KISA CEVAPLI TESTLER

(1)

KISA CEVAPLI TESTLER

Kısa cevaplı testler, öğrencinin bir sözcük, bir rakam, bir tarih ya da en çok bir cümle ile cevaplandırabileceği

maddelerden oluşur.

Kısa cevaplı testler, öğrencinin aklının estiği cevabı yazmasını büyük ölçüde engelleyecek bir özelliğe sahiptir. Bundan ötürü maddeleri cevaplandıran bir cevaplayıcının yazacağı cevaplar çok kısadır. İstenen cevapların kısa ve belirgin olması, kısa cevaplı testlerin

puanlanmasını oldukça nesnel kılar.

Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Test ve Madde Türleri, Antalya (2020) 46

46

KISA CEVAPLI TESTLER

Kısa cevap maddeleri, soru cümlesi ya da eksik cümle yapısında olabileceği gibi tanıma ya da tanımayı

gerektiren bir yapıda da olabilir.

Bir çoktan seçmeli maddedeki yanlış cevaplara ne ad verilir?

_________________

Çeldirici sözcüğünü tanımlayınız.

_____________________________________________

47

KISA CEVAPLI TESTLER

Aşağıdaki cümlenin öğelerini (altı çizilmiş kısımların) adlarını, onlar için ayrılan boşluklara yazınız.

“İhtiyar delikanlı, polisten kaçan çocuğu yakalayıverdi.”

(A) (B) (C)

A) Özne B) Nesne C) Yüklem

(2)

KISA CEVAPLI TESTLER

Aşağıda Türkiye ‘de üretilen bazı ürünlerin adları verilmiştir. Bu ürünlerin her birinin Türkiye’de en çok yetiştiği bölgenin adını ilgili boşluğa yazınız.

A. Fındık ______________

B. Tütün ______________

C. Buğday ______________

D. İncir ______________

E. Zeytin ______________

49

KISA CEVAPLI TESTLERİNİN

AVANTAJLARI

Hazırlaması kolaydır.

Uygulaması kolaydır.

Puanlaması kolaydır.

Çok sayıda soru sorulabilir.

Kullanışlılık artar.

1. Güvenilirlik artar.

2. Geçerlilik artar (?) Sistematik hata karışması ihtimali

azdır. Geçerlilik artar.

50

KISA CEVAPLI TESTLERİNİN

DEZAVANTAJI

Üst düzey bilişsel özellikleri

ölçemez. Analiz

Değerlendirme Yaratıcılık

(3)

CÜMLE TAMAMLAMA (BOŞLUK DOLDURMA) TESTLERİNİN ÖZELLİKLERİ

Bu maddelere verilen cevaplar çok kısadır ve cevaplama işi çok az zaman alır.

Hazırlanması oldukça kolaydır. Bu yargı, özellikle kim?, ne?, nerede?, ne zaman? sorusuna cevap olabilecek

olgusal bilgileri ölçmeye yönelik maddelerin yazılmasında geçerlidir.

Cümleler ders kitabından aynen alınmamalı, öğretmen kendi sözcükleriyle maddeleri yeniden yazmalıdır.

52

CÜMLE TAMAMLAMA TESTLERİNİN

AVANTAJLARI

azdır. Geçerlilik artar.

53

CÜMLE TAMAMLAMA TESTLERİNİN

DEZAVANTAJI

Üst düzey bilişsel özellikleri

ölçemez. Analiz

Değerlendirme Yaratıcılık

(4)

CÜMLE TAMAMLAMA MADDELERİN YAZIMINDA

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Her kısa cevap maddesi, yalnızca tek bir doğru cevabı olacak biçimde yapılandırılmalıdır. Bu, tartışma götürecek, yoruma açık durumların soru yapılmasından

kaçınılması ve sorunun ifadesinin açık seçik olmasını gerektirir.

Toplumda toprak ağalarının egemenliğini işleyen tanınmış roman _____________________ tarafından yazılmıştır.

İnce Memed adlı roman _____________________

tarafından yazılmıştır. ⁵⁵

55

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Bir maddenin ifadesinde, o maddenin cevabının bulunmasında işe yarayacak ipuçları vermekten

kaçınılmalıdır. Doğru cevabın verilmesinde kullanılabilecek ipucu, maddede verilen gereksiz bir bilgi

ya da cümlenin gramer yapısı olabilir.

Osmanlı Devleti, 1914’te başlayan Birinci Dünya Savaşına ___________ yılında girmiştir

Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşına ___________

yılında girmiştir.

