Anamnez ve muayene sırasında yardımcı personelin görevleri
Doç. Dr. M. Hakan KURT
• Hasta ile sağlık kuruluşu arasındaki ilk ilişki tanışma ile başlar.
• Doğru iletişim ile muayene, tanı konulması ve tedavinin doğru yürütülmesi sağlanır.
• Hasta ile karşılıklı olarak yapılan tanışma sohbeti olan anamnez adındaki tanısal görüşme doğru iletişimin ilk adımıdır.
• Anamnez alınmasında amaç; hastanın sağlığı, sorunları ve beklentileri ile ilgili bilgileri ortaya çıkarmak ve hasta ile sağlık personeli arasında ilk iletişimi sağlamaktır.
• Anamnezin doğru yürütülmesi için kontrolün hekimde olması gerekir.
• Görüşmenin yapılacağı yer hasta mahremiyetini sağlayacak şekilde ayrı bir mekan olarak
düzenlenmelidir.
• Diş hekimliğinde anamnezin iki boyutu vardır:
hastanın genel durumu yani sistemik anamnez ve dişlere ait dental anamnez
• Kliniğe başvuran hastanın tedavisi öncesinde sorunlarının nedeninin tam olarak saptanması gerekir. Tedavi planlamasının temelini
oluşturan bu aşama TEŞHİS aşamasıdır.
• Teşhis; hastadan elde edilen sözlü bilgiler,
muayene ve gerekli tanısal testlerin bir arada değerlendirilmesi ile yapılır.
• Diş hekimliğinde genellikle hastayı kliniğe getiren şikayet konusu ağrı gibi subjektif bir
bulgudur. Bu bulgunun dikkatli incelenmemesi ardında yatan hastalığın kolaylıkla gözden
kaçmasına neden olur.
• Bu yüzden tedavi planından önce teşhis işlemi de bir plan dahilinde yapılmalıdır.
• Hastadan elde edilen tüm bilgiler kayıt altına alınarak bir araya getirilmeli ve kesin tanı bu bilgilerin sentezi ile elde edilmelidir.
Anamnez
• Hastanın tıbbi geçmişi yani hikayesine anamnez denir.
• Sistemik anamnez
• Dental anamnez
• Hem geçmiş hem de güncel tedavileri kaydedilmelidir.
• Anamnez alınırken sağlık personeli anlayışlı,
sabırlı ve yardıma hazır bir yaklaşımda olmalıdır.
• Anamnezin aşamaları:
• Hastaya kendinin tanıtılması ve yapılacak işlemin kısaca tanıtılması
• Hastanın adı soyadı, cinsiyeti, yaşı, mesleği, iletişim bilgileri, devamlı muayene olduğu başka bir hekim varsa ona ait bilgiler ve muayene tarihi kaydedilir.
• Kliniğe gelme sebebi yani şikayeti sorulur ve bizzat hastanın kendi sözleriyle kaydedilir.
• Hastanın şikayetinin geçmiş hikayesi kaydedilir.
• Klinik ve radyolojik muayene bulguları kaydedilir.
• Tüm bunların sonucunda elde edilen teşhis ve tedavi planlaması kaydedilir.
Tıbbi anamnez soruları
• Hastanın tıbbi durumunun ortaya çıkarılması amacıyla sorulan sorulardır.
• Temel amaç; hastanın dental tedavi planını etkileyebilecek ya da tedavi sırasında sorun oluşturabilecek sistemik hastalıkları olup
olmadığının öğrenilmesidir.
Tıbbi anamnez alınırken
• Hastada tüm sistemlere ait hastalıkları olup olmadığı sorulmalıdır.
• Hastanede uzun süre kalmasını veya uzun süreli
tedavi gerektiren bir hastalığı olup olmadığı sorulur.
• Devamlı kullandığı ilaçlar sorulur.
• Hastada var olan bir hastalık belirlendiğinde diş tedavilerini etkileyip etkilemediğini öğrenmek için daha detaylı sorular sorulmalıdır.
• Tıbbi anamnezde elde edilen tüm bilgiler anamnez formuna kaydedilmelidir.
Dental anamnez alınırken
• Hastanın daha önce hangi diş hekimi veya klinikleri hangi sıklıkta ziyaret ettiği sorulur.
• Daha önce ne tür dental tedavileri yaptırdığı sorulur.
