Türk M i m a r l a r C e m i y e t i İ s t a n b u l Ş u b e s i t a r a f ı n d a n t a n z i m e d i l e n İ s t a n b u l ve c i v a r ı m ı n t a k a l a r d a m i m a r î ü c r e t l e r t a r i f e ve t a l i m a t n a m e p r o j e s i
Türk Mimarlar Cemiyeti İstanbul şubesi İdare Heyeti tarafından, mimari ve şehircilik projeleri ücretleri hakkın- da bir müddet evvel Mimar Muallim Arif Hikmet, Mimar Zeki Sayâr, Mimar V. Adaman'dan teşkil edilen komisyon ahi- ren mesaisini bitirmiştir. Bir çok Avrupa memleketleri mima- rî teşekküllerinin bu işlere mahsus mevzuatını tetkik ederek, memleketimizde uygun bir şekilde mevcut olan mimarî ücret- ler tarifesini tekemmül ettirmiş ve şimdiye kadar da mevcut olmıyan şehircilik projeleri ücretleri tarifesini ilk defa olarak hazırlamışlardır. Bir müddet evvel Nafıa Bakanlığı tarafın- dan, şehir projelerinin sureti tanzimi hakkında bir talimat- name hazırlanmıştı. Bu talimatnamede şehir plânlarının tan- ziminde alınacak ücretler mevcut değildir. Bunu nazarı dik- kate alan Cemiyet mimarlarının, mühim bir iştigal sahası olan şehircilik alamnda da lüzum ve ehemmiyeti inkâr edil- miyecek olan bu tarifeyi diğeri ile beraber meydana getir- miş ve azalarının tetkik ve kabulüne arzetmiş oluyor.
Türk Mimarlar Cemiyeti İstanbul Şubesi, İstanbul şehri ve mülhakatı içinde yapılacak binaların gerek projelerinin tanzimi ve gerekse kontrolları için mal sahiplerile mimarlar arasındaki münasebetler ve alınacak ücretler hakkında aşa- ğıdaki talimatnameyi ve tarifeyi hazırlıyarak tatbik mevkii- ne koymuştur.
1 — Mimara verilecek ücret yaptığı işin değerine uygun olmalıdır. Ücretin yüzde nisbeti işin kolaylığı, güçlüğü, sanat değeri, mevkii, küçüklüğü veya büyüklüğü ile azalır ve yahut çoğalır.
2 — Mimarlık ücreti yapı keşfinin umumî yekûnu üzerin- den hesap edilir. Bir projenin tanzimi mimar ile malsahibi arasında kabul edilen eskiz ve aralarında yapılan anlaşma ile başlar. Projelerin tanzimi tarafların tayin edeceği müddet içinde ikmal edilir. Bu müddetin miktarında mimarın reyi esastır. Projelerin tanziminden fennî ve sanat bakımından gayrı doğacak ihtilâflar tamamen hukukî ve ticarî mahiyet- te olur. Hilâfına mukavele mevcut olmadığı takdirde malsa- hibi ile mimar arasındaki münasebatın tanziminde Medenî kanunun hizmet akdi ve mükellefler ahkâmı esas tutulacak- tır.
3 — Bir projenin tanzimi ile vazifelendirilen bir mimar o inşaatın nâzımıdır. İnşaatta proje sahibi mimardan gayri başka bir mimar kullanılmak iktiza ederse bunun ücretinin ödenmesi malsahibine aittir.
4 — Mimar projesini yaptığı binanın inşasından evvel veya esnasında icap eden tatbikat projelerile detay resimleri- ni yapmakla mükelleftir. Küçük binalarda yapının vücut bul- madığı için Belediyeler inşaat talimatnamelerinde icap eden projeleri hazırlamağa mecbur olup bunlardan maada detay- ları vermekte tamamen muhtardır. Yalnız 25.000 liradan yu- karı binaların projelerinin tanziminde, bütün memleketler- de umumiyetle kabul edilmiş esaslara göre aşağıdaki projele- ri tanzim etmekle mükelleftir.
a) 1/100 avan projesinin kabulünden sonra malsahibile
mimar arasında tanzim edilecek mukavelenin tasdikinden sonra-
1 - 1/100 mikyasında vaziyet plânı, temel plânı, 2- 1/50 mikyasında k a t plânları, cepheler, maktalar,
(tatbikat projeleri, statik hesapları), 3- 1/20, 1/10 ve 1/1 e kadar detay resimleri yapılır.
b) Ve vazifeler şu suretle devam eder:
1- Fenni şartnamenin tanzimi, 2- Lâyiha ve mukavelenin tanzimi,
3- İnşaat müddetince tesbit edilecek surette kontrolün yapılması,
4- İkmal raporunun tanzimi.
Bu işlerin ikmalinde mimarın vazifeleri biter.
