İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

İnsanlar arasında kişilik özellikleri, çevresel faktörler, yetiştiriliş tarzları, değer yargıları, tecrübeleri, bakış açısını farklılıkları gibi bir çok alanda farklılıklar vardır. Bu farklılıklar insanların kullandığı iletişim yöntemlerini ve kurduklarını iletişimi de etkilemektedir.

Bu farklılıkların iletişim üzerine etkilisi olumlu ya da olumsuz olarak

gözlemlenebilmektedir.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Can (1999) İletişim sürecine etki eden etmenleri 3 başlık altında toplamıştır. Bu başlıklar;

- Göndericiye İlişkin Değişkenler - Alıcıya İlişkin Değişkenler

- Kanala İlişkin değişkenler

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Göndericiye İlişkin Değişkenler:

1. İletişim Becerileri 2. Tecrübe Alanı 3. İhtiyaçlar

4. Kişiliği ve İlgileri

5. Tutum, Duygu ve Taraf Girliği 6. Makam ve Saygınlığı

7. Alıcı hakkındaki varsayımları 8. Alıcıya mevcut ilişkileri

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Alıcıya İlişkin Değişkenler:

1. İletişim Becerileri 2. Tecrübe Alanı 3. İhtiyaçlar

4. Kişiliği ve İlgileri

5. Tutum, Duygu ve Taraf Girliği 6. Makam ve Saygınlığı

7. Gönderici hakkındaki varsayımları 8. Göndericiyle mevcut ilişkileri

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Kanala İlişkin değişkenler:

1. Sözlü (Sözcükler, sayılar)

2. Yazılı (Sözcükler, sayılar, resimler) 3. Mimik ve hareketler

4. Elektronik ortam

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

İletişim sürecini etkileyen etmenlerden olan iletişim becerileri hem gönderici açısından hem alıcı tarafından süreci etkilemektedir.

Göndericinin iletişim becerileri açısından bakıldığında göndericinin kendini ifade ediş biçimi şeklinde açıklanabilir. Göndericinin kendini konuşarak, yazarak ya da farklı bir teknikle kendini anlatış biçimi iletişimi etkiler. Alıcı tarafından İletişim becerilerinin alıcı tarafından etkileyen faktörüne baktığımızda da burada alıcının mesajı nasıl aldığı, nasıl dinlediği, nasıl anladığı ve ne kadar etkili yorumladığı ile ilişkilidir.

Hem gönderici hem de alıcıya ilişkin ortak olan diğer değişkenler ise (tecrübe alanı, ihtiyaçlar, kişiliği ve ilgileri, tutum ve duyguları) kişilerin kendilerine özgü özellikleridir.

Geri kalan değişkenler ise, alıcı ve gönderici arasındaki ortak tecrübelerin sonucu olarak güçlenir.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

İletişim kanalına bağlı olan faktörler de iletişimi etkileyen diğer

etmenleri içermektedir. Etkili bir iletişim sürecinin yaşanabilmesi için iletişimin kurulduğu ortam ve kullanılan yöntemler büyük önem

taşımaktadır.

İletişim sözlü ya da yazılı olarak, jest mimik ve hareketler kullanılarak ya da elektronik ortam yoluyla gerçekleştirilebilir. Bu doğrudan kişilerin

tercihine bağlıdır. Bu kanalın seçimi alıcının mesajı nasıl anladığını doğrudan etkileyecektir. Gönderici, alıcının mesajı etkili bir şekilde

anlayacağı yöntem ya da ortamı seçerse, yani doğru kanalı seçerse etkili

bir iletişimden söz edilebilir.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Bu üç boyutun dışında iletişimi doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen bir çok farklı etmen vardır. Bu etmenler hangi ortamdaki iletişim için konuşulduğuna bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Örneğim toplumsal ya da kişiler arası iletişim bağlamında baktığımızda kültür kavramı en önemli değişkenlerden biri haline gelmektedir.

İletişim sürecinde alıcının kültürel ortamı iletişimi etkileyen faktörler arasındadır.

Ancak kültürden ya da değer yargılardan kaynaklanan farklılıkları üstünlük olarak değil zenginlik olarak kabullenmek sürecin sağlıklı şekilde işlemesine katkıda

bulunacaktır.

Kültürel farklılıklar iletişimi olumlu yönde de etkileyebilir olumsuz yönde de etkileyebilir.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

İletişim kurduğunuz insanların kültürel farklılıkları hakkında ne kadar çok bilgi sahibi olunursa o kadar sağlıklı iletişim kurulabilir. Bunun nedeni bu bilgilerin kurulacak olan iletişimin kurulacağına önceden karar vermekte yardımcı olması ve karşıdan gelecek olan tepkilerin ne anlama geldiği konusunda öngörüde bulunabilme imkanı sağlamasıdır.

