SULU ELEKTROLİTİK ÇÖZELTİLERİN VİSKOZİTE T A H M İ Nİ

SULU ELEKTROLİTİK ÇÖZELTİLERİN VİSKOZİTE T A H M İ N İ

Yazan : B. H. BRESLAU, Rommtcon, Inc., P.B. VVELSO, Ilewlett Packard, ve I.F. MİLLER, tinlve-rslty of Illinois

Sulu elektrolitik çözeltilerin viskozitele- ri, çözeltileri küresel parçacıkların bir süs- pansiyonu olarak kabul ederek doğruca tah- min edilebilir. BUnu yapmak için, Jones Do- le denkleminin doğrusal kısmını "fneydana getiren çözünenin viskozite beta batsayısı kullanılır.

n/n0 1 = 1 + c J4 + (}C (1)

n = Çözelti viskozitesi n„ = Suyun viskozitesi c = Falkenhagen katsayısı 3 = Beta katsayısı

C = Çözünenin konsantrasyonu, mol/litre Beta katsayısı çözücü-çözünen ilişkileri- ni belirler. Herhangi bir tuz İçin İyon pay- ları hesaba katılarak aşağıdaki gibi hesap- lanır.

0 = İ n i 0i (2) Pi = Viskozite beta katsayı, İyonik

bileşik i nl = Çözeltide meydana gelen; İyonik bileşiklerin parçacık sayısı.

İyonik beta katsayılarını literatürde bulmak mümkündür. (2. 3, 4. 6, 6). Kısa bir liste ayrıca verilmiştir.

İYONİK VİSKOZİTE BETA KATSAYILARI*

İyon 0 İyon 0

Li ( + 1) 0.147 Co ( + 2 ) 0.384 Na ( + 1) 0.086 Nl (4-2) 0.384 K ( + 1) -0.007 Fe ( + 2 ) 0.416 NH4 ( + 1) -0.007 Ce ( + 3 ) 0.577 Be ( + 2 ) 0.392 C1 (—1) —0.007 Mg ( + 2 ) 0.385 I (t-1) —0.069 Ba ( + 2 ) 0.220 C104 (—1) —0.080 Pb ( + 2 ) 0.233 Cİ03 (—1) —0.023 Zn ( + 2 ) 0.370 ıo3 ( - 1 ) 0.135 Cu t + 2 ) 0.385 S04 (—2) 0.209

<•) Değerler 25°C daki değerlerdir.

Çeviren : Kim. Y. Müh. Mehmet Okutan Kim. Y. Müh. Murat Gülteklngil

T.P.A.O. Batman Rafinerisi

a. 60 ^t s - —

o, 40

• 0.20

• — ' — — - — — _ 1

2.M v. «0 002

J.00 ^m

•

0/0 . v*

•ftO» -QOt 0 02 0.06 OJO 0.14 O. ıh o .ti

taui I • Tak U.J.IH ıton kM Taıe. e«> «01,0,.,.

/

t "

l> 5.04 V* . 0,0 • r e

y»

r

I

Sthtl i Çın 0#s<-" I|0I» I c t ' t » Tvılo. K * Bc'o Kouarl>

i » * - *

Yukarıda verilen 1 numaralı denklem sa- dece seyreltik çözeltiler için, C < O . I N , geçerli olup. bu denklemin faydasını hayli sınırlan- dırmaktadır. Bu aralık viskozite beta katsa- yısı yardımı ile çözülen moleküller için «Efek- tif» hidrodinamik hacim tarifi suretiyle genlş- letilebillr. Efektif hacimler - viskozite .beta katsayıları bağıntısı bilgisayar yardımıyla 69) tuz için çıkarılmıştır. (Bakınız şekil 1 ve 2) burada iki ayrı İlişki göze çarpar. Birisi tek 13

değerlikli iyon içeren tuzlar için (3 numaralı denlem), ikincisi ise çift değerlikli iyon içe- ren tuzlar içindir. (4 numaralı denklem) ikincisi ise çift değerlikli iyon içeren tuzlar içindir. (4 numaralı denklem)

V . = <3 — 0.002) / 2.60 (3) V , = (0 — 0.011) / 5.60 (4) Bağıntı katsayıları 3 numaralı denklem

için 0.965 ve 4 numaralı denklem için 0.962'dir.

