Sağlık Bilimleri Yüksekokulu
Hemşirelik Bölümü
Evde Bakım Hemşireliği
Dersin Haftası: 6. Hafta
Dersin Öğr. Gör. Adı: Öğr. Gör. A. Mücella SOYDAN
E-Posta:
amsoydan@gelisim.edu.tr Telefon: 212 422 70 00 D: 400 Bölüm Adı
DersinAdı
17 Kasım 2020 Salı 16:50-19:10 3 Kredi
18 Kasım 2020 Çarşamba – 13:00 -14:00
https://sbyo.gelisim.edu.tr/bolum/hemsirelik-51/mufredat
B Blok SBYO Kat: 2 No: 204
Ders Günü ve Saati
Görüşme Gün ve Saatleri
Dersin Öğretim Üyesinin Konumu Dersin Kredisi
GBS Linki
DERS BİLGİLERİ
Geçen Ders Hakkında
İnsan, Hasta ve Yaşlı Hakları
- İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi - Hasta Hakları
. Ülkemizde Hasta Hakları . Temel İlkeler
. Haklar
- Hasta Sorumluluğu - Yaşlı Hakları
- Birleşmiş Milletler Yaşlı İlkeleri
Geçen Ders Hakkında
Madde 25
1. Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır.
Herkes, işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk,
yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda
güvenlik hakkına sahiptir.
Geçen Ders Hakkında
Madde 25
2. Anaların ve çocukların özel bakım ve yardım görme hakları vardır.
Bütün çocuklar,
evlilik içi veya evlilik dışı doğmuş olsunlar, aynı sosyal güvenceden yararlanırlar
Geçen Ders Hakkında
Alma Ata Bildirgesi
İlkesi: 2000 yılında herkese sağlık
Bildirge içerisinde 21 hedef belirlenmiştir.
Hedef 1. Avrupa Bölgesinde Sağlık Dayanışması Hedef 2. Sağlıkta Hakkaniyet
Hedef 3. Yaşama Sağlıklı Başlanması Hedef 4. Gençlerin Sağlığı
Geçen Ders Hakkında
Hedef 5. Yaşlıların Sağlığı
Hedef 6. Ruh Sağlığının Geliştirilmesi
Hedef 7. Bulaşıcı Hastalıkların Azaltılması
Hedef 8. Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Azaltılması
Hedef 9. Kaza ve Şiddet Nedenli Yaralanmaların Azaltılması Hedef 10. Sağlıklı ve Güvenli Fizik Çevre
Hedef 11. Daha Sağlıklı Yaşamak
Hedef 12. Alkol, Madde ve Tütünün Zararlarını Azaltmak Hedef 13. Sağlıklı Çevreler
Geçen Ders Hakkında
Hedef 14. Sağlık İçin Çok Sektörlü Sorumluluk Hedef 15. Entegre Edilmiş Bir Sağlık Sektörü Hedef 16. Kalite Yönetimi
Hedef 17. Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Kaynak Sağlama Hedef 18. Sağlık İçin İnsan Kaynakları Geliştirilmesi
Hedef 19. Sağlık İçin Araştırma ve Bilgi
Hedef 20. Sağlık İçin Tarafların Harekete Geçirilmesi Hedef 21. «Herkese Sağlık» Politika ve Stratejileri
Geçen Ders Hakkında
Sağlık hakkı; kişinin toplumdan, devletten, sağlığının korunmasını,
gerektiğinde tedavi edilmesini, iyileştirilmesini isteyebilmesi ve sağlığını sürekli geliştirebilmesi için toplumun sağladığı olanaklardan
yararlanabilmesidir.
Geçen Ders Hakkında
Hasta Hakları: Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan bireylerin, yalnızca insan olmaları nedeniyle
sahip bulundukları ve;
T.C. Anayasası,
Uluslararası Antlaşmalar, Kanunlar ve
diğer mevzuat ile
teminat altına alınmış bulunan haklarını, ifade eder.
Geçen Ders Hakkında
Hasta Sorumluluğu: Hastanın bir sağlık kuruluşuna başvurmadan ve başvurduktan sonraki süreçte yerine getirmesi gereken ödev ve
yükümlülüklerdir.
