ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ
DOÇ. DR. PERİCAN BAYAR
GİZLİ GÜNDEMLER
Otobüste şöyle söylendiğine kulak misafiri olmuşsunuzdur: her akşam ben temizlik
yaparken o gözünü televizyona dikiyor. Bütün gün çalıştığını söylüyor. Çalışmak nedir
bilmiyor. Alışverişi, çocukların tüm bakımını, üç öğün yemeği, temizliği hep ben yapıyorum.
Şikayet ettiğimde ise “dinlenmek için kendine vakit ayır” diyor. Ama ben bir işi yaptığımda onu doğru yapmalıyım “ sanırım ben fazla iyiyim”.
Ya da
Bir çifti eve yemeğe davet ettiniz. Erkek sanki podyumdaymış gibi masada dimdik oturur.
Politika hakkında uzun uzun konuşmaya
başlar, konu ekonomiye gelir, altın standardı tartışılır, derken spora, oradan gelişime,
ekolojiye vb ve akşam yemeğiniz uzun bir derse dönüşür.
Bu tür insanlar tanımışsınızdır. Hikayelerinin ve sözlerinin konusu hep aynıdır. HEP AYNI
GİZLİ GÜNDEMDİR. Amaç onların iyi, akıllı, suçsuz, incinmez vb olduklarını kanıtlamaktır.
İnsanlar kendilerini iyi göstermek için GİZLİ GÜNDEMLER kullanırlar.
GİZLİ GÜNDEMLER YAKINLIĞI ÖLDÜRÜR, HİÇ KİMSE GERÇEK SİZİ GÖREMEZ.
İnsanların duyduğu, özenle şekillenmiş
hikayeler ve hesaplanan sözlerdir. İnsanlar sizin ne kadar cesur olduğunuzu, çaresiz olduğunuzu ya da kırılgan olduğunuzu duyarlar.
Küçük öyküleriniz hep aynı noktaya mı değiniyor?
Sürekli bir şeyler mi kanıtlamaya çalışıyorsunuz?
SEKİZ ÖNEMLİ GİZLİ GÜNDEM
1. Ben iyiyim
2. Ben iyiyim( sen değilsin) 3. Sen iyisin( ben değilim) 4. Çaresizim, acı çekiyorum 5. Ben suçsuzum
6. Kırılganım
7. Ben güçlüyüm
8. Ben her şeyi bilirim
BEN İYİYİM
Siz bütün hikayelerin kahramanısınızdır. Her öykü en çok değer verdiğiniz özelliklere
değinir. İnsanların sizin servetinizi ya da
gücünüzü bilmesini istiyorsanız, hikayeleriniz bunları anlatır.
BAZI TİPİK BEN İYİYİM İLETİLERİ
Ben dürüstüm Ben çalışkanım Ben yürekliyim Ben sadığım Ben cömerdim Ben hırslıyım Ben başarılıyım Ben etkiliyim Ben varlıklıyım Ben fedakarım
Herkes biraz yapmacıktır. Ancak ben iyiyim gündemi bundan daha fazladır. Yalnızca
istediğiniz kısımların görülebileceği şekilde kendinizi çarpıtmaktır.
BEN İYİYİM GÜNDEMİNİN İKİ BÜYÜK DEJAVANTAJI VARDIR.
1)İnsanlara yakınlaşmanız zordur. Çünkü, insanlar sizi ben iyiyim hikayelerinizle tanıyordur.
2)Ayrıca insanlar hep aynı hikayeyi duymaktan sıkılırlar,bıkarlar.
BEN İYİYİM( AMA SEN DEĞİLSİN)
Bu gündemi kendinizin iyi olduğunu diğer herkesin kötü olduğunu göstererek
kanıtlarsınız. “herkes aptal, yeteneksiz, bencil, mantıksız, tembel vb. ama ben
değilim”. Her hikaye bu konunun değişik biçimleridir.
Örneğin: danışmanı ben olmasam da öğrenciyle ilgilenir, yardımcı olurum. Diğerleri öyle
yapıyor mu? Tabii ki hayır.
Ben iyiyim ama sen değilsin’in farklı biçimleri:
İmalı eleştiri: ne kadar çok çalışmış olduğunuza dikkati çekersiniz. Böylece diğer kişinin ne
kadar tembel olduğuna dikkat çekmiş olursunuz.