Örneğin bireyselliğin yüksek olduğu toplumlarda, doğrudan iletişim daha fazla tercih edilmektedir. Ya da bir toplumda yemekten sonra çatal bıçağı tabağın üzerinde bırakmak teşekkür etmek anlamına gelirken başka bir kültürde aynı davranış yemeği beğenmemek anlamına gelebilir.

Her kültürde, iletişimin görev ve ilişki boyutunda bir denge vardır. ektedir.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

İletişim genel olarak değerlendirildiğinde empati, saygı, saydamlık,

bireysel ve toplumsal farklılıklar, zaman, bakış açısı, önyargılar, dinleme yöntemleri, kişiler arası ilişkiler, eleştirel düşünce, güven duygusu gibi bir çok farklı kavram ve süreç kurulan iletişimi olumlu ya da olumsuz, hatta hem olumlu hem olumsuz olarak etkileyebilir.

Bu genel kavramların dışında ise çocukla iletişim sürecini etkileyen farklı kavramlar da yer almaktadır.

Bu kavramlar çocuğun gelişim özelliklerinden tutun da empati, saygı

kabullenme gibi bir çok başlıktan oluşmaktadır.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Kabul:

Kişiler arası iletişim sürecinde temel ilke insanları kendilerine özgü

niteliklerle kabul edebilmektir. Çocuklarla iletişim kurarken çocuğu bir

birey olarak artıları eksileri farklılıkları ile duygu ve düşüncelerinde özgür

olduklarını kabul etmek gerekir.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Dinleme:

Dinleme, anlatılanların alıcı tarafından göndericinin söylemek istediği şekilde anlaşılması ve kendisi için ne anlama geldiğini bilmesidir.

Dinleme üç ayrı süreci içerisinde barındırır. Bunlardan birincisi sözel ya da sözel olmayan mesajları seçmek, ikincisi bu mesajları seçmek onları anlamak ve anlamlandırmak, üçüncüsü ise bu mesajlara karşılık

vermektir.

Çocuklarla kurulan iletişimde çocuğu doğru şekilde dinlemek oldukça

önem taşımaktadır. Çocuğu doğru şekilde dinlemek çocuk ile kurulacak

olan iletişimde önemli rol oynamaktadır. Öyle ki çocuk dinlendiğinde

aynı zamanda değer gördüğünü de hissedecektir.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Empati:

Bir çocuğa onu anladığınızı hissettirmek için yalnızca onu dinlemek yeterli değildir. Aynı zamanda onu dinlerken ona onu anladığınızı da

hissettirmeniz gerekir. Bunun en doğru yolu onun ile empati kurmaktan geçmektedir.

Empatinin ilk belirtileri bebeklik dönemine kadar uzanmaktadır. Aynı

zamanda sağlıklı iletişim kurmanın koşulların biri empati kurmaktır. , Hangi yaşta olunursa olunsun empatik anlayış biçimi insanları birbirine

yakınlaştırır ve iletişimi kolaylaştırır. Bu nedenle çocuklarla kurulan

iletişimde empati daha büyük bir öneme sahiptir.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Dürüst Olmak:

Kurulan her iletişimde olduğu gibi çocuklarla kurulan iletişimde de

dürüst olmak ve ne hissediliyorsa karşı tarafa doğru bir şekilde aktarmak önemlidir. İletişimde dürüst olunmaması durumunda iletişimin

kurulduğu anda ya da sonrasında olumsuz bir iletişim sürecine girilmesi

muhtemeldir.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Beden Dili:

İletişim kurarken mesajın iletilme yöntemlerinden biri de beden dilidir.

Çocuklara mesajın doğrun bir şekilde iletilmesi için ve çocuğun mesajı doğru şekilde yorumlayabilmesi için beden diline ihtiyaç duyulmaktadır.

Söylenilen sözlerin ya da verilmek istenilen mesajın beden dili ile desteklenmesi oldukça önemlidir.

Aynı şekilde dilin yetmediği yerde de yetişkin beden dilini kullanırsa

çocukla sağlıklı bir iletişim kurabilir.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Saydamlık:

Saydamlığın tanımına baktığımızda açıklık, doğruluk, içtenlik gibi

anlamlara geldiği görülmektedir. İlişkilerde içten olmak ilişkinin ömrünü uzatmaktadır.

Çocuklar özel bir grup olarak kişisin kendilerine karşı ne kadar içten olduğunu çok kolay anlayabilmekte ve kurdukları iletişimi de bu

doğrultuda yönetmektedir. Çocuklara karşı ne kadar saydam olunursa çocuğun iletişim kurduğu kişiye olan güveni o derece artar. Bu sayede de sağlıklı iletişim daha kolay kurulur. Bu nedenle çocuklarla kurulan

iletişimde saydamlık ve net olmak esastır.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Algı:

Algının tanımını yaşananları şekillendiren süreç olarak tanımlamak yanlış olmayacaktır. Duyu organlarımıza ulaşan veriler algı sayesinde

anlamlandırılır ve algı olmadan duyularımızın bir anlamı yoktur.

