PLEUROTUS SPP
PLEUROTUS SPP .’NİN .’NİN DOĞAL YETİŞME
DOĞAL YETİŞME KOŞULLARI VE KOŞULLARI VE
MORFOLOJİSİ
MORFOLOJİSİ
Bir ağaç çürükçülü olan Bir ağaç çürükçülü olan Pleurotus spp.,
Pleurotus spp., ağaçları ağaçları tahrip eden saprofit yada tahrip eden saprofit yada
parazit bir fungustur.
parazit bir fungustur.
Pleurotus spp
Pleurotus spp. Kısmen yada . Kısmen yada tamamen çürümüş yada
tamamen çürümüş yada devrilmiş kızılağaç, akça devrilmiş kızılağaç, akça
ağaç, kavak ve kayın gibi ağaç, kavak ve kayın gibi
pek çok ağaç kütükleri pek çok ağaç kütükleri
üzerinde yetişir. Daha çok üzerinde yetişir. Daha çok
ılıman bölgelerde nehir ılıman bölgelerde nehir
vadilerinde sonbahar,erken vadilerinde sonbahar,erken kış ve ilkbaharda görülürler.
kış ve ilkbaharda görülürler.
Bu bölgedeki yabani türler Bu bölgedeki yabani türler
şapka oluşumu için 5-15 şapka oluşumu için 5-1500C C
arasında sıcaklık ister.
arasında sıcaklık ister.
Bu mantarların şapkaları yetişme Bu mantarların şapkaları yetişme koşulları ve tipine bağlı olarak koşulları ve tipine bağlı olarak
15cm çapına kadar büyüyebilir.
15cm çapına kadar büyüyebilir.
Şapka rengi türlere ve ışık Şapka rengi türlere ve ışık
yoğunluğuna göre değişir. Genel yoğunluğuna göre değişir. Genel
olarak kirli beyazdan, gri, olarak kirli beyazdan, gri,
morumsu-gri ve gri-kahverengine morumsu-gri ve gri-kahverengine kadar değişen renklerde görülür.
kadar değişen renklerde görülür.
Şapka dil şeklinde, sapın bağlantı Şapka dil şeklinde, sapın bağlantı
yerinde çukur ve asimetriktir.
yerinde çukur ve asimetriktir.
Kenarları düz ve hafif dalgalı, Kenarları düz ve hafif dalgalı,
içeriye doğru kıvrıktır. Şapka eti içeriye doğru kıvrıktır. Şapka eti
ince, beyaz ve gevrektir. Lameller ince, beyaz ve gevrektir. Lameller
beyazımsı gri, aşağıya doğru beyazımsı gri, aşağıya doğru
sarkık, geniş yüzeyli ve uzunlu sarkık, geniş yüzeyli ve uzunlu
kısalı düzensizdir. Sap çevre kısalı düzensizdir. Sap çevre
koşullarına baplı olarak çok kısa koşullarına baplı olarak çok kısa
yada 6-12cm uzunluğunda yada 6-12cm uzunluğunda
şapkaya yandan bağlanmış yada şapkaya yandan bağlanmış yada
dış merkezli ve beyazdır.
dış merkezli ve beyazdır.
Pleurotus spp.Pleurotus spp.’nin sporları ’nin sporları beyazdan açık leylak
beyazdan açık leylak rengine kadar değişen rengine kadar değişen
renklerdedir. 8-12 µm x renklerdedir. 8-12 µm x
3-4 µm büyüklükte ve 3-4 µm büyüklükte ve
saydamdır.
saydamdır. Pleurotus Pleurotus sporları bazı bünyelerde sporları bazı bünyelerde
allerji yapabilir.
allerji yapabilir.
Misellerleri hızlı gelişen, Misellerleri hızlı gelişen,
rizomorfik, linear, renk rizomorfik, linear, renk genellikle saf beyazdır.
genellikle saf beyazdır.
KÜLTÜRÜ YAPILAN PLEUROTUS KÜLTÜRÜ YAPILAN PLEUROTUS
TÜRLERİ TÜRLERİ
Pleurotus ostreatus (Jacq. Ex. Fr.) Pleurotus ostreatus (Jacq. Ex. Fr.) Kummer
Kummer
Pleurotus sp. FloridaPleurotus sp. Florida
Pleurotus eryngii (Dc.ex. Fr.) Quel.Pleurotus eryngii (Dc.ex. Fr.) Quel.
Pleurotus sajor-cacu (fr) SingerPleurotus sajor-cacu (fr) Singer
Pleurotus ostreatus (Jacq. Ex. Fr.) Pleurotus ostreatus (Jacq. Ex. Fr.)
Kummer Kummer
Ilıman bölgelerde çok yaygın Ilıman bölgelerde çok yaygın olarak yetişen bir mantardır.
olarak yetişen bir mantardır.
Yaz ve kış aylarında 5
Yaz ve kış aylarında 500C’nin C’nin üzerindeki sıcaklıklarda, doğada üzerindeki sıcaklıklarda, doğada devrilmiş ağaçlar üzerinde devrilmiş ağaçlar üzerinde görülmeye başlar. Rengi ışık görülmeye başlar. Rengi ışık yoğunluğuna ve sıcaklığına yoğunluğuna ve sıcaklığına bağlı olarak gri, gri-kahverengi bağlı olarak gri, gri-kahverengi arasındadır. Doğu Avrupa’da arasındadır. Doğu Avrupa’da uzun yıllardan beri açıkta uzun yıllardan beri açıkta yetiştirilmektedir.’lar içinde yetiştirilmektedir.’lar içinde yaygın olarak üretimi yapılan yaygın olarak üretimi yapılan bir bir PleurotusPleurotus türdür. Şapka türdür. Şapka oluşumu düşük sıcaklıklarda oluşumu düşük sıcaklıklarda olduğu için kültür koşullarında olduğu için kültür koşullarında daha çok kış aylarında yapılan daha çok kış aylarında yapılan üretimler için önerilmektedir.
üretimler için önerilmektedir.
Pleurotus florida Pleurotus florida
Pleurotus ostreatusPleurotus ostreatus’un görünümüne ’un görünümüne benzer, ancak biraz daha düzgün benzer, ancak biraz daha düzgün
yapıdadır. Şapka rengi sıcaklığa ve ışık yapıdadır. Şapka rengi sıcaklığa ve ışık
yoğunluğuna bağlı olarak değişir.
yoğunluğuna bağlı olarak değişir.