• Oral hijyen durumuna ait sorular (günde kaç kez diş fırçaladığı, ağız bakım ürünleri kullanımı, hangi macun ve diş fırçasını kullandığı gibi) sorulur.
• Diş sıkma veya diş gıcırdatma gibi bir bir fonksiyon dışı hareketinin olup olmadığı sorulur.
• Alkol ve sigara alışkanlığı sorulur.
• Uygulanacak tedavilerden beklentisi sorulur.
• Önceki tedavilerinin kayıtlarının olup olmadığı sorulur.
Ailevi ve sosyal hikayesi alınırken
• Ailesinde hemofili gibi kalıtsal bir hastalık
• Diabet gibi ortaya çıkmasında ailevi bir yatkınlığın olduğu bir hastalık
• Bir arada yaşadığı aile fertlerinde geçirilmiş veya halen aktif geçirilen bulaşıcı bir hastalık
• Eğitim durumu, mesleği, aile yapısı, alışkanlıkları sosyoekonomik yapısını gösterir.
• Bireyin sosyoekonomik yapısının öğrenilmesi tedavilere uyumu, beklentisi, tercihlerinin belirlenmesi ve
planlama açısından önemlidir.
Klinik muayene
• Muayene, hasta kliniğe girdiği anda başlar
• Diş hekimliğinde ağız içi ve ağız dışı muayene vardır
• Hastanın yaşamsal bulguları da kontrol edilir.
Muayene yöntemleri
• İnspeksiyon: gözle muayene
• Diaskopi: dokuya camla bastırılarak yapılan muayene
• Palpasyon: elle yapılan fiziki muayene
• Perküsyon: vurarak yapılan muayene
• Oskültasyon: dinleyerek yapılan muayene
• Aspirasyon: sıvı içeren lezyonlara iğne ile girip içeriğinin çekilmesi
• Fonksiyonun değerlendirilmesi: dokuların işlevlerinin, oluşturdukları salgılar gibi fonksiyonel sonuçları
açısından değerlendirme
• Ağız içi muayene: dişler, dişetleri, dil, ağız tabanı, damak, yanak, dudaklar ve ilgili anatomik yapıların muayenesidir.
• Ağız içi muayene aydınlık ortamda, ayna ve sond
kullanılarak diş üzerindeki eklentiler uzaklaştırıldıktan sonra tükürük izolasyonu sağlanarak yapılır.
• Ağız dışı muayene: baş ve yüz, gözler, kulak, burun, çiğneme kasları, tükürük bezleri, lenf bezleri, paranazal sinüsler, boyun bölgesi, eller ve tırnaklar muayene edilir. amaç; yapısal ve fonksiyonel değişiklikleri tespit ederek
bunların herhangi bir hastalıkla ilişkili olup olmadığını ortaya çıkarmaktır.
Yardımcı muayene teknikleri
• Radyografik muayene: hekim gerekli gördüğü
durumlarda ağız içi ve ağız dışı teknikleri kullanarak hastanın radyolojik değerlendirmesini yapar.
• Pulpa testleri: dişlerin pulpasının kan desteğinin ve pulpa duyarlılığının değerlendirilmesini içerir.
Termal testler, elektrikli pulpa testi, lazer doppler flovmetre, puls oksimetre gibi yöntemlerle
yapılabilir.
• Pulpa testlerinden önce dişler pamuk rulo ile izole edilip hava spreyi ile iyice kurutulmalıdır.
• Her hastaya muayene sonrası yapılacak işlem, yapılmazsa hastanın ne gibi sorunlarla
karşılaşacağı, alternatif tedaviler, işlem
sırasında oluşabilecek komplikasyonlar ve
işlem sonrası karşılaşılabilecek tablo hakkında detaylı bilgi verilir.
• Tüm bu konuşulanların yazılı olduğu, tarih atılmış, hekim tarafından imzalanmış
aydınlatılmış onam formu imzalatılmalıdır.
Yardımcı personelin muayene sırasında görevleri
• Diş hekimi yardımcısı;
• Hastanın kliniğe kabulü,
• Muayene takımlarının hazırlanması
• Tüm kişisel kayıtların alınması,
• Anamnezin kaydedilmesi sırasında hasta kartlarının hazırlanması,
• Bilgisayar ortamına verilerin aktarılması,
• Bilgisayar verilerinin korunması ve yedeklenmesi,
