MUHASEBE UYGULAMALARI

(1)

T.C. ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ YAYINI NO: 2648 AÇIKÖ⁄RET‹M FAKÜLTES‹ YAYINI NO: 1614

MUHASEBE UYGULAMALARI

Yazarlar

Prof.Dr. Dursun ARIKBO⁄A (Ünite 1-5) Prof.Dr. Necdet SA⁄LAM (Ünite 6-8)

Editör

Prof.Dr. Nurten ERDO⁄AN

ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹

(2)

Bu kitab›n bas›m, yay›m ve sat›fl haklar› Anadolu Üniversitesine aittir.

“Uzaktan Ö¤retim” tekni¤ine uygun olarak haz›rlanan bu kitab›n bütün haklar› sakl›d›r.

‹lgili kurulufltan izin almadan kitab›n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay›t veya baflka flekillerde ço¤alt›lamaz, bas›lamaz ve da¤›t›lamaz.

No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without

permission in writing from the University.

UZAKTAN Ö⁄RET‹M TASARIM B‹R‹M‹

Genel Koordinatör Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Genel Koordinatör Yard›mc›s›

Yrd.Doç.Dr. ‹rem Erdem Ayd›n Ö¤retim Tasar›mc›lar›

Prof.Dr. Cengiz Hakan Ayd›n Yrd.Doç.Dr. Evrim Genç Kumtepe

Grafik Tasar›m Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö¤r.Gör. Cemalettin Y›ld›z

Ö¤r.Gör. Nilgün Salur Dil Yaz›m Dan›flman›

Okt. Nurdan Söker Grafikerler Ayflegül Dibek Hilal Küçükda¤aflan Kitap Koordinasyon Birimi

Uzm. Nermin Özgür Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö¤r.Gör. Cemalettin Y›ld›z

Dizgi

Aç›kö¤retim Fakültesi Dizgi Ekibi Muhasebe Uygulamalar›

ISBN 978-975-06-1315-9

2. Bask›

Bu kitap ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ Web-Ofset Tesislerinde 4.000 adet bas›lm›flt›r.

ESK‹fiEH‹R, Temmuz 2013

(3)

‹çindekiler

Önsöz ... ix

Dönem Sonu ‹fllemleri ... 2

G‹R‹fi ... 3

ENVANTER‹N TANIMI VE GEREKL‹L‹⁄‹... 3

Envanter Ç›karma Zaman› ve Envanter Türleri... 4

ENVANTER ‹fiLEMLER‹N‹N KAPSAMI... 4

Muhasebe D›fl› Envanter ‹fllemleri... 5

Muhasebe ‹çi Envanter ‹fllemleri ... 7

DE⁄ERLEME ‹LE ‹LG‹L‹ DÜZENLEMELER ... 7

Türk Ticaret Kanunu’nda De¤erleme ... 7

Vergi Usul Kanunu’nda De¤erleme ve De¤erleme Ölçüleri ... 8

Maliyet Bedeli (VUK Madde 262) ... 8

Borsa Rayici (VUK Madde 263) ... 9

Tasarruf De¤eri (VUK Madde 264) ... 9

Mukayyet De¤er (VUK Madde 265)... 9

‹tibari De¤er (VUK Madde 266)... 9

Rayiç Bedel (VUK Mükerrer Madde 266)... 9

Emsal Bedeli ve Emsal Ücreti (VUK Madde 267) ... 10

Vergi De¤eri (VUK Madde 268)... 10

Türkiye Muhasebe Standartlar›nda De¤erleme ... 10

Maliyet Bedeli... 11

Gerçe¤e Uygun De¤er ... 11

Net Gerçekleflebilir De¤er ... 11

Kullan›m De¤eri ... 11

Geri Kazan›labilir Tutar... 11

‹flletmeye Özgü De¤er ... 11

T‹CAR‹ KÂR VE MAL‹ KÂR... 11

Özet... 13

Kendimizi S›nayal›m... 14

Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ... 15

S›ra Sizde Yan›t Anahtar› ... 15

Yararlan›lan Kaynaklar... 15

Dönen Varl›klar›n Dönem Sonu ‹fllemleri ... 16

G‹R‹fi ... 17

HAZIR DE⁄ERLER... 17

Kasa... 17

Türk Liras› Kasas› ... 17

Yabanc› Para Kasas›... 20

Bankalar... 21

Banka ile ‹flletmenin Kay›tlar›n›n Uyumlaflt›r›lmas› ... 21

‹flletme Lehine ‹fllemifl Olan Faizler... 22

Yabanc› Para Cinsinden Mevduat›n De¤erlemesi ... 22

MENKUL KIYMETLER ... 23

Menkul K›ymetlerin De¤erlemesi... 23

T‹CAR‹ ALACAKLAR... 25

‹çindekiler iii

1. ÜN‹TE

2. ÜN‹TE

(4)