5 — Yukarıda bahsi geçen normal inşaat şekillerinden başka hususiyetler gösteren ahvalde malsahibinin mimara ay- rıca ödemesi lâzım gelen ücretler:
a) Releveler,
b) Tesisat projeleri için, mütehassıslara verilecek ücret- ler,
c) Anormal hususiyetleri olan inşaat ücretleri.
6 — 25.000 liradan büyük binaların, tesisat projelerinin tanzimi mütehassıs firmalara yaptırılır, müteahhit veya mü- tehassıs firmaların yaptıkları tesisat projelerinin kontrolü mimar tarafından yaptırılması icap ettiği takdirde, yani mes- 'uliyeti mimara havale edildiği takdirde mimarlık ücretleri cetvelinin (50.000) liraya kadar olan binalar kısmının yüzde- lerine % 20 ilâve edilmek suretile hesaplanır.
7 — Malsahibi bir mevzu için mimara, şayet ayrı ayrı avan proje ve proje yaptırırsa ve bunlardan hiç bi- rini tatbik ettirmezse en son yapılan projesinin mad- de 15 mucibince proje tutarı ve daha evvelki avan projelerin her biri için yine madde 15 mucibince avan proje tutarlarının nısfını vermek mecburiyetindedir.
8 — Bir inşaatın yapılması sekteye uğrıyarak normal müddeti uzadığı takdirde ve bu uzamaya mimar sebebiyet ver- mediği takdirde fazla geçen zaman için ayrı ücret kararlaştı- 9 — Projenin veya yapının ikmalinden evvel malsahibi ile mimar arasında ihtilâf zuhur ettiği ve mukavele bozulduğu takdirde, ücretin tediye detaylarını gösteren 15 inci madde- deki cetvel mucibince mimarın hakkı ödenir.
10 — Mimarın tanzim ettiği proje malsahibi tarafından ancak bir defa tatbik edilir. Ayni proje müteaddit defalar tat- bik edildiği takdirde her defası için proje sahibi tarafından mimara ücreti mimariyesi yeniden verilir. Bu şekilde mi- marın hakkı mahfuzdur.
11 — Mimarlık ücretinin nisbet ve miktarı aşağıdaki cetvelde gösterilmiştir. Bu ücretlere projenin tanzimi ile kon- trol edilmesi dahildir. Mimar yalnız projeyi tanzim ederse bu ücretlerin % 60 ı nisbetinde istihkak kesbeder.
12 — Mimarlık ücretinin hepsi için tayin olunan ücret malsahibi tarafından tanzim edilip mimara verilmiş olan
program mucibince yapılmış proje içindir. Proje tanzim edil- dikten sonra her n e sebebe mebni olursa olsun malsahibi t a - r a f ı n d a n projede değişikliğe sebebiyet verilecek olursa, tebed- dülat için ve ilk projenin tatbik olunmıyan kısmı için, ücreti mimariye ayrıca verilecektir.
13 — Bir binanın mimarî ücretinin tayini için bütün bi- nalar, mimarî, estetik, teknik değerleri, büyüklük ve küçük- lükleri, hususiyetleri itibarile 4 smıfa ayrılmıştır:
I - Basit mimarî hususiyetleri bulunmıyan, ayni tip her türlü inşaat:
Basit endüstri binaları, hangar, depo, imalâthane, tip ve seri inşaat, köy evleri ve bunların müştemilâtı, yardımcı binalar.
II - Mimari ve teknik hususiyetleri orta derecede olan sınaî, hususî, beledi inşaat:
Vasat hususî ikametgâhlar, apartımanlar, küçük fabrika binaları, büyük garajlar, kışlalar, barınmaklar, ceza evleri, ıslahhaneler, demiryolları, müştemilât binaları, küçük lokan- talar ve kasaba otelleri, çamaşırhaneler, dezenfeksiyon bina- ları, silolar, basit cami ve kiliseler, sirk binaları.
I I I - Mimarî ve teknik hususiyetleri olan umumî, bele- dî ve milli inşaat:
Köşkler, hususi ikametgâhlar, büyük apartımanlar, dük- kânlar, büyük mağazalar, bankalar, borsa binaları, posta, tel- graf binaları, idare ve büro binaları, hastaneler, tedavi ev- leri, banyo, yüzme havuzları, konser salonları, sinemalar, bü- yük lokantalar ve barlar, otel, kulüp, cemiyet binaları, spor bina ve sahaları, stadyumlar, sanat ve orta mektepler, müze- ler belediye binaları, küçük Halkevleri.
IV - Âbide mahiyetini haiz hatıra tezkirine mahsus in- şaat:
Anıtlar, mezarlar, sefarethane, şehir toplantı salonları, âbidevi kültür binaları, lüks hususî ikametgâh ve oteller, il- mî enstitüler, tiyatro, üniversite, rasatane ve bunlara m ü m a - sil binalar büyük Halkevleri binaları.