56

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Huzur romanının yazarı ___________________’dır.

Huzur romanı ___________________ tarafından yazılmıştır.

(5)

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Testte, biri diğerinin cevabı olan maddeler bulunmamalıdır.

Karamozof Kardeşler _________________ tarafından yazılmıştır.

Karamazof Kardeşler’in yazarı olan Dostoyevski hangi ulustandır?

___________________

58

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Maddelere cevapların yazılması için bırakılan boşlukların uzunlukları birbirine eşit olmalıdır. Değilse, cevap boşluklarının uzunlukları da doğru cevabın bulunmasında

bir ipucu olabilir.

Maddenin cevabında birden çok ayrıntı varsa o ayrıntıların her birine ayrı puan vermek gerekir.

İlköğretimde cevapların ayrı bir cevap kağıdına işaretletilmesi uygun görülmemektedir. Ancak, Ortaöğretimde bunun pek bir sakıncası bulunmamaktadır. 59

59

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Bir cümlede çok sayıda boşluk bırakılmamalı ve cümlelerden sadece anahtar niteliğindeki anlamlı ve önemli sözcükler çıkarılmalıdır. Eksik cümle istenileni

anlatacak biçimde yapılanmış olmalıdır.

_________, __________ __________ bölmekle elde edilir

_________ bölüneni bölene bölmekle elde edilir.

(6)

EŞLEŞTİRME TESTLERİ

Eşleştirme maddeleri, iki grup halinde verilen ve birbirleriyle ilgili olan bilgi öğelerinin, belli bir

açıklamaya göre eşleştirilmesini gerektirir.

Terimlerle onların tanımları, sembollerle onların adları, ilkelerle onların uygulanabileceği durumlar, yazarlarla onların eserleri, tarihi olaylarla onların geçtiği tarihler,

problemlerle onların çözümleri, buluşlarla onları bulanların adları eşleştirme maddelerini yazmak için

uygun kaynaklardır.

61

EŞLEŞTİRME TESTLERİ

62

EŞLEŞTİRME TESTLERİNİN

AVANTAJLARI

yoktur. Geçerlilik artar.

(7)

EŞLEŞTİRME TESTLERİNİN

DEZAVANTAJLARI

Şans başarısı olasılığı vardır.

Üst düzey bilişsel özellikleri ölçemez.

Güvenilirlik düşer.

Analiz Değerlendirme

Yaratıcılık

64

EŞLEŞTİRME TESTLERİNİN YAZIMINDA

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Bir eşleştirme maddesinde yer alan

öncüller listesi ile cevaplar listesinin her

biri benzeşik (homojen) öğelerden

oluşmalıdır. Bu iki liste arasında doğrudan ve tek boyutlu bir ilişki

bulunmalıdır. ⁶⁵

65

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Bu maddeler, üretilen ürünlerle ülkelerin ya

da başkentlerle eşleştirilmesi gibi tek

bir boyut esas alınarak düzenlendiğinde söz

konusu sakınca ortadan kalkmış olur.

(8)

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Bir eşleştirmeli maddeler grubundaki madde sayısı, en az 6, en çok 15 olmalıdır. Madde sayısının altıdan az olması, cevaplayıcının salt tahminle doğru cevabı bulma

olasılığını arttırır. On beşten çok madde kullanıldığında ise cevaplayıcıların ifadeleri okuması ve onlardan doğru olarak eşleştirilecek olanların ayıklayıp seçmesi çok zaman alır. Üstelik, madde sayısı arttıkça, öncüller ile cevaplar takımının benzeşikliğini sağlamak giderek

güçleşir.

67

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Bir eşleşme takımındaki öncüller ile cevaplar eşit sayıda olmamalıdır. Eğer öncüller ile cevaplar eşit sayıda olursa öğrenci, hemen ilk bakışta bildiklerini eşleştirecek, geri

kalan öncüllerin cevaplarını da tahmin edecektir.

68

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Uzun ifadeler öncül olarak kullanılmalı ve öncüller sütunu sayfanın

sol sütununa, cevaplar sütunu ise sayfanın sağ tarafına yerleştirilmelidir.

Böyle olması, cevaplamada zaman kaybını önler ve cevabın

seçimini kolaylaştırır.

(9)

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Puanlamada kolaylık sağlanması açısından, cevap boşlukları, yani seçilen cevabı göstermek üzere harfin

yazılacağı boşluklar öncüllerden önce gelmelidir.