Senetsiz Alacaklar... 25

Senetli Alacaklar ... 26

Reeskont Tutar›n›n Hesaplanmas› ve Muhasebe Kayd›... 27

fiÜPHEL‹ ALACAKLAR... 28

DE⁄ERS‹Z ALACAKLAR... 29

STOKLAR ... 30

Stoklarda Maliyet ... 30

Stoklar ve Brüt Sat›fl Kâr› ‹liflkisi ... 30

STOKLARIN SAYIMI VE DE⁄ERLEMES‹... 31

Gerçek (Spesifik) Maliyet Yöntemi ... 32

Varsay›l› Mal Ak›fl› Yöntemleri ... 32

Aral›kl› Envanterde Varsay›l› Maliyet Ak›fl Yöntemleri ... 33

Ortalama Maliyet ... 33

F‹FO (First-In, First-Out) ‹lk Giren ‹lk Ç›kar Yöntemi ... 34

L‹FO (Last-In, First-Out) Son Giren ‹lk Ç›kar Yöntemi ... 35

Sürekli Envanterde Varsay›l› Maliyet Ak›fl Yöntemleri... 35

Ortalama Maliyet Yöntemi... 36

F‹FO (First-In, First-Out) ‹lk Giren ‹lk Ç›kar Yöntemi ... 36

L‹FO (Last-In, First-Out) Son Giren ‹lk Ç›kar Yöntemi ... 37

STOK DE⁄ER DÜfiÜKLÜ⁄Ü ... 38

Özet ... 40

Kendimizi S›nayal›m ... 41

Duran Varl›klar›n Dönem Sonu ‹fllemleri ... 44

G‹R‹fi ... 45

UZUN VADEL‹ ALACAKLAR... 45

MAL‹ DURAN VARLIKLAR... 46

Mali Duran Varl›klar›n De¤erlenmesi ... 47

MADD‹ DURAN VARLIKLAR ... 47

Maddi Duran Varl›klarda Maliyet ... 47

Maddi Duran Varl›klarda Amortisman ... 51

Amortisman Hesaplamas›na Etki Eden Faktörler ... 51

Amortisman Hesaplama Yöntemleri ... 52

Normal Amortisman ... 52

H›zland›r›lm›fl Amortisman ... 53

Azalan Bakiyeler Yöntemi ... 53

K›st Amortisman ... 56

Amortismanlar›n Muhasebelefltirilmesi... 57

Maddi Duran Varl›k Sat›fl›... 57

MADD‹ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR... 58

Haklar... 59

fierefiye ... 60

Kurulufl ve Örgütlenme Giderleri... 61

Araflt›rma ve Gelifltirme Giderleri... 61

Özel Maliyetler ... 61

Özet ... 63

‹çindekiler

iv

3. ÜN‹TE

(5)

Yabanc› Kaynaklar ve Öz Kaynaklar›n Dönem Sonu ‹fllemleri ... 66

G‹R‹fi ... 67

YABANCI KAYNAKLAR ... 67

T‹CAR‹ BORÇLAR... 67

Sat›c›lar... 67

Borç Senetleri ... 68

MAL‹ BORÇLAR... 70

Banka Kredileri... 70

Yabanc› Para Cinsinden Al›nan Krediler ... 70

Dönem Sonu Faiz Tahakkuku... 70

Vadeleri Bir Y›l›n Alt›na Düflen Krediler ... 71

Ç›kar›lm›fl Tahviller ... 71

Tahvil Türleri... 72

‹skontolu Tahvil ‹hrac›... 72

Eflit Payl› Yöntem ... 73

Efektif (Etkin) Faiz Yöntemi... 73

Primli Tahvil ‹hrac›... 74

ÖZ KAYNAKLAR ... 76

Dönem Net Kâr› ... 76

Yedekler ... 78

Kâr Yedekleri ... 79

Sermaye Yedekleri ... 80

Özet ... 81

Gelir ve Giderlerin Dönem Sonu ‹fllemleri ve Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi... 84

G‹R‹fi ... 85

HATALI KAYITLARIN TESP‹T‹ VE DÜZELT‹LMES‹ ... 85

DÖNEMSELL‹K ‹LKES‹ BAKIMINDAN KONTROL ... 86

Peflin Ödenen Giderler ... 86

Peflin Tahsil Edilen Gelirler ... 90

G‹DER HESAPLARININ GEL‹R TABLOSU HESAPLARINA YANSITILMASI... 90

GEL‹R VE G‹DERLER‹N KAPATILMASI ... 93

VERG‹ MATRAHININ (MAL‹ KÂRIN) SAPTANMASI... 95

F‹NANSAL TABLOLARIN DÜZENLENMES‹ VE B‹R UYGULAMA ... 96

Uygulama... 97

Giderlerin Gelir Tablosu Hesaplar›na Yans›t›lmas›... 101

Gelir ve Giderlerin Kâr - Zarar Hesab›na Devir Kayd›... 102

Yans›tma Hesaplar›n›n Kapat›lmas›... 103

Genel Kesin Mizan Ç›kar›lmas› ... 104

‹çindekiler v

4. ÜN‹TE

5. ÜN‹TE

(6)

Kapan›fl Kayd› ... 105

Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi... 106

Özet... 107

Ticaret fiirketlerinde Kurulufl ‹fllemleri ve Sermaye De¤ifliklikleri... 112

G‹R‹fi ... 113

fi‹RKET KAVRAMI VE fi‹RKET TÜRLER‹... 113

fiah›s fiirketleri ... 113

Kolektif fiirketler... 114

Komandit fiirket... 114

Sermaye fiirketleri... 115

Anonim fiirket... 115

Limitet fiirketler ... 116

Kooperatifler... 117

fi‹RKETLER‹N DEFTER TUTMA YÜKÜMLÜLÜ⁄Ü VE F‹NANSAL TABLOLAR... 118

fiAHIS fi‹RKETLER‹NDE KURULUfi ‹fiLEMLER‹ ... 119

Kolektif fiirketin Kurulufl ‹fllemleri ve Muhasebe Kay›tlar›... 119

Kurulufl ‹fllemlerinin Muhasebe Kay›tlar›... 119

Komandit fiirketlerde Kurulufl ‹fllemleri ve Muhasebe Kay›tlar›... 122

Kurulufl ‹fllemlerinin Muhasebe Kay›tlar› ... 122

fiAHIS fi‹RKETLER‹NDE SERMAYE DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹... 124

Sermaye Art›r›m›... 124

Sermayenin Azalt›lmas› ... 125

SERMAYE fi‹RKETLER‹NDE KURULUfi ‹fiLEMLER‹ ... 125

Anonim fiirketlerde Kurulufl ‹fllemleri ve Muhasebe Kay›tlar›... 125

Anonim fiirketin Kurulufl ‹fllemlerinin Muhasebe Kay›tlar›... 127

Limitet fiirketlerde Kurulufl ‹fllemleri ve Muhasebe Kay›tlar›... 131

Limitet fiirket Kurulufl ‹fllemlerinin Muhasebe Kay›tlar›... 132

SERMAYE fi‹RKETLER‹NDE SERMAYE DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ ... 134

Anonim fiirketlerde Sermaye De¤ifliklikleri ... 134

Sermaye Art›rma ‹fllemleri ve Muhasebe Kay›tlar› ... 134

Sermaye Azalt›lmas› ‹fllemleri ve Muhasebe Kay›tlar›... 138

Limitet fiirketlerde Sermaye De¤ifliklikleri ... 139

Sermaye Art›rma ‹fllemleri ve Muhasebe Kay›tlar› ... 139

Sermaye Azalt›lmas› ve Muhasebe Kay›tlar› ... 140

Özet ... 141

Okuma Parças› ... 143

‹çindekiler

vi

6. ÜN‹TE

(7)

