AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ

(1)

AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ

AVRUPA TARIMSAL YÖNLENDİRME VE GARANTİ FONU VE BALIKÇILIĞIN YÖNLENDİRİLMESİ MALİ ARACININ HEDEF,

KAPSAM VE YÖNTEMLERİNİN İRLANDA ÖRNEĞİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

Uzmanlık Tezi

AHMET ATAY

TARIM VE BALIKÇILIK DAİRESİ

MAYIS 2004

ANKARA

(2)

ÖZET

Bu çalışmanın amacı, Avrupa Birliğinin ekonomik ve sosyal alanlardaki işleyişinde çok önemli yere sahip yapısal fonlardan Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu ile Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracını ayrıntıları ile ortaya koymaktır.

Söz konusu fonlar, ortaya çıkış nedenleri, kullanım alanları, gerektirdikleri idari yapılanma ve finansal büyüklükleri açısından Topluluk içinde büyük önem taşımaktadır.

Fonların, üye ülkelere net olarak ne katkıda bulunduklarının daha açık olarak belirtilmesi bakımından İrlanda iyi bir örnektir. Avrupa Birliği fonları sayesinde ekonomik ve sosyal alanda çok büyük atılım göstermesi sebebi ile İrlanda’nın, Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu ile Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracından elde ettiklerinin ve bu fonların idaresi için oluşturduğu idari yapılanmanın ayrıntıları ile ortaya konması, bu fonları üyelik sonrası kullanabilecek Türkiye için yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Avrupa Birliği, Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu, Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı

(3)

ABSTRACT

The aim of this study is putting forward the European Agricultural Guidance and Guarantee Fund and Financial Instrument For Fisheries Guidance of the structural funds which have a significant role in the functioning of European union in economic and social areas.

The funds in question have great importance in the Community concerning their arising reasons, fields of use, administrative structure required and financial amounts.

Ireland constitutes a good example for the purpose of further clarifying the extent of the net contributions of the funds to the Member States. A detailed analysis of the benefits gained by Ireland from European Agricultural Guidance and Guarantee Fund and Financial Instrument For Fisheries Guidance as well as the administrative structure formed by it for the management of these funds will be fruitful for Turkey, which will be able to make use of the above-mentioned funds following the accession, due to the significant development in economic and social areas Ireland has achieved through the European Union funds.

Key Words: European Union, European Agricultural Guidance And Guarantee Fund, Financial Instrument For Fisheries Guidance

(4)

İÇİNDEKİLER

SAYFA

GİRİŞ 1

BÖLÜM:I- AVRUPA TARIMSAL YÖNLENDİRME VE GARANTİ FONU VE İRLANDA 5

1. Avrupa Tarımsal Yönlendirme Ve Garanti Fonu 5

1.1 FEOGA’nın Tanımı 5

1.2 FEOGA’nın Topluluk Bütçesi İçindeki Önemi 6

1.3 FEOGA Garanti Bölümü 9

1.4 FEOGA Yönlendirme Bölümü 10

1.5 FEOGA’den Yararlanmak için Gerekli İdari Yapılanma 10

1.6 FEOGA’nın İşleyişi 12

1.7 FEOGA’nın Finanse Ettiği Uygulama ve Tedbirler 13

1.8 FEOGA’nın Yararlanıcıları 15

2. İrlanda’nın FEOGA Tecrübesi 15

2.1 İrlanda’nın FEOGA’dan Yararlanmaya Yönelik İdari Yapılanması 16

2.2 İrlanda’ya Sağlanan AB Yapısal Fon Desteği 16

2.3 İrlanda’ya FEOGA Yönlendirme Bölümünden Sağlanan Kaynak 18

2.4 İrlanda’ya FEOGA Garanti Bölümünden Sağlanan Kaynak 20

2.5 FEOGA’nın İrlanda Bütçesine Katkısı 27

BÖLÜM:II- BALIKÇILIĞIN YÖNLENDİRİLMESİ MALİ ARACI VE İRLANDA 31

1. Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı 31

1.1 FIFG’nin Tanımı 31

1.2 FIFG’nin Amacı 32

1.3 FIFG’nin Kullanım Alanları 32

1.4 FIFG’nin OBP’nin Uygulanmasındaki Rolü 33

2. İrlanda’nın FIFG Tecrübesi 35

(5)

2.1 İrlanda’daki FIFG Mali Kontrol Yapılanması 36

2.2 1994-1999 Balıkçılık Operasyonel Programı 36

2.3 2000-2006 Operasyonel Programları Kapsamında FIFG 39

SONUÇ 40

KAYNAKÇA 41

EKLER 45

EK 1: Kategori Bazında İrlanda’nın FEOGA Garanti Bölümü Ödemeleri 1986-2002 46

EK 2: Sektör Bazında İrlanda FEOGA Garanti Bölümü Ödemeleri 1973- 2002 73

EK 3: Sektör ve Plan Bazında İrlanda FEOGA Garanti Ödemeleri 1973-2002 76

EK 4: İrlanda’nın FEOGA Yönlendirme Bölümü Gelirleri 1973-2002

108

(6)

TABLOLAR LİSTESİ

SAYFA

Tablo 1. AB Finansal Perspektifi 6

Tablo 2. İrlanda’nın Yapısal Fonlardan Sağladığı Gelirler 16

Tablo 3. İrlanda’nın FEOGA Yönlendirme Bölümü Gelirleri 1973-2002 18

Tablo 4. Sektör ve Plan Bazında İrlanda FEOGA Garanti Ödemeleri1973-2002 20

Tablo 5. Net Bütçe Etkisi (m €) 1973-2002 27

Tablo 6. İrlanda 1994-1999 Balıkçılık Operasyonel Programı 47

(7)

KISALTMALAR

AB: Avrupa Birliği

DAFRD: İrlanda Tarım, Gıda ve Kırsal Kalkınma Birimi

DCMNR: İrlanda İletişim, Deniz ve Doğal Kaynaklar Birimi

FEOGA: Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu

FIFG: Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı

GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla

GSYİH: Gayri Safi Yurt İçi Hasıla

IACS: Entegre İdare ve Kontrol Sistemi

MCA: Telafi Edici Tutar

OBP: Ortak Balıkçılık Politikası

OTP: Ortak Tarım Politikası

(8)

GİRİŞ

Avrupa Birliği (AB) siyasi, ekonomik ve sosyal alanlarda gösterdiği faaliyetlerin bazılarını, geliştirdiği ortak politikalar çerçevesinde yürütmektedir. AB’de ortak politikalar, ortaya koydukları ilke, mevzuat ve kurallar ile, üye ülkeler arasında uygulamadan doğacak farklılıkları ortadan kaldırmakta, böylece “ortak” politika ile düzenlenmiş alanlardaki kurallar, tüm üye ülkelerde uyumlu hale gelmektedir. Müktesebat konu başlıkları arasında yer alan ve tam üyelikle birlikte Türkiye’nin de benimseyeceği bu politikalar, müzakere sürecinde Türkiye-AB ilişkilerinin en ağırlıklı gündemini oluşturacaktır. Bunun temel sebebi, müktesebat uyumunun, AB’nin işleyişine yönelik bütün bir sistematiğe uyum sağlanmasını gerektirmesi nedeni ile, ülkemizdeki tüm koşulların yeniden şekillendirilmesini zorunlu hale getirmesidir.

Bu ortak politikalar arasında Ortak Tarım Politikası (OTP) ve Ortak Balıkçılık Politikası (OBP) yer almaktadır. Roma Antlaşması¹ ile oluşturulan OTP’nin amaçları şu şekilde sıralanabilir:²

• Teknik ilerlemeyi teşvik ederek ve tarımsal üretimin rasyonel gelişimi ile üretim faktörlerinin -özellikle emeğin- optimum kullanımını sağlayarak tarımsal verimliliği artırmak;

• Özellikle tarımdan elde edilen kişisel gelirleri artırarak tarım kesimi için adil bir hayat standardı sağlamak;

• Piyasaları dengelemek (stabilize etmek);

• Arzın teminini sağlamak;

• Arzın tüketiciye makul fiyatta ulaşmasını garanti etmek;

OTP üç ilke üzerinde inşa edilmiştir:³

• Ortak pazar,

1 Daha fazla bilgi için bakınız http://www.euturkey.org.tr/abportal/uploads/files/at.pdf

2 http://www.agriculture.gov.ie/index.jsp?file=cap/cap_doc.xml

3 http://www.agriculture.gov.ie/index.jsp?file=cap/cap_doc.xml

(9)

• Topluluk tercihi,

• Ortak finansman.

OTP finansmanı, AB bütçesinin bir parçası olan Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu (FEOGA/European Agricultural Guidance and Guarantee Fund-EAGGF) tarafından karşılanmaktadır. FEOGA’nın Yönlendirme Bölümü yapısal gelişime ilişkin tedbirlerin kısmi finansmanını sağlarken, Garanti Bölümü piyasa destekleri ve doğrudan ödemelerin tamamen finanse edilmesi ile tarımsal-çevre gelişimi gibi belirli kırsal kalkınma tedbirlerinin kısmi finansmanı için kullanılmaktadır.

OTP kurulduğu zaman temel olarak, arz yetersizliği olduğu zaman gıda arzını dengeleyecek dünya piyasa fiyatları üzerindeki fiyatlara dayanmakta idi. Sonraki yıllarda, teknolojik atılımlarla birlikte bu yaklaşım, birçok üründe üretim fazlasının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu üretim fazlalıklarının maliyeti, dış ticaret ortamı, gıda güvenliği ve hayvan refahı ile çevresel konulara giderek artan ilgi art arda gelen reformlara sebep olmuştur. 1980’lerde bu reformlar belirli sektörleri hedeflemiş, daha sonraki reformlar ise daha geniş kapsamlı olmuştur.