Birleşmiş Milletler Yaşlı İlkeleri:
Bağımsızlık Katılım
Bakım
Kendini Gerçekleştirme
Haftalık Akış
Evde Bakım Hemşireliğinde Etik
- Etik Karar Vermeyi Etkileyen Değerler - Etik Karar Vermede Değer Çatışmaları
- Ev Ortamında Etik Karar Vermeyi Etkileyen Faktörler - Etik Karar Vermeyi Kolaylaştıran Stratejiler
- Etik İlkeler ve Evde Bakımda Önemi
- Evde Bakımda Etik İlkelerin Uygulanması
- Hemşireler İçin Etik Sorunları Tanılama Çerçevesi - Evde Bakım Etiği Sorunları
- Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
Haftalık Öğrenim Kazanımları
- Etik karar vermeyi etkileyen değerleri bilir
- Etik karar vermede değer çatışmaları yorumlar
- Ev ortamında etik karar vermeyi etkileyen faktörleri sıralar - Etik karar vermeyi kolaylaştıran stratejileri listeler
- Etik ilkeler ve evde bakımda önemini bilir
- Evde bakımda etik ilkelerin uygulanmasını yorumlar - Hemşireler için etik sorunları tanılama çerçevesini bilir - Evde bakım etiği sorunlarını açıklar
- Geriatri-gerontoloji etiği sorunlarını bilir
Etik:
İnsanların kurduğu bireysel ve toplumsal ilişkilerin temelini oluşturan değerleri, normları, kuralları;
doğru-yanlış ya da
iyi-kötü gibi
ahlaksal açıdan araştıran bir felsefe disiplinidir.
En öz ifade ile etik;
Doğru olan bir şeyi yapma kararıdır.
Evde Bakım Hemşireliğinde Etik
Bir hemşirenin;
Hastaya nasıl bakım verileceği ya da nasıl yardımcı olunacağı konusunda vereceği her karar;
hem kendisinin
hem de hastasının
değer duygularıyla örtüşen
belirli bir bilgiyi göz önünde bulundurmasını gerektirir.
Evde Bakım Hemşireliğinde Etik
Evde Bakım Hemşireliğinde Etik
Bir değer istenilen ya da ödüllendirilen bir standart veya kalitedir.
*Ahlaki olarak neyin doğru olduğuna karar vermek için hastayla ilgili
bilgilerin değerler bağlamında dikkate alınması gerekir.
Değerler, bireyin günlük konuşmalarında, davranışlarında kendini ifade eder.
Ahlaki Değerler; davranışlarımızda, karakterimizde, kişiliğimizde ve kurumlarımızda yansıttığımız değerlerdir.
Ör: Dürüstlük, inançlara saygı
Ahlaki Olmayan Değerler (Ahlaki Değerlerin Haricindeki Değerler); tercihlerimiz, kişisel düşünce ve beğeni ölçütleri temelinde oluşturulan değerlerdir.
Ör: Temizlik, modaya göre giyim-kuşam, sıcak-soğuk tercihi vb.
Etik Karar Vermeyi Etkileyen Değerler
Bireylerin Sahip Oldukları Değerler:
1. Kişisel, 2. Kültürel,
3. Mesleki Değerler
Etik Karar Vermeyi Etkileyen Değerler
1. Kişisel Değerler:
Bireyin nasıl yaşayacağını belirleyen, davranışı için temel olan tutum ve düşüncelerdir.
Bireyden bireye değişebilir,
başkasının değer sisteminin bizimkiyle örtüşmesi gerektiği düşünülmemelidir
Etik Karar Vermeyi Etkileyen Değerler
2. Kültürel Değerler:
Bir kültürün ya da ulusun sağlık ya da hastalıkla ilgili düşünce ve davranışlarını etkileyen değerlerdir.
Batı kültüründe otorite sözü dinlenilmesinden daha çok bireysel karar verme özgürlüğüne, bazı Asya kültürlerinde ise toplumdaki yaşlılara önem verilir.
Etik Karar Vermeyi Etkileyen Değerler
3. Mesleki Değerler:
Bir meslek grubu tarafından değer verilen genel niteliklerdir.
Kabul edilmiş bir etik kod,
bir mesleği tanımlayan kriterdir.
Etik davranış prensipleridir.
Etik Karar Vermeyi Etkileyen Değerler
Hemşireler için etik kodlar «hemşirelik kodlarında ifade edilen
prensiplerle uyumlu profesyonel olarak değerli ve ideal davranışlar»
için bir referans çatı oluşturur.