Cevapların seçileceği sütun, bir kelime listesi ise alfabetik sıraya göre (küçükten büyüğe ya da büyükten

küçüğe) düzenlemelidir.

Maddelerin tümü aynı sayfada bulunmalıdır. Aksi halde cevabın seçimini güçleştirir.

70

DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR

Yönergede eşleştirmenin neye göre yapılacağı, cevapların nasıl işaretleneceği açık ve anlaşılır bir dille

belirtilmelidir.

Cevaplar sütunundaki ifadelerin cevaplamada kullanılmasına ilişkin şu soruların cevabı bulunmalıdır.

Cevaplayıcı seçenekleri sadece bir kez mi kullanabilecek, yoksa bazı ifadeleri bir kereden daha fazla

kullanabilecek midir?

Seçeneklerden bazıları cevaplayıcı tarafından hiç

kullanılmayabilir mi? 71

71

TEST PLANI

Geçerli ve güvenilir ölçümler, dikkatlice hazırlanmış testlerle elde edilebilir. Testin planlanması ise testin geliştirilmesine, uygulanmasına ve puanlanmasına ilişkin

birçok sorun açıkça ve ayrıntılı bir biçimde yanıtlanmasını gerektirir.

Niçin ölçme yapılacak?

Ne ölçülecek?

Nasıl ölçülecek?

(10)

1. TESTİN KULLANILACAĞI AMAÇ SAPTANMALIDIR:

Ne amaçla test geliştiriyorsunuz?

Öğretmenlere hangi amaçla test geliştirildiği sorulduğunda genellikle, “dersteki başarıyı ölçmek için”

cevabı alınmaktadır. Dersteki başarıyı ölçmek ifadesi, testin hizmet edeceği amacı genel olarak belirtmekle birlikte, test geliştirmeye girişebilmek için oldukça

yetersiz ve belirsizdir.

73

1. TESTİN KULLANILACAĞI AMAÇ SAPTANMALIDIR:

“Dersteki başarıyı ölçmek için” ifadesini okuyan birisi, hemen “dersteki başarı neden ölçülecek, nasıl ölçülecek, başarı ne biçimde ortaya konulacak” vb.

onlarca soru sorabilir. Bu nedenle, testin kullanılış amacı, zihinlerde sorular uyanmasına yer bırakmayacak

açıklıkta ve belirginlikte ifade edilmelidir.

74

1. TESTİN KULLANILACAĞI AMAÇ SAPTANMALIDIR:

Örneğin

üher bir öğrenciye verilecek notu belirleme, üöğrencinin zayıf ve güçlü yanlarını söyleyebilme, üöğrencinin dersteki ilerlemesini belirleme, üsalt bilgiye ilişkin puanlarla bilginin kullanılmasına ilişkin puanlar arasında bir ilişki bulunup bulunmadığını belirleme

gibi spesifik amaçlar için test geliştirme, bu belirsizliği büyük ölçüde engeller.

(11)

2. TESTTE BULUNACAK TOPLAM SORU SAYISI KARARLAŞTIRILMALIDIR:

Testte bulunacak soru/madde sayısının belirlenmesinde, birçok etkeni gözönünde bulundurmak gerekir.

ü Sınav süresi, testten elde edilecek puanlarda istenen doğruluk derecesi,

ü kullanılacak soru/madde tipi, soruları yanıtlamak için gerekli düşünme sürecinin karmaşıklığı ya da maddelerin güçlük derecesi,

ü yanıtlayıcıların düzeyi vb.

76

2. TESTTE BULUNACAK TOPLAM SORU SAYISI KARARLAŞTIRILMALIDIR:

Bir testte bulunacak soru sayısı, büyük ölçüde, o testin yanıtlanması için tanınan süreyle belirlenir. Sınav süresinin belirlenmesi ise genellikle öğretmenlerin

istemi dışındadır.

Genel olarak, bir testteki madde sayısı ve o testi yanıtlamak için tanınan süre arttıkça, o testten elde edilen puanların güvenirliliği artar.

77

2. TESTTE BULUNACAK TOPLAM SORU SAYISI KARARLAŞTIRILMALIDIR:

Test kuramcıları arasında, cevaplama zamanının, her öğrencinin soruların tümüne erişmesine yetecek uzunlukta olması doğrultusunda güçlü bir eğilim vardır.