İletişim kanalları aracılığı ile duyu organlarımız tarafından gelen bilgiler alıcıda yani çocukta algılanmadığı sürece iletişimin gerçekleşmesi

mümkün değildir.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

İletişimde Çocuğun Gelişiminin Rolü:

Çocukla kurulan iletişimde temel amaçlardan bir tanesi çocukta sağlıklı bir kişilik oluşturmaktır. Kişiliğin ise temelleri ilk 5-6 yaşta atılır ve özellikle bu süreçte çocuk ile kurulacak olan sağlıklı iletişim çocuğun gelişiminde önemli bir etki bırakacaktır.

Bu yaş grubunda çocukların hem niceliksel hem niteliksel olarak iletişime geçtikleri kişiler anne, baba ve öğretmenleridir.

Bu grupların çocuklar ile iletişime geçerken çocuğun gelişimsel özelliklerini

bilmeli ve çağına, gelişim döneminin özelliklerine uygun yöntem ve kanallar

tercih etmesi çocuğun gelişimi için ve iletişimin niteliği için önem taşımaktadır.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Örneğin okul öncesi dönemde olan bir çocuk ile iletişime giren anne, bu yaş grubunda yalan söyleme davranışının sıklıkla görüldüğünü ve bu

yalan söyleme davranışının kişilik problemlerinden kaynaklanmadığını, dönemin normal özelliği olduğunu biliyorsa çocuk ile doğru ve sağlıklı bir iletişim kurabilir. Ancak bu anne yalan söylemenin bu yaşın gelişimsel bir özelliği olduğunu bilmemesi durumunda çocuk ile doğru ve sağlıklı bir iletişim kuramaz. Bu durumda anne ya bu davranışı görmezden gelerek, tepki vermeyerek davranışın pekişmesini destekleyebilir. Ya da tam tersi olarak çocuğa aşırı, eleştirel ve suçlayıcı tepkiler vererek çocuğun

gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek bir sürece girebilir.

İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

Çocukla doğru ve sağlıklı bir iletişim kurabilmek için;

- İletişime geçilecek olan çocuğun gelişimsel özelliklerini bilmek - Normal gelişim örüntüsü hakkında bilgi sahibi olmak

- İletişimdeki temel koşulları anlayarak uygulamak oldukça önemlidir.

Kaynakça

Akoğuz, M. 2002. İletişim Becerilerinin Geliştirilmesinde Yaratıcı Dramanın Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. Ankara

Temiz, G. (2014). Anne Çocuk İletişim Becerileri Eğitiminin Çocukların Duyguları Tanıma Ve İfade Etme Becerilerine Etkisi. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi.

Konya.

Basit, O. (2017). Çocuktan Anneye Yaklaşımıyla Uygulanan İletişim Eğitiminin Anne Çocuk İletişimine Etkisinin İncelenmesi. Gazi Üniversitesi. Ankara.

Doğan, S. (2019). Problem Çözme Becerileri ve Akıllı Telefon Bağımlılığı Belirtilerinin Ebeveyn Çocuk İletişimi Üzerindeki Etkisi. Beykent Üniversitesi.

İstanbul.

Dere Çiftçi, H. (2014). İletişim ve Temel Kavramlar. Her Yönü ile Okul Öncesi Eğitim – Etkili İletişim. Ed.: Prof. Dr. F. Abide Güngör Aytar. Hedef Cs. Basın Yayın. Ankara.

Körükçü, Ö. (2017). Çocukla İletişimde Temel Koşullar. Çocuk ve İletişim. Ed.: Prof. Dr. Neriman Aral. Vize Basın Yayın. Ankara.

Tayfun, R. (2007). Etkili iletişim ve beden dili. Nobel Basım Evi. Ankara.

Yüksel, Y., Durna, T. Ulusal Kültürün İletişim, Liderlik, Performans Ve Motivasyona Etkisi Ve Yönetim Modellerinin Kültürler Arası Uygulanabilirliği. İletişim Çalışmaları Dergisi, 5(2), 75-100.

Can, H., (1999). Organizasyon ve Yönetim. 5.Baskı, Siyasal Basımevi, Ankara. s. 256.

Azizoğlu, R.O. (2011). Kültürün Örgütsel İletişim Üzerine Etkisi: İki Farklı Ülkede Faaliyet Gösteren İki İşletme Arasında Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. Ankara

Temiz, G. (2014). Anne Çocuk İletişim Becerileri Eğitiminin Çocukların Duyguları Tanıma Ve İfade Etme Becerilerine Etkisi. Selçuk Üniversitesi. Konya.