TEMEL FOTOĞRAF 8
BELGESEL FOTOĞRAF
• Belgesel fotoğrafçı Ken Light belgesel fotoğrafın özellikle bilgilendirme ve öykü anlatma niteliklerinden bahseder:
Belgesel fotoğraflar, dünyanın ve medyanın büyük bölümünün dikkate almadığı olay ve topluluklara tanıklık yapmıştır.
İnsanlık durumunu gözlemlememize, yoksulluğun gözüne, insan ruhuna, sanayileşmeye ve toplumsal değişimlere bakabilmemize olanak tanımıştır.
TANIM:
Sosyal belgesel görüntüyü FSA fotoğrafçısı Arthur Rothstein’ın tanımıyla tanımlamaya devam ediyoruz: “Zorlayıcı ve inandırıcı gerçeklerle
yüzleştirerek, izleyicisini, anlamaya, sempati duymaya ve kimi zaman da eyleme geçmeye ikna eden derinlikli fotoğraflar.”
Ken Light, “Belgesel fotoğrafçılık üzerine”, ToplumBilim, Mart 2006.
• Belgesel ve toplumsal belgesel fotoğraf birbirinin yerine kullanılan terimlerdir. Bazen bu ikisinin arasında kesin çizgiler çekmek zor olsa da aralarında farklılıklar bulunmaktadır.
• Belgesel fotoğraftan farklı olarak toplumsal belgesel fotoğraf toplumsal değişmeyi etkileyen, fotoğrafik bir ajandır.
–Temel amacı toplumsal değişimdir,
–Temel konusu toplumsal olanaklara ulaşma imkânları düşük olan, daha az ayrıcalıklı katmanlardır.
–Belgesel fotoğraf yaklaşımının temel amacı toplumsal olaylara tanıklık etmektir / Toplumsal belgesel fotoğraflar salt tanıklık etmekle kalmaz, toplumsal değişmeyi hedef alır.
Merter Oral, “Fotoğraf ve Toplumsal Değişme”, ToplumBilim, Mart 2006.
Jacob Riis
Aslen Danimarkalı olan Riis, ABD’ye göç eder.
Önce muhabir, sonra fotoğrafçı olarak çalışır.
1880’lerde “Diğer yarı nasıl yaşıyor?” çalışmasını yapar.
Bu çalışmada New York’un kenar mahallelerindeki yaşamı göstermiş.
Kenar mahallelerdeki yoksul göçmenlerin durumunu gözler önüne sermek istemesinin altında orta ve üst sınıfın onların varlığından bile haberdar olmaması yatar.
Onların durumunu açığa çıkararak yardım yapmaya teşvik edeceğini düşünür.
Riis’in fotoğrafları 1899–1900 yıllarında New York valisi, daha sonra ABD başkanı olan Theodore Roosevelt’in reform yapmasında etkili olur.
Lewis Hine
ABD’li sosyolog ve fotoğrafçı.
Göçmenler, çocuklar ve çocuk işçiler üzerine çalışıyor.
1905 yılında New York’ta Ellis Adası’nı ziyaret eder ve binlerce göçmenin yaşamını
fotoğraflar.
ABD'deki çocuk işlerinin çalışma koşullarını incelemekle gözler önüne serer.
Dorothea Lange
Amerikalı belgesel fotoğrafçı olan Lange, Colombia Üniversitesi’nde fotoğrafçılık eğitimi almıştır.
1935-39 yılları arasında FSA için çalışır.
Dorothea Lange, Göçmen Anne, 1936
California, Nipomo’da Göçmen Anne fotoğrafını çeker. Bu fotoğraf o dönemde yaşanan
sıkıntıların bir sembolü, yoksulluğun ikonu olur.
Lange, portre fotoğrafına ilişkin şunları söyler:
“İnsan yüzü evrensel bir dile sahiptir.
Aynı ifadeler dünyanın her yerinde
geçerli ve anlaşılırdır. Gerçekten evrensel iletişime sahip tek dilin bu olduğuna
inanıyorum. Bütün anlam gölgeleri, tutku ve heyecan patlamaları, hepsi insan anatomisinin bu bölümünde yani yüzde toplanmıştır.”