1992 yılındaki Mac Sharry reformu⁴ ile piyasa desteğinden çiftçilere doğrudan ödemeye geçilmiş ve bazı çevresel tedbirler yürürlüğe konmuştur.

Kasım 1997’de Tarım Bakanları Konseyi Avrupa tarım modelini, “kırsal bölgeye önem veren, doğayı koruyan, kırsal hayatın canlılığına katkıda bulunan, tüketici taleplerine cevap veren, çevreyi koruyan, hayvan refahına özen gösteren ve böylelikle çok fonksiyonlu bir role sahip olan bir model” olarak tanımlamıştır. Bu model Aralık 1997’de Avrupa Birliği Konseyi tarafından onaylanmıştır.

“Gündem 2000”⁵ olarak adlandırılan ve Avrupa Birliği Konseyince Mart 1999’da son şekli verilen ikinci reform, Avrupa tarım modeline dayanmaktadır. Gündem 2000 ile beraber piyasa desteklerinden doğrudan ödemelere önemli bir geçiş gerçekleşmiştir. Ayrıca, Gündem 2000’de gıda güvenliği ve çevre konularına daha yoğun önem verilmiş ve 2000-2006 dönemi için geçerli tarım bütçesi belirlenmiştir. 2002’de Avrupa Birliği Konseyi 15 AB üyesi

4 Daha fazla bilgi için bakınız http://www.deltur.cec.eu.int/abtarim.rtf

5 Daha fazla bilgi için bakınız http://www.deltur.cec.eu.int/abtarim.rtf

(10)

ve Mayıs 2004’te yeni üye olan 10 ülkeye 2007-2013 döneminde uygulanacak tarım harcamaları sınırlarını belirlemiştir.

Gündem 2000 kırsal kalkınma açısından büyük önem taşımaktadır. Gündem 2000, kırsal kalkınma politikasını AB’nin tüm kırsal alanlarında uygulanabilir hale getirmiş⁶ ve daha önceki dokuz finansal aracı 1257/1999 sayılı AB Konsey Tüzüğü⁷ ile tek bir yasal çerçeve içinde toplamıştır. Ayrıca, bu reform ile kırsal kalkınmaya ayrılan kaynaklar artırılmıştır.

2002’de Gündem 2000’nin Ara Dönem Gözden Geçirilmesi başlamıştır. Haziran 2003’te sona eren gözden geçirme, hayvan üretimi, süt üretimi ve ekilebilir ürünler için doğrudan ödemeleri, üretimden bağımsız hale getiren (decoupling) temel bir değişiklik getirmiştir.

Gündem 2000 reformu, bütün kırsal alanların ekonomik ve sosyal durumunu iyileştirme amacı ile kırsal kalkınmayı OTP’nin ikinci sütunu olarak belirlemiştir.⁸ Böylelikle tüm yapısal tedbirler tek bir programlama çerçevesinde birleştirilmiştir. Kırsal kalkınma programları çiftlik işletmelerine yatırım, genç çiftçileri destek, eğitim, erken emeklilik, az tercih edilen ve çevresel hassasiyeti olan alanlarda telafi edici ödemeler, diğer tarımsal-çevre tedbirleri, ormanlaştırma, talep edilen standartları (çevre, halk, hayvan ve bitki sağlığı, hayvan refahı ve mesleki güvenlik) karşılama ve gıda kalitesini geliştirmek için tedbirleri içermektedir.

Bu bağlamda OTP ve OBP çok büyük önem taşımaktadır. OTP, hem tarımın son derece hayati bir işlev olan beslenme ile doğrudan bağlantılı olması, hem de AB bütçesinin en büyük kısmının OTP’ye ayrılması nedeni ile ayrı bir önem taşımaktadır. AB, en eski ve en karmaşık politikası olan OTP ile, Birlik içindeki olası gıda yetersizliklerinin önüne geçmeyi, verimli, sağlıklı ve çevre dostu bir üretim altyapısına kavuşmayı ve AB’nin gıda alanındaki dışa bağımlılığını ortadan kaldırmayı hedeflemektedir.

6 Avrupa Komisyonu, (2003), Rural Development In The European Union, Almanya, sf.4.

7 http://europa.eu.int/eur-lex/pri/en/oj/dat/1999/l_160/l_16019990626en00800102.pdf

8 OTP’nin Gündem 2000 ile oluşturulan iki sütunu vardır. Birincisi piyasa politikası, ikincisi kırsal kalkınma politikasıdır.

(11)

OBP ise ekonomik, sosyal ve çevresel boyutları ile öne çıkmaktadır. Amaç, bir yandan, sınır tanımayan, hareketli ve giderek azalan, kıymetli bir doğal besin kaynağı olan deniz ürünleri türlerinin devamını sağlamak, bir yandan da balıkçılık sektörünü muhafaza ederek geliştirmektir. Bununla beraber, tüketicinin söz konusu ürünlere makul fiyatlarla ulaşması ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerin en aza indirilmesi de hedeflenmektedir.

AB’nin bu ortak politikalarının uygulanmasında ortaya çıkan finansman ihtiyacını çözmek için Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu (EAGGF) ve Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı (Financial Instrument for Fisheries Guidance-FIFG) geliştirilmiştir. Bu çalışmanın esas amacı, OTP ve OBP için hayati önem taşıyan FEOGA ve FIFG’yi ayrıntıları ile irdeleyip AB kaynaklarından sağladığı katkılarla ekonomik ve sosyal alanlarda çok büyük gelişim göstermiş bir ülke olan İrlanda’nın bu fonlardan nasıl ve ne kadar yararlandığını ortaya koymaktır.

Bu konunun seçilmesindeki asıl neden, tarım ve balıkçılığın hem AB içindeki büyük önemi ve hem de ülkemiz için taşıdığı hayati roldür. Türkiye için en önemli geçim kaynaklarından olan tarım ve balıkçılık alanındaki bu fonlar, ülkemiz AB’ye tam üye olduktan sonra çok büyük kazanımlar sağlayacaktır. Söz konusu fonlardan yararlanan örnek ülke olarak İrlanda’nın tercih edilmesi ise, İrlanda’nın AB üyeliği ile birlikte yararlanmaya başladığı yapısal fonlardan⁹ olan FEOGA ve FIFG’den önemli fayda sağladığı ve bu sayede önemli kalkınma hamleleri atmış olduğu gerçeğidir.

Bu tezin hazırlanması sırasında karşılaşılan ana güçlük, konu çok spesifik sayılabileceği için İngilizce ve Türkçe çok fazla kaynağın bulunmayışı olmuştur. Yazılı kaynaklardaki bilgilerin çoğunun birbirinin aynı ya da çok benzeri olması da büyük sorun teşkil etmiştir. Tezin yazımında bu nedenlerle İnternet araştırmaları sonucunda ulaşılan kaynaklardan çok fazla yararlanılmıştır. Özellikle İrlanda ile ilgili yazılı kaynak yoksunluğu, ayrıca İnternet sitelerinde İrlanda’ya ilişkin istenilen bilgilere ulaşılamaması nedeni ile bu bilgilerin çoğu İrlanda yetkili kurumlarındaki meslektaşlarımız ile temas kurularak elde edilmiştir.

9 AB’de dört tane yapısal fon bulunmaktadır. FEOGA ve FIFG dışındaki fonlar, Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu (ERDF) ve Avrupa Sosyal Fonudur (ESF). Bu fonlar hakkında daha ayrıntılı bilgi için bakınız http://www.europa.eu.int/comm/regional_policy/index_en.htm.

(12)

BÖLÜM:I- AVRUPA TARIMSAL YÖNLENDİRME VE GARANTİ FONU VE İRLANDA

1- Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu

1.1- FEOGA’nın Tanımı

Avrupa Birliğine üye ülkelerin OTP’yi benimsemesi, bu politikanın finansmanının da ortak olarak sağlanması gerektiği fikrini beraberinde getirmiştir. Bu amaca yönelik olarak, sadece OTP uygulamalarının finansmanını karşılayacak özel bir fon oluşturulmasına Roma Antlaşması ile karar verilmiştir.¹⁰ “Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu (FEOGA)” Topluluk genel bütçesi prosedürüne göre bu doğrultuda oluşturulmuştur.

1962’de 25/1962¹¹ sayılı Tüzük ile kurulmuş olan fon, OTP’nin finansal aracı olup, tarım piyasasının desteklenmesi ve kırsal sektörün kalkınmasına yardımcı olmak üzere tasarlanmıştır. FEOGA, Avrupa Birliğinde bulunan dört yapısal fondan birini teşkil etmekte ve toplam genel bütçenin yarısını tüketmektedir.¹²

Fonun Garanti Bölümü, tarımsal piyasa düzenleri harcamalarını ve piyasa desteklemelerine eşlik eden kırsal kalkınma tedbirleri ile beraber Hedef 1¹³ kapsamında yer alan bölgelerin dışında kalan kırsal tedbirler, bazı hayvan sağlığı harcamalarını ve OTP ile ilgili bilgi iletişim tedbirlerinin finansmanında kullanılmaktadır. Diğer bir deyişle, OTP’nin fiyat ve piyasa mekanizmalarıyla bağlantılı tüm giderler bu bölümden karşılanmaktadır.

