TEMEL FOTOĞRAF 6
MODERN SANAT AKIMLARI VE
FOTOĞRAF
Sonucu iyi ya da kötü olsun, XX. YY’ın sanatçıları bir şeyler keşfetmek
zorundaydılar. Dikkat çekmek için, geçmişteki büyük sanatçıların o hayranlık duyduğumuz ustalıklarına ulaşmaya çalışmak yerine, daha önce hiç
denenmemiş bir şey yapmaları gerekiyordu. Gelenekten en ufak bir kopuş, eleştirmenlerin dikkatini çekip bir izleyici grubu oluşturursa, geleceğe egemen olacak bir “izm” olarak karşılanıyordu. Bu “izm”lerden bazıları çok uzun
ömürlü olmuyordu. Yine de XX. Yüzyıl sanatının tarihi, tüm bu durmak bilmeyen deneyleri dikkate almak zorundadır, çünkü dönemin yetenekli sanatçılarının çoğu bu çabaların içinde olmuştur
Gombrich, Sanatın Öyküsü, 2007: 563.
• Bu akımların içinde yer alan fotoğrafçılar hem bu akımların yaklaşımlarından etkilenir, hem de onlara yön verirler.
• Fotoğrafçılar için görsel deney yapma fikri çok önemlidir.
• Fotoğrafa müdahalede bulunurlar. Bu müdahale fotoğrafı resme benzetme amaçlı değildir. Soyut ya da yarı soyut fotoğraflar
üretmeyi amaçlar.
• Müdahale için en sık kullandıkları yöntemler:
Fotodinamizm Kronofotoğraf
Fotogram (Shadowgraph): Rayogram ve Schadograph Solarizasyon
Kolaj
Fotomontaj
Ekspresyonizm (Dışavurumculuk) ve Fotoğraf
Edvard Munch, The Scream, 1893
Egon Schiele, 1914 Käthe Kollwitz, Women thinking
Wols (Alfred Otto Wolfgang Schulze), Pavillon im Aufbau (Puppenarme), 1937
Asıl adı Alfred Otto-Wolfgang Schulze olan Wols, cansız manken bedeninin
parçalarından oluşan
fotoğraflarıyla bu akımın
temsilcilerinden biridir.
Fütürizm (Gelecekçilik) ve Fotoğraf
"Her şey hareket ediyor. Her şey koşuyor. Her şey hızla dönüyor. Önümüzdeki hiçbir şey asla durmuyor, aralıksız bir görünüp bir kayboluyor. Retinada
görüntülerin sürekliliği yoluyla hareket halindeki nesneler çoğalıyorlar ve biçimleri bozuluyor. İçinden geçtikleri boşlukta titreyişler halinde birbirlerini izliyorlar, böylece dörtnala koşan bir atın dört ayağı yerine hareketleri üçgen biçiminde yirmi ayağı olduğunu izliyoruz. Sokakta konuştuğumuz birinin
yanaklarında aralıktan geçen bir at görünüyor. Bedenimiz odaya girdiğinde oda da bize karışıyor, tıpkı bir otobüsün evlerin arasından geçerken evlere karışması gibi. Nesneler kendilerini boşluğun içine attıklarında boşlukla birleşiyorlar.”
Fütürist Ressamlar Teknik Bildirisi, 1910
Kronofotoğraf (Chronophotography)
• Kronofotoğraf hareketin ardışık evrelerini kaydetmek ve sergilemek maksadıyla hareket eden bir nesnenin bir dizi fotoğrafını
çekmektir.
• Tarihi fotoğrafın bulunması kadar eskidir.
Étienne-Jules Marey ve Eadweard Muybridge bu yöntemi hareketin evrelerini analiz etmek için kullanırlar.
Eadweard Muybridge, The Horse in Motion, 1886
Étienne-Jules Marey, Birds, 1882 civarı
Fotodinamizm
• Uzun pozlama süreleriyle hareketin dinamik kaydının yapılmasına dayanır.
• Fütürizm akımı içinde Anton Giulio Bragaglia tarafından kullanılan bir yöntemdir.
