AVRUPA BİRLİĞİ
AB GENİŞLEMESİ
AB GENİŞLEMESİ 1990’LAR
Bugün AB
• 1993’te Maastricht Antlaşması’yla kurulan, şu anda 28 üyesi olan bölgesel ekonomik ve siyasal bir birlik
• AB müktesebatı: AB’de şu ana kadar oluşturulmuş hukuk ilkeleri bütünü
• Üyeler tarafından paylaşılan ortak değerler – liberal demokrasi ve kapitalist piyasa ekonomisi
• Ortak kurumlar - Komisyon, Parlamento, Konsey ve Mahkemeler
• İşgücünün, hizmetlerin, malların ve sermayenin serbest dolaşımını sağlayan tek bir pazar
• Ortak tarım, ticaret, balıkçılık ve bölgesel kalkınma politikaları
• Ortak para birimi euro’yu kullanan 16 Eurozone ülkesi (Avusturya,
Belçika, Kıbrıs, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Portekiz, Slovenya, Slovakya, İspanya)
AB Kuruluşundaki Ortak Amaçlar
• 2. Dünya Savaşı sonrası Avrupa’yı ekonomik açıdan yeniden yapılandırmak
• «Almaya sorununu» çözmek – Almanya’yı birleşmiş bir Avrupa’ya bağlayarak başka bir savaşı engellemek
• Soğuk Savaş Sürecinde Batı Avrupa’da barışı ve güvenliği sağlamak
• ABD yardımı ve işbirliğinin Batı Avrupa ekonomisinin
düzelmesi için gerekli olduğuna dair inanç
Kuruluş Aşamaları
• Benelux - 1948’de Hollanda, Belçika ve Lüksemburg arasında oluşturulan bir gümrük birliği
• Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (European Coal and Steel Community –ECSC) - 1951 Paris
Antlaşması - Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda, Lüksemburg
• Avrupa Ekonomik Topluluğu (European Economic
Community-EEC) ve Avrupa Atom Ajansı Topluluğu -
1958 Roma Antlaşması
• AT
1965’te ECSC, Euratom ve EEC Avrupa Topluluğu biçiminde birleştiler. Birleşme antlaşması 1967’de yürürlüğe girdi.
1973’te İrlanda, Danimarka ve İngiltere AT’ye katıldılar.
1981’de Yunanistan, 1986’da ispanya ve Portekiz AT’ye katıldılar.
• 1987: TAS ve AT – Avrupa Parlementosu
1987’de Roma Antlaşması kapsamlı bir şekilde gözden
geçirildi. Tek Avrupa Senedi (TAS-Single European Act- SEA) yürürlüğe girdi.
• 1992: AB- Maastricht Antlaşması
Topluluk antlaşmalarının sonraki gözden geçirilmiş
biçimi 1992’de imzalanan ve Avrupa Birliği’ni oluşturan Avrupa Birliği Antlaşması (ABA- Treaty on European
Union- TEU) ya da Maastrich Antlaşması oldu.
ABA üç sütun üzerinde durur:
– 1 Avrupa Topluluğu (ECSC, EEC ve Euratom)
– 2 Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası (Cammon Foreign and Security Policy –CSFP)
– 3 Adalet ve İçişleri (Justice and Home Affairs –JHA)
• Genişleme
• Derinleşme
• 2009 Lizbon Antlaşması – AB Anayasası’nın
onayına yönelik antlaşma – Fransa ve İrlanda
tarafından reddedildi
AB Konseyi
• AB’nin yasama ve karar alma sürecinde en önemli rolü üstlenen organdır.
• Konsey, üye ülke devlet ve hükümet başkanları “Avrupa Konseyi” adı altında yılda en az iki kere toplanarak, gerek siyasi işbirliği gerek Birlik faaliyetleri konularında politika seçeneklerini tartışırlar. Bazı konularda da öncülük görevini üstlenirler.
• Avrupa Konseyi’ne dışişleri bakanları ile bir komisyon üyesi yardımcı olmaktadır.
• Avrupa Konseyi, parlamenter demokrasilerde varolan parlamentonun yetkilerine eşdeğer yetkilere sahiptir. Dolayısıyla Birliğin karar alma ve yasama organıdır.
• Konsey, karar alma sürecinde, Avrupa Birliği Komisyonu tarafından hazırlanan tasarıları ele alır ve yasalaşmasını sağlar.
• Bu süreç içinde Avrupa Parlamentosu değişiklik önerisinde bulunabilir. Fakat kesin karar Konsey’e aittir.
• Sonuç itibariyle Konsey, Birliği şekillendiren, yöneten ve dış politikasını belirleyen organdır.
AB Komisyonu
• AB Komisyonu üye devletlerce atanan 20 üyeden (komiser) oluşan bir yürütme organıdır.