Düşük sıcaklıklarda açık kahve renkte Düşük sıcaklıklarda açık kahve renkte
olan şapkalar, yüksek sıcaklıklarda açık olan şapkalar, yüksek sıcaklıklarda açık
yada soluk sarı yada beyaza yakın yada soluk sarı yada beyaza yakın
renk alır.
renk alır. Pleurotus ostreatus’tan Pleurotus ostreatus’tan daha daha yüksek verime sahiptir. Avrupa’da
yüksek verime sahiptir. Avrupa’da özellikle Macaristan, Fransa ve özellikle Macaristan, Fransa ve
Almanya’da oldukça yaygın üretimi Almanya’da oldukça yaygın üretimi yapılmaktadır. Şapka oluşumu için yapılmaktadır. Şapka oluşumu için
optimum sıcaklık 20-25
optimum sıcaklık 20-2500C, maksimum C, maksimum sıcaklık 25-27
sıcaklık 25-2700C’dir. Sıcak seven bir tür C’dir. Sıcak seven bir tür olan
olan Pleurotus florida Pleurotus florida daha çok daha çok ilkbahar ve yaz üretimi için
ilkbahar ve yaz üretimi için önerilmektedir.
önerilmektedir.
Pleurotus eryngii (Dc.ex. Fr.) Pleurotus eryngii (Dc.ex. Fr.)
Quel.
Quel.
Yüksek kalitede ve muhafazaya Yüksek kalitede ve muhafazaya çok uygun bir türdür. Şapka çok uygun bir türdür. Şapka
dolgun 4-15cm çapında dolgun 4-15cm çapında
konveks yada düz, gri beyaz konveks yada düz, gri beyaz
renktedir. Lameller krem-sarı, renktedir. Lameller krem-sarı, eti beyazdır. Sporlar silindirik, eti beyazdır. Sporlar silindirik,
beyazımsı ve 10-14µm x 5- beyazımsı ve 10-14µm x 5- 6µm büyüklüğündedir. Sap 6µm büyüklüğündedir. Sap
beyaz, 3-10cm uzunluğunda 1- beyaz, 3-10cm uzunluğunda 1- 3cm kalınlığındadır. Subtropik 3cm kalınlığındadır. Subtropik
ve step bölgelerinin tipik bir ve step bölgelerinin tipik bir
mantardır. Güney Avrupa, mantardır. Güney Avrupa,
Kuzey Afrika ve Asya’nın orta Kuzey Afrika ve Asya’nın orta
kısımlarında yaygın olarak kısımlarında yaygın olarak
üretilmektedir.
üretilmektedir.
Pleurotus eneryngiiPleurotus eneryngii, , AmmiaceaeAmmiaceae türleri, türleri, Enerngium Enerngium campestre, Laserpitium latifolium
campestre, Laserpitium latifolium ve özellikle Ferula’nın ve özellikle Ferula’nın kökleri üzerinde yaşayan parazittir. Üretimi diğer
kökleri üzerinde yaşayan parazittir. Üretimi diğer Pleurotus
Pleurotus’lardan farklılık gösterir. En önemli farklılık şapka ’lardan farklılık gösterir. En önemli farklılık şapka oluşumu için örtü toprağı gerektirmesidir.
oluşumu için örtü toprağı gerektirmesidir.
Aşılamadan 40-50 gün sonra materyal 1m genişliğinde 25 Aşılamadan 40-50 gün sonra materyal 1m genişliğinde 25 cm derinliğinde çukura konup üzeri toprak ile örtülür.
cm derinliğinde çukura konup üzeri toprak ile örtülür.
Çukurlar 2 cm kalınlığında toprakla örtüldükten sonra Çukurlar 2 cm kalınlığında toprakla örtüldükten sonra sulanır. Bu işlemden birkaç gün sonra ilk şapkalar
sulanır. Bu işlemden birkaç gün sonra ilk şapkalar
görülmeye başlar. Mevsimin gidişine ve uzunluğuna bağlı görülmeye başlar. Mevsimin gidişine ve uzunluğuna bağlı olarak hasat genellikle 45 günde sona erer. Optimum
olarak hasat genellikle 45 günde sona erer. Optimum sıcaklık isteği 20-23
sıcaklık isteği 20-2300C’dir. Yüksek neme ve yeterli gün C’dir. Yüksek neme ve yeterli gün ışığına gerek duyar.
ışığına gerek duyar. Pleurotus eneryngiiPleurotus eneryngii’nin miseli çok ’nin miseli çok yavaş gelişir ve diğer mikroorganizmalara karşı duyarlığı yavaş gelişir ve diğer mikroorganizmalara karşı duyarlığı azdır. Hoş aromasıyla yemeklik kalitesi
azdır. Hoş aromasıyla yemeklik kalitesi PleurotusPleurotus’un diğer ’un diğer türlerinde yüksektir.
türlerinde yüksektir.
Pleurotus sajor-cacu (fr) Pleurotus sajor-cacu (fr)
Singer Singer
Saman, muz vs. sapları üzerinde daha çok Saman, muz vs. sapları üzerinde daha çok Hindistan’da üretilmektedir. Bu mantar
Hindistan’da üretilmektedir. Bu mantar
royleana kütükleri üzerinde saprofit olarak royleana kütükleri üzerinde saprofit olarak
yaşar. Şapka oluşumu için optimum yaşar. Şapka oluşumu için optimum
sıcaklık 25
sıcaklık 2500C olmasına karşın 30C olmasına karşın 3000C’de de C’de de şapka oluşturabilir.
şapka oluşturabilir.
PLEUROTUS
PLEUROTUS TÜRLERİNİN TÜRLERİNİN ÜRETİMİ
ÜRETİMİ
1.1. Ağaç Kütükleri Üzerinde Pleurotus Ağaç Kütükleri Üzerinde Pleurotus Türlerinin Üretimi
Türlerinin Üretimi
2.2. Bitkisel Atıklar Üzerinde Pleurotus Bitkisel Atıklar Üzerinde Pleurotus Türlerinin Üretimi
Türlerinin Üretimi
Ağaç Kütükleri Üzerinde Ağaç Kütükleri Üzerinde Pleurotus
Pleurotus Türlerinin ÜretimiTürlerinin Üretimi
Doğada mevsimlere bağlı olarak yetişen Doğada mevsimlere bağlı olarak yetişen
mantarlar ısı, ışık, nem ve besin ortamı gibi mantarlar ısı, ışık, nem ve besin ortamı gibi
yetişme koşulları yerine getirildiğinde yıl boyu yetişme koşulları yerine getirildiğinde yıl boyu üretilebilmektedir. Ancak bu koşulların yerine üretilebilmektedir. Ancak bu koşulların yerine getirilebilmesi için özel kültür alanlarına gerek getirilebilmesi için özel kültür alanlarına gerek
vardır ki, bu da belirli bir sermaye gerektirir.
vardır ki, bu da belirli bir sermaye gerektirir.
Oysa doğal iklim koşullarında yararlanılarak, iklim Oysa doğal iklim koşullarında yararlanılarak, iklim
istekleri yönünden daha az seçici olan
istekleri yönünden daha az seçici olan PleurotusPleurotus türlerini basit koşullarda üretme olanağı vardır.
türlerini basit koşullarda üretme olanağı vardır.