Relatlf viskoziteler, efektif hidrodinamik hacimler makroskopik küresel parçacıklara eş- değer sayılarak süspansiyon teorisi (7) yar- dımı ile tahmin edilebilir.

n/n0 = 1+2.5 CV. + 10.05 C* V . 1 (5) Teorik modelden hesaplanan viskoziteler- le deneysel viskozitelerin bir karşılaştırmam şekil 3 de verilmiştir.

l « 1

i 7

itl>

IOO

/

itl>

IOO

/

/

0

/

• «0 110

<00

• «0 110

<00

» /

P

• «0 110

<00

1 »b/t

oao / c <

fc/M

$«•• 3 t«w.k D***» vtteaıtf icmihbm,.

Ö R N E K — 1 :

Lityum nitratın (4.857 normal) suda çö- zeltisi İçin n/no oranı nedir?

0,i = + 0.147 0NO3 = — 0.046 iki numaralı denklemden

0 = (1) (0.147) + (1)(—0.046) = 0.101 V . = (0 —0.002)/2.60 = (0.101 —0.002) / 2.60 = 0.038

n/n0 = 1 + 2.5 CV. + 10.05 C*V« *

= 1 + (2.5) (4.857) (0.038) + (10.05) (4.857)' (0.038)'

= 1.804

Deneysel n/n0 = l.£26, hata yüzde 1.2 olmaktadır.

ÖRNEK — 2 :

Sodyum sülfatın (1.000 normal) suda çö- zeltisi için n/n0 oranı nedir?

0N. = 0.086 |îso« = 0.209

0 - (2) (0.086) + (1) (0.209) = 0.381 V. - (0 — 0.011)/5.06 - 0.073 n/n0 = ( l ) + (2 5) (1.0) (0.073) + (10.05) (1 0)J (0 073)2 = 1.236

Deneysel sonuç n/n0 = 1.229, böylece hata yüzde 0.57 olmaktadır. Görüldüğü gibi teorik model oldukça yaklaşık sonuçlar ver- mektedir.

Kaynaklar :

1) Jones, G., ve Dole, H., J. Amer. Soc., 51, 2950 (1929)

2) Cox, W.M., ve Wolfenden, J.F., Proc. Roy.

Soc. (London), A 145, 475 (1934)

3) Gurney, R. W., «Ionlc Processes in Soluti- ons», McGraw - Hill Book Co., New York, Chapt. 9 (1953

4) Kaminsky, M.. Discussions Faraday Soc., 24, 171 (1957)

5) Stokes, R.H. ve Mills, R.. «Wiscoslty of Electrolytes and Related Properties», Per- gamon Press, Oxford (1965)

6) Robinson, R.A., ve Stokes, R.H., «Electro- lytic Solutions» 2 nd ed.. Butlerworth, Lon- don (1959)

7) Breslav, B.R. ve Miller, I.F., J. Phys. Chem., 74, 1056 (1970)

13

U f U f U l

B O R A L f \a

BORAL MÜHENDİSLİK VE TAAHHÜT LİMİTED ŞİRKETİ

KİMYA VE GIDA SANAYİİ İLE İLGİLİ TESİSLERİN ETÜD, MÜHENDİSLİK, İMALAT VE MONTAJ İŞLERİ İÇİN

tecrübeli elemanlarıyla hizmetinizdedir.

İHTİSAS KONULAR)

YEM FABRİKALARI

İNGİLİZ AFM • SCOTMEC ŞİRKETİNİN KRALİÇENİN 1963 SANAYİ ÖDÜLÜNÜ KAZANAN YEPYENİ VE MODERN PROJESİ İLE ANAHTAR TESLİMİ FABRİKALAR

GENEL KİMYA TESİSLERİ

ORGANİK VE İNORGANİK MADDELER ÜRETEN TESİSLER.