Bu görüş şu gerçeğe dayandırılmaktadır:

1. Soruları yanıtlama hızı, öğretimin birincil hedefi değildir. Kaldı ki bir çok beceri alanında, yanıtlama hızı ile cevapların doğruluğu arasında yüksek bir ilişki de yoktur.

(12)

2. TESTTE BULUNACAK TOPLAM SORU SAYISI KARARLAŞTIRILMALIDIR:

2. Özellikle bazı öğrencilerde sınav kaygısı yoğun bir biçimde görülür. Buna, bir de zamanın yetmeyeceği kaygısı eklenince, bu öğrenciler gerçek başarısını (performansını) gösteremeyebilirler.

3. Zahmetlice geliştirilen bir testin, etkilice

kullanılabilmesi, testteki bütün maddelere öğrencilerin hemen hepsinin yanıt vermesini gerektirir.

79

2. TESTTE BULUNACAK TOPLAM SORU SAYISI KARARLAŞTIRILMALIDIR:

Testteki madde sayısını belirlemede etkili olan bir diğer etmen, testin kullanılış amacına göre, o testten elde

edilen puanlarda istenen doğruluk derecesidir.

Kendisinden elde edilen verilere dayanılarak bireylere ilişkin önemli kararlar vermede kullanılacak bir test, sadece kaba grup karşılaştırmaları için kullanılacak bir testten daha güvenilir olmalıdır ve dolayısıyla da daha

çok maddeyi kapsamalıdır.

80

2. TESTTE BULUNACAK TOPLAM SORU SAYISI KARARLAŞTIRILMALIDIR:

Dikkate alınması gerek bir nokta da, uygulanacak olan testin, hız testi ya da güç testi olması ile yanıtlayıcıların

düzeyidir.

(13)

3. ÖLÇÜLECEK DAVRANIŞLAR VE BU DAVRANIŞLARIN HANGİ İÇERİKLER İÇİNDE ÖLÇÜLECEĞİ

BELİRTİLMELİDİR:

Bir dersten geçen öğrencinin davranışlarında, o dersi almadan önceki durumuna kıyasla bir farklılık olması

beklenir.

82

4. KULLANILACAK SORU/MADDE TİPİ KARARLAŞTIRILMALIDIR:

Çoğu kez öğretmenler, kendilerinin daha iyi kullandıklarını düşündükleri ya da kendilerine daha

kolay gelen soru/madde türünü seçerler. Böyle bir yaklaşımda, ölçülecek olan davranış ve içerik, birincil

olarak düşünülmüyor demektir.

Oysa ki hangi soru/madde türünün kullanılacağını, ölçülecek olan davranış ve konunun içeriği belirlenmelidir. Bu nedenle test geliştirici, sunmak istediği probleme ya da özel duruma en uygun düşen

madde tipini kullanmalıdır.

83

4. KULLANILACAK SORU TİPİ KARARLAŞTIRILMALIDIR:

Herhangi bir madde tipinin bazı bakımlardan üstünlükleri olduğu gibi, bazı bakımlardan yetersizlikleri

bulunabilir. Test geliştirici, kullanacağı soru/madde türünü seçerken bir tür kar-zarar hesabı yapmak

durumundadır.

(14)

4. KULLANILACAK SORU TİPİ KARARLAŞTIRILMALIDIR:

Şu noktanın altını çizmekte yarar vardır:

Bir alanda ölçülmek istenen değişik türdeki davranışlara en uygun düşen maddeyi seçme titizliği, bazen her birinden birkaç soru bulunan çok sayıda madde tipinin

oluşturduğu bir test ortaya çıkabilir. Bu durumda test, bir tür madde çeşitlemesi olur.

85

4. KULLANILACAK SORU TİPİ KARARLAŞTIRILMALIDIR:

Ancak aşırı çeşitleme halinde, yanıtlayıcının her bir soru tipine yeniden alışması ısınması gerekir. Bu ise pek kolay değildir ve zaman kaybına neden olur. Bu nedenle bir

testte, üçten çok madde türünün bulunması pek önerilmez.

86

5. TESTİN GÜÇLÜĞÜ VE SORULARIN GÜÇLÜK DAĞILIMI KARARLAŞTIRILMALI

Testlerin ortalama güçlük düzeyi ve testteki maddelerin güçlük dağılımı, testin kullanılış amacına uygun olmalıdır. Eğer test, çok sayıda öğrenciden belli ve az sayıda öğrenciyi seçmek için kullanılacaksa testin güçlük düzeyi bu amaca uygun olmalıdır.