Ayrıca telafi edici tutarlar (MCA’s)¹⁴ da 1993 yılında yürürlükten kaldırılana kadar bu

10 http://www.europa.eu.int/comm/agriculture/fin/index_en.htm

11http://europa.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumdoc&lg=EN&numdoc=31962R0025&model=guichett. Bu mevzuat daha sonra 728/70 sayılı Tüzük ile değiştirilmiştir. 728/70 sayılı Tüzük için

http://europa.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumdoc&lg=EN&numdoc=31970R0728&model=guichett

12 http://europa.eu.int/scadplus/leg/en/lvb/l60024.htm

13 Hedef 1: “Kalkınmakta geri kalmış olan bölgelerdeki yapısal uyumu ve gelişmeyi teşvik etmek.” olarak tanımlanmıştır. Hedef 1 bölgeleri sağlanan destekler açısından en cazip bölgelerdir. Hedef 1 kapsamında yer alan bölgeler, Avrupa Komisyonu tarafından, kişi başı GSYİH’si AB ortalamasının %75’inden az olan bölgeler kriterine göre belirlenmektedir.

14 Telafi Edici Tutar (Monetary Compensatory Amount-MCA), Ortak Tarım Politikasına konu olan mallara üye ülkeler arasındaki para dalgalanmalarını telafi etmek için uygulanan vergidir.

(13)

bölümün kapsamında yer almakta idi. Yönlendirme Bölümü ise Garanti Bölümünün kapsamı dışında kalan kırsal kalkınma tedbirlerinin finansmanında kullanılmaktadır.

Fonun yönetimi, FEOGA Komitesi içinde ortak çalışma yürüten Komisyon ve üye ülkeler tarafından yapılmaktadır. Fon Komitesi, üye ülkeler ve Komisyon temsilcilerinden oluşmaktadır.

1.2- FEOGA’nın Topluluk Bütçesi İçindeki Önemi,

Tarımın AB bütçesi içindeki önemi çok büyüktür. 2000-2006 dönemi için AB bütçe harcamalarının %40-45’i tarım alanına yapılmaktadır: (Bakınız Tablo:1)

Tablo:1- AB Finansal Perspektifi 2000-2006

(milyon Euro) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

1.Tarım 40.920 42.800 43.900 43.770 42.760 41.930 41.660 OTP harcaması

(kırsal kalkınma hariç)

36.620 38.480 39.570 39.430 38.410 37.570 37.290

Kırsal kalkınma ve eşlik eden tedbirler

4.300 4.320 4.330 4.340 4.350 4.360 4.370

2.Yapısal

İşlemler 32.045 31.455 30.865 30.285 29.595 29.595 29.170 Yapısal fonlar 29.430 28.840 28.250 27.670 27.080 27.080 26.660 KAYNAK:

http://europa.eu.int/comm/budget/pdf/financialfrwk/perspfin/tbl20002006eur15_en.pdf

(14)

Tablo:1- AB Finansal Perspektifi 2000-2006 (devam)

Uyum fonu 2.615 2.615 2.615 2.615 2.515 2.515 2.510

3.İç Politikalar 5.930 6.040 6.150 6.260 6.370 6.480 6.600 4.Dış Eylem 4.550 4.560 4.570 4.580 4.590 4.600 4.610 5.İdare 4.560 4.600 4.700 4.800 4.900 5.000 5.100 6.Rezervler 900 900 650 400 400 400 400

Para rezervi 500 500 250

Acil yardım

rezervi 200 200 200 200 200 200 200

Borç garanti

rezervi 200 200 200 200 200 200 200

7.Katılım Öncesi

Yardım 3.120 3.120 3.120 3.120 3.120 3.120 3.120

Tarım 520 520 520 520 520 520 520

Katılım öncesi

yapısal araç 1.040 1.040 1.040 1.040 1.040 1.040 1.040

PHARE 1.560 1.560 1.560 1.560 1.560 1.560 1.560

Taahhütlerin Tahsisatı

(Toplam) 92.025 93.475 93.955 93.215 91.735 91.125 90.660 Ödemelerin

Tahsisatı

(Toplam) 89.600 91.110 94.220 94.880 91.910 90.160 89.620 Ödemelerin

Tahsisatının GSMH’deki

payı-% olarak 1,13% 1,12% 1,13% 1,11% 1,05% 1.00% 0,97%

Katılım İçin Uygun Olanlar (ödemelerin

tahsisatı) 4.140 6.710 8.890 11.440 14.220

Tarım 1.600 2.030 2.450 2.930 3.400

(15)

Tablo:1- AB Finansal Perspektifi 2000-2006 (devam)

Diğer giderler 2.540 4.680 6.440 8.510 10.820

Ödemelerin Tahsisatı (Genel

Tavan) 89.600 91.110 98.360 101.590 100.800 101.600 103.840 Ödemelerin

Tahsisatının GSMH’deki payı-% olarak

(Tavan) 1,13% 1,12% 1,18% 1,19% 1,15% 1,13% 1,13%

Öngörülmeyen

giderler sınırı 0,14% 0,15% 0,09% 0,08% 0,12% 0,14% 0,14%

Öz kaynaklar tavanı (GSMH’deki

payı-% olarak) 1,27% 1,27% 1,27% 1,27% 1,27% 1,27% 1,27%

Tablo:1’de görüldüğü üzere, tarım harcamaları AB bütçesi içinde çok büyük bir pay teşkil etmektedir. Topluluğun 2000-2006 dönemlerini kapsayan bütçesinde FEOGA için ayrılan payın %95’i Garanti Bölümü, geriye kalan %5’lik kısım da Yönlendirme Bölümü içindir. FEOGA toplam bütçesi, 2000-2006 dönemi için yıllık ortalama 43,39 milyar Euro olarak belirlenmiştir.¹⁵

FEOGA, Topluluk genel bütçesinin bir parçası olmasından dolayı mali anlamda özerk bir fon değildir. Dolayısıyla Topluluğun genel bütçe prosedürü, bu fonun finansmanında da geçerlidir. Topluluğun kurulmasından 1970 yılına kadar Topluluk bütçesi, uluslararası örgütlerde olduğu gibi, üyelerin mali katkılarından meydana gelmekte idi. 1970 yılında oluşturulan ‘öz kaynaklar sistemi’ ile Topluluk, mali özerkliğe kavuşturulmuştur.

Topluluk bütçesinin tamamının öz kaynaklardan karşılanması ise 1978 yılından itibaren mümkün olabilmiştir.

(16)

FEOGA, kurulduğundan bu yana Topluluk bütçesinden en fazla pay ayrılan fondur.

Oluşturulduğu ilk yıllarda Topluluk bütçesinin %90’ını teşkil eden FEOGA’nın payı yıllar içinde azalma eğilimi göstermiş ve 2003 bütçesinde FEOGA’nın Garanti Bölümü için

%44,9’luk bir düzeye inmiştir.¹⁶ FEOGA’nın Yönlendirme Bölümü ise AB Yapısal Fonları çerçevesinde değerlendirilmektedir. FEOGA’nın bütçe payının önemli ölçüde azalmasında çeşitli etkenlerin rolü olmuştur. Topluluk, ilk kurulduğu dönemden bu yana geçen sürede sanayi, ticaret ve çevre gibi alanlarda ortak politikalar belirlemiştir. Bu nedenle Topluluk bütçesinde pay ayrılması gereken alanların sayısı ve çeşidi artmıştır. Bunun yanında OTP’nin yeniden yapılandırılmasına yönelik reform çalışmaları da FEOGA’nın bütçe payının azalmasında önemli rol oynamıştır.

FEOGA’ya AB bütçesinden ayrılan payın zamanla azalmasına rağmen bu oranın halen bütçenin yaklaşık yarısı seviyesinde olması, OTP’nin Topluluk bütçesindeki en büyük ve önemli kalem olmaya devam ettiğini göstermektedir. Üstelik 2003 yılı bütçesinin gelirlerinin yalnızca %1,5’inin tarım kaynaklı olması da Topluluk bütçesinin belirlenmesi sürecinde FEOGA ve OTP ile ilgili yaşanan yoğun tartışmaların nedenini açıklamaktadır.¹⁷

1.3- FEOGA Garanti Bölümü

FEOGA Garanti Bölümüne 2003 yılı bütçesinden ayrılan miktar 44.780 milyon Euro düzeyindedir.¹⁸ Bu rakam, AB ülkelerinin toplam gayri safi yurtiçi hasılalarının %0,5’i gibi bir oranı ifade etmektedir. FEOGA’nın çok büyük bir bölümünü oluşturan Garanti Bölümü, Ortak Piyasa Düzenleri çerçevesinde fiyat ve piyasa mekanizmalarının uygulanması ile ilgili tüm zorunlu harcamaların finansmanında kullanılmaktadır. Garanti Bölümü 1992 yılına dek büyük çoğunluğu müdahale alımları, stoklama giderleri ve ihracat iadeleri gibi yollarla ürünlere fiyat desteği sağlanmasında kullanılıyordu. Ancak 1992 yılında gerçekleştirilen Mac Sharry reformları ile fiyat desteği sağlamaya yönelik önlemlerin payı azaltılarak bunun yerine üreticilere yapılan doğrudan ödemelerin Garanti Bölümü içindeki oranı artırılmıştır.

16 İktisadi Kalkınma Vakfı, (2003), Avrupa Birliği’nin Ortak Tarım Politikası, İstanbul, sf.10.

17 http://europa.eu.int/eur-lex/budget/data/D2003_v1/EN/AP2000181_frm.htm

(17)

1.4- FEOGA Yönlendirme Bölümü

FEOGA bütçesinin küçük bir kısmını oluşturan Yönlendirme Bölümü için 2003 yılında ayrılan miktar 3.122 milyon Euro’dur.¹⁹ Bu fon, kırsal kalkınma tedbirlerinin finansmanında ve tarım sektöründe yapısal politikalara ilişkin önlemlerde kullanılmaktadır.