PETROL, LUBEOIL, GAZ, SOLVENT VE PETRO KİMYA İLE İLGİLİ TESİSLER

NEBATİ YAĞ TESİSLERİ

YAĞLI TOHUM DEPOLAMA PRESLEME, SOLVENT EKSTRAKSİYONU,

DESOLVENTİZASYON, RAFİNAJ VE VİNTERİZASYON.

KRİSTAL TUZ TESİSLERİ

SEBZE DEHİDRASYON TESİSLERİ

AVRUPADA GENİŞ PİYASASI OLAN VE MEMLEKETİMİZ İÇİN BÜYÜK

POTANSİYEL ARZEDEN KONU

DOMATES SALÇASI VE MEYVE SUYU ÜRETEN TESİSLER

SÜT VE SÜT MAMULLERİ TESİSLERİ \lT~

YUKARIDAKİ TESİSLERLE İLGİLİ BİLUMUM YARDIMCI TESİSLER

Merkez : Sakızağacı Cad. 7/311 Taksim - İSTANBUL Tel. : 44 61 95 — 44 58 96

Z İ

a j o c

e

a

KİMYA 176

Vanaları ^ı

•KUNGER vana özel elastiki ringleri sayesinde YÜZDE YÜZ sızdırmazdır.

•KLINGER vanayı tekrar yeni olarak kazanmak için, zamanla sadece bir çift sızdırmazlık ringini değiştirmek kafidir.

•KLINGER vana kullanan işletmelerin büyük bir vana tasarrufu vardır.

•KLINGER vananın özel konstrüksiyonu metalik aşınmayı tamamen ortadan kaldırmıştır. Kullanıldığı işletmelerde vana tamirat işçiliği gerekmemektedir.

•KUNGER vananın bakımı çok basittir.

•KLINGER vananın basınç kaybı sitlı vanalara nazaran daha azdır

Emniyetli Ekonomik Sağlam Vana için

K U N G E R

K U N G E R vanalarını.

ND16 (16 atu). ND 40 (49 atu) ve ND 64 (64 atü) basınçlara mütehammil, DİN 1691'e uygun GG-20 dökme demir. DİN 1745 e uygun GS-C25 elektro çelik dokum ve

DİN 4408 e uygun (Cr-Nı-Mo) Özel paslanmaz çelik dokum malzemelerden Buhar. hava.

amonyak.akaryakıt, her türlü asit ve kuvvetli bazlarda kullanılmak uzere

türlerinde. FLANŞLI. DIŞLI ve SOKETLİ olarak

NW 15 den NW 200 e kadar çeşitli çaplarda seri olarak imal ediyoruz

-

YAKACIK M A K İ N A FABRİKASI Döküm,Valf Sanayi veTicaret A.Ş.

Fabnka: Ankara AsfaltijKartal-İST T

i Fab, 53 4 0 7 3 - B ü r o 4 5 4 6 2 0 - M a ğ a z a - . 4 4 3371

•Düz tip vana

• Y tipi vana

•Köşe tipi vana

•Manometre musluğu

•Pislik tutucu

Cek Valf leri

• Özel elâstiki ringleri sayesinde YÜZDE YÜZ sızdırmazdır.

• Sessiz ve sıhhatli çalışır.

• Baskı yaylı olduğundan her pozisyonda güvenle kullanılabilir.

• Özel konstrüksiyonu sayesinde butun iç parçaları, hiç bir takım kullanmaksızın kolayca çıkarılıp temizlenebilir.

• Yedek parçası bol ve bakımı kolaydır.

K L I N G E R c e k v a l f lerini DİN 1691'e uygun GG-20 dökme demir, DİN 17245'e uygun GSC25 elektro çelik dokum,

DİN 4408-e uygun (Cr-Ni-Mo) paslanmaz çelik döküm malzemelerinden: buhar, hava, her türlü asit ve bazlarda

kullanılmak üzere, Flanşlı ve Dişli, ND16-ND40-ND 64 basınç kademelerinde,-20'C 'dan+300'C çalışma sıcaklığına kadar ve çeşitli çaplarda seri olarak imal ediyoruz.