Pleurotus
Pleurotus türleri ağaç kütükleri üzerinde türleri ağaç kütükleri üzerinde üretildiğinde üretimi kolay, ucuz ve işçilik üretildiğinde üretimi kolay, ucuz ve işçilik
masrafları da çok azdır.
masrafları da çok azdır.
Kayın yada kavak mantarı olarak adlandırılan Kayın yada kavak mantarı olarak adlandırılan PleurotusPleurotus’lar ’lar genellikle yapraklı, yumuşak odunlu ağaçlarda hızlı, buna genellikle yapraklı, yumuşak odunlu ağaçlarda hızlı, buna
karşın iğne yapraklı ağaçlarda daha yavaş gelişir. Bu karşın iğne yapraklı ağaçlarda daha yavaş gelişir. Bu
mantarın miselleri kavak gibi yumuşak odunlu ağaçlarda mantarın miselleri kavak gibi yumuşak odunlu ağaçlarda (kızılağaç, telli kavak, ıhlamur, söğüt gibi), orta sertlikte (kızılağaç, telli kavak, ıhlamur, söğüt gibi), orta sertlikte (iğne yapraklı) ve sert odunlu ağaçlara (meşe, gürgen) (iğne yapraklı) ve sert odunlu ağaçlara (meşe, gürgen)
oranla daha hızlı ve iyi gelişir. Yumuşak odunlu ağaçlarda oranla daha hızlı ve iyi gelişir. Yumuşak odunlu ağaçlarda mantar genellikle aşının yapıldığı yıl oluşur. Ancak bu tür mantar genellikle aşının yapıldığı yıl oluşur. Ancak bu tür
ağaçlar mantar miselleri tarafından çabuk tahrip ağaçlar mantar miselleri tarafından çabuk tahrip
edildiğinden hasat süresi daha kısadır (3yıl). Sert odunlu edildiğinden hasat süresi daha kısadır (3yıl). Sert odunlu
ağaç kütüklerinde ise misel yavaş gelişir ve ilk mantarların ağaç kütüklerinde ise misel yavaş gelişir ve ilk mantarların
çıkışı genellikle aşılamadan sonraki ikinci yılda oluşur. Ancak çıkışı genellikle aşılamadan sonraki ikinci yılda oluşur. Ancak hasat süresi yumuşak odunlu ağaçlardan daha uzundur (4-5 hasat süresi yumuşak odunlu ağaçlardan daha uzundur (4-5
yıl).
yıl).
Pleurotus Pleurotus türlerinin yetiştiriciliğinde kullanılacak türlerinin yetiştiriciliğinde kullanılacak
kütüklerin kesim tarihleri üzerinden 6 aydan fazla zaman kütüklerin kesim tarihleri üzerinden 6 aydan fazla zaman
geçmemiş olması gerekir. En uygunu yeni kesilmiş geçmemiş olması gerekir. En uygunu yeni kesilmiş
kütüklerdir.
kütüklerdir. Yeni kesilmiş ağaç kütükleri mantar miselinin Yeni kesilmiş ağaç kütükleri mantar miselinin nemli ortamda gelişmesi için, besleyici olan doğal öz
nemli ortamda gelişmesi için, besleyici olan doğal öz suyuna sahiptir. Aşılamada kullanılacak sağlam ve suyuna sahiptir. Aşılamada kullanılacak sağlam ve
sağlıklı, haşereler tarafından parçalanmamış olmalıdır.
sağlıklı, haşereler tarafından parçalanmamış olmalıdır.
Aşılama için uygun zaman ağaç cinsine bağlı olarak Aşılama için uygun zaman ağaç cinsine bağlı olarak Nisan ve Mayıs aylarıdır. Kavak kütüklerine Temmuz Nisan ve Mayıs aylarıdır. Kavak kütüklerine Temmuz
ayında da aşılama yapılabilir. Bu aylarda 15-20cm ayında da aşılama yapılabilir. Bu aylarda 15-20cm
çapındaki kütükler 30-40 cm uzunluğunda kesildikten çapındaki kütükler 30-40 cm uzunluğunda kesildikten
sonra 3-5 gün su içinde bırakılmalıdır. Bu şekilde sonra 3-5 gün su içinde bırakılmalıdır. Bu şekilde
kütükler optimum su tutma kapasitesine ulaşmış olur.
kütükler optimum su tutma kapasitesine ulaşmış olur.
Daha sonra kütükler üzerinde 2-2.5cm çapında, 5-6cm Daha sonra kütükler üzerinde 2-2.5cm çapında, 5-6cm derinliğinde delikler açılır. 15-20cm çapındaki kütüklere derinliğinde delikler açılır. 15-20cm çapındaki kütüklere
4-6 delik açmak yeterlidir. Her bir kütüğe yaklaşık 100gr 4-6 delik açmak yeterlidir. Her bir kütüğe yaklaşık 100gr misel ölçüsüyle bu deliklere misel doldurularak, deliklerin misel ölçüsüyle bu deliklere misel doldurularak, deliklerin
üzeri plastik örtü ile kapatılır. Bu şekilde hem miselin üzeri plastik örtü ile kapatılır. Bu şekilde hem miselin
kuruması, hem de dışarıdan gelecek hastalık ve kuruması, hem de dışarıdan gelecek hastalık ve
zararlılara aşı yerinin korunması sağlanmış olur. Tüm zararlılara aşı yerinin korunması sağlanmış olur. Tüm
kütüklerin aşılama işlemi bittikten sonra kütükler ya 20- kütüklerin aşılama işlemi bittikten sonra kütükler ya 20- 252500C’lik bir odada, yada açıkta üst üste dizildikten sonra C’lik bir odada, yada açıkta üst üste dizildikten sonra
üstleri plastik örtüyle kapatılarak, kuluçka dönemine üstleri plastik örtüyle kapatılarak, kuluçka dönemine
başlanır. Aşılamadan bir ay sonra kütükler kontrol başlanır. Aşılamadan bir ay sonra kütükler kontrol
edilerek misellerin yetişme durumlarına bakılır. Aşılanan edilerek misellerin yetişme durumlarına bakılır. Aşılanan
miseller kütük kesim yüzeylerinde beyazlıklar halinde miseller kütük kesim yüzeylerinde beyazlıklar halinde
görülmeye başladığında, kütükler araziye yerleştirilir.
görülmeye başladığında, kütükler araziye yerleştirilir.
Gelişme (kuluçka) döneminin sona ermesinden sonra, Gelişme (kuluçka) döneminin sona ermesinden sonra, kütükler mantarın oluşabilmesi için üretim alanına
kütükler mantarın oluşabilmesi için üretim alanına
taşınmalıdır. Kayın ve kavak mantarının (Pleurotus spp.) taşınmalıdır. Kayın ve kavak mantarının (Pleurotus spp.)
