İnsanda Biyolojik İnsanda Biyolojik Çeşitlilik Çeşitlilik

(1)

İnsanda Biyolojik İnsanda Biyolojik

Çeşitlilik Çeşitlilik

PROF.DR.TİMUR GÜLTEKİN PROF.DR.TİMUR GÜLTEKİN

ANKARA ÜNİVERSİTESİ, ANTROPOLOJİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ, ANTROPOLOJİ

BÖLÜMÜ BÖLÜMÜ

EMAİL: tgultekin@ankara.edu.tr EMAİL: tgultekin@ankara.edu.tr

(2)

YERYÜZÜNDE BULUNAN YERYÜZÜNDE BULUNAN

TOPLULUKLAR TOPLULUKLAR

(3)

Kraniyal Kapasite ve Beyin Kraniyal Kapasite ve Beyin

Büyüklüğü Büyüklüğü

 Beyin büyüklüğü ve zeka ilişkisi, anatomik Beyin büyüklüğü ve zeka ilişkisi, anatomik en sıklıkla irdelenen konu olmuştur.

en sıklıkla irdelenen konu olmuştur.

Australoptihecinlerde 450cm

Australoptihecinlerde 450cm³³ civarında civarında olan kraniyal hacim 3 milyon yıldır olan kraniyal hacim 3 milyon yıldır giderek artmıştır. Arkaik ve modern Homo giderek artmıştır. Arkaik ve modern Homo sapiens’te doruğa çıkan ortalama beyin sapiens’te doruğa çıkan ortalama beyin hacmi, günümüzden 100.000 yıl önce hacmi, günümüzden 100.000 yıl önce

Neandertallerde 1450 cm

Neandertallerde 1450 cm³³ e kadar e kadar ulaşmıştır. Günümüz modern insanının ulaşmıştır. Günümüz modern insanının

beyin hacminin 1345 cm

beyin hacminin 1345 cm³³ ü çok fazla ü çok fazla geçmediği de dikkate alınmalıdır.

geçmediği de dikkate alınmalıdır.

(4)

Hominid Brains Hominid Brains

İnsanda Beynin Evrimi

(5)

Johann Friedrich Blumenbach, 1752 - 1840 German Anatomy Professor

Physical Anthropology’nin (Biyolojik Antropoloji) babası

•Kafatasına göre insanları beş gruba ayırmıştır

•Caucasoid (Europeans)

•Mongoloid (Asians)

•American (Native Americans)

•Ethiopian (Africans)

•Malayan (Southeast Asians)

(6)

Samuel George Morton, 1799 - 1851 Physician from Philadelphia

•Kranial kapasiteyi ölçmüştür

(7)

 Kafatası endeksi: (kafa genişliği / kafa uzunluğu)x100

 Hesaplanan değer 75'den küçük ise kafatası, üstten bakıldığında uzun ve dar demektir. Bu tip kafatasları dolikosefal olarak adlandırılır ve tipik Avusturalya

yerlileri Aborjinler ve Güney Afrika yerlileri bu sınıfa girer.

 Endeks 75 ile 80 arasında ise kafatası neredeyse ovaldir (yuvarlak). Bu tip kafataslarına mesosefal denir ve tipik Avrupalı ve Çinlilerde görülür.

 Endeks 80 ve üzeri ise kafatası geniş ve kısadır ve

brakisefal olarak adlandırılır. Bu sınıftaki kafataslarına daha çok Asyalılarda görülür

(8)

 Beyin hacmi ve büyüklüğü ile Beyin hacmi ve büyüklüğü ile entelektüel kapasite arasında, entelektüel kapasite arasında,

mental kabiliyetlere etki edebilecek mental kabiliyetlere etki edebilecek

herhangi bir düzeyde korelasyon herhangi bir düzeyde korelasyon

bulunmamaktadır. Ünlü bir bulunmamaktadır. Ünlü bir

neuroanatomist olan Von Bonin neuroanatomist olan Von Bonin

(1963) beyin büyüklüğü ve mental (1963) beyin büyüklüğü ve mental

kapasite arasındaki farklılığın kapasite arasındaki farklılığın

anlamsızlığını vurgulamaktadır.

(9)

Bilim Adamı

Bilim Adamı SınıflandırmaSınıflandırma

Linnaeus (1758)

Linnaeus (1758) 44 Blumenbach (1781) Blumenbach (1781) 55 Hooton (1926)

Hooton (1926) 33 Garn (1965)

Garn (1965) 99

Kaç Irk Var?

