Tip III.
A N K A R A T A S A R R U F E V L E R İ
Proje vı Tatbik: Y. Mimar Abidin MORTAŞ
U m u m i n o t :
Aııkarada Tasarruf Evleri Kooperatifinin 1948 lında 150 ev yaptırmak üzere giriştiği teşebbüs, 1944 yı-lında 62 evin ikmâl edilebilmesi ile neticelenmiştir. Harp yıllarının en güç şartları altında büyük mahrumiyet ve zorluklarla meydana gelen bu evler idare heyetinin fe-ragat, hüsnüniyet ve birbirine inanışlarının muvaffak bir eseridir.
Bizde kooperatif mefhumu yanlış anlaşılan, iyi tat-bik edilemiyen ve nâdiren iyi netice veren bir teşebbüs şeklidir. Hâlen câri olan devlet ve banka mevzuatımız de-ğişmedikçe bizde kooperatifçilik muvaffak olamaz. Hal-buki yapı kooperatifçiliği mesken dâvamızı en iyi hal edebilecek âmillerden biri ve belki de birincisidir.
Yapı kooperatifleri bir taraftan ciddî bir murakabe-ye tâbi tutulmak şartile, diğer taraftan hususî
hükümle-re ve esaslı bir müzahehükümle-rete lâyık görülmelidir. Meskeıı buhranı memleketin her tarafında ciddî bir iztirap yaşa-tırken kooperatif inşaatının gümrük, muamele vergisi v.s. gibi bazı mükellefiyetlerden muaf tutulması, banka-ların hakikî ihtiyaç sahiplerine en çok % 3 ile para ikraz etmeleri devlete büyük bir fedakârlık tahmil etmez. Etse bile bu fedakârlığı er geç yapmak icab eder. Netekim devletin kendi yaptırdığı Saraçoğlu Mahallesinde giriş-tiği fedakârlık ölçüsüzdür ve hesapsızdır. Bu mahalleye sarf edilen para yapı kooperatiflerine yardım şek-linde tecelli etse idi, Ankara bugiin adetçe birkaç misli fazla eve sahip olurdu. Üstelik sarfedilen para zamanla ödenirdi.
Tip III.
ber bir çoğu arsa temin etmiş, parselasyonunu yaptırmış, ev tipleri hazırlatmış, bekler vaziyettedir.
Bütün bu teşebbüsler faaliyete geçmekten haklı ola-rak korkmaktadırlar. Çimento kifayetsizliği herkesi dü-şündürmektedir. İthâl malı çimentonun da fiyatı yüksek olacağı bellidir. Kereste işinde orman işletmelerinin ma-liyeti 30 lirayı geçmemesi icabeden tomrukları 140 lira üzerinden artırmaya çıkarmaları akıllara durgunluk ver-mektedir. Ankarada bir ocakta 40 liraya satılan tuğlanın Istanbulda 70 - 80 liraya satıldığı bir vakıadır.
Bu kadar başıboş, murakabesiz ve sahipsiz bir yapı sahasında hangi kooperatif işe başlamaya cesaret edebilir, hangisi başlarsa muvaffak olabilir?.
i f F
-
? — ' ' . - —
1943 - 1944 yıllarında vaziyet pek farklı değildi. Tasarruf Evleri Kooperatifi de bütün kooperatiflere mukadder olan merhalelerden geçerek evlerini inşa et-tirdi.
V a z i y e t p l â n ı :
Tasarruf Evleri Kooperatifi arsayı tarla halinde satın aldı. Mahallenin parselasyonunu Prof. Oelsner ve Y.Mimar Muhittin Güreli hazırladı. Umumî vaziyet plâ-nı estetik ve artistik hususiyetler bakımından bazı ten-kitlere uğramış olmakla beraber kooperatif ve ortaklar cephesinden tamamen iktisadî ve matlûba muvafık ola-rak tertiplenmiştir. Mahallenin umumî görünüşü ilk
»
Tip L
Tip I.
pıldığı zaman kuru ve çıplak gibi mütalâa edildiği halde bugün ağaçlanıp bakımlı bir hale geldiğinden tabiî ve zengin bir manzara arzetmektedir.
Tasarruf evleri 7 tip üzerinden şekillendirilmiştir: Tip I: 5 odalıdır. 2 katlıdır, ayrıca kısmî bir bod-rumu vardır.
Tip II ve II a: iki katlı ve 6 odalıdır. Tip III : de iki katlı ve 7 odalıdır.
Tip IV, V ve VI : tek katlı yapılmıştır, 5 ve 6 oda-lıdır.
Ev tiplerinde kullanışa ve plân tertibine bilhassa e-hemmiyet verilmiştir. Yer kaybına ve lüzumsuz plân zenginliğine meydan vermeyen iktisadî bir tertip gözö-niind'e tutulmuştur.
Tip I.
Tir> II. 2.
D ı ş g ö r ii 11 ü ş :
Evlerin mimarîsinin iddiasız, samimî ve sıcak tesir-li olmasına itina edilmiştir. Her biri ayn renkte olan ve mermer antrelerinden başka zengin malzemesi bulunma-yan Tasarruf Evleri teker teker sevimli bir tesir yapmak-ta ve gerek dışarıdan görenleri, gerek içinde oturanları tatmin etmektedir.
İ n ş a a t :
Evlerin inşa sistemi, bodrum kat taş, diğer katlar tuğla ve döşemeler betonarme olarak tatbik edilmiştir.
Doğramalar ve çatı, kiremit örtülü ahşaptır. İnşaa-tın tuğlası kooperatif tarafından yaktırılmış ve büyük
Tip II. a.
Tip II. külfetlere rağmen ucuza temin edilmiştir. Kerestesi de
Dursunbey ormanlarından tomruk alınıp şantiyede kuru-lan kataraktta biçilerek yine ucuza mal edilmiştir.
Döşemeler alt katta mozaik, üst katta ksilolit yapıl-mıştır. Elektrik, zil, telefon ve anten tesisatı İbrahim Erk. sıhhî tesisat da A. Çubukçu firmaları tarafından yapıl-mıştır.
Mahalleye muntazam bir kanalizasyon şebekesi ya-pılarak Harbiye kanalına bağlanmıştır. Su, elektrik ve havagazı şebekesi, yarı bedeli kooperatifçe ödenmek su-retiyle temin edilmiştir.
M a l i y e t :
62 ev için 1.500.000.— lira sarf edilmiştir. Bu suret-le her bir ev ortalama 23.500.— liraya mal olmuştur.
Evlerin beher m2 sinin maliyet fiyatı 105. — liradır.
Tip II.
Tip VI.
Tip VI.
Tip VI
Rıı bedel s de kanalizasyon ve diğer tesisat şebekeleri için sarf olunan para dahildir.
Sarf edilen paranın takriben 500 küsur bin lirasını ortaklar ödemiş, 1 milyona yakın kısmını Emlâk Kredi Bankası %8.5 faizle temin etmiştir.
Ortakların, birkaçı müstesna, kısmen evlerini başkasına satarak, kısmen de kendileri temin ederek ban-ka borçlarını ödemiş vaziyettedirler.