şapka oluşturabilmesi için her şeyden önce ışığa şapka oluşturabilmesi için her şeyden önce ışığa
gereksinim vardır. üretim alanı nemli olmalı, aşırı rüzgar gereksinim vardır. üretim alanı nemli olmalı, aşırı rüzgar
ve direk güneş ışınlarından korunmalıdır. Bu koşullara ve direk güneş ışınlarından korunmalıdır. Bu koşullara
uygun alanlar genellikle, yapraklı ağaçların altları, uygun alanlar genellikle, yapraklı ağaçların altları,
ormanlarda ağaç grupları, çalılıkların altı ya da binaların ormanlarda ağaç grupları, çalılıkların altı ya da binaların kuzey yönleridir. Üretim alanlarının toprak yapısı önemli kuzey yönleridir. Üretim alanlarının toprak yapısı önemli
değildir. Ancak nem tutabilen topraklar, taban su değildir. Ancak nem tutabilen topraklar, taban su
seviyesi yüksek olan yerler yeğlenmelidir.
seviyesi yüksek olan yerler yeğlenmelidir.
Kütükler araziye 30x50cm aralıklarla, 1/3’lere toprağa Kütükler araziye 30x50cm aralıklarla, 1/3’lere toprağa gömülecek şekilde dik olarak yerleştirilir. Kütüklerin gömülecek şekilde dik olarak yerleştirilir. Kütüklerin
dipleri toprakla sıkıştırılarak devrilmesi önlenir. Kütükler dipleri toprakla sıkıştırılarak devrilmesi önlenir. Kütükler üretim alanına yerleştirildikten sonra çok sıcak ve güneşli üretim alanına yerleştirildikten sonra çok sıcak ve güneşli günlerde yağmurlama şeklinde sulanmalıdır. Sulamalar günlerde yağmurlama şeklinde sulanmalıdır. Sulamalar özellikle hasat zamanında gereklidir. Arazi otlanmaya özellikle hasat zamanında gereklidir. Arazi otlanmaya başlandığında yabani otlar kütüklerin çevresinde nemli başlandığında yabani otlar kütüklerin çevresinde nemli bir ortam yaratacağından yaralıdır. Bu nedenle yabani ot bir ortam yaratacağından yaralıdır. Bu nedenle yabani ot mücadelesi gereksizdir. Ancak hasat zamanlarında
mücadelesi gereksizdir. Ancak hasat zamanlarında yabani otların biçilmesinde yarar vardır, aksi halde yabani otların biçilmesinde yarar vardır, aksi halde mantarların üzerine yapışan yabani otlar mantarların mantarların üzerine yapışan yabani otlar mantarların kirlenmesine neden olacağı gibi, çıkan mantarların kirlenmesine neden olacağı gibi, çıkan mantarların görünmesini de engelleyebilir.
görünmesini de engelleyebilir.
Normal koşullarda ağaç cinsine bağlı olarak ilk Normal koşullarda ağaç cinsine bağlı olarak ilk yılda Eylül ayında mantarlar çıkmaya başlar.
yılda Eylül ayında mantarlar çıkmaya başlar.
Kütükler üzerinde gelişen mantarlar 5-6cm çapını Kütükler üzerinde gelişen mantarlar 5-6cm çapını
aldığında burularak yada kesilerek hasat edilir.
aldığında burularak yada kesilerek hasat edilir.
Genellikle ikinci yılda maksimum mantar verimi Genellikle ikinci yılda maksimum mantar verimi
elde edilir. Yumuşak ağaçlarda 3.yılda, sert yapılı elde edilir. Yumuşak ağaçlarda 3.yılda, sert yapılı
ağaçlarda 4.yılda verimde düşme başlar. 4-5 yıl ağaçlarda 4.yılda verimde düşme başlar. 4-5 yıl
sonra kütükler mantar tarafından tamamen sonra kütükler mantar tarafından tamamen
tahrip edilir. Bu süre sonunda kütüklerin tahrip edilir. Bu süre sonunda kütüklerin
yenilenmesi gerekir.
yenilenmesi gerekir.
Bitkisel Atıklar Üzerinde Bitkisel Atıklar Üzerinde Pleurotus Türlerinin Üretimi Pleurotus Türlerinin Üretimi
Pleurotus yetiştiriciliğinde daha Pleurotus yetiştiriciliğinde daha çok deneysel amaçlı olmakla çok deneysel amaçlı olmakla
beraber üretim için de kavanoz beraber üretim için de kavanoz kültüründen yararlanılmaktadır.
kültüründen yararlanılmaktadır.
Kültür ortamı kavanozlara Kültür ortamı kavanozlara
doldurulup sterilizasyon sonrası doldurulup sterilizasyon sonrası
aşılama ve gelişme aşılama ve gelişme
sağlanmaktadır. Uzak doğuda sağlanmaktadır. Uzak doğuda
kavanoz sisteminde ortamlar kavanoz sisteminde ortamlar
karanlıkta tutularak mantar karanlıkta tutularak mantar
oluşumu engellenirken, ancak oluşumu engellenirken, ancak
misellerin gelişmesiyle oluşan üst misellerin gelişmesiyle oluşan üst kısımdaki dairesel doku birkaç kez kısımdaki dairesel doku birkaç kez
hasat edilerek hamburger hasat edilerek hamburger
tüketiminde et yerine tüketiminde et yerine
kullanılmakta ve vejeteryanlar kullanılmakta ve vejeteryanlar
tarafından büyük ilgi görmektedir.
tarafından büyük ilgi görmektedir.
Pratik Pratik PleurotusPleurotus
yetiştiriciliğinde kullanılan yetiştiriciliğinde kullanılan bir diğer yol plastik torba bir diğer yol plastik torba
sistemidir. Bu amaçla kültür sistemidir. Bu amaçla kültür
ortamları %70 nem ortamları %70 nem
düzeyine getirildikten sonra, düzeyine getirildikten sonra,
pastörizasyon odalarında pastörizasyon odalarında 606000C’de 6-8 saat buharla C’de 6-8 saat buharla
pastörize edilmekte ve pastörize edilmekte ve
misel aşılaması yapılarak misel aşılaması yapılarak
torbalara doldurulmaktadır.
torbalara doldurulmaktadır.
Kültür ortamı olarak Kültür ortamı olarak kullanılacak tarımsal kullanılacak tarımsal
artıklara göre çok sayıda artıklara göre çok sayıda
kompost reçetesi kompost reçetesi
hazırlanabilmektedir.
hazırlanabilmektedir.