YAKACIK M A K İ N A FABRİKASI Döküm,Vatf Sanayi veTicaret A Ş.

; Fabrika Ankara Asfaltı Kartal-İST T e l . F a b:5 3 4 0 7 3 - B ü r o : 4 5 4 6 2 0 - M a ğ a z a 4 4 3 3 7 1

Seviye Göstergeleri

Yurt kalkınmasına kaliteli mamullerimizle katkıda bulunuyoruz.

Gaz borulu, su borulu buhar kazanlarında ve her türlü basınçlı kaplarda yegane emniyetle kullanabileceğiniz 50 yılı aşkın bir tecrübenin eseri olan

K L ı N G E R seviye göstergelerim yurdumuzda imal ediyoruz.

Seviye göstergesi ile ilgili her türlü probleminizi halletmek için tecrübeli teknik personelimiz emirlerinize hazırdır.

Buhar tesisleri için : 32atü 236'C Diğer akışkanlar için: 218 atü 100'C

:

130atü 400'C (Yukarda yazılı basınç ve sıcaklıklara kadar dayanıklıdır.)

YAKACİK MAKİNA FABRİKASI Döküm, Valf Sanayi ve Ticaret A.Ş.

Fabrika: Ankara Asfaltı Kartal-İST Tel Fab: 53 4073-BurO: 45 46 20-Mağaza 443371

A4-TÜ

Kalite şart oluııoa....

MERCK Sanayi kimyevî maddeleri

Kimyevi maddelerde özel hususiyetlerin şart olduğu bütün sahalarda.

Selectipur®

Elektroteknik sanayii ve Transistor — Diod imalâtı için özel kimyevi maddeler

Patinal®

Yüksek vakumda buhar kaplaması için buharlaştırma maddeleri

Fotopur®

Film ve foto tekniği için kimyevi maddeler

Suprapur®

Araştırma ve geliştirme için üstün saflıkta kimyevî maddeler

Optipur®

Optik ve elektro - optik sistemlerde kullamlan tek kristallerin imâli için kimyevî maddeler

Iriodin®

Plastik maddeler ve laklar için sedef pigmentleri

Dekoratif kozmatikler için sedef pigmentleri

Müessir maddeler

Eczacılık ve kozmatik sanayii için

Sanayi kimyevî maddeleri

MERCK

E. Merck, Darmstadt

Batı A l m a n y a

Türkiye mümessilliği:

Alfred Paluka ve Şeriki Koli. Şti.

Ekemen Han Kat 1

Kabataş - istanbul \ Tel. 440558 - 441559

Prospektüslerimizi isteyiniz

KİMYA 156 I

0

1 1 1 f k K S A S

Makina Sanayii A.Ş.

İhtiyacınız, ister hava kompresörü (Lupamat)

İster soğutma kompresörü (Goeldner)olsun

Türk Kompresörü deyince, ilk akla gelen isim MAKSAŞ'tır.

Aynı zamanda, kompresör ih- raç eden ilk Türk imalâtçısıyız.

İmalâtımız:

Goeldner Soğutma kompresörü:

(1 ilâ 5,5 Hp-Freon 12- Freon 22) Lupamat Hava kompresörü:

Tek kademe-Çift kademe Vı Hp ilâ 20 Hp arası muhtelif kapasite ve tiplerde

M A K S A Ş M A K I N A SANAYİİ A.Ş.

Satış merkezi ve

İrtibat bürosu : Cumhuriyet Bulvarı 88, İzmir-Tel:37 793

Fabrika : Yeni Bornova yolu İzmir - Tel:61287

Mobil SHC ilk ve tek

sentetik

motor yağı.

,

İnsan yapısı d e ğ ı s m ı » / m o i e k ü l l e n y l e M o b i l SHC, yüksek viskozite dusuk ısıda hareket kolaylığı sürekli yüksek yağ basıncı, d a h a az aşınma.

yağ sarfiyatında ekonomi ve oksıdasyona karşı direne sağlar

M®bil

KİMYA 171.