Ticaret fiirketlerinde Kâr ve Zarar Da¤›t›m› ... 146

G‹R‹fi ... 147

fiAHIS fi‹RKETLER‹NDE KÂR VE ZARAR DA⁄ITIMI ... 147

Kolektif fiirketlerde Kâr ve Zarar Da¤›t›m› ... 147

Kâr Da¤›t›m› ... 147

Ortaklar›n Kâr Paylar›n› Sermayeye Eklemeleri ... 152

Zarar Da¤›t›m› ... 153

Zarar Nedeniyle Sermaye Azalt›lmas› ... 155

Komandit fiirkette Kâr ve Zarar Da¤›t›m› ... 156

Kâr da¤›t›m› ... 156

Zarar Da¤›t›m› ... 156

SERMAYE fi‹RKETLER‹NDE KÂR VE ZARAR DA⁄ITIMI ... 157

Anonim fiirketlerde Kâr Da¤›t›m› ... 159

Yedek Akçeler... 160

Da¤›t›lacak Kâr Paylar› ... 161

Kâr Da¤›t›m›n›n Hesaplanmas› ve Muhasebelefltirilmesi ... 162

Anonim fiirketlerde Zarar Da¤›t›m› ... 164

Limitet fiirketlerde Kâr ve Zarar Da¤›t›m› ... 165

Özet ... 169

Okuma Parças› ... 171

fiirketlerde Tasfiye ve Birleflme... 174

G‹R‹fi ... 175

fi‹RKETLERDE TASF‹YE ... 175

fiah›s fiirketlerinde Tasfiye ‹fllemleri ve Kay›tlar›... 175

fiah›s fiirketlerinde Tasfiye Memuru... 176

Tasfiye Memurlar›n›n Yapaca¤› ‹fller... 177

Tasfiye ‹fllemlerinin Muhasebe Kay›tlar› ... 178

Sermaye fiirketlerinde Tasfiye ‹fllemleri ve Kay›tlar›... 181

Limitet fiirketlerde Tasfiye ... 181

Anonim fiirketlerde Tasfiye ... 181

Tasfiye ‹fllemleri ... 182

Tasfiye Memuru Atanmas› ve Görevden Al›nmas›... 182

Tasfiye Memurlar›n›n Yetki ve Sorumluluklar›... 182

Tasfiyede Tasfiye Memurlar›n›n Yapacaklar› ‹fller ... 183

Tasfiye ‹fllemlerinin Muhasebe Kay›tlar› ... 184

fi‹RKETLERDE B‹RLEfiME ... 188

Birleflme Kavram› ve ‹lkeleri ... 188

Birleflmede Ortakl›k Paylar› ve Haklar› ... 189

Ayr›lma Akçesi... 189

Birleflme fiekli ... 190

Birleflme ‹fllemleri ... 190

Birleflme Karar›... 190

Birleflme Sözleflmesi... 191

Birleflme Raporu... 191

‹çindekiler vii

7. ÜN‹TE

8. ÜN‹TE

(8)

Ortaklar›n ‹nceleme Hakk› ve Mal Varl›¤›nda De¤ifliklikler ... 192

Birleflmenin Ticaret Siciline Tescili ... 192

Birleflmede Ara Bilanço ... 193

Sermaye fiirketlerinin Kolaylaflt›r›lm›fl fiekilde Birleflmesi... 193

Birleflme Oran› ve De¤ifltirme Oran› ... 193

Özet ... 198

‹çindekiler

viii

(9)

Önsöz

Aç›kö¤retim ‹ktisat Fakültesi 2. S›n›f program›nda yer alan Muhasebe Uygula- malar› dersine iliflkin olan bu kitab›n 1-5. üniteleri dönem sonu ifllemlerine ayr›l- m›fl olup, kalan üç ünite flirketler muhasebesine iliflkindir.

Genel muhasebe I ve II derslerine iliflkin kitaplarda iflletmelerin dönem bafl› ve dönem içi muhasebe ifllemleri incelenmiflti. Bu kitap onlar›n devam› niteli¤inde olup, dönem sonu ifllemlerini kapsamaktad›r. Böylelikle bir iflletmenin bir dönem- lik muhasebe ifllemlerinin tamamlanmas› amaçlanm›flt›r.

Bir dönemin sona ermesi için o döneme iliflkin finansal tablolar›n, finansal durum tablosu ve gelir tablosunun düzenlenmesi ve söz konusu tablolar›n ilgili kiflilere yararl› olabilmesi için do¤ru, güvenilir, yans›z bilgileri içermesi gerekir. Tab- lolar›n bu niteliklere sahip olabilmesinde dönem sonunda yap›lan envanter ifllemlerinin önemi büyüktür. Dönem sonu ifllemleri incelenirken TMS’lar›na da s›n›rl›

olarak yer verilmifltir.

Kitab›n son üç ünitesinde ise flirketlerde kurulufl, sermaye de¤ifliklikleri, kâr da¤›t›m›, tasfiye ve birlefleme konular› yeni TTK dikkate al›narak incelenmifltir.

Editör

Prof.Dr. Nurten ERDO⁄AN

Önsöz ix

(10)

Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra;

Envanter ifllemlerini tan›mlayabilecek, Say›m ve de¤erlemeyi iliflkilendirebilecek,

Vergi Usul Kanunu’nda geçen de¤erleme ölçülerini tan›mlayabilecek, Türkiye Muhasebe Standartlar›’nda kullan›lan de¤erleme ölçülerini tan›mlayabilecek ve Vergi Usul Kanunu’nda geçen de¤erleme ölçüleri ile k›yaslayabilecek bilgi ve beceriler kazanabileceksiniz.

‹çindekiler

• Envanter

• Envanter ç›karmak

• Say›m

• De¤erleme

• Envanter listeleri

• Envanter defteri

• Muhasebe d›fl› envanter

• Muhasebe içi envanter

• Dönem sonu kay›tlar›

• De¤erleme ölçüleri

Anahtar Kavramlar Amaçlar›m›z

N N N N

1 MUHASEBE UYGULAMALARI

Muhasebe

Uygulamalar› Dönem Sonu ‹fllemleri

• G‹R‹fi

• ENVANTER‹N TANIMI VE GEREKL‹L‹⁄‹

• ENVANTER ‹fiLEMLER‹N‹N KAPSAMI

• DE⁄ERLEME ‹LE ‹LG‹L‹

DÜZENLEMELER

• T‹CAR‹ KÂR VE MAL‹ KÂR

(11)

G‹R‹fi

‹flletmelerin süreklilik kavram› gere¤i sonsuz kabul edilen yaflamlar›, belirli dö- nemlere bölünür ve iflletmeler her döneme iliflkin olarak finansal durumlar›n›n ve baflar›mlar›n›n ne oldu¤unu görmek isterler. Bu bilgiler ancak finansal durum tablosu da denen bilanço ve gelir tablosunun düzenlenmesi ile olanakl›d›r. Söz konusu finansal tablolar›n, iflletmenin gerçek finansal durumunu ve kâr-zarar›n› göste- rebilmeleri için dönem sonunda envanter ifllemleri ad› verilen ifllemlerin yap›lma- s› gereklidir.