14 —Yukarıdaki esaslara göre tanzim edilen ücret cetveli:
inşaatın kıymeti Basit
I II is Fevkalâde IV 2000 liraya kadar (Maktuen) 175 200 250 300 2000- 5000 : % 7,5 8 % 1 0 % 12 % 5000- 10000 : % 6.5 7 , 5 % 8,5 % n %
10000- 25000 : %6 7 % 8 % 1 0 %
25001- 50000 : % 5,5 6.5 % 7 % 9 % 50001-100000 ; % 4,5 5,5 % 6 % 7 . 5 % 100001-500000 : % 3,25 3.75 % 4,25 % 4 . 5 % 500000-den yukarı = % 2,75 3,00 % 3,25 % 3,50 %
Mobilya tezyinat ve tenvir projeleri kontrolü için IV de- receye n a z a r a n hesap edilen ücrete % 25 zammedilir.
15 — Bir binanın proje ve tatbik kısımlarının yukarıdaki cetvele göre kıymetleri şunlardır:
a) Avan projesinin tanziminde takribi takdiri kıymetin tutarının % 10
b) î n ş a a t projelerinin ve statik hesaplarının tanziminde
% 25
ç) Ş a r t n a m e ve keşifname tanzimi % 10 e) Detay resimlerinin tanzimi esnasında % 15 f ) İnşaata nezaret esnasmda % 30 i) İnşaatın hitamında % 10.
16 — İnşaat esnasında ayrıca nezaretciye ihtiyaç olursa, b u n u n ücreti malsahibi t a r a f ı n d a n tediye edilecektir.
17 — İnşaat esnasında ve projenin tasdikından sonra t â - dilâta lüzum olursa bunların ücreti, mimarlık ücreti taksima- tı cetvelindeki miktarlara göre hesap edilip ayrıca ödenecek- tir.
18 — İstanbul ve civarı vilâyetlerde yapılacak inşaat ya- kınlık ve uzaklığma göre 3 mıntakaya ayrılmıştır.
B i r i n c i m ı n t a k a :
Belediye sınırları içindeki yakın yerler: İstanbul, Bey- oğlu, Kasımpaşa, Yedikule ve civarı. Bebeğe kadar Boğazm Rumeli sahili, Kadıköy, Haydarpaşa, Üsküdar gibi (mimarî ücret tarifesindeki ücretler bu m ı n t a k a içindir.)
İ k i n c i m ı n t a k a :
Belediye sınıfları içindeki uzak yerler: Yeşilköy, Suadiye, Çamlıca, Boğaziçi, Adalar. (Buradaki inşaatın mimarî ücre- tine cetveldeki ücreti % 10 u ilâve edilecektir.)
Ü ç ü n c ü m ı n t a k a :
İstanbul kazaları ve yakın vilâyetler Trakya, Bursa, Zon- guldak, Çanakkale, Balıkesir, Bolu, Bilecik, Eskişehire kadar.
(Bu mıntakada yapılacak inşaatın mimari yüzdelerine % 20 ilâve edilecektir. Bu zam kaybedilecek zaman ve seyahat masrafları içindir.)
19 — t a m i r ve tâdiller:
Mimarı meşgul etmesi ve iyi bir şekilde halli itibarile güç işlerden addedilir.
Mevcut binaların tâdilleri projelerinin tanzimi ve kon- trolü için mimarî ücretler tarifesine % 25 ilâve edilir.
Birinin tamiri, tadilâtı icap ettirmiyorsa mimari üc- retler tarifesine % 10 ilâve edilmek suretile hesaplanır.
20 — 30.000 liradan büyük binaların tesisat projeleri m ü - tehassıs f i r m a l a r a yaptırılır. Bu tesisat projelerinin yaptırıl- ması mimara havale edilirse mimarî ücretler tarifesine % 25 zammedilir. Mezkûr tesisat projeleri mütehassıs firmalar t a - rafından tanzim edilmiş olup ta, kontrolü mimara havale edi- lirse mimarî ücretler tarifesindeki yüzdeye % 15 zammedi- lir.
M ü t e f e r r i k i ş l e m ü c r e t l e r i 21 — Mimarın idarehanesi haricinde tetkikat ücreti:
Yarım gün için 15 lira Tekmil gün için 25 lira
İ d a r e h a n e haricinde yapılacak tetkikatda, bilcümle mas- r a f l a r malsahibine aittir.
Rapor tanzimi:
Tetkikattan sonra yapılacak raporun her sahifesi 1 lira.
(Sahifede 25 satır, her satırda 10 ilâ 12 kelimeden ibaret ola- 501 liradan 1000 liraya kadar kıymetli olan mallar için asgarî 25 lira.
1001 liradan 25000 liraya kadar kıymetli olan mallar için asgarî 50 lira.
D a h a yüksek kıymette olan mülklerin kıymetine yüzde yarım ücret verilecektir.