Bu önlemler, tarımsal mekanizmaların iyileştirilmesi için yatırım, altyapı ve eğitim gibi alanlardaki projeleri içermektedir.

1.5- FEOGA’dan Yararlanmak için Gerekli İdari Yapılanma

Üye ülkeler, fondan yararlanabilmek için para akışından sorumlu olacak kurum ve otoriteleri belirlemek zorundadırlar. FEOGA Garanti Bölümü için ülkelerinde onaylanmış ve birçok güvenceye sahip olan Ödeme Ajansları oluşturmaktadırlar. Ödeme Ajansları şu konularda güvence sağlamakla yükümlüdür:

- Başvuruların kabul edilebilirliği ve ödeme öncesi ilgili Topluluk mevzuatına uygunluğun kontrol edilmesi,

- Yapılan ödemelerin kayıtlarının tam ve doğru olarak tutulması,

- Gereken dokümanların zamanında ve ilgili Topluluk mevzuatında belirtildiği şekilde teslim edilmesi.

Ayrıca bütün bu güvencelerin yerine getirildiğine ve gerekli idari ve fiziki denetimlerin yapılmış olduğuna dair ek dokümanlar da temin edilmelidir. Ödeme ajansına ek olarak bu bölüm için öngörülen idari yapılar yetkili kurum (competent authority), bağımsız denetimi gerçekleştirecek organ (certifying body), proje başvurularını kabul edip bunları inceleyecek, değerlendirecek, onaylayacak ve izleyecek uygulayıcı kuruluştan (implementing body) oluşmaktadır.²⁰

20 Daha fazla bilgi için bakınız

http://europa.eu.int/eur-lex/pri/en/oj/dat/1999/l_160/l_16019990626en01030112.pdf

(18)

Üye ülkeler Avrupa Komisyonuna aşağıdaki bilgileri iletmekle yükümlüdürler:

- Giderleri karşılamak için akredite edilmiş kurum ve kuruluşlar hakkında detaylı bilgi,

- Birden fazla kuruluşun akredite edildiği durumlarda, Komisyona iletilmek üzere bilgi toplanmasından sorumlu olan kuruluş hakkında detaylı bilgi,

- Ödeme ajanslarının isimleri, statüleri ve akredite işlemleri,

- OTP çerçevesinde AB kurallarının yürütülmesi ile ilgili ödemelerin yapıldığı idare, muhasebe ve içsel denetim koşullarının detayları.

FEOGA Yönlendirme Bölümünün gerektirdiği idari yapılar ise yönetim otoritesi (managing authority), ödeme otoritesi (paying authority), izleme komitesi (monitoring committee), aracı kurumlar (intermediate bodies) ve kontrol biriminden (control service) oluşmaktadır.²¹ Ancak üye ülke, yönetim otoritesi ile ödeme otoritesini tek bünyede toplayabilir.²²

Diğer yapısal fonlarda olduğu gibi, FEOGA’nın idaresinin yürümesi için de Entegre İdare ve Kontrol Sisteminin²³ (IACS) kurulması gerekmektedir. Bu sistem bilgisayar destekli bir veritabanı olup OTP yardımlarına başvuran her çiftçiye ilişkin bilgi toplanmasına yaramaktadır. IACS’ın amacı:

- OTP reformları çerçevesinde getirilen hükümlerin etkin bir şekilde uygulanmasının teminat altına alınması,

- Üretime verilecek desteklerde ortaya çıkabilecek sorunların çözümünü sağlayacak sistemin kurulması,

- Kullanılmayan arazi için yapılacak ödemelerin usulsüz kullanımına karşı cezai önlemlerin bulunmasıdır.

http://europa.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumdoc&lg=EN&numdoc=31999R1260&model=guichett

22 Daha fazla bilgi için bakınız http://www.mfcr.cz/Download/EU/Predvstupni/SAPARD/Guideline_for_switch_from_SAPARD.pdf

http://europa.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumdoc&lg=EN&numdoc=31992R3508&model=guichett http://europa.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumdoc&lg=en&numdoc=32003R1782&model=guichett

(19)

1.6- FEOGA’nın İşleyişi

FEOGA, Avrupa Komisyonu tarafından yönetilmektedir. Üye ülkeler belirledikleri kurumlar aracılığı ile fondan yararlanacak projeleri Avrupa Komisyonu ile birlikte seçer ve FEOGA’nın yönetimini üstlenir. Bölgesel, ulusal ve toplumsal düzeydeki temsilcilerden oluşan izleme komiteleri, projelerin denetimi ve sonraki aşamalardaki değerlendirmelerden sorumludur.

Ödeme kuruluşları, ödemeleri AB mevzuatına uygun olarak yapmakla yükümlü olup sadece akredite olmuş ödeme kuruluşlarının gözetimi altındaki projeler AB finansmanından yararlanabilmektedir. Üye ülkeler her ay gider bildirimlerini Komisyona iletmekle yükümlüdürler.

FEOGA kapsamında giderleri karşılayacak finansal kaynakların aktarımı, üye ülkelere Komisyon tarafından doğan harcamanın tedarikine ilişkin avanslar şekliyle yapılır.

Uygulamada ise ülkelerin, projeler için kendi bütçelerinden yaptıkları ödemeler, daha sonra Fondan üye ülkeye ödenmektedir.

Her mali yılın sonunda, üye ülkeler gider bildirimlerine ek olarak hesapların doğru ve tam olduğu ve denetlenebilirliği hakkında resmi kanıt iletmek durumundadırlar.²⁴

Komisyon, ödeme kuruluşlarının hesaplarını mayıs ayından önce kapatır. Verilen karar hesapların doğruluğu, eksiksizliği ve denetlenebilirliğine bağlıdır. Hatalı ödeme durumunda, ülkelerden ödeme miktarı kadar tazminat alınır. Her yıl, temmuz ayından önce Komisyon, fonun idaresi hakkında Avrupa Birliği Konseyine ve Avrupa Parlamentosuna rapor vermekle yükümlüdür.

Eylem gerektiren bir durumda Komisyon temsilcisi, komiteye alınacak tedbirlerin taslağını sunar. Komite taslak hakkındaki görüşünü Başkanın belirlediği bir sürede beyan eder. Komite görüşü, çoğunluk kararına göre belirlenir.

24 http://www.europa.eu.int/comm/agriculture/fin/index_en.htm

(20)

Komitenin olumlu görüş bildirdiği durumlarda, Komisyon tedbirleri derhal kabul edip doğrudan yürürlüğe sokabilmektedir.

Komite olumsuz görüş bildirdiği takdirde, Komisyon tedbirleri Konseye iletir.

Böyle bir durumda Komisyon, kararların yürürlüğe girmesini, tedbirlerin Konseye iletildiği tarihten bir ayı geçmemek suretiyle erteler. Konsey, bir ay içinde nitelikle çoğunluk kararı ile farklı bir karar alabilme yetkisine sahiptir.

Komite ayrıca aşağıdaki hususlarda da görüş bildirir:

- Fonun bir sonraki yıl için Komisyon tahminlerine dahil edilecek projelerin tayini, - Fon hakkında Konseye sunulacak rapor taslakları.

1.7- FEOGA’nın Finanse Ettiği Uygulama ve Tedbirler

Garanti Bölümü tarımsal piyasa düzenleme harcamalarını bütünüyle finanse eder.

Bu kapsamda finanse edilen alanlar şunlardır:²⁵

- Üçüncü ülkelere ihracat için geri ödemeler,

- Tarımsal piyasaları dengelemek için yapılan müdahaleler,

- Topluluk kırsal kalkınma inisiyatifi dışında Hedef 1 programları dışında kalan kırsal kalkınma tedbirleri,

- Topluluğun spesifik hayvan sağlığı tedbirlerine, hayvan sağlığı denetim tedbirlerine, hayvan hastalıklarının ortadan kaldırılması ve izlenmesi ile bitki sağlığı tedbirlerine mali katkısı,

- OTP’ye ilişkin bilgi sağlama tedbirleri.

Bu kapsamda, Garanti Bölümünden karşılanılabilen tedbirler şu şekilde sıralanabilir:

25 http://europa.eu.int/eur-lex/pri/en/oj/dat/1999/l_160/l_16019990626en01030112.pdf

(21)

- Erken emeklilik, - Az tercih edilen bölgeler, - Tarım-çevre,

- Tarımsal alanların ağaçlandırılması, - Standartların karşılanması, - Gıda kalitesi,

- Doğrudan ödeme katkıları, - Üretici örgütlerinin kurulması, - Teknik yardım.

Yönlendirme Bölümü ise, Hedef 1 kapsamına giren kırsal kalkınma çabalarının teşvik edilmesine yaramaktadır. Bu kapsamda desteklenen tedbirler şu şekilde sıralanabilir:²⁶

- Tarımsal mallara yatırım, - Genç çiftçiler,

- Eğitim,

- Diğer ormancılık, - İşleme ve pazarlama,

- Kırsal alanların uyumu ve gelişimi.

Bu tedbirler Hedef 1 dışı alanlar için Garanti Bölümünden finanse edilmektedir.

Ayrıca, LEADER+²⁷ birlik girişimleri ve örnek uygulama projeleri, bilgi paylaşımı, eğitim gibi özel faaliyetler de Yönlendirme Bölümü tarafından ülke tarafından onaylanmış ve öncelikli bölge ve sektörlerde yapıldığı takdirde FEOGA Yönlendirme Bölümünden karşılanır.