ENVANTER‹N TANIMI VE GEREKL‹L‹⁄‹

‹flletmelerin kâr›n›n belirlenebilmesi için iflletmenin varl›klar›n›n, alacak ve borçla- r›n›n tespit edilmesi, de¤erlenmesi, gelir ve giderlerinin vergi kanunlar› ve dönem- sellik ilkesi aç›s›ndan incelenmesi gerekir. ‹flletmelerin faaliyet sonuçlar› genellik- le bir takvim y›l› olarak kabul edilen muhasebe dönemlerine göre belirlenir. ‹flletmenin sahip oldu¤u de¤erler, dönem içinde de¤iflime u¤rarlar. Bu de¤iflimlerin et- kilerini görmek için her muhasebe dönemi sonunda iflletmeye ait de¤erlerin tespit edilmesi ve de¤erlemesinin yap›lmas› gerekir. Muhasebede bu ifllemlere envanter ifllemleri denmekledir.

Dönemsellik ilkesi gere¤i her faaliyet döneminin sonucu ayr› olarak tespit edil- melidir. Bunun için her faaliyet dönemi sonunda hesaplar›n kapat›lmas› ve takip eden dönem bafl›nda yeniden aç›lmas› söz konusudur. Böylelikle hem kay›tlar›n devaml›l›¤› hem de kontrolü sa¤lanm›fl olur. Faaliyet dönemi sonunda düzenlenen finansal tablolar›n gerçek durumu yans›tabilmeleri için önce envanter yap›larak gerçek durumun tespit edilmesi, daha sonra dönem içinde yap›lan kay›tlar›n envanter sonuçlar›na göre düzeltilmesi gerekir.

‹flletmeler dönem içinde ne kadar düzenli kay›t tutarlarsa tutsunlar, her zaman envanter sonuçlar› ile kay›tlar aras›nda farklar›n ortaya ç›kabilmesi söz konusudur.

Örne¤in aral›kl› envanter yöntemi ile mal hareketlerini izleyen iflletmede, mal hesab›n›n borç kalan› mevcut mal› göstermeyecektir. Mal hareketlerini sürekli envanter yöntemi ile izleyen iflletmede ise fire, kaybolma, çal›nma gibi nedenlerle miktar farkl›l›klar› veya modas› geçme, fiyat de¤ifliklikleri gibi nedenlerle de¤er kay›p- lar› söz konusu olabilece¤inden mal hesab›n›n borç kalan› gerçek mal de¤erini göstermeyebilir. Yabanc› para kasas›, menkul k›ymetler, yat›r›mlar gibi baz› varl›k- lar›n y›lsonu de¤erleri de¤iflmifl olabilir. Baz› alacaklar vadelerinde tahsil edileme-

Dönem Sonu ‹fllemleri

Envanter, bir iflletmeye ait varl›k alacak ve yükümlülüklerin belli bir tarihteki miktar ve de¤erlerinin tespit ve takdiridir.

(12)

mifl ve normal alacak niteliklerini kaybetmifl olabilir. Gelir ve giderler içinde gele- cek dönemlere ait gelir ve giderler olabilir. Baz› ifllemlerin kayd› unutulurken, ba- z› ifllemler yanl›fl kaydedilmifl olabilir.

Yukar›dakiler ve bunlara benzer nedenlerle ortaya ç›kabilecek farkl›l›klar›n finansal tablolara yans›t›labilmesi ve finansal tablolar›n gerçek durumu gösterebil- mesi için envanter yap›lmas›, yani iflletmenin ekonomik de¤erlerinin gerçek durumunun belirlenmesi gerekir.

Envanter Ç›karma Zaman› ve Envanter Türleri

Envanterin ne zaman ç›kar›laca¤›, ilgili vergi kanunlar›m›zda belirtilmifltir. Türk Ti- caret Kanunu’na göre iflletmelerin kurulufl tarihinde ifle bafllama envanteri ve da- ha sonra da her faaliyet döneminin sonunda dönem sonu envanteri ç›karmalar› ge- rekmektedir. Faaliyet döneminin sonunda ç›kar›lan envanter, takip eden faaliyet döneminin dönem bafl› envanterini oluflturur. Mali y›l›, takvim y›l› olan iflletmeler için faaliyet döneminin son günü olan 31 Aral›k, dönem sonu envanterinin ç›kar›l- d›¤› ve bilançonun düzenlendi¤i tarihtir. Bu durumun istisnalar› flunlard›r:

• ‹flletmenin faaliyetinin bir y›ldan k›sa sürmesi durumunda bu süre faaliyet dönemi say›l›r ve bu sürenin sonu itibar›yla envanter ç›kar›l›r ve bilanço dü- zenlenir.

• Takvim y›l› içinde herhangi bir tarihte ifle bafllayan ve ifli b›rakan iflletmeler, ifle bafllama ve b›rakma tarihleri itibar›yla envanter ç›kar›rlar ve bilanço dü- zenlerler.

• ‹flletmeler, y›l içinde kay›p veya çal›nma olaylar›n›n tespiti ve önlenmesi için gerek gördüklerinde de envanter ç›karabilirler.

Bir iflletmenin baflka bir iflletmeye devri yap›l›rken ç›kar›lan envantere devir en- vanteri; faaliyete son verme, tasfiye ve iflas durumlar›nda tasfiye memurlar› tara- f›ndan tasfiyenin bafl›nda ve sonunda ç›kart›lan envantere tasfiye envanteri ve if- las envanteri ad› verilir.

ENVANTER ‹fiLEMLER‹N‹N KAPSAMI

Belirli bir dönemde elde edilen kâr ya da zarar›n do¤ru olarak tespit edilebilmesi ve varl›k ve yükümlülüklerin bilançoda gerçe¤e uygun olarak gösterilebilmesi için dönem sonlar›nda bir dizi ifllem yap›lmas› gerekir.