Hemşireler için etik kodlar
Etik Davranış; ahlaki görevler, değerler, yükümlülükler, doğru ve yanlış arasındaki ayrımla ilişkilidir.
Hemşirelerin karşılaştıkları sorunlarda, ahlaki ve etik karar vermede bu kodlardan yararlanılır.
Kodlar aynı zamanda hemşirelerin rollerini de tanımlar.
Hemşireler için etik kodlar
Hemşireler için etik kodlar
ICN (International Council of Nurses) Uluslararası Hemşirelik Konseyi Etik Kodları:
Öncelileri saptama, karar verme ve harekete geçmede rehberlik eder.
ANA (American Nurses Association) Amerikan Hemşireler Derneği Etik Kodları:
Hemşirelerin davranışlarına rehber oluşturur, aynı zamanda mesleği genel toplum için tanımlar.
CNA (Canadian Nurses Association) Kanada Hemşireler Derneği Etik Kodları: ICN ve ANA ile aynı amaçları taşır.
Etik Karar Vermede Değer Çatışmaları
- Ahlaki değerler ahlaki olmayan değerlerle, hasta haklarıyla ve mesleki sorumluluklarla çatışma içinde olabilir.
- Kişisel değerler mesleki değerlerle, mesleki değerler kültürel değerlerle çatışabilir.
- Hastaya yardım etme değeri hastanın karar verme özgürlüğü ile çatışabilir.
Değer çatışmasının çözümü; bir «etik karar verme» dir.
Etik karar verme süreci
Etik karar verme sürecinde;
- ilk adım; kendi değerlerini tanımak,
- ikinci adım; hangi değerlerin diğer bireyler için önemli olduğunu ve bunun nedeninin bilmektir (*).
(*) Diğerlerinin değer sistemini tanımak, kabul etmek, saygı göstermek, ve bunların kendi değerlerimiz kadar doğru olduğuna inanmak etik karar vermede önemli koşuldur.
Etik karar verme süreci
Değer çatışmaları gelişmeden önceki aşamada hemşire;
1. Kendisinin, kurumunun, hastasının, mesleki partnerinin değer yargılarını göz önünde bulundurmalı,
2. Değer, hak ve/veya sorumluluklar arasında çatışmanın nerede olduğunu bulmalı ve
3. Son aşamada hangi değerlerin daha önemli olduğuna karar vererek çözüme ulaşmalıdır.
Bu bir etik karar verme sürecidir.
Ev Ortamında Etik Karar Vermeyi Etkileyen Faktörler:
1. Evde bakıma ne zaman başlanması gerektiğine karar verilmesi, 2. Evde bakıma hasta ve ailesinin katılımı,
3. Destek sistemlerine olan gereksinim, 4. İnterdisipliner iletişim güçlükleri,
5. Etik komitelerin olmaması.
Etik Karar Vermeyi Kolaylaştıran Stratejiler:
Personel eğitim programları, Konsültasyon kullanımı,
Etik komitelerin oluşturulması vb gibi önlemler
Etik İlkeler ve Evde Bakımda Önemi
Evde bakım hizmetleri, özellikle bir sağlık hizmeti olarak genel tıp etiği ilkelerini
kabullenir:
1. Yararlılık /İyilik İlkesi*
2. Zarar Vermeme İlkesi*
3. Özerkliğe Saygı İlkesi*
4. Adalet İlkesi*
5. Dürüstlük/Doğruluk İlkesi 6. Gerçeğin Söylenmesi İlkesi 7. Gizlilik/Sır Saklama İlkesi*
8. Mahremiyet İlkesi*
9. Hastaya Sadakat İlkesi
Yararlılık /İyilik İlkesi:
İyi olacağına karar verilen durum, aynı zamanda hastayı rahatsız edici olabilir, ikilem oluşur.
Ör: Egzersiz zorunluluğu, hastanın acı duyması nedeniyle reddetmek istemesi
Zarar Vermeme İlkesi:
Zarar Vermeme İlkesine ait klinik örnekler:
- Akılcı ilaç kullanımı,
- Uygulanan tedavinin potansiyel risklerinin bilinmesi, - Tehlikelerin önlenmesi, engellerin kaldırılması.