Benlik saygınızı şişirebilir, ancak bunun için bedel ödersiniz. Çevrenizdekiler kendilerini tehdit altında ya da tarafınızdan
küçümsenmiş hissederler ve bir süre sonra kendilerini savunmak için manevralar
yapmaya başlarlar.
SEN İYİSİN( BEN DEĞİLİM)
Bu gündemin en basit biçimi yağcılıktır. Daha karmaşık biçimlerde akıllı, güzel ya da güçlü insanlara duyulan hayranlık vardır.
Hayranlık daha çok karşılaştırma yoluyla kendini küçük düşürme şeklinde olur.
Örn: keşke sendeki yüreklilik ve kararlılık bende olsaydı, her şeyi mahvetmekten çok korkuyorum.
Bazen öfke ve reddedilmenin önüne geçmek için bir strateji olarak kullanılabilir.
Kendini zaten aşağılayan bir kişiye nasıl öfkelenebilirsiniz ki?
Ya da depresif insan gündemi olabilir. Temel ifadesi şudur; ben hatalıyım, kötüyüm,
aptalım, sıkıcıyım, sevilmeye değmez biriyim, bana acıyın. Alkolikler, kumarbazlar, kur
yapan eşler, reddedilmeyi engellemek için bunu kullanırlar.
ÇARESİZİM, ACI ÇEKİYORUM
Bu kurbanların gündemidir. Anlatılan
hikayelerde şansızlık, adaletsizlik ve istismara vurgu vardır.
Çabalayan, kurtulamayan, umudu olmayan, bir şeylere katlanan biriyle ilgilidir. Kişi burada bu acıyla benden bir şey istemeyin, beni bir şeyden sorumlu tutmayın mesajını veriyor.
Klasik bir çaresizim, acı çekiyorum tipinde
neden hep bunlar benim başıma geliyor sorgusu vardır. Çaresizim acı çekiyorum gündemi,
korkunç gelen yeni çözümleri saf dışı
bırakmak için ya da önemli bir karar vermeyi gerçekleştirecek acıyı kabullenmek için
idealdir.
Ben çirkinim, hastayım, çok sinirliyim ifadeleri değişimi sonsuza dek erteleyecektir.
BEN SUÇSUZUM
Bu gündem bir şeyler yolunda gitmediğinde tercih edilir. Hatalarına binlerce bahane bulan insanlar birilerini ya da birşeyleri suçlayarak rol yaparlar.
Temel ifadeleri ise “ ben yapmadım”dır. Acı dolu evlilikler genelde ben suçsuzum
gündemini doğurur. Her iki eşte bak bana neler yaptırdın demeye çalışmaktadır.
“çocuklarla yeterince ilgilenmedi” , “evine zamanında gelmedi” vb kullanırlar.
Hiçbir şeyden sorumlu olmamanız için aldığınız psikolojik bir güvencedir.
KIRILGANIM
Kırılganım durumunda temel ifade şudur. “ beni incitme” bu ifade geçmişte nasıl
aldatıldığınızı ve yaralandığınızı anlatarak ortaya çıkarılır.
Korunmaya gereksinim duyduğunuzu ve bütün gerçekleri duyamadığınızın açıkça belirtisidir.
Yumuşak bir sesle konuşursunuz ve
savunmasızlığınız genellikle çok çekici görünür.
Örn: lütfen ağlama yine o baş ağrılarımdan birisi başlıyor.
BEN GÜÇLÜYÜM
Hayatta hem fiziksel hem de psikolojik olarak kendi yolunuzu zorlarsınız. Örn: hem ağır bir yükü olan bir üniversite öğrencisi, hem de
tam zamanlı bir iş sahibisinizdir.
Bu gündemde tipik bir konuşma; yaptığınız ve yapmakta olduğunuz şeyleri saymaktan geçer.
Bunun karşılığı takdir edilmek ve eleştirilmeme garantisidir.
BEN HER ŞEYİ BİLİRİM
Bu gündem, bu bölümün başında anlatılan akşam yemeğinde bitmeyen bir ders veren misafirin gündemidir. Konuşmanın amacı, bilgilendirmek ya da eğlendirmek değil, ne kadar çok şey bildiğinizi göstermektir.
Bu gündem; etkilenebilecek ya da gözü
korkutabilecek gençlerleyken çok işe yarar.
Asıl işlevi ise, bir şeyi bilmediğiniz ya da
başarılı olmadığınız için duyacağınız utancı önceden engellemektir.