Envanter, kelime anlam› olarak say›m yapmak anlam›nda kullan›lmakla birlik- te, Vergi Usul Kanunu’nda envanter ç›karmak “Bilanço günündeki mevcutlar›, alacaklar› ve borçlar› saymak, ölçmek, tartmak ve de¤erlemek suretiyle kesin bir flekilde ve müfredatl› olarak tespit etmektir.” fleklinde tan›mlanm›flt›r. Görüldü¤ü gibi tan›ma de¤erleme kavram› da dâhil edilmifltir. Bu nedenle iflletmeler envanter ç›karma deyimini, hem say›m hem de de¤erleme anlam›nda kullanmaktad›rlar. An- cak envanter ifllemleri sadece say›m ve de¤erleme ifllemleri ile s›n›rl› de¤ildir.

Envanter ifllemlerinin amac›, iflletmenin yasal defterlerinde görülen sonuçlar ile gerçek durumun ayn› olup olmad›¤›n› tespit etmek ve gerekli ayarlama ve düzelt- me kay›tlar›n› yapmakt›r. Böylelikle muhasebe kay›tlar› ile envanter sonuçlar›n›n uyumu sa¤lanm›fl olur.

Envanter ifllemleri kapsam›nda yap›lacak ifllemler afla¤›daki s›raya göre gerçek- lefltirilir:

• Genel geçici mizan›n düzenlenmesi.

• Say›m ve de¤erleme yap›larak mevcutlar›n tespit edilmesi.

4 Muhasebe Uygulamalar›

Envanter ifllemleri say›m, de¤erleme ve dönem sonu kay›tlar›n›n yap›lmas›n›

kapsayan bir süreçtir.

(13)

• Say›m sonuçlar›n›n genel geçici mizan ile karfl›laflt›r›lmas› ve olas› farkl›l›k- lar›n belirlenmesi.

• Fark olmas› hâlinde, farklar›n nedenlerine göre gerekli muhasebe kay›tlar›- n›n yap›lmas›.

• Envanter sonuçlar› ile muhasebe kay›tlar›n›n uyumu sa¤land›ktan sonra kesin mizan›n düzenlenmesi.

• Finansal tablolar›n düzenlenmesi.

Muhasebe ile olan iliflkisi aç›s›ndan envanter ifllemlerini ikiye ay›rabiliriz:

• Muhasebe d›fl› envanter ifllemleri

• Muhasebe içi envanter ifllemleri

Say›m ve de¤erleme ifllemleri, muhasebe d›fl› envanter ifllemleri; gerekli muhasebe kay›t- lar›n›n yap›lmas› ise muhasebe içi envanter ifllemleri olarak isimlendirilir.

Muhasebe D›fl› Envanter ‹fllemleri

Muhasebe d›fl› envanter ifllemleri kapsam›nda, öncelikle say›m ve de¤erleme ifl- lemleri yap›l›r. Say›m ifllemi, varl›klar›n ve borçlar›n miktar olarak tespiti ve kon- trolüdür. Fiziki olarak var olan, gözle görülür, elle tutulur varl›klar (örne¤in kasadaki nakit mevcudu, menkul k›ymetler, stoklar, demirbafllar vb.) say›larak, ölçüle- rek veya tart›larak; di¤er varl›k ve yükümlülüklerin (örne¤in alacaklar, borçlar vb.) envanter ifllemleri ise mutabakat yoluyla gerçeklefltirilir. Say›m ifllemleri sonucunda daha sonraki aflamalar›n dayana¤› olan bilgiler oluflturulur. Bu nedenle gerekli özenin gösterilmesi gerekir.

Mal mevcudunun do¤ru say›lmamas›, finansal durumun ve faaliyet sonucunun yanl›fl belir- lenmesine neden olur.

Say›m ifllemleri üç aflamada gerçeklefltirilir:

• Planlama ve haz›rl›k

• Say›m

• Say›m listelerinin haz›rlanmas›

Say›m›n kolay, hatas›z ve k›sa bir sürede yap›lmas› önemlidir. Bu nedenle, her iflletme, say›m ifllemlerini yapmadan önce say›m›n hangi sürede ve nas›l yap›laca-

¤›na iliflkin ön haz›rl›klar yapar. Bu haz›rl›k çal›flmalar› s›ras›nda;

• Say›m›n ne zaman yap›laca¤›,

• Hangi ambar ya da ambarlarda say›m yap›laca¤›,

• Nelerin say›laca¤›,

• Say›m ifllemlerinin kim ya da kimler taraf›ndan yap›laca¤› gibi konular belirlenir.

Ayr›ca say›m› yapacak olan kiflilere, say›m›n yap›lmas› ve say›m listelerinin ha- z›rlanmas› konusunda gerekli e¤itimler verilir.

Say›m›n mümkün olan en k›sa sürede gerçeklefltirilmesi önemlidir. Say›m›n sa¤l›kl› bir flekilde yap›labilmesi için bazen üretimin ya da ürün sevkiyat›n›n dur- durulmas› gerekebilir. Bu nedenle uzun zaman alan say›m ifllemleri, flirketler için ek maliyetlere neden olur. Günümüzde pek çok iflletme (özellikle çok say›da ürün satan iflletmeler) bu amaçla barkod sistemlerini kullanmakta ve böylelikle say›m ifllemlerini daha h›zl› ve sa¤l›kl› bir flekilde yapabilmektedirler.

Fiili say›m iflleminin nas›l gerçeklefltirilece¤i, say›ma konu unsurlar›n ne oldu¤u- na ba¤l› olarak farkl›l›k arz eder. Burada önemli olan konu say›m yapacak olan ki-

5

1. Ünite - Dönem Sonu ‹fllemleri

S O R U

D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

T E L E V ‹ Z Y O N

K ‹ T A P

‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

(14)

fli ya da kiflilerin say›lacak unsurlar› tan›yor olmas›d›r. Örne¤in stok say›m›n› yapan kiflinin iflletmenin ambar sistemini ve stoklanan ürünleri tan›yor olmas› gerekir.

Varl›k ve yükümlülüklerin say›m› ve mutabakat› yap›ld›ktan sonra de¤erleme ifllemleri yap›l›r. De¤erleme ifllemleri, iflletmenin muhasebe dönemi sonundaki varl›klar›, yükümlülükleri ve öz kaynaklar›n›n bilançoda hangi de¤erle gösterilece-

¤inin tespit edilmesidir. De¤erleme ifllemleri; her bir varl›k, yükümlülük ya da öz kaynak kalemi için ayr› ayr› yap›l›r.