Özerkliğe Saygı İlkesi:
Hastanın aydınlatılması ve dolayısıyla özerkliğine (otonomisine) saygı gösterilmesidir.
Hastaya yapılan teklif baskı oluşturmamalı, objektif olunmalı, ikna edici, kandırıcı olmamalıdır.
Adalet İlkesi:
Eldeki kaynakların, imkanların adil kullanılması anlaşılmalıdır.
Adil olma, bakım alma açısından toplumdaki en az şanslı bireyleri korumaya yöneliktir.
Dürüstlük/Doğruluk İlkesi:
İnsanlar kendileri hakkında gerçeği öğrenmeye ve kendilerine yalan söylenilmeme hakkına sahiptirler.
Sıklıkla zor başarılır. Doğruyu söylemek iyilikten çok daha zarar getirecekse, zarar vermeme ilkesi ile konu desteklenebilir.
(Zarar vermeme ilkesi Ör:Akılcı ilaç kullanımı,Uygulanan tedavinin potansiyel risklerinin bilinmesi, Tehlikelerin önlenmesi, engellerin kaldırılması gibi)
Hastaya Sadakat /Bağlılık İlkesi:
Hemşirenin yükümlülüklerine sadık kalması anlaşılmalıdır.
Ör: Sözünü tutma, güvenilir bir ilişki oluşturma özellikle evde bakımda ayrıcalıklı bir öneme sahiptir.
Evde Bakımda Etik İlkelerin Uygulanması:
1. Hasta ve ailesi var olan sağlık durumları ile ilgili geleceklerini etkileyecek kararları alma özerkliğine sahiptirler.
Bu nedenle ilk ziyarette haklarının(öncelikle hemşirenin bilmesi) bildirilmesi, imzalatılması önemlidir.
Evde Bakımda Etik İlkelerin Uygulanması
2. Hasta ve ailesi haklarını bilmelerinin yanı sıra sorumluluklarını da bilmelidirler.
- Ekibin gözetiminde kalmak, - Değişikliğin bilgisini bildirmek, - Tam ve doğru bilgi vermek,
- Tedaviyi reddetme sorumluluğunu kabul etmek,
- Uyumlu olmak, memnuniyetsizlik varsa bildirmek gibi…
Evde Bakımda Etik İlkelerin Uygulanması
3. Evde bakım hastası, yaşlı ya da engelli olabilir, istismarlara yönelik değerlendirme yapmalı,
varsa uygun yerlere bilgi vermelidir.
Evde Bakımda Etik İlkelerin Uygulanması
4. Kullanılması düşünülen teknolojik seçeneklerin tıbbi gerekliliğinin net olması, bunun hasta ve yakınları ile paylaşılması gerekir.
Evde Bakımda Etik İlkelerin Uygulanması
5. Hastanın gizlilik ve otonomisini ilgilendiren konularının ev ortamında nasıl ve ne kadar korunabileceği de etik prensiplerin uygulanması ile çözümlenebilir.
Hemşireler İçin Etik Sorunları Tanılama Çerçevesi
Hemşireler İçin Etik Sorunları Tanılama Çerçevesi
Dört aşamadan oluşur:
1. Tanılama, 2. Planlama, 3. Uygulama,
4. Değerlendirme
Hemşireler İçin Etik Sorunları Tanılama Çerçevesi
1. Tanılama
1. Problem tanılanır,
2. Konu ile ilgili bilgi toplanır,
3. Çözüme yardımcı gerekçeler ve yöntemler belirlenir,
4. Konu ile ilgisi olan hasta, ailesi, sağlık çalışanı ve bakımda önemli olan kişilerin değerleri, hakları ve görevleri net bir biçimde açıklanır,
Hemşireler İçin Etik Sorunları Tanılama Çerçevesi
Tanılama
5. Etik bir problem olup olmadığı belirlenir,
6. Hemşirelik ve profesyonel etik kodlarından rehberlik belirlenir, 7. İlgili interdisipliner kaynaklar belirlenir ve kullanılır,
8. Alternatif uygulamalar, öncelikler ve opsiyonlar belirlenir.
Hemşireler İçin Etik Sorunları Tanılama Çerçevesi
2. Planlama
Belirlenen seçeneklerden uygun olan seçilir.