Kullanılacak tohum miktarı ise Kullanılacak tohum miktarı ise Agaricus bisporusAgaricus bisporus’tan ’tan farklı olarak %2-3 arasında tutulmaktadır. Torbalara farklı olarak %2-3 arasında tutulmaktadır. Torbalara
doldurulacak kompost miktarına bağlı misel gelişimi 15- doldurulacak kompost miktarına bağlı misel gelişimi 15-
30 gün arasındadır. Misel gelişme sonrası torbalar 30 gün arasındadır. Misel gelişme sonrası torbalar
çıkarılır ve uygun sıcaklık ve nem koşullarında mantar çıkarılır ve uygun sıcaklık ve nem koşullarında mantar
oluşumu sağlanır.
oluşumu sağlanır.
Bu sistemle hasat 30-40 gün devam eder ve 1 kg kuru Bu sistemle hasat 30-40 gün devam eder ve 1 kg kuru ortamdan 1kg taze mantar elde edilebilmektedir.
ortamdan 1kg taze mantar elde edilebilmektedir.
Kullanılan kompost reçetesine göre bazı ülkelerde Kullanılan kompost reçetesine göre bazı ülkelerde
yetiştirme sonrası ortamlar büyük baş hayvan yetiştirme sonrası ortamlar büyük baş hayvan
beslenmesinde değerlendirilmektedir.
beslenmesinde değerlendirilmektedir.
PleurotusPleurotus üretiminde söz sahibi ülkelerde mekanizasyon üretiminde söz sahibi ülkelerde mekanizasyon artırılmış, bu sistemlerin dışında birçok ülke tarımsal
artırılmış, bu sistemlerin dışında birçok ülke tarımsal kaynaklarına göre basit sistemler geliştirmişlerdir ve kaynaklarına göre basit sistemler geliştirmişlerdir ve
modern üretim yerlerinin dışında plastik seralar, hatta modern üretim yerlerinin dışında plastik seralar, hatta
bambulardan yapılmış pratik yetiştirme yerleri bile bambulardan yapılmış pratik yetiştirme yerleri bile
kullanarak ilk yatırım maliyetlerini düşürmüşlerdir.
kullanarak ilk yatırım maliyetlerini düşürmüşlerdir.
Günümüzde Günümüzde A.bisporus A.bisporus yetiştiriciliğinde kullanılan tüm yetiştiriciliğinde kullanılan tüm yapı malzemeleriyle
yapı malzemeleriyle PleurotusPleurotus’un yetiştiriciliğini yapmak ’un yetiştiriciliğini yapmak mümkündür. Hazırlanacak torbalar, ranzalara koyulacağı mümkündür. Hazırlanacak torbalar, ranzalara koyulacağı
gibi, kültür odalarında hiç ranza yapmadan torbaları üst gibi, kültür odalarında hiç ranza yapmadan torbaları üst
üste koymak suretiyle üretim hatları yapmak mümkündür.
üste koymak suretiyle üretim hatları yapmak mümkündür.
Tohumluk misel üretim laboratuvarları, polipropilen torba Tohumluk misel üretim laboratuvarları, polipropilen torba
tekniği ile kazançlı bir
tekniği ile kazançlı bir Pleurotus Pleurotus yetiştiriciliği yapılabilir yetiştiriciliği yapılabilir (İlbay,2000).
(İlbay,2000).
Pleurotus Pleurotus %65-70 nem içeren 2 talaş + 1 kepek %65-70 nem içeren 2 talaş + 1 kepek karışımı polipropilen torbalara doldurulmakta ve karışımı polipropilen torbalara doldurulmakta ve 12112100C’de 1 saat sterilize edildikten sonra C’de 1 saat sterilize edildikten sonra
Pleurotus
Pleurotus miseliyle aşılanmaktadır.miseliyle aşılanmaktadır. Yaklaşık 1 Yaklaşık 1 aylık bir misel gelişimi sonunda torbalar
aylık bir misel gelişimi sonunda torbalar çıkartılarak, ortamın meyvelenmesi
çıkartılarak, ortamın meyvelenmesi
sağlanmaktadır. Bu yöntemde bütün işlemler sağlanmaktadır. Bu yöntemde bütün işlemler
1.5-2 ayda tamamlanmakta, süre sonunda 1 kg 1.5-2 ayda tamamlanmakta, süre sonunda 1 kg yaş talaştan 250-300g veya 1 kg kuru ortamdan yaş talaştan 250-300g veya 1 kg kuru ortamdan
1 kg taze mantar elde edilmektedir.
1 kg taze mantar elde edilmektedir.
Pleurotus spp. Pleurotus spp. üretiminde pek çok bitkisel atık yetiştirme üretiminde pek çok bitkisel atık yetiştirme ortamın hazırlanmasında kullanılmakla birlikte, genellikle
ortamın hazırlanmasında kullanılmakla birlikte, genellikle mısır mısır koçanı ve saman
koçanı ve saman temel materyal olarak kabul edilmektedir. temel materyal olarak kabul edilmektedir.
Bununla beraber
Bununla beraber parçalanmış mısır sapları, ayçiçeği saplarıparçalanmış mısır sapları, ayçiçeği sapları da da bu mantarların üretiminde iyi sonuç veren materyallerdir.
bu mantarların üretiminde iyi sonuç veren materyallerdir.
Tüm bu materyaller 2-3cm büyüklüğünde parçalanır. Daha Tüm bu materyaller 2-3cm büyüklüğünde parçalanır. Daha
sonra %75 nem içerecek şekilde birkaç gün ıslatılır. CaCO sonra %75 nem içerecek şekilde birkaç gün ıslatılır. CaCO3 3
yada CaSO
yada CaSO44 ile ile Pleurotus osreatus Pleurotus osreatus ve ve Pleurotus florida Pleurotus florida için pH için pH 5.5-6.5,
5.5-6.5, Pleurotus eryngii Pleurotus eryngii için pH 5-6 arasındaiçin pH 5-6 arasında ayarlanır. ayarlanır.
pH’nın çok düşük yada yüksek olması misel gelişmesini pH’nın çok düşük yada yüksek olması misel gelişmesini
yavaşlatacağından pH ayarlaması mutlaka yapılmalıdır. Bu yavaşlatacağından pH ayarlaması mutlaka yapılmalıdır. Bu
işlemden sonra materyal kasalara doldurularak pastörize işlemden sonra materyal kasalara doldurularak pastörize
odasına yerleştirilir.
odasına yerleştirilir. 606000C’de 12 saat yada 70C’de 12 saat yada 7000C’de 8 saat C’de 8 saat tutularak pastörize işlemi tamamlanır. Pastörize odası tutularak pastörize işlemi tamamlanır. Pastörize odası
olmayan küçük işletmelerde bu işlem
olmayan küçük işletmelerde bu işlem 70-7270-7200C’deki su C’deki su banyosunda 30-45 dakika
banyosunda 30-45 dakika tutulmasıyla da yapılabilir. Ayrıca tutulmasıyla da yapılabilir. Ayrıca kimyasal yöntemlerle de ortamda bulunan ve mantar
kimyasal yöntemlerle de ortamda bulunan ve mantar
misellerine rakip olabilecek hastalık ve zararlı etkenler yok misellerine rakip olabilecek hastalık ve zararlı etkenler yok
edilebilir. Bu amaçla formaldehid (2 lt/m
edilebilir. Bu amaçla formaldehid (2 lt/m3 3 saman) yada metil saman) yada metil bromid (80 gr/m
bromid (80 gr/m33) kullanılabilir.) kullanılabilir.