• Komisyona Almanya, İngiltere, İtalya, Fransa ve İspanya nüfus yoğunluğu itibariyle 2’şer, diğer üye devletler ise birer komiser vermektedir.
• Komisyon Birlik politikalarının tasarlayıcısı ve koordinatörüdür.
• Komisyonun görevlerini iki başlık altında toplamak mümkündür.
• a) Komisyon, kurucu antlaşmaların koruyucusudur. Kurucu antlaşmaların ve organların almış olduğu kararların usulünce uygulanıp uygulanmadığı, ilgili tarafların yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini izlemekle
görevlendirilmiştir.
• b) Yürütme organıdır. Roma Antlaşması’ndan kaynaklanan yürütme yetkilerinin yanı sıra, ortak politikaların oluşturulması ve yürütülmesi görevini de
üstlendiğinden, bu yetkilerinde bir artış olmuştur. Birliği hukuken temsil eder.
Birlik fonlarının idaresi görevi de Komisyona aittir.
AB Parlamentosu
• Avrupa Birliği içinde Komisyon ve Konsey arasında paylaşılmış yasama ve yürütme yetkilerinin kullanılmasının demokratik biçimde denetlenmesi amacıyla bir ortak parlamento kurulmuştur.
• Avrupa Parlamentosu adını taşıyan bu organ önceleri üye devletlerin ulusal parlamentolarından seçilen üyelerden oluşmakta iken, Haziran 1979’dan bu yana üye ülkelerde Avrupa Parlamentosu için seçimler düzenlenmektedir.
• Avrupa Parlamentosunun yetkilerini üç başlık altında toplamak mümkündür.
• a) Birlik mevzuatının oluşturulmasındaki yasama sürecine katılma yetkisi.
Yasamaya ilişkin yetkileri görüş bildirmekle sınırlıdır.
• b) Bütçeye ilişkin yetkiler: Birlik bütçesi, ancak Konsey ile Parlamentonun işbirliği halinde kesinleştirilebilmektedir.
• c) Komisyon ve Konseyi denetleme yetkisi: AB’de yasama ve yürütme yetkilerinin kullanımını demokratik şekilde denetler ve Birliğin işleyişini kontrol eder.
AB SİSTEMİNİN YAPISAL ZAYIFLIKLARI
• Üye ülkeler arasında güç asimetrisi (Almanya ve Fransa’nın hakimiyeti) – Daha güçsüz üye ülkelerin ekonomik bağımlılığı
– Serbest dolaşım sorunları
• Genişleme politikalarının yarattığı uyum sorunları.
– Göç ve ırkçılık
• İngiltere’nin mesafesi.
• Ortak bir askeri gücünün olmayışı
• Bütünleşmenin sınırlanması (AB anayasasının reddi- 2005)
• Ekonomik kriz
Türkiye ve AB
• 1959 Ankara Antlaşması
Türkiye, 1959 yılında AET ile yakın işbirliği içinde olmak isteyen ilk ülkelerden biridir. Bu
ortaklık, Ankara Anlaşması olarak bilinen bir
“ortaklık anlaşması” çerçevesinde 12 Eylül 1963 yılında gerçekleşmiştir. Bu plandaki önemli bir
unsur Türkiye’nin AET ülkeleri ile kısıtlama olmadan
mal ve tarımsal ürün ticareti yapabilmesine imkan
veren bir çerçevenin oluşturulmasıydı.
• 1993 AB ve Türkiye “Gümrük Birliği” müzakereleri başladı.
• 1996 Türkiye ve AB arasındaki “Gümrük Birliği” 1 Ocak’ta yürürlüğe girdi.
• 1997 Lüksemburg Zirvesi: AB Genişlemesi ve Türkiye’ye Şok.
• 1999 Avrupa Konseyi, Komisyonun Türkiye hakkındaki ikinci Düzenli Raporundaki tavsiyelerine uyarak Aralık ayındaki Helsinki Zirvesi’nde Türkiye’ye AB üyeliği için aday ülke statüsünü verdi.
• 2001 Avrupa Konseyi 8 Mart tarihinde Türkiye’nin AB katılım süreci için bir yol haritası sağlayan “AB - Türkiye Katılım Ortaklığı”nı kabul etti. 19 Mart’ta Türk Hükümeti, Katılım Ortaklığını yansıtan, Müktesebatın Üstlenilmesi için Ulusal Programı (NPAA) kabul etti.
• 2001 Eylül ayındaki Kopenhag Zirvesi’nde, Avrupa Konseyi, şimdilerde “Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı” olarak geçen mekanizma vasıtasıyla mali desteği kayda değer şekilde artırmaya karar verdi.
• 2004 Avrupa Konseyi 17 Aralık’ta Türkiye ile üyelik görüşmelerini başlatmaya karar verdi.
• 2005 Türkiye’nin AB’ye katılım müzakereleri 3 Ekim’de başladı.