Say›m ifllemleri miktar tespiti için de¤erleme ise parasal tutarlar›n tespiti için yap›l›r.

Vergi Usul Kanunu’na göre bilanço esas›na göre defter tutan iflletmelerin, yap- m›fl olduklar› muhasebe d›fl› envanter çal›flmalar›n›n sonuçlar›n› envanter defterine kaydetmeleri gerekmektedir. Envanterin envanter defteri üzerine ç›kar›lmas›

esas olmakla birlikte, genifl ifl hacmi olan ve mal çeflidi çok olan iflletmeler envan- terlerini listeler halinde düzenleyebilirler.

Envanter listesi düzenlenmesi durumunda, listedeki kalemlerin toplam de¤erleri envanter defterine kaydedilir. Bu durumda envanter listelerinin de befl y›l süre ile saklanmas› gerekir.

Envanter listelerinin görünümü flirketten flirkete farkl› olabilir. Bu konuda yasal bir düzenleme bulunmamaktad›r. Ancak, envanter listelerinde bulunmas› gereken asgari hususlar aç›klanm›flt›r. Afla¤›da örne¤i verilen envanter listesinde oldu¤u gibi bu listelerde; envanter tarihi, liste sayfa numaras›, listeye kaydedilen varl›¤›n s›- ra numaras›, liste toplamlar›, envanterin kim taraf›ndan yap›ld›¤›, yetkili imzalar ve tabi ki say›m sonuçlar›na iliflkin aç›klamalar›n yer almas› gerekir. Buna karfl›l›k menkul k›ymetlere iliflkin envanter listesinde; ihraç edenlere iliflkin bilgiler, menkul k›ymetin türü, ihraç tarihi ve seri numaras›, nominal ve al›fl bedelleri gibi bilgiler yer almal›d›r.

Envanter listeleri, envanter amac›na uygun flekilde, envanteri yap›lan ekonomik varl›kla il- gili asgari bilgileri kapsamal›d›r.

De¤erleme, iflletmenin varl›k ve borçlar›n›n parasal tutarlar›n›n kesin olarak takdir ve tespitidir .

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

Envanter defteri, muhasebe d›fl› envanter sonuçlar›n›n dökümlü olarak yer ald›¤›

defterdir. Envanter defterinde ayr›ca iflletmenin aç›l›fl ve kapan›fl

bilançolar›na da yer verilir. S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

fiekil 1.1 Envanter listesi

örne¤i. ... Envanteri Tarih:

Liste sayfa no.:

S›ra no Cinsi Kodu Miktar› Tutar› Aç›klama

Düzenleyen kifli: Yetkili kifli:

(15)

Say›m ve de¤erleme iflleminden sonra bulunan tutarlar genel geçici mizandaki tutarlar ile kalem baz›nda karfl›laflt›r›l›r. E¤er karfl›laflt›rma sonucunda fark ortaya ç›kmam›flsa kalemin de¤eri do¤rudur ve bilançoya geçirilebilir. Fark ç›kmas› durumunda ise muhasebe içi envanter ifllemleri kapsam›nda gerekli kay›tlar yap›l›r.

Muhasebe d›fl› envanter ile bilanço aras›nda iliflki var m›d›r, aç›klay›n›z.

Muhasebe ‹çi Envanter ‹fllemleri

Dönem sonunda yap›lmas› gereken muhasebe kay›tlar›n›, di¤er bir ifadeyle muhasebe içi envanter ifllemlerini üç grupta toplamak mümkündür:

• Muhasebe d›fl› envanter sonucunda tespit edilen hatal› ya da eksik kay›tla- r›n düzeltilmesi için yap›lmas› gereken muhasebe kay›tlar›.

• De¤erlenen varl›k ve yükümlülüklerin tespit edilen de¤ere getirilmesi için yap›lmas› gereken muhasebe kay›tlar›.

• Dönem sonunda iflletmeler taraf›ndan yap›lmas› gereken rutin muhasebe kay›tlar›.

Muhasebe içi envanter ifllemlerinin bafllang›c› ve bitifli aras›nda hangi ifllemler yap›l›r?

DE⁄ERLEME ‹LE ‹LG‹L‹ DÜZENLEMELER

De¤erleme varl›klar›n ve borçlar›n parasal de¤erlerinin takdiri ifllemi oldu¤una gö- re bu ifllemin belli kurallara göre yap›lmas› gerekir. De¤erleme, iflletmenin muhasebe kâr›n›n ve vergi matrah›n›n tespitinde önemli rol oynad›¤› için iflletme ile ilgili taraflar› yak›ndan ilgilendirir. Bu nedenle de¤erlemenin objektif esaslara göre yap›lmas› gerekir. De¤erlemeye iliflkin esaslar Türk Ticaret Kanunu, Vergi Usul Ka- nunu ve Muhasebe Standartlar›nda yer almaktad›r.

Türk Ticaret Kanunu’nda De¤erleme

Bilindi¤i gibi 6102 no.lu yeni Türk Ticaret Kanunu, Temmuz 2012’de yürürlü¤e girecektir. Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 78. maddesine göre de¤erleme yap›l›rken uyulmas› gereken ilkeler afla¤›daki gibidir:

• Kapan›fl bilançosundaki de¤erler ile takip eden dönemin aç›l›fl de¤erleri ay- n› olmal›d›r.

• De¤erlemelerde iflletmenin süreklili¤i esast›r.

• Varl›klar ve borçlar teker teker de¤erlenir.

• De¤erleme ihtiyatla yap›lmal›d›r.

• Gelirler ve giderler gerçekleflme esas›na göre finansal tablolara kaydedilme- lidir.

• De¤erlemede kullan›lan yöntemler, takip edilen dönemlerde de korunur.

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 79. maddesi de¤erleme ölçülerine iliflkin olup bu maddede “Duran ve dönen varl›klar, Türkiye Muhasebe Standartlar› uyar›nca bu standartlarda gösterilen ölçülere göre de¤erlenir. Borçlar ve di¤er kalemler için de ayn› standartlar uygulan›r.” denmektedir. Dolay›s›yla dönem sonunda de¤erleme ifllemleri yap›l›rken Türkiye Muhasebe Standartlar›nda tan›mlanan ve bu bölü- mün sonunda da k›saca aç›klanan de¤erleme ölçüleri kullan›lacakt›r.

Yeni Türk Ticaret Kanunu, de¤erleme konusunda ayr› hükümler getirmek yerine Türkiye Muhasebe Standartlar›n› referans göstermektedir

7

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

1

Muhasebe içi envanter, muhasebe d›fl› envanter sonuçlar›n›n muhasebe kay›tlar›na aktar›lmas›d›r.