Pastörize işlemi bittikten sonra ortam sıcaklığı Pastörize işlemi bittikten sonra ortam sıcaklığı
252500Cdüşürülerek ekim yapılır. Genellikle ekimde yaş Cdüşürülerek ekim yapılır. Genellikle ekimde yaş ortam ağırlığının
ortam ağırlığının %1.5-2’si %1.5-2’si oranında misel kullanılır. Ekim oranında misel kullanılır. Ekim işlemi temiz bir yerde yapılmaktadır. Ekim ortama miselin işlemi temiz bir yerde yapılmaktadır. Ekim ortama miselin
homojen bir şekilde karıştırılmasıyla yapılır. Misel ekilmiş homojen bir şekilde karıştırılmasıyla yapılır. Misel ekilmiş
ortam plastik torbalara yada içi ince plastikle kaplanmış ortam plastik torbalara yada içi ince plastikle kaplanmış
kasalara doldurulur ve preslenir. Hazırlanan bu bloklar kasalara doldurulur ve preslenir. Hazırlanan bu bloklar
çok büyük olmamalıdır, büyük bloklarda ortamın ısısı çok çok büyük olmamalıdır, büyük bloklarda ortamın ısısı çok
yükselebilir. Bu durum verimin düşmesine neden olur.
yükselebilir. Bu durum verimin düşmesine neden olur.
Blokların genişliği 30cm’yi geçmemelidir. Preslemeden Blokların genişliği 30cm’yi geçmemelidir. Preslemeden sonra blokların tüm yüzeyini plastikle örtülebilmesi için sonra blokların tüm yüzeyini plastikle örtülebilmesi için plastik yeterince büyük olmalıdır. kullanılan plastik örtü plastik yeterince büyük olmalıdır. kullanılan plastik örtü şeffaf, 0,02mm kalınlığında ve çok ince delikli olmalıdır.
şeffaf, 0,02mm kalınlığında ve çok ince delikli olmalıdır.
Plastik örtünün başlıca iki amacı vardır. Plastik örtünün başlıca iki amacı vardır.
ortam içinde daha iyi klimatik koşulları ve ortam içinde daha iyi klimatik koşulları ve
nemi sağlamak, nemi sağlamak,
Ortamı dışarıdan gelebilecek hastalıklara Ortamı dışarıdan gelebilecek hastalıklara ve zararlılara karşı korumak. Ekimden
ve zararlılara karşı korumak. Ekimden
sonra ortam içinde misellerin gelişebilmesi sonra ortam içinde misellerin gelişebilmesi
için homojen ve sabit sıcaklıktaki karanlık için homojen ve sabit sıcaklıktaki karanlık
odalarda yerleştirilir.
odalarda yerleştirilir.
Ortam Sıcaklığı Ortam Sıcaklığı
Misel gelişmesi için optimum sıcaklık Misel gelişmesi için optimum sıcaklık 252500CC civarındadır. civarındadır.
Minimum sıcaklık ise
Minimum sıcaklık ise 202000C’dıC’dır. Ortam sıcaklığı bu r. Ortam sıcaklığı bu
derecenin altına düştüğünde misel gelişmesi yavaşlar.
derecenin altına düştüğünde misel gelişmesi yavaşlar.
Ayrıca iyi pastörize olmamış ortamlarda diğer Ayrıca iyi pastörize olmamış ortamlarda diğer
mikroorganizmalar bu sıcaklıkta hızlı bir şekilde gelişerek mikroorganizmalar bu sıcaklıkta hızlı bir şekilde gelişerek
Pleurotus’
Pleurotus’un gelişmesini engeller. Ortam sıcaklığının un gelişmesini engeller. Ortam sıcaklığının 252500C’nın üzerine çıkması durumunda da yine misel C’nın üzerine çıkması durumunda da yine misel
gelişmesinde yavaşlama görülür. Kuluçka döneminde gelişmesinde yavaşlama görülür. Kuluçka döneminde
ortam sıcaklığı blokların ortasında
ortam sıcaklığı blokların ortasında 333300CC’nin üzerine ’nin üzerine çıkmamalıdır. Termal ölüm, misellerin
çıkmamalıdır. Termal ölüm, misellerin 404000C’nin üzerinde C’nin üzerinde 48 saat
48 saat kalmasıyla ortaya çıkar. kalmasıyla ortaya çıkar.
PleurotusPleurotus türlerinde misel gelişme hızı türlerinde misel gelişme hızı büyük ölçüde ortam sıcaklığına bağlıdır.
büyük ölçüde ortam sıcaklığına bağlıdır.
Ortamda en yavaş misel gelişmesi Ortamda en yavaş misel gelişmesi
Preurotus eryngii
Preurotus eryngii’de görülürken, ’de görülürken, Pleurotus Pleurotus ostreatus
ostreatus ve ve Pleurotus floridaPleurotus florida’nın gelişme ’nın gelişme hızları arasında önemli bir farklılık yoktur.
hızları arasında önemli bir farklılık yoktur.
Pleurotus eryngii
Pleurotus eryngii optimum gelişme hızına optimum gelişme hızına 252500C de, C de, Pleurotus ostreatus ve Pleurotus Pleurotus ostreatus ve Pleurotus
florida
florida yaklaşık 30 yaklaşık 3000C’de ulaşır.C’de ulaşır.
Nispi Nem Nispi Nem
Pleurotus spp. Pleurotus spp. üretiminde kuluçka üretiminde kuluçka
döneminde havanın nispi neminin yüksek döneminde havanın nispi neminin yüksek
olması istenir. Optimumu hava nispi nemi olması istenir. Optimumu hava nispi nemi
%90-100 civarındadır.
%90-100 civarındadır.