(15)

5. TESTİN GÜÇLÜĞÜ VE SORULARIN GÜÇLÜK DAĞILIMI KARARLAŞTIRILMALI

Örneğin 400 kişiden 40 kişiyi seçmede kullanılacak bir testin güçlük düzeyi .10 civarında olabilir. Böyle bir testteki bütün maddelerin de aynı güçlük düzeyinde

(p = .10) olmaları istenir.

Fakat böyle bir test, çeşitli başarı düzeylerinde bulunan (en iyi, iyi, orta, zayıf, çok zayıf) öğrencileri birbirinden

ayırt etmede etkili olmayacaktır.

88

5. TESTİN GÜÇLÜĞÜ VE SORULARIN GÜÇLÜK DAĞILIMI KARARLAŞTIRILMALI

Diğer taraftan öğrencilere not vermek, onların başarı düzeyleri hakkında bilgi toplamak ve dolayısıyla öğretime yön vermek için kullanılacak bir testin ortalama güçlüğü p = .50 civarında olmalıdır. Çünkü çok

güç ve çok kolay testler ayırt edici değildir. Orta güçlükteki testler ise ayırt edicidir. Üstelik, bu amaçla

kullanılacak bir test, değişik güçlük düzeyindeki maddelerden oluşmalıdır.

89

5. TESTİN GÜÇLÜĞÜ VE SORULARIN GÜÇLÜK DAĞILIMI KARARLAŞTIRILMALI

Böyle bir testte çok kolay, kolay, orta, güç ve çok güç maddeler yer almalı, ancak orta güçlükteki maddeler diğer güçlük düzeyindeki maddelerden daha çok olmalıdır. Çünkü ayırt edici maddeler orta güçlükteki

maddelerdir.

(16)

6. PUANLAMA BİÇİMİ VE PUANLAMAYA İLİŞKİN BAŞKA İŞLEMLER BELİRLENMELİ

1. Cevapların puanlamasının elle mi, bilgisayarla mı yapılacağı kararlaştırılmalıdır.

2. Soru kitapçığından ayrı bir yanıt kağıdı kullanılıp kullanılmayacağı karara bağlanmalıdır. Bu konuda karar verirken, kullanılacak soru/madde türü ile

yanıtlayıcıların yaşı ve öğrenim düzeyleri göz önüne alınmalıdır.

91

6. PUANLAMA BİÇİMİ VE PUANLAMAYA İLİŞKİN BAŞKA İŞLEMLER BELİRLENMELİ

3. Testte yer alan maddelerin her birine takdir edilecek puan belirlenmelidir. Bu gereklilik, özellikle çoktan seçmeli maddelerle, doğru-yanlış maddeleri için önemlidir.

Testteki maddeler eşit ağırlıkla mı puanlanmalıdır; farklı ağırlıkla mı?

92

6. PUANLAMA BİÇİMİ VE PUANLAMAYA İLİŞKİN BAŞKA İŞLEMLER BELİRLENMELİ

4. Elde edilen puanları şans başarısından arıtmak için, düzeltme formülü kullanılıp kullanılmayacağına karar verilmelidir. Bunun belirlenmesi, özellikle, çoktan seçmeli testler için bir zorunluluktur.

Yanıtlayıcının yalnızca tahminle doğru cevaplandırdığı maddelerdeki başarı şansı şans başarısıadını alır. Test puanına şans başarısından ileri gelen bir hata karışması, test puanının geçerliliği ve güvenilirliğini düşürür.

(17)

6. PUANLAMA BİÇİMİ VE PUANLAMAYA İLİŞKİN BAŞKA İŞLEMLER BELİRLENMELİ

Test puanının psikometrik özelliklerinin olumsuz etkilenmemesi için, test puanına şans hatasının karışmamasını sağlama, eğer karıştıysa test puanını bu hatadan arıtma yolunda bazı girişimlerde bulunulabilir.

94

6. PUANLAMA BİÇİMİ VE PUANLAMAYA İLİŞKİN BAŞKA İŞLEMLER BELİRLENMELİ

Test iyi geliştirilirse ve onu yanıtlama için yeterli zaman verilirse çok az öğrenci, çok az maddede kör tahmine

gider. Bu yüzden iyi hazırlanmış ve cevaplama için yeterli zaman verilmiş testlerde, düzeltme formülü

uygulanması düşünülmeyebilir.

95