3. Uygulama
Seçenek uygulanır 4. Değerlendirme
Uygulanan girişim değerlendirilir.
Etik Soruna Sebebiyet Oluşturmamak/Varsa, Üstesinden Gelebilmek İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler:
1. Evde bakım konusunda yeterli bilgi ve beceriye sahip olmak, 2. Eksik hissedilen konularda gerekiyorsa eğitim almak,
3. Yasal düzenlemeler hakkında bilgili olmak, 4. Ekip üyeleri ile işbirliği içinde olmak,
5. Hasta ve ailesine insan ve hasta haklarına uygun davranma konularında hassas ve dikkatli olmak.
Etik Soruna Sebebiyet Oluşturmamak/Varsa, Üstesinden Gelebilmek İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Etik sorun, ikilem veya çalışmalarda evde bakım hemşirelerinin;
ANA’ nın hemşirelik uygulama standartlarını (1991) ve hemşirelik kodlarını(1985) rehber alması,
makul ve mantıklı yaklaşımlar kullanması önemlidir.
Evde Bakım Etiği Sorunları
1. Hasta yakınlarının özerkliğine hastanın özerkliğine gösterilenden daha fazla saygı gösterilmesi;
tıbbi süreçlerin onların istekleri doğrultusunda yürütülmesi.
2. Bakımın medikal olmaktan çok
mediko-sosyal bir ortamda verilmesi nedeniyle
hastaya ve yakınlarına yönelik
bilgilendirmenin yeterli olamaması.
.
Evde Bakım Etiği Sorunları
3. Kendisiyle kurulan ilişkinin yoğun ve kesintisiz olmaması
veya karar verme yeterliliğiyle ilgili kuşkular bulunması nedeniyle hastanın karar süreçlerinin dışında bırakılması,
isteklerinin dikkate alınmaması.
Evde Bakım Etiği Sorunları
4. Hastanın sır olarak korunmasını istediği bilgilerin yakın mesafede bulunan ve
kimi zaman kendileriyle işbirliğine gidilen hasta yakınlarından saklanamaması.
Evde Bakım Etiği Sorunları
5. Ortamın uygun olmamasından veya hane halkı arasında çekinme olmayacağının varsayılması nedeniyle hastanın
beden mahremiyetinin yeterince korunamaması.
Evde Bakım Etiği Sorunları
6. Hastanın sağlık durumunda gerçekleşen olumsuz gelişmelerin
erken aşamada fark edilememesi.
Evde Bakım Etiği Sorunları
7. Hastanın hastaneye özgü acil ve ileri müdahale olanaklarından yararlanamaması.
Evde Bakım Etiği Sorunları
8. Terminal dönemdeki hastanın tedaviyi reddetme, resüsitasyon yapılmaması talimatı verme gibi kritik kararlarını ailesinin kabul etmemesi.
Evde Bakım Etiği Sorunları
9. Hastanede izlenme endikasyonu olan hastanın veya yakınlarının sosyal izolasyondan çekinme nedeniyle evde bakım almak konusunda ısrar etmesi.
Evde Bakım Etiği Sorunları
10. Hastanede izlenme endikasyonu olan hastanın veya yakınlarının yatış
giderlerini karşılayamama endişesiyle evde bakım almak konusunda ısrar etmesi.
Evde Bakım Etiği Sorunları
11.Evde bakım sırasında hastaneye sevk endikasyonu doğan hastanın sağlığını- yaşamını riske ederek evde kalmak istemesi.
Evde Bakım Etiği Sorunları
12. Hastanın kendisine bakım verenlere duyduğu minnetten ötürü kendisiyle ilgili kararları almayı tamamen onlara bırakması.
Evde Bakım Etiği Sorunları
Evde bakım almanın hastane olanaklarından yoksun kalmaya neden oluşu, yaşlı hastalarda özellikle önem taşımaktadır.
Yaşlı hastaların genel sağlık durumlarının bir dizi kritik denge içermesi, onları var olan hastalıkların alevlenmesine ve yeni hastalıklara yakalanmaya yatkın hale getirmektedir.
Bu yatkınlık onlara hastanede değil evde bakım verilmesi kararının daha dikkatle alınması; yarar sağlama ve zarar vermeme dengelerinin hassasiyetle kurulması gereğini ortaya çıkarmaktadır.