Havalandırma Havalandırma
PleurotusPleurotus’larda misel gelişmesi için yüksek CO’larda misel gelişmesi için yüksek CO22’e gerek ’e gerek vardır. 20.000ppm yada hacim üzerinden %20
vardır. 20.000ppm yada hacim üzerinden %20
konsantrasyonu misel gelişmesini hızlandırmaktadır. Bu konsantrasyonu misel gelişmesini hızlandırmaktadır. Bu
oran
oran Pleurotus ostreatus Pleurotus ostreatus ve ve Pleurotus florida Pleurotus florida için %28’e için %28’e kadar çıkarken,
kadar çıkarken, Pleurotus eryngiiPleurotus eryngii’de yaklaşık %22 ’de yaklaşık %22 kadardır. Havada hacim üzerinden CO
kadardır. Havada hacim üzerinden CO22 konsantrasyonu konsantrasyonu
%40’ın üzerine çıktığında
%40’ın üzerine çıktığında Pleurotus Pleurotus türlerinin tümünde türlerinin tümünde misel gelişmesi durur.
misel gelişmesi durur. PleurotusPleurotus’ların misel gelişiminde ’ların misel gelişiminde yüksek CO
yüksek CO22 konsantrasyonlarına karşı toleransı, kuluçka konsantrasyonlarına karşı toleransı, kuluçka döneminde havalandırmayı gereksiz kılar. Havalandırma döneminde havalandırmayı gereksiz kılar. Havalandırma
ancak ortam içindeki büyük ısı değişikliklerini önlemek ancak ortam içindeki büyük ısı değişikliklerini önlemek
amacıyla yapılabilir.
amacıyla yapılabilir.
Işıklandırma Işıklandırma
Şapka oluşumu için ışığa ihtiyacı olan Şapka oluşumu için ışığa ihtiyacı olan Pleurotus Pleurotus türleri misel gelişmesi döneminde ışık istemez.
türleri misel gelişmesi döneminde ışık istemez.
Aksine tümüyle karanlık odalarda kuluçka Aksine tümüyle karanlık odalarda kuluçka
dönemi tamamlatılır.
dönemi tamamlatılır.
Kuluçka süresi yaklaşık 10-14 gün arasındadır. Kuluçka süresi yaklaşık 10-14 gün arasındadır.
Bu süre sonunda miselin tüm ortamı sardığı ve Bu süre sonunda miselin tüm ortamı sardığı ve
kuvvetli misel gelişmesiyle, ortamın plastiğe sarılı kuvvetli misel gelişmesiyle, ortamın plastiğe sarılı
katı bir blok haline dönüştüğü görülür.
katı bir blok haline dönüştüğü görülür.
Kuluçka dönemi sonunda ortam sıcaklığı 10-12Kuluçka dönemi sonunda ortam sıcaklığı 10-1200C’nin C’nin altına düşürüp bu sıcaklıkta 2-3 gün tutulur. Soğuk şok altına düşürüp bu sıcaklıkta 2-3 gün tutulur. Soğuk şok
olarak isimlendirilen bu uygulama
olarak isimlendirilen bu uygulama Pleurotus florida Pleurotus florida gibi gibi yüksek sıcaklıklarda şapka oluşturan türlerde yapılmaz.
yüksek sıcaklıklarda şapka oluşturan türlerde yapılmaz.
Soğuk şok uygulamasından sonra bloklar üretim odalarına Soğuk şok uygulamasından sonra bloklar üretim odalarına
yerleştirilebilir. Dikdörtgen bloklar arasında servis yolları yerleştirilebilir. Dikdörtgen bloklar arasında servis yolları
bırakılarak duvar şeklinde üst üste konur.
bırakılarak duvar şeklinde üst üste konur.
Şoklamadan 4-6 gün sonra ortam üzerinde çok sayıda Şoklamadan 4-6 gün sonra ortam üzerinde çok sayıda açık krem renkli noktacıklar görülmeye başlar. İlk
açık krem renkli noktacıklar görülmeye başlar. İlk
primordiumlar görülür görülmez ortam bloklarının dikey primordiumlar görülür görülmez ortam bloklarının dikey
yüzeylerindeki plastik örtüler tümüyle kesilerek açılır.
yüzeylerindeki plastik örtüler tümüyle kesilerek açılır.
Hasat için açılacak bu yüzeylerin büyüklüğü, blokların Hasat için açılacak bu yüzeylerin büyüklüğü, blokların
büyüklüğüne ve kültür sıcaklığına bağlıdır. Hasat yüzeyi büyüklüğüne ve kültür sıcaklığına bağlıdır. Hasat yüzeyi
küçük olursa düşük kalitede deforme olmuş mantarlar küçük olursa düşük kalitede deforme olmuş mantarlar
oluşur.
oluşur.
Primordiumların oluşma döneminde: Primordiumların oluşma döneminde:
Hava nispi nemi: %95 Hava nispi nemi: %95
Hava sıcaklığı:
Hava sıcaklığı: Pleurotus ostreatus Pleurotus ostreatus için 12-için 12- 151500C , C , Pleurotus floridPleurotus florida için 18-25a için 18-2500C, C,
Pleurotus enerygii
Pleurotus enerygii için 20-23için 20-2300C optimum C optimum sıcaklıklardır.
sıcaklıklardır.
Havalandırma Havalandırma
İç sirkülasyonla birlikte havalandırma, oda İç sirkülasyonla birlikte havalandırma, oda havasındaki CO
havasındaki CO22 konsantrasyonun %0.05- konsantrasyonun %0.05- 0.06 yada 600ppm’in üzerine çıkmayacak 0.06 yada 600ppm’in üzerine çıkmayacak
şekilde saatte 4 kez hava değişimi şekilde saatte 4 kez hava değişimi
sağlayacak miktarda yapılmalıdır.
sağlayacak miktarda yapılmalıdır.
Işıklandırma Işıklandırma
PleurotusPleurotus’lar fototpik canlılardır. Bu nedenle ’lar fototpik canlılardır. Bu nedenle uygun büyüklükte ve renkte şapka elde etmek uygun büyüklükte ve renkte şapka elde etmek
için ışık gereklidir. Bu yüzden
için ışık gereklidir. Bu yüzden PleurotusPleurotus’lar ’lar genellikle seralarda veya plastik örtü altında genellikle seralarda veya plastik örtü altında
yetiştirilmektedir. Bununla birlikte kapalı yetiştirilmektedir. Bununla birlikte kapalı
alanlarda suni ışıklandırmayla gün ışığı elde alanlarda suni ışıklandırmayla gün ışığı elde
edilebilir. Bu amaçla beyaz ışık veren flerosan edilebilir. Bu amaçla beyaz ışık veren flerosan
lambalardan yararlanılır. Oda içine yerleştirilen lambalardan yararlanılır. Oda içine yerleştirilen
bu lambalarda 50-60lux/m
bu lambalarda 50-60lux/m22 yada 2000lux/saat yada 2000lux/saat dozunda günde 12 saat süreyle ışıklandırma dozunda günde 12 saat süreyle ışıklandırma
yapılmalıdır.
yapılmalıdır.
Sulama Sulama
Primordiumların oluşmaya başlamasıyla birlikte sulama Primordiumların oluşmaya başlamasıyla birlikte sulama da başlar. Şapkalar hasat büyüklüğünün %30-40’ına da başlar. Şapkalar hasat büyüklüğünün %30-40’ına ulaşana kadar günde 2 kez misleme şeklinde düzenli ulaşana kadar günde 2 kez misleme şeklinde düzenli
sulama yapılmalıdır.
sulama yapılmalıdır.