(10)

(11)

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

(17)

Epicanthus Plisi: üst ve alt göz kapaklarını medial

kısımlarını birleştiren bir deri katından ibarettir. Asyalılarda çok yaygındır

(18)

Deri Altı Yağ Deri Altı Yağ

Buşmen kadınlarında kalça kısmında görülen yağ

(19)

İNSANDA VARYASYON

(20)

(21)

(22)

Deri Rengi

(23)

Dafa fazla toplum eklersek Dafa fazla toplum eklersek

bazıları üst-üste bazıları üst-üste

çakışacaklardır çakışacaklardır

(24)

GENETİK BENZERLİK

(25)

Coğrafik kategorinin ne Coğrafik kategorinin ne

olduğu belirsizdir olduğu belirsizdir

 İnsan genlerinin sadece %İnsan genlerinin sadece %66’sı ırklar ’sı ırklar arasında görülen farklılıkları

arasında görülen farklılıkları açıklamaktadır.

açıklamaktadır.

 Grupların sahip olduğu özellikler Grupların sahip olduğu özellikler grup dışındaki diğer bireylerde de grup dışındaki diğer bireylerde de

görülebilir.

 İnsanın sahip olduğu bütün fenotipik İnsanın sahip olduğu bütün fenotipik özellikler dış çevreye karşı

özellikler dış çevreye karşı geliştirilmiş bir uyarlamadır.

geliştirilmiş bir uyarlamadır.

(26)

(27)

Özet Özet

 İnsanlar arasında görülen morfolojik İnsanlar arasında görülen morfolojik

farklılıklar türümüzün devamı için hayati farklılıklar türümüzün devamı için hayati

önem taşır önem taşır..

 Bazı gruplara ait spesifik yapılar insan Bazı gruplara ait spesifik yapılar insan oğlunun çevreye karşı geliştirmiş olduğu oğlunun çevreye karşı geliştirmiş olduğu

özel yapılardır. Fakat günümüzde bu özel yapılardır. Fakat günümüzde bu

spesifik özellikleri artık diğer gruplarda da spesifik özellikleri artık diğer gruplarda da

görmek mümkündür.

 Dünyadaki insan gruplarının hiçbirisi izole Dünyadaki insan gruplarının hiçbirisi izole olarak yaşamamışlardır.

olarak yaşamamışlardır.

(28)

Kan Grupları Kan Grupları

 Eritrositlerin yüzeyinde, 300’den çok Eritrositlerin yüzeyinde, 300’den çok antijen bulunmuştur.

antijen bulunmuştur.

 21 farklı sistem vardır.21 farklı sistem vardır.

 Ancak pratikte kullanılan sistemler, Ancak pratikte kullanılan sistemler, sadece ABO ve Rh sistemleridir.

sadece ABO ve Rh sistemleridir.

(29)

ABO Sistemleri ABO Sistemleri

 A (AA, AO)A (AA, AO)

 B (BB, BO)B (BB, BO)

 ABAB

 OO

(30)

Rh Sistemleri Rh Sistemleri

 NegatifNegatif

 Pozitif (Ülkemizde görülme oranı, %85-90)Pozitif (Ülkemizde görülme oranı, %85-90)

(31)

Kan Gruplarına Göre Riskler Kan Gruplarına Göre Riskler

O Grubu O Grubu

 İlk insanların kan grubudur.İlk insanların kan grubudur.

 Bunlar avcı-toplayıcı toplumlardır.Bunlar avcı-toplayıcı toplumlardır.

 Sindirim sistemleri gelişmiştir.Sindirim sistemleri gelişmiştir.

 Bağışıklıkları hareketlidir.Bağışıklıkları hareketlidir.

 Metabolizmalarının her daim hareketli Metabolizmalarının her daim hareketli olması gerekir.

olması gerekir.

(32)

O KAN GRUBU

(33)

A Grubu

M.Ö. 25 bin-15 bin arasında ,Asya ve Orta Doğu’da sıklıkla görülen bu gruba dahil bireyler vejetaryen bir diyet rejimine sahiptiler.

Tarıma bağlı bir beslenmeleri vardı.

Enfeksiyonlara karşı oldukça dirençliydiler.

Kolera ve çiçek gibi hastalıkları atlattıkları görülür.

Bugün Batı Avrupa çok yaygındır.

En yoğun olarak; Akdeniz, Adriyatik, Ege’de rastlanır.

Doğu ülkeleri arasında, en çok Japonya’da görülmektedir.

Sindirim sistemleri duyarlıdır.

Adaptasyonları hızlı ve güçlü olur.

Bağışıklıkları dayanıklıdır.

Stresi kolayca yenebilirler.