ROCHE

« • I

ROCHE MÜSTAHZARLARI SANAYİ LIMITED ŞİRKETİ

V J

1970 YILINIM lASAllll İHRACATÇISI

»OCHl MUSTAHZAtlAII SANATİ LTO. JIİ.KI

lt72 IKININ BASAKUI İNlAtAKISI ROCHE MÜSTAHZARI Ali SANATİ İTÜ JTİUf

İHRACATTA İKİ YIL MADALYA KAZANAN YEGANE İLAÇ FİRMASI

K İ M Y A 137

REDÜKIÖRLERİ

stokumuzda m e v c u t t u r

M a k ı n a M ü h e n d i s i

Z A R E B E D E Y A N

A z a p k a p ı T a l a ş c ı l a r S o k . 4 K a r a k ö y T e l : 4 4 52 9 5 - 4 4 27 70 0.5 HP gücden 100HP güce 1 0 d / d d a n 400 d / d ya kadar

220/380 V o l t

R E D Ü K T Ö R L Ü Elektrik M o t o r l a r ı ve M o t o r s u z

R E D Ü K T Ö R L E R

hazır olarak

z o

>-

wı <

N Z <

O «£

O C

A»*

_ 00^ c ^ ^ T c ^

V- v -

dO*

BEHER

ERLENMEYER, BALON,

DESTİLASYON BALONU, BUHARLAŞTIRMA KAPSÜLÜ,

BALON JOJE, MUSLUK, HUNİ, BÜRET,

ŞÜFÜ BI^LOH

VE ŞLİFLİ ERLEN,

SOĞUTUCU VE DENEY TÜPLERİ, PİPET, MEZÜR,V S.

« v

$ TÜRKİYE ŞİŞE VE CAM FABRİKALARI A.Ş.

KİMYA 149

KİMYA 158

BU BANYODA fakat...

OLABILIR ASLA.

p u r p o » a « a n U g a n u n d v a r

» u h f n « u r c h t m ı i .

c han und im o«K«

m » c h « n o t > * r f h « n

» t ı t d l u n y l u ı a l l « b o t r ı a b t a u f g a b a n

A l ü m i n y u m a l o k t a l R a n k l a n d ı r m a f o s f a t l a m a V a f t a f m a

S a r t k r o m k a p l a m a t a m l a r ı G a l v o n a f i l t r e l e r i D ö n n d o l a p l a r

iflcuılcri ve mukeaJıılılı

m ha n & * ( c a n • » m . n «oru* » e n i ı >

l a l 16 1196 1 6 2 2 2 3

ÜRÜNLERİNİZİN KALİTESİNİ

KİM A MÜHENDİSLERİ ODASI

" Halite Belçeü

İLE B E L G K L E Y İ N İ Z . B U K O N U D A A Y R I N T I L I BİLGİYİ

O D A M I Z D A N S A K L A Y A B İ L İ R S İ N İ Z *

«luhu yüxl«ır««

boya cuKitlı ile

slmase

»ARA

KKHıSM

BıK »UHYA

YARAŞıYOR

n

DÜNYANIN EN GÜÇLÜ İS MAKİNALARININ

YAPIMCISI

Kazma Kuvveti : 13,5 ton

Kazma Derinliği 6.4 m a e y o n *

TÜRKİYE M Ü M E S S İ L İ

SİF OTOMOTİV A.Ş.

Merkez : Halâskârgazi Cad. 34/6 Harbiye. İstanbul Tel. : 48 45 56 Yedek Parça Mağazası : Buyükdore Cad. 3 Şişli, İstanbul Tel. : 40 8210' İstanbul Servisi : 4. Levent Oto Sanayi Sitesi, Emektar Sok. 153 Tel. : 64 34 18 Ankara Servisi : Demir Sanayi Çarşısı, Yeryüzü Sokak 7 Tel. : 24 16 79

KİMYA 155 n r

FABRİKAMIZDA, KONDANSÖRLER, SU VE HAVA SOĞUTUCULARI, SU SOĞUTMA KULELERİ,

ELEKTRİK KUMANDA TABLOLARI, BUZ TESİSLERİ VE BÜTÜN YARDIMCI AKSAMI İMÂL EDİLMEKTEDİR.