1. Yatakta vücut bakımı-temizliği yapılması, boşaltım ihtiyacının giderilmesi, sonda uygulanması
gibi işlemler sırasında yaşlı hastaların mahremiyetine özen gösterilmemesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
2. Anlama ve karar alma yeteneklerini tam olarak değerlendirmeye gerek
görmeden, yaşlı hastalar hakkındaki tıbbi kararların kendileriyle değil yakınlarıyla görüşülerek alınması.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
3.Yaşlı hastaların kronik, hafif ve belirsiz yakınmalarının “yaşa bağlanarak”
dikkate alınmaması; ayrıntılı inceleme ve radikal tedavi konusu kabul edilmemesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
4. Tolere edemeyecekleri varsayılarak yaşlı hastalara kötü prognozlarının bildirilmemesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
5. Yaşlı hastalarla iletişim kurarken, bireysel özelliklerini dikkate almayan, standart bir “yaşlı hasta yaklaşımı”nın benimsenmesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
6. Karar verme yeteneğinin tam olmadığı varsayılarak, yaşlı hastanın tedaviyi reddetme hakkının dikkate alınmaması.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
7. Karar verme yeteneklerinin tam olmaması olasılığı göz ardı edilerek, yaşlı hastaların tedaviyi reddetme isteklerinin hemen kabul edilmesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
8. Geleneksel değerlere bağlılık veya toplumun giderek yaşlanmasını göz önüne alma nedeniyle yaşlı nüfusa daha fazla kaynak ayrılması; bu çerçevede yaşlı
hastalara verilen sağlık hizmetlerinin sosyal güvenlik sistemine ağır bir yük getirmesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
9. Yakınlarının isteklerinin veya yönlendirmelerinin, kendilerini devre dışı bırakmak pahasına yaşlı hastalara yönelik tıbbi uygulamaların öncelikli belirleyicisi haline getirilmesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
10. Anlamayacakları varsayılarak yaşlı hastalara durumları hakkında tam ve ayrıntılı bilgi verilmemesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
11. Yaşam süresini uzatmayıp sadece yaşam kalitesini arttıracak bakım ve destek uygulamalarının yaşlı hastalardan esirgenmesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
12. Terminal dönemdeki yaşlı hastalara agresif tedavi uygulamaları yapılarak, yaşam kalitesini düşürmek pahasına yaşam süresinin uzatılması.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
13. Aydınlatma ve onam almayla başlayan tedavi-bakım sürecinin ilerleyen aşamalarında, yaşlı hastalara bilgi verilmemesi ve onların kararlara ortak edilmemesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
14. Terminal dönemdeki yaşlı hastalar hakkında resüsite etmeme kararının, aynı durumdaki genç hastalar hakkında olana göre, daha kolay alınması.
Resüsitasyon (resuscitation) da, solunumu veya kan dolaşımı durmuş bir kişiye dışarıdan yapılan destekleyici müdahalelerdir. Uygulamanın hayati önemi vardır. Bu müdahalelerin herhangi bir ilaç veya cihaz kullanılmadan yapılan kısmına “temel yaşam desteği” denir.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
15. Zihinsel yeterlilikleri olmadığı için tıbbi karar verme sürecine katılamayan yaşlı hastalara,
yapılacak işlemler hakkında bilgi verilmemesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
16. Yaşlı hastaların muayenesi sırasında ihmal-istismar belirtileri bakımından özel bir değerlendirme yapılmaması.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
17. Tolere edemeyeceği varsayılarak yaşlı hastalara radikal tedavi işlemleri yapmaktan kaçınılması, palyatif desteklerle yetinme eğilimi gösterilmesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
18. Yaşlı hastalara, fizyolojik dengelerinin labil oluşu göz ardı edilerek, ileri yaşa özgü olmayan tedavi prosedürlerinin araştırıldığı çalışmalarda denek olarak yer verilmesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
19. Toplum geneline hizmet verilen sağlık birimlerinde, yatak, ameliyathane, ventilatör gibi sınırlı tıbbi olanakların sunumunda genç hastalar lehinde yaş ayrımcılığı yapılması.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
20. Yaşlı hastaların yaşam kalitesini arttırma, yaşam süresini uzatma isteklerinin yersiz-yakışıksız bulunması, dikkate
alınmaması.