26 http://europa.eu.int/eur-lex/en/consleg/pdf/1999/en_1999R1257_do_001.pdf

27 Daha fazla bilgi için bakınız http://europa.eu.int/grants/grants/leader/leader_en.htm

(22)

1.8- FEOGA’nın Yararlanıcıları

FEOGA tarafından sağlanan doğrudan yardımlar kişiye yöneliktir. Bunun dışında kalan durumlarda fondan yararlanan taraf yerel bir grup ve eğitim grubu gibi kurumlar da olabilir.

2. İrlanda’nın FEOGA Tecrübesi

İrlanda, AB fonlarından yarar sağlama konusunda çok başarılı bir örnek olarak bilinmektedir. İrlanda örneğinin yapısal fonlardan yararlanma konusunda “en iyi örnek”

gösterilebileceği ve diğer ülkelerin küçük ve başlangıçta fakir bir ülkenin Topluluğun diğer üyeleri ile arasındaki refah farkını kapatmada çok çarpıcı bir örnek teşkil ettiği düşünülmektedir.²⁸ Ayrıca, İrlanda sadece AB tarafından sağlanan desteği değil, bundan daha önemli olarak kendi ulusal kaynaklarını da en verimli şekilde kullanmaktadır.

Tarımın, İrlanda’nın toplam istihdamı içindeki payı 1992’de %13,6 iken, bu oran her yıl biraz azalarak 2003’te %6.5’e gerilemiştir.²⁹ İrlanda’da tarım sektöründe istihdam edilen çalışan sayısı 1992’da 157 bin iken, 2003’te 116 bine düşmüştür. Bu düşüşle beraber istihdamdaki kayma, İrlanda’nın hizmet sektöründeki gelişimine paralel olarak bu sektördeki istihdamın artmasıdır.³⁰ Ayrıca, çiftlik sayısı 1991’de 170 bin seviyesindeyken, 2000’de 140 bine gerilemiştir. Bunun yanında ise çiftliklerin hacmi 1991’de ortalama 26 hektar iken, 2000’de 31 hektara çıkmıştır. İstihdamdaki bu kayma ve çiftlik yapısındaki bu değişiklik göstermektedir ki; tarım sektöründe istihdam edilen sayı FEOGA’dan gelen desteğe rağmen zaman içinde azalma göstermiş, ancak, çiftlikler birleşerek büyüme yoluna gitmişlerdir.³¹

28 European Commission, A European Success Story, 2001, sf. 3

29http://europa.eu.int/comm/eurostat/newcronos/queen/display.do?screen=detail&language=en&product=THEME3&root=THEME3_copy_4 91347045042/yearlies_copy_146416886787/cc_copy_767972116772/ccb_copy_933353769791/ccb20240_copy_135388270870

30http://europa.eu.int/comm/eurostat/newcronos/queen/display.do?screen=detail&language=en&product=THEME3&root=THEME3_copy_4 91347045042/yearlies_copy_146416886787/cc_copy_767972116772/ccb_copy_933353769791/ccb10512_copy_525680497586

31 http://www.cso.ie/principalstats/cenagri00.html

(23)

2.1- İrlanda’nın FEOGA’dan Yararlanmaya Yönelik İdari Yapılanması

Tarım, Gıda ve Kırsal Kalkınma Birimi (DAFRD) FEOGA’dan asıl sorumlu olan kuruluştur.³² Birimin Tarımsal Yapılar Bölümü, FEOGA taleplerini koordine eder ve Finans Bölümüne iletir, ayrıca FEOGA tazmin taleplerini Avrupa Komisyonuna ulaştırır. Bitki Sağlığı Bölümü, Domuz Eti, Kümes Hayvanları ve Et Ticareti Bölümü ve Tarımsal Yapılar Bölümü, yararlanıcılar için ödeme işlemleri talimatını Muhasebe Bölümüne iletir. Son aşamada, Muhasebe Bölümü yararlanıcılara ödemeleri yapar.

2.2- İrlanda’ya Sağlanan AB Yapısal Fon Desteği

Tablo:2- İrlanda’nın Yapısal Fonlardan Sağladığı Gelirler

YIL FEOGA Garanti

FEOGA Yönlen- Dirme

Avrupa Sosyal

Fonu

Avrupa Bölgesel Kalkınma

Fonu

Uyum

Fonu Diğer Toplam

milyon € Milyon € milyon € milyon € milyon € milyon € milyon €

1973 47,1 - - - 47,1

1974 81,0 - 4,6 - - - 85,6

1975 129,8 0,8 5,1 2,3 - 0,6 138,5

1976 129,5 3,3 5,8 10,8 - 2,3 151,7

1977 311,2 9,4 10,4 10,8 - 4,7 346,5 1978 464,2 12,3 24,5 14,1 - 5,7 520,9

1979 503,5 23,5 36,6 32,4 - 75,9 671,8

1980 483,9 40,4 59,3 58,9 - 69,3 711,8

1981 386,8 53,2 57,5 69,3 - 76,7 643,5

KAYNAK:http://www.agriculture.gov.ie/publicat/2004comp_update/individuals_list/N2.xls

32 İrlanda Hükümeti Finans Birimi, (2001), European Union Community Support Framework For Ireland 2000-2006, sf. 116.

(24)

Tablo:2- İrlanda’nın Yapısal Fonlardan Sağladığı Gelirler (devam)

1982 437,2 75,7 92,9 83,9 - 74,8 764,5

1983 560,8 80,9 117,7 73,9 - 90,7 924,0 1984 818,5 62,6 107,0 82,8 - 29,6 1.100,5

1985 1.062,3 70,9 179,4 96,5 - 24,1 1.433,2

1986 1.122,5 59,2 161,8 97,9 - 14,6 1.455,9

1987 939,1 86,2 245,7 111,0 - 15,1 1.397,1

1988 1.064,7 81,8 161,0 164,6 - 2,9 1.474,9

1989 1.223,3 97,4 176,0 143,4 - 4,7 1.644,7

1990 1.633,8 119,2 163,2 285,8 - 8,6 2.210,6

1991 1.694,3 182,0 470,7 434,1 13,8 2.795,0

1992 1.414,0 187,2 352,1 564,5 - 14,1 2.531,9

1993 1.627,6 159,9 395,7 589,7 52,8 25,4 2.850,9 1994 1.490,3 166,2 351,8 223,0 86,7 20,1 2.338,1 1995 1.460,5 181,5 325,3 454,7 129,5 17,5 2.568,9 1996 1.732,6 191,2 321,1 377,2 174,1 22,0 2.818,2 1997 1.929,8 210,7 344,1 452,3 206,6 36,6 3.179,9 1998 1.618,7 235,7 397,6 596,8 143,4 23,9 3.015,9 1999 1.723,0 106,3 265,5 265,0 290,0 29,1 2.678,9 2000 1.681,4 34,7 220,6 513,2 152,2 - 2.602,1 2001 1.584,3 20,7 135,0 359,5 297,1 92,3 2.488,8 2002 1.709,3 11,4 112,3 444,3 206,0 29,9 2.513,2 Toplam

1973-2002 31.064,5 2.563,8 5.300,2 6.612,6 1.738,4 825,0 48.104,5

Görüldüğü üzere, İrlanda, AB yapısal fonlarından 1973-2002 döneminde yaklaşık 48 milyar Euro gelir elde etmiştir. Bu miktarın yaklaşık %70’i FEOGA’dan sağlanmıştır ki;

bu da FEOGA’nın İrlanda’ya ne kadar büyük katkı sağladığının en büyük göstergesidir.

İrlanda’nın FEOGA’dan sonra en çok kaynak sağladığı fon 1973-2002 dönemi için 6,612

(25)

milyar Euro ile Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonudur ki, bu tutar bile FEOGA’dan sağlanan kaynağın ancak yaklaşık %20’si kadardır.

2.3- İrlanda’ya FEOGA Yönlendirme Bölümünden Sağlanan Kaynak:

İrlanda’nın Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonundan 1973-2002 döneminde toplam 33,628 milyar Euro destek almıştır. Bu toplamın 2,564 milyar Euro’luk kısmı FEOGA Yönlendirme Bölümünden elde edilmiştir. Yönlendirme Bölümüne ilişkin ayrıntılar, Tablo:3’te görülmektedir:

Tablo:3- İrlanda’nın FEOGA Yönlendirme Bölümü Gelirleri 1973-2002³³

Tedbir 1973-1988 1989 1990 1991 1992

m € m € m € m € €m

Eski Dönem 504,506 73,678 101,901 168,511 166,719 Üretici Grupları 155,453 24,558 17,351 13,461 11,168 Topluluk

Girişimleri (Eski

Dönem) 4,324

Yeni Dönem 1994 –

1999

2000-2006 Dönemi

TOPLAM 659,958 98,236 119,251 181,973 182,211 KAYNAK: http://www.agriculture.gov.ie/publicat/2004comp_update/individuals_list/N2.xls

33 Bu tablonun daha ayrıntılı şekli EK 4’te yer almaktadır.

(26)

Tablo:3- İrlanda’nın FEOGA Yönlendirme Bölümü Gelirleri 1973-2002 (devam)

Tedbir 1993 1994 1995 1996 1997 1998

m € m € m € m € m € m €

Eski Dönem 154,045 101,255 93,943 9,628 5,129 1,461 Üretici Grupları 1,255 11,209 171 2,364 Topluluk

Girişimleri (Eski

Dönem) 2,193 3,355 1,902 527 Yeni Dönem 1994 –

1999 59,708 171,300 179,262 203,607 233,704

2000-2006 Dönemi

TOPLAM 157,315 175,526 181,413 191,254 210,637 235,693

Tedbir 1999 2000 2001 2002

Toplam 2002

m € m € m € m € m €

Eski Dönem 1,380,776

Üretici Grupları - - 236,990

Topluluk Girişimleri (Eski

Dönem) - - 12,301

Yeni Dönem 1994 –

1999 106,356 34,661 2,000 990,598 2000-2006 Dönemi 16,090 11,350 27,440

TOPLAM 106,356 34,661 18,090 11,350 2.563,923

İrlanda’nın FEOGA Yönlendirme Bölümünden elde ettikleri incelenecek olursa, 1973-1988 yılları arasında sağlanan 659,958 milyon Euroluk kaynaktan sonra en çok kaynağı 210,637 milyon Euro ile 1998 yılında elde etmiştir. Ayrıca, Tablo:3’te görüldüğü üzere 1999

(27)

yılından sonra elde edilen kaynak oldukça azalmış ve 2002 yılında 11.350 Euroya kadar inmiştir.