İlk primordiumların görülmesinden itibaren yaklaşık 2 İlk primordiumların görülmesinden itibaren yaklaşık 2 hafta sonra hasat başlar. Hasat döneminde hava nispi hafta sonra hasat başlar. Hasat döneminde hava nispi nemi %85-90 civarında tutulmalıdır. Hasat dönemi için nemi %85-90 civarında tutulmalıdır. Hasat dönemi için
gerekli ısı, ışık, havalandırma gibi çevre koşulları gerekli ısı, ışık, havalandırma gibi çevre koşulları
primordium oluşum döneminde olduğu gibi aynen primordium oluşum döneminde olduğu gibi aynen
korunur. Yeni oluşan primordiumları canlı tutmak ve korunur. Yeni oluşan primordiumları canlı tutmak ve
şapkaların çatlamasını önlemek amacıyla düzenli olarak şapkaların çatlamasını önlemek amacıyla düzenli olarak
misleme şeklinde sulamaya devam edilir.
misleme şeklinde sulamaya devam edilir.
PleurotusPleurotus’lar genellikle ’lar genellikle demetler halinde gelişir.
demetler halinde gelişir.
Demetlerdeki mantarlar Demetlerdeki mantarlar
çoğunlukla aynı çoğunlukla aynı
büyüklüğe ulaştığında büyüklüğe ulaştığında
demetin tümü ortam demetin tümü ortam yüzeyinden kesilerek yüzeyinden kesilerek
hasat yapılır, hasat hasat yapılır, hasat
zamanı şapkaların zamanı şapkaların
kenarları henüz kıvrık kenarları henüz kıvrık
durumdayken, şapka düz durumdayken, şapka düz
bir yüzey haline bir yüzey haline
gelmeden hemen önce gelmeden hemen önce
yapılmalıdır. Hasat edilen yapılmalıdır. Hasat edilen
mantarların sapları mantarların sapları
kesilerek paketlenir ve kesilerek paketlenir ve
pazara gönderilir.
pazara gönderilir.
Hasat edilen mantarın kalitesi büyük ölçüde ışık yoğunluğu Hasat edilen mantarın kalitesi büyük ölçüde ışık yoğunluğu ve havalandırmaya bağlıdır. Yetersiz ışıkta yetiştirildiğinde ve havalandırmaya bağlıdır. Yetersiz ışıkta yetiştirildiğinde
uzun ve kalın sap, kısmen küçülmüş şapkalar elde edilir.
uzun ve kalın sap, kısmen küçülmüş şapkalar elde edilir.
Normal bir ışıklandırmada sap büyük ölçüde kısalmış ve Normal bir ışıklandırmada sap büyük ölçüde kısalmış ve
ana kütle şapka olarak gelişmiş durumdadır. Ağaç ana kütle şapka olarak gelişmiş durumdadır. Ağaç kütükleri üzerinde doğa koşullarında yetişen yada kütükleri üzerinde doğa koşullarında yetişen yada
yetiştirilen Pleurotus’larda sapın tümüyle yok olduğu, yetiştirilen Pleurotus’larda sapın tümüyle yok olduğu,
şapkanın direk olarak kütük yüzeyine bağlı olduğu görülür.
şapkanın direk olarak kütük yüzeyine bağlı olduğu görülür.
Yetersiz havalandırma koşullarında da (hacim üzerinden Yetersiz havalandırma koşullarında da (hacim üzerinden
%1-2 CO
%1-2 CO22) benzer etkiler görülebilir. Havanın bileşimi ) benzer etkiler görülebilir. Havanın bileşimi şapkaların gelişmesiyle direk olarak ilişkilidir. Hava şapkaların gelişmesiyle direk olarak ilişkilidir. Hava değişiminin çok fazla olması birim yüzeydeki şapka değişiminin çok fazla olması birim yüzeydeki şapka
sayısının azalmasına neden olur. Bu yüzden havalandırma sayısının azalmasına neden olur. Bu yüzden havalandırma faktörü, özellikle şapka gelişimi fazında ışık faktörü kadar faktörü, özellikle şapka gelişimi fazında ışık faktörü kadar
önemlidir.
önemlidir.
PleurotusPleurotus’larda kural ’larda kural olarak sıcaklık,
olarak sıcaklık,
havalandırma, ışık havalandırma, ışık
yoğunluğu ve ışıklanma yoğunluğu ve ışıklanma
süresine bağlı olarak flaş süresine bağlı olarak flaş
araları 10-14 gün araları 10-14 gün
arasındadır
arasındadır. Pleurotus . Pleurotus
türlerinde genellikle hasat türlerinde genellikle hasat
süresi daha uzundur.
süresi daha uzundur.
Hasat 8-12 haftaya kadar Hasat 8-12 haftaya kadar
devam eder. Bu süre devam eder. Bu süre
içinde alınan ortalama içinde alınan ortalama
verim, ortamın kuru verim, ortamın kuru
ağırlığının kg başına 1 kg ağırlığının kg başına 1 kg
taze mantardır.
taze mantardır.
PleurotusPleurotus’lar olgunlaştıklarında çevreye bol miktarda spor ’lar olgunlaştıklarında çevreye bol miktarda spor yaydıklarından, kapalı alanlarda yapılan üretimlerde bazı yaydıklarından, kapalı alanlarda yapılan üretimlerde bazı
kişilerde allerjik reaksiyona neden olur. Bu sakıncaları kişilerde allerjik reaksiyona neden olur. Bu sakıncaları
ortadan kaldırmak için ağız ve buruna hasat sırasında toz ortadan kaldırmak için ağız ve buruna hasat sırasında toz
maskesi takılması önerilir.
maskesi takılması önerilir.
Pleurotus’Pleurotus’ların yaklaşık %91’i su, %9’u kuru maddedir. ların yaklaşık %91’i su, %9’u kuru maddedir.
Kuru ağırlığının %30.4’ü kadar ham protein içerir. Ayrıca Kuru ağırlığının %30.4’ü kadar ham protein içerir. Ayrıca
100 g kuru mantarda yaklaşık 109 mg niacin 100 g kuru mantarda yaklaşık 109 mg niacin
bulunmaktadır.
bulunmaktadır.
Sonuç olarak Sonuç olarak Pleurotus sppPleurotus spp. her türlü bitkisel artıklardan . her türlü bitkisel artıklardan hazırlanabilecek ortamlardan verimli bir şekilde yararlanır.
hazırlanabilecek ortamlardan verimli bir şekilde yararlanır.
Fazla bir yatırıma girmeden ucuza mal edilecek zengin bir Fazla bir yatırıma girmeden ucuza mal edilecek zengin bir
besin maddesi olan
besin maddesi olan PleurotusPleurotus’lar özellikle aile işletmeleri ’lar özellikle aile işletmeleri için idealdir.
için idealdir.
