- tococcal infections, Antimicrob Agent Chemother 2005;49(2):788-90.

10. Granizo JJ, Aguilar L, Casal J, Dal-Re R, Baquero F:

Streptococus pyogenes resistance to erythromycin in re- lation to macrolide consumption in Spain (1986-1997), J Antimicrob Chemother 2000;46(6):959-64.

11. Gündüz Kaya E, Yücel M, Karakoç AE: A grubu beta- hemolitik streptokoklarda eritromisin direnç oranlar›- n›n ve direnç fenotipinin araflt›r›lmas›, Mikrobiyol Bült 2006;40(3):161-8.

12. Jasir A, Tanna A, Noourani A, Mirsalehian A, Efstratiou

A: High rate of tetracycline resistance in Streptococcus pyogenes epidemiological study, J Clin Microbiol 2000;38(6):2103-7.

13. Kaplan EL, Johnson DR, Del Rosario MC, Horn DL: Sus- ceptibility of group A beta-hemolytic streptococci to thirteen antibiotics: examination of 301 strains isolated in the United States between 1994 and 1997, Pediatr In- fect Dis J 1999;18(12):1069-72.

14. Kocabeyo¤lu Ö, Özperçin ‹, Koflan E, Mete Z, Birinci ‹, Kanmaz M: Azitromisin, klaritromisin ve eritromisin ile di¤er baz› antibiyotiklerin heta-hemolitik streptokok sufllar›na etkinli¤i, ANKEM Derg 1994;8(2):91-2.

15. Ollson-Liljequist B, Lars GB, Kallings I, The Swedish Respiratory Tract Study Group: Antibiotic susceptibility of upper respiratory tract pathogens in Sweden: A se- ven years follow-up study including loracarbef, Scand J Infect 1992;(24):485-93.

16. National Committee for Clinical Laboratory Standards:

Methods for Dilution Antimicrobial Susceptibility Tests for Bacteria that Grow Aerobically: Approved Standard M7-A6, NCCLS, Villanova, PA (2003).

17. Öztop AY, fianl›da¤ T, Erandaç M: Üst solunum yolu in- feksiyonlu çocuklardan izole edilen beta-hemolitik streptokoklar›n grupland›r›lmas› ve antibiyotik duyarl›- l›klar›n›n araflt›r›lmas›, Türk Mikrobiyol Cem Derg 2000;30(3-4):73-6.

18. Ranin L, Opavski N, Djukic S, Mijac V: Epidemiology of diseases caused by Streptococcus pyogenes in Serbia during a nine-year period (1991-1999), Indian J Med Res 2004;119(1):155-9.

19. Sönmez E, K›z›lkaya N, Özbilge H, Turan A, Ç›nar Y:

Solunum yolu infeksiyonlar›nda azitromisin ve ampisi- lin tedavilerinin karfl›laflt›r›lmas›, ‹nfeksiyon Derg 1997;11(3):225-8.

20. Szczypa K, Sadowy E, Izdebski R, Hryniewicz W: A ra- pid increase in macrolide resistance in Streptococcus pyogenes isolated in Poland during 1996-2002, J Anti- microb Chemother 2004;54(4):828-31.

21. Ulusoy S, Özinel MA, Özkan F, Çetin B, Tünger A, Tok- bafl A: A grubu beta-hemolitik streptokoklarda makrolit ve linkozamid direncinin araflt›r›lmas›, ‹nfeksiyon Derg 1995;9(4):395-7.

22. Uh Y, Jang IH, Hwang GY, Lee MK, Yoon JK, Kim HY:

Antimicrobial susceptibility patterns and macrolide re- sistance genes of beta-hemolytic streptococci in Korea, Antimicrob Agents Chemother 2004;48(7):2716-8.

A grubu beta-hemolitik streptokoklar›n antibiyotik duyarl›l›klar›

13

Referanslar

Benzer Belgeler

‹nfeksiyon etkeni olarak 2003-2006 y›lla- r›nda izole edilen sufllarda antibiyotik duyarl›- l›k paternleri incelendi¤inde, beta-laktamaz en- zim aktivitesi pozitif sufllar›n

Ge- nel olarak temiz kontamine ve kontamine cerra- hi yaralarda 1960-2001 y›llar› aras›nda topikal ampisilin kullan›lan çal›flmalar derlenmifl ve to- pikal ampisilin alan

Bu gruplar için prototip olarak kabul edilebile- cek olan M.hominis ve U.urealyticum çok yavafl ürediklerinden, plak yüzeyindeki antibiyotik konsantrasyonu yavafl üreyen

Buna göre, genel olarak antibiyotik tüketiminde belirgin bir de¤ifliklik ol- mam›fl, ancak genifl spektrumlu antibiyotiklerin kullan›m› azal›rken oral sefalosporinlerin

Linezolid, in-vitro olarak metisiline di- rençli stafilokoklar, vankomisine azalm›fl du- yarl›l›k gösteren stafilokoklar (VISA), penisilin ve sefalosporinlere dirençli

Örne¤in, Enterobacter infeksiyonlar›- n›n tedavisi için duyarl›l›k sonuçlar› ç›kana ka- dar, bakteremi ve pnömoni için sefepim veya le- vofloksasin, üriner

Hasta ve hekim aras›ndaki iletiflim ise hekim aç›s›ndan, hastay› anlaman›n, ona uygun tedavi düzenleyebilmenin, hastan›n bu tedaviye uyum sa¤lay›p ba¤l› kalmas›n›n;

Asya’da solunum yolu infeksiyonlar› için 801 aile hekimiyle fazla antibiyotik reçeteleme- lerinin biyomedikal olmayan nedenlerinin arafl- t›r›lmas› konusunda yap›lan