İrlanda’nın FEOGA Yönlendirme Bölümünden sağladığı gelir sektörel olarak değerlendirildiğinde, 1973-1999 yılları arasındaki eski dönem tedbirler için, özellikle 1995’ten itibaren büyük ölçüde azalarak toplam 1,38 milyar Euro destek elde ettiği görülmektedir. Üretici gruplarına ise 1996 senesine kadar toplam 236,990 Euro katkı sağlanmıştır. 1994-1999 yılları arasını kapsayan yeni dönem tedbirlere ilişkin olarak, 842.018 Eurosu ‘kırsal kalkınma ve ormancılık’ için olmak üzere toplam 990.598 Euro destek sağlanmıştır.

2.4- İrlanda’ya FEOGA Garanti Bölümünden Sağlanan Kaynak

1973-2002 yılları arasında İrlanda’nın FEOGA Garanti Bölümünden 31.654 milyar Euro almıştır. (Bakınız Tablo:4)

Tablo:4- Sektör ve Plan Bazında İrlanda FEOGA Garanti Ödemeleri 1973-2002³⁴

Plan 1973 1974 1975 1976 1977

€ € € € €

Toplam Ekilebilir

Ürünler 1.469.964 419.200 5.073.776 9.637.307 9.238.577 Toplam Şeker 662.984 1.195.997 5.071.036 3.482.144 5.644.420 Toplam Meyve ve Sebze 250.562 955.859 438.133 647.894 488.047 Toplam Süt Ürünleri 40.205.298 37.340.713 29.657.359 57.350.066 156.987.995 KAYNAK:

http://www.agriculture.gov.ie/publicat/2004comp_update/individuals_list/N5.XLS.

34 Bu tablonun daha ayrıntılı şekli Ek 3’te yer almaktadır. Ayrıca “Sektör Bazında İrlanda FEOGA Ödemeleri 1973-2002” ve “Kategori Bazında İrlanda FEOGA Ödemeleri” ekte sunulmaktadır.

(28)

Tablo:4- Sektör ve Plan Bazında İrlanda FEOGA Garanti Ödemeleri 1973-2002 (devam)

Toplam Sığır ve Dana Eti 787.328 34.237.148 82.051.325 50.462.065 112.772.384

Toplam Koyun Eti - - -

Toplam Domuz Eti 438.731 4.164.382 -694.817 609.157 7.642.830 Toplam Kümes

Hayvanları ve Yumurta 21.888 6.072 20.232 49.695 167.603 Toplam İşlenmiş Ürünler 3.179.582 2.662.271 3.181.726 6.902.141 17.252.126

Toplam Diğer Tedbirler

Toplam Su Ürünleri - - - 170.833 201.951

Toplam Tüm Sektörler - - -

TOPLAM 47.016.336 80.981.641 124.798.769 129.311.302 310.395.932

PLAN 1978 1979 1980 1981 1982

€ € € € €

Ürünler 11.728.596 11.685.049 2.253.163 2.777.001 4.836.129

Toplam Şeker 4.546.905 7.973.828 5.971.795 3.410.536 4.532.343

Toplam Meyve ve Sebze 223.926 219.731 177.225 171.766 616.815 Toplam Süt Ürünleri 231.866.572 295.349.249 249.603.051 169.820.449 167.748.288 Toplam Sığır ve Dana Eti 181.116.970 159.273.489 203.389.888 192.534.792 230.938.474

Toplam Koyun Eti - - - 3.499.950 7.658.330

Toplam Domuz Eti 10.446.705 8.546.066 1.143.082 398.392 1.476.010 Toplam Kümes

Hayvanları ve Yumurta 188.239 120.657 69.075 682 7.288 Toplam İşlenmiş Ürünler 23.973.973 21.681.446 15.657.528 12.486.536 16.499.181

Toplam Su Ürünleri 716.903 424.498 880.185 2.270.782 3.771.414

Toplam Tüm Sektörler - - - (91.165) -

(29)

TOPLAM 464.808.789 505.274.012 479.144.991 387.279.721 438.084.271

Plan 1983 1984 1985 1986 1987

€ € € € €

Ürünler 2.522.446 3.391.036 13.211.755 11.551.829 22.534.275

Toplam Şeker 11.250.799 15.026.748 12.831.083 6.267.211 19.003.394

Toplam Meyve ve Sebze 957.459 542.932 1.543.882 1.611.962 2.080.096 Toplam Süt Ürünleri 203.294.583 320.735.883 435.154.989 330.733.985 422.937.440 Toplam Sığır ve Dana Eti 304.705.996 416.357.911 511.946.544 669.588.558 598.912.530 Toplam Koyun Eti 10.396.080 32.657.412 52.195.856 56.619.924 70.981.053 Toplam Domuz Eti 4.942.463 2.673.559 1.049.409 1.651.383 5.041.986 Toplam Kümes

Hayvanları ve Yumurta 7.791 10.315 20.679 29.457 564.156 Toplam İşlenmiş Ürünler 18.421.700 30.964.098 33.480.313 43.648.648 64.570.950

Toplam Su Ürünleri 3.064.336 2.247.927 1.521.841 1.369.475 1.554.153 Toplam Tüm Sektörler 6.331.154 -6.128.924 -740.919 -657.580 -54.279.167

TOPLAM 560.849.914 818.478.898

1.062.215.4 33

1.122.414.8 53

1.153.900.8 68

Plan 1988 1989 1990 1991 1992

€ € € € €

Ürünler 18.612.320 -1.239.803 3.771.545 3.554.582 18.981.586

Toplam Şeker 21.301.455 9.905.981 8.227.863 8.210.597 9.814.813

Toplam Meyve ve Sebze 1.664.972 2.034.675 3.505.010 3.958.853 6.541.390

(30)

Toplam Süt Ürünleri 506.579.376 390.930.189 631.120.828 620.051.179 246.253.760 Toplam Sığır ve Dana Eti 648.962.850 592.089.376 840.268.241 876.989.212 907.581.845 Toplam Koyun Eti 79.391.788 88.465.543 177.473.245 155.791.786 145.170.888 Toplam Domuz Eti 4.424.232 2.716.546 1.402.002 1.357.586 1.738.635 Toplam Kümes

Hayvanları ve Yumurta 671.360 411.220 246.671 86.109 28.381 Toplam İşlenmiş Ürünler 67.670.817 42.251.751 37.715.401 39.353.976 43.625.973 Toplam Diğer Tedbirler

Toplam Su Ürünleri 907.515 1.100.821 1.000.199 1.098.930 2.267.707 Toplam Tüm Sektörler -29.692.680 -3.484.955 11.555.058 19.567.311 2.472.796

TOPLAM

1.320.494.0 04

1.125.181.3 44

1.716.286.0 64

1.730.020.1 23

1.384.477.7 72

Plan 1993 1994 1995 1996 1997

€ € € € €

Ürünler 97.712.797 81.364.593 104.295.518 111.639.568 125.427.084

Toplam Şeker 8.077.850 7.453.333 8.874.392 9.682.736 14.125.220

Toplam Meyve ve Sebze 9.486.079 162.807 530.733 200.621 231.636

Toplam Süt Ürünleri 299.268.618 354.063.270 165.570.523 345.718.813 225.006.976

Toplam Sığır ve Dana Eti 887.171.298 888.967.977

1.008.295.0 34

1.190.965.1

69 982.140.919 Toplam Koyun Eti 163.467.886 149.198.870 137.601.131 144.140.372 93.013.276 Toplam Domuz Eti 2.651.790 1.326.659 702.503 951.113 165.763 Toplam Kümes

Hayvanları ve Yumurta 233.231 255.988 136.532 14.456 21.508 Toplam İşlenmiş Ürünler 34.680.690 34.561.985 47.504.406 39.850.700 46.152.573

(31)

Toplam Su Ürünleri 2.782.998 2.409.531 2.667.437 2.906.988 1.371.518 Toplam Tüm Sektörler 13.121.283 47.839.430 102.795.766 42.596.170 242.018.722