Terminal dönemdeki yaşlı bir hastada, küratif
tedaviden vazgeçilip palyatif uygulamaların da evde yapılması öngörülüyorsa, ciddi bir etik değerlendirme ve karar verme sürecinin gerçekleştirilmesi
gerekmektedir.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
Böyle bir öngörü, vakanın kendine özgü niteliklerine göre;
tedavinin reddi, seçici tedavi,
resüsite edilmeme direktifi,
pasif ötanazi niteliği taşıyabilmektedir.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
«Yaşamın son döneminde tıbbi bakım» genel başlığı altında değerlendirilen tüm bu sorunların, titizlikle üzerinde durulması gereken birer etik boyutu
bulunmaktadır.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunları
Haftanın Özeti
En öz ifade ile etik; Doğru olan bir şeyi yapma kararıdır.
Etik Davranış; ahlaki görevler, değerler, yükümlülükler, doğru ve yanlış arasındaki ayrımla ilişkilidir.
Hemşirelerin karşılaştıkları sorunlarda, ahlaki ve etik karar vermede bu kodlardan yararlanılır.
Kodlar aynı zamanda hemşirelerin rollerini de tanımlar.
Değer çatışmasının çözümü; bir «etik karar verme» dir.
Haftanın Özeti
Etik karar verme sürecinde ilk adım; kendi değerlerini tanımak,
ikinci adım; hangi değerlerin diğer bireyler için önemli olduğunu ve bunun nedeninin bilmektir.
Değer çatışmaları gelişmeden önceki aşamada hemşire; Kendisinin, kurumunun, hastasının, mesleki partnerinin değer yargılarını göz önünde bulundurmalı,
Değer, hak ve/veya sorumluluklar arasında çatışmanın nerede olduğunu bulmalı ve
sonraki aşamada hangi değerlerin daha önemli olduğuna karar vererek çözüme ulaşmalıdır.
Bu bir etik karar verme sürecidir.
Haftanın Özeti
Hemşireler İçin Etik Sorunları Tanılama Çerçevesi dört aşamadan oluşur:
Tanılama,Planlama,Uygulama, Değerlendirme
Evde Bakım Etiği Sorunu: Hasta yakınlarının özerkliğine hastanın özerkliğine gösterilenden daha fazla saygı gösterilmesi; tıbbi süreçlerin onların istekleri doğrultusunda yürütülmesi.
Geriatri-Gerontoloji Etiği Sorunu: Anlamayacakları varsayılarak yaşlı hastalara durumları hakkında tam ve ayrıntılı bilgi verilmemesi.
Soru ve Öneriler
- Etik karar verme sürecinde ilk iki adımı ifade ediniz.
- Bir evde bakım etiği sorunu tanımlayınız.
- Bir geriatri-gerontoloji etiği sorunu tanımlayınız.
Önerilen Haftalık Çalışmalar
1. Konu ile ilgili bir makale inceleyiniz.
Kaynaklar:
1. Halk Sağlığı Temel Bilgiler III. Ed: Güler Ç., Akın L. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2015.
2. Fadıloğlu Ç., Ertem G., Aykar F Ş., Evde Sağlık ve Bakım. Göktuğ Basın Yayın ve Dağıtım, Amasya, 2013.
3. Erci B., Avcı Aİ., Hacıalioğlu N., Kılıç D.,Tanrıverdi G. Halk Sağlığı Hemşireliği. Göktuğ Yayıncılık, 2014.
4. Temel Halk Sağlığı. Ed: Akbaba M,, Demirhindi H.Akademisyen Kitapevi A.Ş., Ankara 2017
5. Hemşirelik Bakımında İlke ve Uygulamalar. Ed: Sabuncu N., Alter Yayıncılık, Ankara,2008 Can R., Abacı LÇ. , Kadıoğlu S., Yaşlılara Yönelik Evde Bakım Hizmetleri Sırasında Gündeme
Bir Sonraki Ders Hakkında
Konu: Evde Bakım Hemşireliğinde İhmal ve İstismar WHO Engellilik Tanımı:
Bireyin sakatlık sonucu yaşantısını oluşturan rollerini yaşa, cinsiyete, sosyal, kültürel etkenlere bağlı olarak yerine getirememesi, tamamlayamaması, eksik kalmasıdır.
Önerilen Haftalık Çalışmalar