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

2

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P K ‹ T A P

T

(16)

Vergi Usul Kanunu’nda De¤erleme ve De¤erleme Ölçüleri

Hâlen ülkemizde genifl ölçüde vergi yasalar› taraf›ndan yönlendirilen bir muhasebe uygulamas› mevcuttur. Özellikle de¤erleme ifllemlerinde kullan›lacak ölçüler ve hangi varl›k ve yükümlülü¤ün, hangi ölçülerle de¤erlenece¤i konusunda Vergi Usul Kanunu’nda detayl› hükümlere yer verilmifltir.

De¤erleme, do¤rudan vergi matrah›n› (vergiye tabi kazanc›) etkiledi¤i için ül- kemizde de¤erleme ölçülerinin neler oldu¤u ve hangi kalemlerin de¤erlemesinde kullan›laca¤› Vergi Usul Kanunu’nda aç›klanm›flt›r.

Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu’nun farkl› de¤erleme ölçülerini esas almas› “ti- cari kâr” ve “ mali kâr” kavramlar›n› oluflturmufltur.

Vergi Usul Kanunu’nun 261. maddesinde de¤erleme ölçüleri afla¤›daki gibi s›- ralanm›flt›r:

• Maliyet bedeli

• Borsa rayici

• Tasarruf de¤eri

• Mukayyet de¤er

• ‹tibari de¤er

• Vergi de¤eri

• Rayiç bedel

• Emsal bedeli ve ücreti

Maliyet Bedeli (VUK Madde 262)

Maliyet bedeli; bir varl›¤›n sat›n al›nmas›, üretilmesi ya da kullan›ma haz›r hâle getirilmesi için yap›lan harcamalar›n toplam›d›r. Tan›mdan ne anlafl›lmas› gerekti¤ini basit bir örnekle aç›klamaya çal›flal›m. Örne¤in bir iflletmenin T100 bedelle ticari mal ald›¤›n› ve söz konusu mal› T5’ye kendi deposuna tafl›tt›¤›n› varsayal›m. Bu ifllemi iflletme, “T100 de¤erinde ticari mal ald›m ve ayr›ca T5 tafl›ma giderine katlan- d›m.” fleklinde kaydedebilece¤i gibi, T105’ de¤erinde ticari mal ald›m.” fleklinde de muhasebelefltirebilir. Maliyet bedeli ile de¤erlenen varl›klarda ikinci yöntemin kullan›lmas›, yani bir varl›k al›m› s›ras›nda yap›lan harcamalar›n ayr›ca gider olarak de¤il söz konusu varl›¤›n de¤erine eklenerek muhasebelefltirilmesi gerekir.

Bir varl›¤›n de¤erini devaml› flekilde art›ran, kapasitesini geniflleten veya hiz- met ömrünü art›ran harcamalar da maliyet bedeline dâhil edilir.

Bir mal›n maliyet bedeli = Al›fl bedeli + Al›fl giderleridir.

Vergi Usul Kanunu’na göre afla¤›daki varl›klar maliyet bedeli ile de¤erlenirler.

• Stoklar

• Maddi duran varl›klar

• Maddi olmayan duran varl›klar

• Tar›msal ürünler

‹flletme %18 KDV dâhil T59.000 bedelle bir makine sat›n alm›flt›r. Makinenin nakliyesi için T2.000, nakliye sigortas› için T500 ve montaj› için T1.000 ödemifltir. Makinenin ma- liyeti ne kadard›r?

Vergi Usul Kanunu’ndaki de¤erleme ölçülerinin amac›, vergi matrah›n›n tespitidir.

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

3

(17)

Vergi Usul Kanunu’nda de¤erleme ölçüleri aras›nda say›lmamakla birlikte al›fl bedeli kavram›na da yer verilmifltir. Örne¤in hisse senetlerinin al›fl bedeli ile de-

¤erlenece¤i belirtilmifltir. Al›fl bedeli, maliyet bedelinden farkl› olarak yaln›zca sa- t›n alma bedelini ifade etmektedir.

Borsa Rayici (VUK Madde 263)

Borsa rayici ölçüsünün kullan›labilmesi için de¤erlemeye konu varl›¤›n borsada ifllem görmesi gerekir. Vergi Usul Kanunu’na göre borsa rayici, son ifllem gününde- ki ifllemlerin gün ortalamas›d›r (kapan›fl fiyat› de¤il). Yabanc› paralar›n borsa rayici ile de¤erlenece¤i belirtilmekle birlikte (VUK Madde 280) ülkemizde yerleflik bir yabanc› para borsas› olmad›¤› için yabanc› paralar, Maliye Bakanl›¤› taraf›ndan ilan edilen kurlar ile de¤erlenir. Ayr›ca hisse senetleri ile fon portföyünün an az % 51’i Türkiye’de kurulmufl bulunan flirketlerin hisse sentlerinden oluflan yat›r›m fonu ka- t›lma belgeleri d›fl›ndaki her türlü menkul k›ymet, borsa rayici ile de¤erlenir. An- cak baz› menkul k›ymetlerin borsa rayici bulunmamaktad›r. Örne¤in borsa rayici olmayan tahviller al›fl bedeline vadesinde elde edilecek gelirin, edinim tarihinden de¤erleme gününe kadar geçen süreye isabet eden k›sm›n›n eklenmesi suretiyle hesaplanan de¤erle de¤erlenir.

Borsada ifllem gören yabanc› paralar, borsa rayici üzerinden; borsada ifllem göremeyenler ise Maliye Bakanl›¤›nca tespit ve ilan edilen kurlar üzerinden de¤erlenir.(VUK Madde 280) Tasarruf De¤eri (VUK Madde 264)

Bir varl›k ya da yükümlü¤ün de¤erleme günündeki gerçek de¤eridir. Vergi Usul Kanunu’na göre bankalar, bankerler ve sigorta flirketleri; alacaklar›n› ve borçlar›n›

tasarruf de¤eri ile de¤erlemek zorundad›rlar. Bunun d›fl›nda kalan flirketler, yaln›z- ca senetli alacak ve borçlar›n› e¤er isterlerse tasarruf de¤eri ile de¤erleyebilirler.

Alacak senetlerini tasarruf de¤eri ile de¤erlemeye karar veren iflletmelerin, varsa borç senetlerini de tasarruf de¤eri ile de¤erlemeleri zorunludur.