TOPLAM

1.518.654.5 18

1.567.604.4 44

1.578.973.9 74

1.888.666.7 05

1.729.675.1 96

Plan 1998 1999 2000 2001 2002

€ € € € €

Ürünler 124.285.992 120.439.995 124.684.366 130.820.036 135.566.797

Toplam Şeker 10.423.980 8.188.018 5.475.917 3.684.524 3.363.096

Toplam Meyve ve Sebze 289.391 286.351 529.689 2.042.920 2.983.365

Toplam Süt Ürünleri 218.077.590 273.188.579 158.026.430 147.569.508 250.407.759

Toplam Sığır ve Dana Eti 921.693.903 805.387.124 927.901.156 822.240.490

1.016.295.1 29

Toplam Koyun Eti 119.518.772 125.129.263 104.598.097 80.682.473 111.466.369

Toplam Domuz Eti 72.477 2.585.385 5.964.960 248.800 617.520 Toplam Kümes

Hayvanları ve Yumurta 333 1.336 25.588 141 10.320

Toplam İşlenmiş Ürünler 45.832.746 62.096.189 69.925.231 43.057.696 47.644.775

Toplam Diğer Tedbirler 93.275 31.872 32.018 29.036

Toplam Su Ürünleri 1.325.130 171.426 - - -

(32)

Toplam Tüm Sektörler 272.066.147 215.589.457 273.350.017 289.744.385 323.654.907

TOPLAM

1.713.586.4 60

1.613.156.3 97

1.670.513.3 23

1.520.122.9 91

1.892.039.0 72

TOPLAM

Plan 1973-2002

€

Ürünler 1.307.202.188

Toplam Şeker 243.680.997

Toplam Meyve ve Sebze 45.374.781 Toplam Süt Ürünleri 7.980.619.316 Toplam Sığır ve Dana Eti 17.066.025.125 Toplam Koyun Eti 2.109.118.365 Toplam Domuz Eti 76.455.308 Toplam Kümes

Hayvanları ve Yumurta 3.427.001 Toplam İşlenmiş Ürünler 1.016.487.129 Toplam Diğer Tedbirler 186.201 Toplam Su Ürünleri 38.204.496 Toplam Tüm Sektörler 1.767.627.215

TOPLAM 31.654.408.120

FEOGA Garanti Bölümünden 1973-2002 yılları arasında İrlanda’ya sağlanan kaynak incelendiğinde görülmektedir ki; sağlanan toplam 31.654 milyar Euro içinde en yüksek miktar 1.892 milyar Euro ile 2002 yılında gerçekleşmiştir. Yıllık ortalama 1 milyar

(33)

Euro fon sağlanan fondan, 1985 yılından itibaren her yıl ortalamanın üstünde kaynak elde edilmiştir.

Elde edilen kaynak sektörler bazında değerlendirildiğinde, en yüksek fonun sığır ve dana eti için ayrıldığı görülmektedir. Sektörler bazında 1973-2002 dönemi için daha ayrıntılı bir değerlendirme şu şekilde yapılabilir:

• Ekilebilir Ürünler: FEOGA Garanti Bölümünden İrlanda, ekilebilir ürünler için toplam 1,307 milyar Euroluk gelir sağlamıştır. Sağlanan destek 1979 yılına kadar arttıktan sonra hızlı bir düşüş yaşamış, 1987’den sonra tekrar yükselişe geçerek 1993’ten itibaren çok büyük artışlarla 2002’de 135,566 milyon Euro ile maksimum düzeye ulaşmıştır.

• Şeker: 243,68 milyon Euroluk toplam destek 1987-1988 yıllarında zirveye çıkmış, özellikle 1999-2002 döneminde ise büyük düşüş göstermiştir.

• Meyve ve Sebze: FEOGA Garanti Bölümünden İrlanda’ya sağlanan katkı içinde en düşük paylardan birine sahip olan meyve ve sebze için 1981’e kadar çok düşük seviyelerde seyreden katkı, daha sonra artışa geçerek 1993 yılında maksimum seviyeye ulaşmış (9,486 milyon Euro) ancak 1994’ten itibaren çok düşük miktarlara gerilemiştir. Ancak 2001-2002 döneminde önemli bir düzelme gözlenmektedir.

• Süt Ürünleri: Yaklaşık 8 milyar Euro ile sığır ve dana etinden sonra en yüksek katkının sağlandığı süt ürünlerine özellikle 1984-1991 döneminde büyük fon aktarılmış, ancak daha sonraki dönemde kısmi bir düşüş kaydedilmiştir.

• Sığır ve Dana Eti: Toplam 17,606 milyar Euro ile en yüksek desteği alan sığır ve dana etinde özellikle 1984 yılıyla başlayan artışla, 1996’da 1,19 milyar Euro ile en yüksek seviyeye ulaşılmıştır. Sonraki yıllarda da yıllık ortalama 800-900 milyon Euro gibi yüksek bir katkı sağlanmıştır.

• Koyun Eti: 1981’den itibaren sağlanan koyun eti desteği 1990 yılında maksimum düzeye ulaşmış ve daha sonra da 80-160 milyon Euro arasında bir seyir izlemiştir.

(34)

• Domuz Eti: Domuz etinde sağlanan destek çok çalkantılı bir seyir izlemiş olup 1978 senesinde 10,446 milyon Euro ile zirveye ulaşmıştır.

• Kümes Hayvanları ve Yumurta: Ürün grubu olarak toplamda en az desteği alan kümes hayvanları ve yumurtada en yüksek katkı 671.360 Euro ile 1988’de gerçekleşirken, en düşük katkı ise 141 Euro ile 2001 yılında olmuştur.

• İşlenmiş Ürünler: Toplam 1,016 milyar Euroluk katkının sağlandığı işlenmiş ürünlerde en yüksek destek 69,925 milyon Euro ile 2000 yılında gerçekleşmiştir.

• Su Ürünleri: 1976-2000 yılları arasında sağlanan su ürünleri desteği 1982 senesinde 3,771 milyon Euro ile en yüksek seviyeye çıkmıştır.

• Diğer Tedbirler: Bitkisel teşvik ve arıcılık programını kapsayan diğer tedbirler için 2000 yılından itibaren uygulanan destek toplam olarak 186.201 Eurodur.

2.5- FEOGA’nın İrlanda Bütçesine Katkısı:

Tablo:5- Net Bütçe Etkisi (m €) 1973-2002

YIL

Toplam AB Harcaması

I

Toplam AB FEOGA Garanti Harcaması

II

Toplam AB FEOGA Yönlendirme

Harcaması III

FEOGA'nın Toplamdaki Yüzdesi IV=(II+III)/I

İrlanda Katkısı

V

M € m € M € m € m €

1973 4.703,5 3.614,4 10,8 77,1% 5,7

1974 5.056,4 3.459,8 37,8 69,2% 7,0

1975 6.101,4 4.327,7 76,7 72,2% 12,4

KAYNAK: http://www.agriculture.gov.ie/publicat/2004comp_update/individuals_list/N6.xls

(35)

Tablo:5- Net Bütçe Etkisi (m €) 1973-2002 (devam)

1976 7.895,6 5.636,7 112,1 72,8% 17,0

1977 9.076,1 6.587,1 113,0 73,8% 28,1

1978 12.510,1 8.679,3 325,6 72,0% 58,5

1979 14.773,5 10.387,1 286,5 72,2% 77,0

1980 16.454,8 11.291,9 314,6 70,5% 112,9

1981 18.529,4 11.063,7 539,9 62,6% 133,8

1982 21.300,8 12.259,7 650,8 60,6% 173,6

1983 25.432,5 15.785,8 575,3 64,3% 234,5

1984 28.039,6 18.330,4 595,6 67,5% 257,1

1985 28.833,2 19.727,8 685,5 70,8% 270,8

1986 35.820,2 22.118,1 771,2 63,9% 305,1

1987 36.234,0 22.950,1 789,5 65,5% 324,0

1988 42.495,2 26.395,2 1.140,9 64,8% 314,6 1989 42.284,1 24.401,4 1.349,0 60,9% 362,6 1990 45.608,0 25.604,6 1.825,3 60,1% 359,2 1991 55.016,2 31.103,2 2.085,4 60,3% 442,1 1992 60.844,1 31.245,5 2.857,9 56,1% 448,7 1993 66.733,4 34.935,8 2.914,2 56,7% 575,8 1994 61.478,7 32.952,8 2.476,5 57,6% 641,9 1995 68.408,6 34.904,4 2.530,6 54,7% 689,2 1996 78.604,9 39.324,2 3.360,3 54,3% 687,1 1997 81.491,9 40.423,0 3.850,0 54,3% 652,0 1998 82.502,6 39.068,0 3.521,5 51,6% 989,4 1999 84.951,6 39.468,6 3.774,0 50,9% 1.051,0 2000 82.132,1 40.437,3 1.390,7 50,9% 1.075,0 2001 82.567,3 42.182,4 1.343,1 52,7% 1.220,0 2002 89.886,2 43.201,9 1.553,9 49,8% 1.011,7

(36)

YIL

FEOGA'ya Tahmin Edilen İrlanda Katkısı

VI

FEOGA Garanti Bölümünden

Alınanlar VII

FEOGA Yönlendirme Bölümünden Alınanlar

VIII

Toplam FEOGA IX=VII+VIII

Net Bütçe Etkisi X=IX-VI

m € m € m € m € m €

1973 4,4 47,0 0,0 47,0 42,6

1974 4,8 81,0 0,0 81,0 76,1

1975 9,0 124,8 0,8 125,6 116,6

1976 12,4 129,3 3,3 132,6 120,2

1977 20,7 310,4 9,4 319,8 299,1

1978 42,1 464,8 12,3 477,1 435,0

1979 55,6 505,3 23,5 528,8 473,1

1980 79,6 479,1 40,4 519,5 439,9

1981 83,8 387,3 53,2 440,5 356,7

1982 105,2 438,1 75,7 513,8 408,5

1983 150,9 560,9 80,9 641,7 490,9

1984 173,5 818,5 62,6 881,1 707,5

1985 191,7 1.062,2 70,9 1.133,1 941,3

1986 195,0 1.122,4 59,2 1.181,6 986,6

1987 212,3 1.153,9 86,2 1.240,1 1.027,8

1988 203,9 1.320,5 81,8 1.402,3 1.198,4

1989 220,8 1.125,2 98,2 1.223,4 1.002,6

1990 216,0 1.716,3 119,3 1.835,5 1.619,5

1991 266,7 1.730,0 182,0 1.912,0 1.645,3

1992 251,5 1.384,5 182,2 1.566,7 1.315,2

1993 326,6 1.518,7 157,3 1.676,0 1.349,4

1994 369,9 1.567,6 175,5 1.743,1 1.373,2

1995 377,1 1.579,0 181,4 1.760,4 1.383,2

1996 373,1 1.888,7 191,3 2.079,9 1.706,8

(37)

