Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
64
Güvenilirlik ile İlgili Temel Kavramlar (1)
Güvenilir bir ölçme aracı, aynı özellikle ilgili olarak arka arkaya yapılan ölçmelerde yaklaşık olarak aynı sayısal sonucu verir.
Güvenilir bir test, aynı gruba iki ya da üç kez uygulandığında gruptaki her bir kişi bütün uygulamalarda yaklaşık olarak aynı puanı almalıdır. Bir testin ölçmek istediği özelliği ölçebilmesi için o testin söz konusu olan özelliği kararlı olarak ölçmesi gerekir.
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
65
Güvenilirlik ile İlgili Temel Kavramlar (2)
Güvenirlik çalışmalarının odak noktası şudur: Eğer kişi iki defa teste tabi tutulursa iki testten aldığı puanlar birbirine benzer midir? ya da birbirine ne kadar yakındır? Bu noktada gözlenen puan, gerçek puan, ölçmenin standart hatası ve güvenirlik katsayısı kavramlarının bilinmesi gerekir.
Murat, üç dakikalık bir sözcük çalışmasında 162 sözcük ya da diğer bir ifadeyle dakikada 54 sözcük yazmıştır. Bu puan Murat’ın becerisini ne ölçüde yansıtmaktadır. Varsayalım ki dakikada 50 sözcük yazılması yeterli kabul edilmektedir. Murat bu düzeyin gerçekten üzerinde midir? Murat geçen hafta dakikada 45 sözcük yazmıştır. Murat’ın bugünkü puanı olanı olan 54, onun kendisini geliştirdiğinin göstergesi midir ya da bir değişim dalgalanması mıdır?
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
67
Güvenilirlik ile İlgili Temel Kavramlar (4)
İki ölçüm arasındaki uyumsuzluğun bir çok nedeni olabilir. Bir hareketten diğerine, “dikkat ve çaba” değişebilir. Özellikle uzun periyotlarda puan değişmesi, fiziksel büyüme, öğrenme ya da sağlık ve kişilikteki değişimlerden kaynaklanabilir. Yine ikinci ölçümde daha açık soruların kullanılması diğer bir faktör olabilir. Kişi birinci testte soruları kolay bulabilir, ikinci testte farklı bulabilir. Bu iki ölçüm arasındaki puan farklarını yorumlayabilmek gerçek puan kuramını açıklamamız gerekir.
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
68
Gerçek Puan Kuramı (True Score Theory) (1)
Ölçmede hata kavramı istenmeyen değişkene işaret eder. Ölçme hataları giderilene kadar sürdürülmeli ve böylece gerçek puan elde edilmelidir. Ancak davranış örneği sınırlı olduğu için gözlenen puan gerçek puandan farklılık gösterir. Buradaki farklılık ölçme hatasıdır.
Geleneksel olarak hataların varlığı gözlenen puanın, gerçek puandan yüksek ya da düşük olmasına neden olur.
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
Gerçek Puan Kuramı (2)
Örneğin yarışlara hazırlanan bir koşucu, bir mesafeyi farklı zamanlarda 23.7, 24.0, 24.2,... 25.1, 25.2 saniyelerde koşmuş olsun. Bu ölçümlerin ortalaması 24.7’dir. Koşucunun gerçek puanı 24.7’dir. Koşucu bu puana daha önce 23.7 saniyede koştuğu ölçümü göstererek itiraz edebilir. Bu durumda koşucuya 23.7 ve 25.2 saniyede koştuğu durumlara bir çok faktörün etkisinin olabileceği ve 23.7 saniyede tekrar koşmasının belki de hiç olanaklı olamayacağını, gerçek puanının 24.7 olduğunu söyleyebiliriz. Bu söylem gerçek puan kuramına dayanır.
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
70
Gerçek Puan Kuramı (3)
X = T + E
X = Bireylerin ölçme aracından elde ettiği gözlenen puanı T = Bireylerin gözlenemeyen gerçek puanı
E = Ölçmeye karışan hata miktarı
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
71
Gerçek Puan Kuramı (4)
Aynı obje ya da olay üzerindeki bir dizi ölçümün standart sapması onun ölçümdeki standart hatasıdır (çünkü ölçümde hata, bir standart sapma kadar olabilir). Ölçmenin standart hatasının büyük olması ölçümün uygunluğunun az olduğunu gösterir. Ölçmenin standart hatasının karesi ölçmenin hata varyansını verir.
Bu tür hesaplamalarda sabit hata ihmal edilir. Çünkü sabit hata her defasında varolan bir hatadır ve değişmemektedir. Karşılaştırma yaparken bu hatanın varlığı karşılaştırmamızı etkilemez. Çünkü karşılaştırdığımız puanda da aynı hata aynı derecede bulunmaktadır.
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
73
Gerçek Puan Kuramı (6) Ölçmenin standart hatası
formülü ile bulunur.
Sh= Ölçmenin standart hatası s= Standart sapma rx= Güvenilirlik katsayısı
Ölçmenin standart hatası nasıl düşük çıkar?
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
74
Gerçek Puan Kuramı (7) Bir ölçme işleminde s=8 ve rx=.75 ise
Bu sonuç bireylerin puanlarına –/+ 4 puan hata karıştığı anlamına mı gelir?
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
Gerçek Puan Kuramı (8)
%68 olasılık için X ∓ 1×Sh
%95 olasılık için X ∓ 2×Sh
%99 olasılık için X ∓ 3×Sh
∓
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
76
Gerçek Puan Kuramı (9)
Bir kişi 100 üstünden 50 puan almış ise ve Sh=4 ise
%68 olasılık için X ∓ 1×Sh Þ50 ∓ 1 × 4 = 46 - 54
%95 olasılık için X ∓ 2×Sh Þ50 ∓ 2 × 4 = 42 - 58
%99 olasılık için X ∓ 3×Sh Þ50 ∓ 3 × 4 = 38 - 62
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