Photo League
1936 yılında New York’ta, toplumsal duyarlılık sahibi, hümanist belgeseller üreten fotoğrafçıları bir araya getirmek amacıyla kurulur.
Üyeleri arasında, aynı zamanda kurucuları olan Sol Libsohn ve Sid Grossmanç (Photo League okulunun direktörü), Walter Rosenblum (Photo Notes’un editörü), Eliot Elisofon (Life fotoğrafçısı) bulunuyordu.
1940’larda pek çok önemli fotoğrafçı Photo League’de aktifti ya da onun
aktivitelerini destekliyordu: Berenice Abbott, Margaret Bourke-White, Eugene Smith, Helen Levitt, FSA fotoğrafçısı Arthur Rothstein, Beaumont Newhall, Nancy Newhall, Richard Avedon, Feegee, Robert Frank, Harold Feinstein, Ansel Adams, Edward Weston ve Minor White...
Paul Strand
Blind Woman, New York, 1916 Paul Strand
Strand, Stieglitz’in öncülük ettiği Photo-Secession tarzı resimsel fotoğraftan, sosyal belge tarzı
fotoğrafa dönüşü simgeleyen önemli figürlerden biridir.
Lewis Hine’dan fotoğraf eğitimi alarak belgeselci eğiliminin oluşmasını sağlamıştır.
1930’lu yıllarda ilgisini doğrudan 1929 krizinin ardından oluşan toplumsal çözülmeye
yöneltmiştir.
John Berger, Strand’ın fotoğraflarının Bresson’un antitezi olduğunu söyler.
“Bresson için fotoğraflanan an, ansaldır, saniyenin binde biridir ve Bresson o anın peşinde sanki
vahşi bir hayvanın izini sürüyormuşçasına koşar.
Strand içinse fotoğraflanan an, süresi ideal olarak saniyelerle değil, ömrün tümüyle ilişkisine göre ölçülen, biyografik ya da tarihsel andır.”
Henri Cartier Bresson
Henri Cartier
Bresson/Fotographer
Downtown, England, 1962
Zamanın en önemli fotoğrafçılarından biri olarak Bresson, fotoğrafı snap shot (şip şak) fotoğraftan disipliner sanat seviyesine taşımıştır.
Çalışmaları sıklıkla ardılları tarafından esin kaynağı olarak benimsenmiştir. Çalışmaları ve foto-röportajları dünyanın en önemli dergilerinde otuz yıl boyunca aralıksız yayınlanmıştır.
Resim çalışmaları sırasında etkilendiği Kübizm anlayışını fotoğraflarına da taşımıştır.
Bresson fotoğraf çekme deneyimi için Mutlak An kavramını tanımlamıştır.
Ona göre mutlak an saniyeden çok daha kısa bir süre içerisindeki, en doğru çerçeve, kompozisyon ile
ulaşabileceğimiz, bize fotoğraflanan olayın ya da insanın özünü anlatan zamandır.
Bu anın şipşak fotoğraftan ayrıldığı nokta ise insan davranışlarını ve duygularını yansıtmasındaki ayrıntıda gizlidir.
Josef Koudelka
Josef Koudelka / GYPSIES 1960’lar
Koudelka çağdaş fotoğrafçılar arasında yüksek düzeyde biçimsel çingene fotoğrafları ile tanınmış bir isimdir.
1962 yılından itibaren Doğu Avrupa, İngiltere, İrlanda, Fransa ve İspanya’yı gezerek geniş çaplı çingene çalışması gerçekleştirmiştir.
Koudelka çalışmalarında, özellikle de çingene projesinde, homojen bir topluluğun yaşam, dogum, evlilik ve ölüm ritüellerini fotoğraflayarak zengin bir koleksiyon
oluşturmuştur.
Koudelka, 68 Prag Baharını Brejnev tankarı tarafından yıkılması ile umutsuzluğa düşmüş ve iki yıl sonra ülkesini terk etmek zorunda kalır.
Bu gelişmenin ardından sürgün günlerinde çektiği fotoğraflarını "Exiles/Sürgünler" adlı kitapta toplar.
Kitabın kurgusu da, ayrıca bir hikaye bütünlüğü içerisinde Koudelka kimliğindeki yabancının öyküsünü anlatmaktadır.
.
Josef Koudelka / EXILES Ireland, 1972