1997 354,2 1.729,7 210,6 1.940,3 1.586,1

1998 510,7 1.713,6 235,7 1.949,3 1.438,5

1999 535,0 1.613,2 106,4 1.719,5 1.184,5

2000 547,5 1.670,5 34,7 1.705,2 1.157,7

2001 643,1 1.520,1 18,1 1.538,2 895,1

2002 503,7 1.892,0 11,4 1.903,4 1.399,6

Tablo 5’te açık olarak belirtildiği üzere, özellikle 80’lerin ortasından sonra İrlanda’nın FEOGA’dan sağladığı miktar giderek artmaya başlamış, 1990’da o zamana kadarki en yüksek yardım alınmış, daha sonraki yıllarda elde edilen miktar ise çalkantılı bir seyir izlemiştir.

(38)

BÖLÜM:II- BALIKÇILIĞIN YÖNLENDİRİLMESİ MALİ ARACI VE İRLANDA

1. Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı

1.1- FIFG’nin Tanımı

Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı (FIFG)³⁵, Topluluğun kendi sınırları içerisinde, dayanışmayı ve ekonomik ve sosyal yakınlaşmayı sağlamak ve sürdürmek amacı ile en çok ihtiyacı olan sanayi sektörlerine, bölgelere veya kişilere mali yardımda bulunmak üzere yarattığı yapısal fonlardan balıkçılık sektörü için kullanılanıdır. Başlangıçta, balıkçılığın yapısal harcamaları FEOGA’dan finanse edilmiştir. Ancak, Yapısal Fonlarda 1993 yılındaki reformu takiben, balıkçılık sektörü için, FIFG olarak adlandırılan ayrı bir fon kurulmuştur.³⁶ FIFG, Hedef 1 Bölgelerinin hem içine hem de dışına yönelik hibe yardımlarını içermektedir.

OBP’nin 1992 yılında gözden geçirilmesi, tüm alt sektörlerde yeniden yapılanmanın gerekliliğini ortaya koymuştur. Topluluğun daha az gelişmiş bölgelerde kalkınmayı teşvik etmeyi amaçlayan bütünleştirilmiş ekonomik ve sosyal politikası ile paralel olarak, balıkçılık sanayiinin geleceğini garanti altına almak için de yeniden yapılanma gerekli görülmüştür.

Balıkçılığın ekonomik ve sosyal anlamda can simidi olduğu kırılgan toplumları korumak için mali destek sağlanması zorunluluk olmuştur. Bu destek, balıkçılık ve yetiştiricilik sektörleri için kullanılabilir tüm bütçe kaynaklarını bir araya getirmeyi amaçlayan ve 1993 yılında oluşturulan “Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı” (Financial Instrument for Fisheries Guidance-FIFG) fonu ile sağlanabilmiştir. Bu hareket, kendi mali araçlarına sahip olan kapsamlı bir yapısal politika içindeki çok yıllı programların çok daha tutarlı bir şekilde uygulanmasına olanak sağlamıştır.

FIFG, avlanma, pazarlama, işleme ve yetiştiricilik sektörlerinde yapısal tedbirlerin hayata geçirilmesi, sahil suları içerisinde korunmuş bir bölge yaratılması ve liman

35 FIFG’e ilişkin AB mevzuatı olan 1263/1999 sayılı Konsey Tüzüğüne ulaşmak için http://europa.eu.int/eur- lex/pri/en/oj/dat/1999/l_161/l_16119990626en00540056.pdf

36 İktisadi Kalkınma Vakfı, (2003), Avrupa Birliği’nin Ortak Balıkçılık Politikası, İstanbul, sf.12.

(39)

faaliyetlerinin geliştirilmesi için gerekli fonları kullanılabilir hale getirmiştir. Sanayi tarafından başlatılan girişimler veya yeni pazarların tanıtılması ve teşviki gibi önlemler de bu mali destekten yararlanabilmektedir. Ayrıca, balıkçılık ile yaşamını sürdüren bölgelerin diğer Yapısal Fonlardan yararlanmalarını sağlamak amacı ile Topluluğun özel bir girişimi olan

“PESCA”³⁷ oluşturulmuştur.

1.2- FIFG’nin Amacı

Balıkçılık sektörünün bütünleştirilmiş bir yaklaşımla yeniden yapılandırılması ve yapısal fonların böyle bir sisteme uygulanmasının daha yararlı sonuçlar doğuracağı düşünülmüştür. Ayrıca, avlanma kapasitesi fazlasının ortadan kaldırılması için de önemli bir mali destek gerekmiştir. Bu amaç çerçevesinde oluşturulan FIFG’ye 2000-2006 döneminde tahsis edilen bütçe miktarı 3,7 milyar Euro’dur. Bu miktarın 2,6 milyar Euro’su Hedef 1 kapsamındadır.³⁸

1.3- FIFG’nin Kullanım Alanları

FIFG iki amaç doğrultusunda kullanılmaktadır. Ekonomik ve sosyal bütünleşmenin güçlendirilmesinde rol oynamak suretiyle, OBP’nin amaçlarına katkıda bulunmaktadır.

Balıkçılık sektörünün değişik dalları için oluşturulan çok çeşitli bütçe kalemleri yerine FIFG oluşturulmuştur. FIFG, balıkçılık ile ilgili tüm sanayiin yeniden yapılanması için geniş kapsamlı projelerin finanse edilmesine yardımcı olmakta ve aynı zamanda sosyal önlemleri de kapsamaktadır. FIFG çerçevesinde alınan başlıca önlemler, Topluluk sularında avlanma faaliyetlerini azaltmak amacı ile yabancı yatırımcılar ile ortak girişimlerde bulunulması ve gemi sayısının azaltılmasıdır.

Balıkçılık filosunun rekabet gücü de oldukça önemli olduğu için, FIFG, gemi inşası ve modernizasyonuna da destek sağlamaktadır. Ancak, bu durum, Çok Yıllı Yönlendirme

37 Daha fazla bilgi için bakınız http://europa.eu.int/comm/fisheries/doc_et_publ/factsheets/facts/en/pcp5_2.htm

(40)

Programının izin verdiği amaçlar çerçevesinde ve üye ülkeler ile Komisyon arasında bir anlaşma sağlandığı takdirde gerçekleşebilmektedir.

FIFG desteği aynı zamanda, yetiştiricilik (akuakültür) sektörü ve korunmuş sahil bölgelerinin yaratılması için de geçerli olabilmektedir. Liman faaliyetleri, işleme, pazarlama ve teşvik faaliyetleri de bu fondan yararlanabilmektedir. Özel sektör de, üretici kuruluşları aracılığı ile avlanma faaliyetleri ve kaynakların yönetimi ile ilgili değişik önlemler için fona müracaat edebilmektedir. Tüm bunların yanı sıra, söz konusu fondan, işten çıkarılma için yapılan ödemeler ve erken emekli olan balıkçıların emeklilik ödemeleri için de mali destek sağlanmaktadır.

1993 yılında balıkçılık sektörünün değişik dallarına ilişkin bütçenin tamamı FIFG içinde toplanmıştır. FIFG’den kaynaklanan fonlar, işini kaybeden balıkçılar için öngörülen sosyo-ekonomik tedbirler ve PESCA olarak adlandırılan Topluluk girişimi ile bir araya getirilmiştir. PESCA, balıkçılık ile geçinen bölgelere, Topluluğun değişik yapısal fonlarından yararlanma olanağını sağlamıştır. Burada amaç, alternatif faaliyetler, iş ve eğitim programları yaratılmasına ve geliştirilmesine yardım etmek suretiyle balıkçılık sektörüne olan ekonomik bağımlılığı azaltmaktır.

1.4- FIFG’nin OBP’nin Uygulanmasındaki Rolü

AB’nin yapısal politikası, balıkçılık sektörünün bugünün ihtiyaçlarına uygun hale getirilmesine yardımcı olmaktadır. Fonlar, balıkçılık ve yetiştiriciliğin tüm dallarındaki projeler ile piyasa ve araştırma-geliştirme projeleri için kullanılabilmektedir. Fonlar, ayrıca, fazla balık kapasitesinin ortadan kaldırılması ile balık filolarının modernizasyonuna olanak sağlayacak projelerde de kullanılmaktadır. Her bir üye devlet için, hedefleri ve bu hedeflere ulaşmayı sağlayacak yöntemleri öngören Çok Yıllı Yönlendirme Programı kapsamında filoların yeniden yapılandırılması da planlanmaktadır.

Kaynağı deniz balıkları veya yetiştiricilik olsa da, tüm balık ve kabuklu deniz ürünleri, pazarlanabilmeleri için, yakalanmak, temizlenmek ve işlenmek durumundadır.

İşleme; kesme, doğrama, tuzlama, kurutma, tütsüleme, pişirme, dondurma ve konserve