®

MÜHENDİSLİK KOLLEKTİF ŞİRKETİ

MERKEZ : Ük Belediye Cad. 8. Tünel KARAKÖY - İST. TEL. 45 54 83 - 49 93 65

FABRİKA : OTO SANAYİ SİTESİ D. 52 LEVENT - İSTANBUL TEL. 64 24 26

iiden

. 9

> s.

t*

sncucımzın

GERÇEK Dlismnni CURÜLTUVE BİR PRRCfl B i 1 s o m .

KULLonınız

M i d e n i z m ı a ğ r ı y o r ? M o r a l i n i z m i b o z u k ? En u f a k bir ş e y e derhal s i n i r l e n ı y o r m u s u n u z ?

Sinirleriniz mi z a y ı f l a d ı ? B a ş ağrıları sizi r a h a t s ı z e d i y o r m u ? K a l b i n i z d e d e v a m l ı s ı k ı ş m a l a r mı v a r ? D e v a m l ı çarpıntı. Bulantı.

B a ş d ö n m e s i , H a z ı m s ı z l ı k , İştahsızlık, K u s m a ç e k i y o r m u s u n u z .

GÜRÜLTÜ

b ü t ü n b u s a y d ı k l a r ı m ı z ı n e t k e n l e r i d i r .

GÜRÜLTÜ

i n s a n ı s a ğ ı r l ı ğ a g ö t ü r ü r .

Bir p a r ç a B ı i s o m k u l a ğ ı n ı z a k o y u n , v e bu d e r t l e r d e n kurtulun.

T Ü R K İ Y E G E N E L S A T I C I S I

B İ l S O m Karaköy Tersane Cad Kut Han 38/301 İSTANBUL TEL 49 62 49

KİMYA İM

U Z U N

KuiMtuculbr v» Küfutmn Ttytl/n (Vo^ATt^n^^irtrcl'iTvbStor ıcm)

WSonovıı leın.Vnku^u^falrtrro KnkuGı

am«.«.Scguiuiu Cıtıa? tan.

6aaîSMlf.t 59te-™, fltolcta vtKokoo için.

tisL^ıükı

Imyötnd.AS >cin imîtKUnut.r Kristolizasyon

M s i

ALEMDAR Kimya Endüstrisi A.5. icîrı, Paslanmaz Çelikten imal edilmiştir

KAFOĞLU Sabun Sanayii için. Paslanma Çelikten imal edilmiştir

CEUK « PASLANMAZ ÇELİKTEN

a t o l ü KtPW"lrgatıtiHazumEvcr-:v.w Secnntor Püslünrrrt7 T p l ı U t o r ı (Süt, üomot« salçası. M , , * t ulor, w G|.S(f,n cr ) " Ş A Ş I S I ... r Q S l°n"n a Z . V ®1 1"6 0

vokLTiu KrMolizasvon cLrior. ALEMDAR Kimya Endüstrisi A S

( Yağ Fbrcalama Tesisi cin, imal edilmiştir

K İ M Y A V E G I D A S A N A Y İ İ = 5 C İ H A Z L A R I V E M A K İ N E L E R İ ^ İ M A L İ

Ihı Kademeli Sıklcrtnr ftrıfrı I ALEMDAR Kimya EndusirısıAS Vakumlu kcrıtınu sabun Itsısı ıcm ımol edilmiştir

Bcfometrık kcndenser ••«• - » —

Kurutma VasUıi

Mühendisi HASAN UZUN

ftjro TtfSOM Codd«ı İ2SOI Hon No2S Koroköy-ijtonbul Ttl; 49 62 «5-5 At«ty« Oto Soneyi S'tMİ E rgun Sok No:23 4 LevMt-litcnbU T«t. 642820

Karıştırıcı

H A C I S A K İ R S o b u n ve Gliserin Sanayii A S

KİMYA 178

T C ZİRAAT BANKASI