Anton Giulio Bragaglia
Anton Giulio Bragaglia, Otoportre
Bragaglia, aynı negatifin üzerine çift pozlandırma yöntemi kullanarak kendi benliğinin “bilinçdışı bir şekilde ikiye
bölünmesi”ni tasvir etmiştir çalışmalarında.
(Fotoğrafın Tüm Öyküsü, sf. 247)
Wanda Wulz, Kedi ve Ben, 1932
İtalyan fotoğrafçı Wanda Wulz’un (1903- 84) imzasını taşıyan Kedi ve Ben adlı otoportre en çok bilinen fütürist çalışmalardandır. Wulz, Tommaso Marinetti ile tanışmış ve bu portreyi çekmeden bir yıl kadar önce Fütürist harekete katılmıştır. Braglia gibi o da fotoğrafla deneyler yaparak kendi benliği üzerinde çalışmıştır. Bu tür fotoğraflar çoklu bir kişiliğe vurgu yapardı; Wulz’un halüsinatif
otoportresinde ise Wulz’un bir kediye
(ya da bir kedinin bir insana) dönüşüm
sürecini izleriz adeta. Burada fotoğrafın
öznesi yarı insan, yarı kedidir. (Juliet
Hacking (ed.), Fotoğrafın Tüm Öyküsü,
sf. 246-247).
Konstrüktivizm (Yapılandırmacılık) ve Fotoğraf
Konstrüktivizmin akımının en önemli temsilcilerinden olan Alexander Rodchenko‘nun
fotoğraflarında kullandığı açılar dikkat çekicidir.
Dadaizm ve Fotoğraf 1916-1924
Fotoğraflar, dadaistlere sıradan gündelik nesneleri sanat pratiğine aktarma olanağı veriyordu ve sanat ile gündelik olan
arasındaki sınırları ortadan kaldırıyorlardı.
Dadaistlere göre fotoğraf, bir sanatsal gelenek tarafından henüz yozlaştırılmamış bakir bir mesajdı (Hacking (ed.),
Fotoğrafın Tüm Öyküsü, sf. 192).
Fotograf yöntemleri: Kolaj, fotomontaj, solarizasyon, fotogram(shadowgraph):
rayogram, schadograph
Fotomontaj ve Kolaj
Hannah Höch Raoul Hausmann George Grosz & John Haertfield
John Heartfield
Berlin’deki Dada hareketinin gücünü yitirmeye başladığı yıllarda, Heartfield sanatını giderek daha keskin bir şekilde Weimer Cumhuriyeti’nde yaşanan siyasal çatışmalara karşı bir silah olarak
kullanıyordu.
Adolf, Üstinsan, Altın Yutuyor ve Saçmalık Kusuyor adlı çalışması 1932’de
Almanya’daki genel seçimler öncesinde kampanya sırasında, Komünizm yanlısı gazete Arbeiter Illustrirte Zeitung’da yer almıştı.
Yandaki montaj çalışması, Nazi partisinin endüstri ve finans devleri tarafından ekonomik olarak yoğun şekilde
desteklendiğine vurgu yapıyor ve Hitler’i tüm o sözde işçi dostu söylemine karşın burjuva yanlısı olarak konumlandırıyor (Hacking (ed.), Fotoğrafın Tüm Öyküsü, sf.
193).
Posterin başlığı: “Her kim burjuva gazetelerini okur, kör ve sağır olur. İnsanları aptallaştıran sargılara hayır.”
Fotoğrafın üzerinde “Ben bir Prusyalıyım.
Renklerimi biliyor musun?” sözlerini içeren milliyetçi Prusya şarkısıyla dalga geçen sözler yer alıyor:
Ben bir lahanakafayım. Yapraklarımı biliyor musun?
Tasadan neredeyse kafayı yiyeceğim, Ama çenemi tutuyor ve bir kurtarıcı bekliyorum.
Siyah-kırmızı ve altın renkte bir lahanakafa olmak istiyorum.
Ne hiçbir şey duymak, ne hiçbirr şey işitmek istiyorum.
Ne de siyasi olaylara karışmak.
Herşeyimi alabilirsiniz, üstümdeki gömleği bile, Ama kızıl basını asla evime sokmayacağım!
John Heartfield, Ben bir Lahanakafayım, 1930
SOLARİZASYON