(34)

AA ve AO Kan Gruplarının Dünyada Dağılımı [WHO, AA ve AO Kan Gruplarının Dünyada Dağılımı [WHO,

2004]

(35)

B Grubu B Grubu

 Sindirim sistemleri dayanıklıdır.Sindirim sistemleri dayanıklıdır.

 Beslenmeleri değişkendir.Beslenmeleri değişkendir.

 Strese karşı duyarlı ve değişkendirler.Strese karşı duyarlı ve değişkendirler.

 En ağır hastalıklara karşı oldukça dirençlidirler.En ağır hastalıklara karşı oldukça dirençlidirler.

 Kalp hastalıkları ve kansere karşı dirençleri, diğer Kalp hastalıkları ve kansere karşı dirençleri, diğer gruplardan daha güçlüdür.

gruplardan daha güçlüdür.

(36)

B - KAN GRUBU

(37)

AB Grubu AB Grubu

 A ve B gruplarının karışımından oluşur.A ve B gruplarının karışımından oluşur.

 Ulusların karışımı ile ortaya çıktığı düşünülmektedir (Göç).Ulusların karışımı ile ortaya çıktığı düşünülmektedir (Göç).

 M.Ö. 900’lerde başlayan ve en yeni olan kan grubudur.M.Ö. 900’lerde başlayan ve en yeni olan kan grubudur.

 Dünyada ancak %5 oranında rastlanır. Dünyada ancak %5 oranında rastlanır.

 Bağışıklık sistemleri çok güçlüdür.Bağışıklık sistemleri çok güçlüdür.

 Bazı kanser türlerine karşı savunmasızdırlar ve yakalanma Bazı kanser türlerine karşı savunmasızdırlar ve yakalanma riskleri oldukça yüksektir.

riskleri oldukça yüksektir.

 Çevresel değişikliklerden kaynaklanan beslenme özellikleri Çevresel değişikliklerden kaynaklanan beslenme özellikleri gösterirler.

gösterirler.

 Sindirim sistemi çok duyarlıdır.Sindirim sistemi çok duyarlıdır.

 Bağışıklık sistemi çok güçlüdür.Bağışıklık sistemi çok güçlüdür.

 Stresi yenmek için adaptasyon geliştirebilirler.Stresi yenmek için adaptasyon geliştirebilirler.

(38)

Türkiye’deki Kan Gruplarına Göre Dağılım:

Kan Grubu a rhd + o rhd + b rhd + ab rhd + a rhd - o rhd - b rhd - ab rhd -

Sıklığı 37,80% 29,80% 14,20% 7,20% 4,70% 3,90% 1,60% 0,80%

(39)

 Genel dağılım, A ve O gruplarında Genel dağılım, A ve O gruplarında baskındır.

baskındır.

 Amerika’da O grubu birinci ve A grubu da Amerika’da O grubu birinci ve A grubu da ikinci sırada yer alır.

ikinci sırada yer alır.

(40)

Dünyada ve Türkiye'de Kan Gruplarının Dağılımı Dünyada ve Türkiye'de Kan Gruplarının Dağılımı

Türkiye'de, Kızılay'ın verilerine göre, en fazla bulunan kan grubu A Rh+’tir.

(41)

Kan gruplarının % dağılımı nasıl?

(Türkiye'de, Türk Kızılayı tarafından 1997–2007 yılları (Türkiye'de, Türk Kızılayı tarafından 1997–2007 yılları arasındaki 10 yıllık dönemde toplanan 4.415.459 ünite arasındaki 10 yıllık dönemde toplanan 4.415.459 ünite

kanın gruplarına göre % dağılımı aşağıdaki grafikte kanın gruplarına göre % dağılımı aşağıdaki grafikte

gösterilmiştir).

(42)

Rh Sistemi Rh Sistemi

 Eritrosit yüzeyindeki bir diğer antijen grubudur.Eritrosit yüzeyindeki bir diğer antijen grubudur.

 C, D, E, c, e antijenleri bulunur.C, D, E, c, e antijenleri bulunur.

 D, en çok bağışıklık uyandırandır.D, en çok bağışıklık uyandırandır.

 Toplumun %85’i D+ ve %15’i de D- , yani bu Toplumun %85’i D+ ve %15’i de D- , yani bu antijeni barındırmazlar

antijeni barındırmazlar..

(43)

 Rh- annenin, Rh+ çocuğu olursa, kan Rh- annenin, Rh+ çocuğu olursa, kan uyuşmazlığı söz konusudur.

uyuşmazlığı söz konusudur.

 Böyle bir durumda, baba Rh+’tir.Böyle bir durumda, baba Rh+’tir.

(44)