Mukayyet De¤er (VUK Madde 265)

Kay›tl› de¤er olarak da bilinen mukayyet de¤er, bir iktisadi k›ymetin muhasebe ka- y›tlar›nda gösterilen de¤eridir. Afla¤›daki iktisadi k›ymetler, mukayyet de¤er ile de-

¤erlenirler:

• Senetsiz alacaklar ve borçlar

• Kurulufl ve örgütlenme giderleri

• fierefiye

• Aktif geçici hesaplar

• Pasif geçici hesaplar

‹tibari De¤er (VUK Madde 266)

Nominal de¤er olarak da bilinen itibari de¤er, her nevi senetlerle hisse senedi ve tahvillerin üzerinde yaz›l› olan de¤erdir. Ulusal para ve ç›kar›lm›fl tahviller, itibari de¤erle de¤erlenir.

Rayiç Bedel (VUK Mükerrer Madde 266)

Bir iktisadi k›ymetin de¤erleme günündeki normal al›m sat›m de¤eri olup Vergi Usul Kanunu’nda hangi iktisadi k›ymetlerin rayiç bedel ile de¤erlenece¤ine iliflkin herhangi bir aç›klama yap›lmam›flt›r.

9

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

(18)

Emsal Bedeli ve Emsal Ücreti (VUK Madde 267)

Emsal bedeli, gerçek de¤eri bilinmeyen veya do¤ru olarak tespit edilemeyen bir varl›¤›n benzerlerine göre belirlenmifl de¤eridir. K›saca varl›¤›n sat›lmas› hâlinde piyasadaki fiyat› olarak tan›mlamak mümkündür. Vergi Usul Kanunu’na göre emsal bedelinin belirlenmesi afla¤›daki s›ra ve esaslar do¤rultusunda yap›lmal›d›r.

Birinci s›ra, ortalama fiyat esas›d›r. Ayn› cins ve türdeki mallardan önceki aylar- da sat›fl yap›lm›flsa emsal bedeli bu sat›fllardan hareketle hesaplanan ortalama sa- t›fl fiyat›d›r. Bu esas›n uygulanmas› için ayl›k sat›fl miktar›n›n, emsal bedeli hesap- lanacak her bir mal›n miktar›na nazaran %25’ten az olmamas› gerekir.

‹kinci s›ra, maliyet bedeli esas›d›r. Bu yöntemin uygulanabilmesi için emsal bedeli belirlenecek mal›n maliyetinin tespit edilebilmesi gerekir. Bu durumda maliyet bedeline toptan sat›fllar için %5, perakende sat›fllar için %10 eklemek suretiyle emsal bedeli hesaplan›r.

Üçüncü s›ra, takdir esas›d›r. Yukar›daki yöntemlerin kullan›lamamas› durumunda, iflletmenin baflvurusu üzerine takdir komisyonu taraf›ndan belirlenen de¤erdir.

Emsal bedelinin iflletme taraf›ndan belirlenmesi durumunda hesaplamaya esas belge ve kay›tlar›n saklanmas› gerekir.

Ücretle yap›lan üretimde, ücretin gerçek miktar›n›n bilinememesi veya do¤ru olarak tespit edilememesi durumunda emsal ücret de ayn› esaslar do¤rultusunda belirlenir.

Vergi De¤eri (VUK Madde 268)

Vergi de¤eri, Kanun’da bina ve arazinin rayiç bedeli olarak tan›mlanm›flt›r. Ancak yukar›da da belirtildi¤i gibi gayrimenkuller, maliyet bedeli ile de¤erlenirler. Mali- yet bedeli ile de¤erleme olana¤›n›n olmad›¤› durumlarda vergi de¤eri kullan›labilir (VUK Madde 289).

Türkiye Muhasebe Standartlar›nda De¤erleme

Daha önce de aç›kland›¤› gibi Türk Ticaret Kanunu de¤ifltirilmifl olup 6102 say›l›

yeni kanun Temmuz 2012’de yürürlü¤e girecektir. Yeni Türk Ticaret Kanunu’na göre iflletmeler, 01 Ocak 2013 tarihinden itibaren (bir de¤ifliklik yap›lmad›¤› takdir- de) Türkiye Muhasebe Standartlar› ile uyumlu raporlama yapmak zorundad›rlar.

Küreselleflme ve artan sermaye hareketlerinin bir sonucu olarak son yirmi y›l içinde muhasebede standardizasyon çabalar› ivme kazanm›flt›r. ‹flletmelerin mali yap›s›, faaliyet sonuçlar› ve nakit ak›fllar›n›n gerçe¤e uygun bir flekilde sunulmas›- n› ve karfl›laflt›r›labilir olmas›n› sa¤lamak amac›yla ortak uygulamalara, yani muhasebe standartlar›na gerek vard›r. Bu amaçla 1973 y›l›nda, Londra’da Uluslararas›

Muhasebe Standartlar› Komitesi kuruldu. Komite, kurulufl amac›na uygun olarak Uluslararas› Muhasebe Standartlar›n› (UMS) oluflturarak yay›mlamaya bafllad›. 1998 y›l› itibar›yla ana standartlar tamamland›. 2000 y›l›na gelindi¤inde Uluslararas› Mu- hasebe Standartlar› Komitesi, Uluslararas› Muhasebe Standartlar› Kurulu ad›n› ald›.

Bu tarihten sonra yay›mlanan standartlar da Uluslararas› Finansal Raporlama Stan- dartlar› (UFRS) olarak yay›mland›. Bu nedenle hâlen hem UMS ve hem de UFRS’ler yürürlükte olup hepsine birden UFRS denmektedir.

Ülkemizde ise 1999 y›l›nda Sermaye Piyasas› Kanunu’na eklenen bir madde ile muhasebe standartlar›n› oluflturmak üzere Türkiye Muhasebe Standartlar› Kurulu (TMSK) kuruldu. 2002 y›l›nda oluflumunu tamamlayan kurul, önemli bir karar ve- rerek ülkemize özgü muhasebe standartlar› oluflturmak yerine uluslararas› muhasebe standartlar›n› aynen al›p Türkiye muhasebe standartlar› olarak benimsemeyi

(19)

kabul etti. Kurul, bugüne kadar 29 adet Türkiye Muhasebe Standard› (TMS) ve 12 adet Türkiye Finansal Raporlama Standard› (TFRS) yay›mlad›. Standartlar›n tümü, TFRS olarak adland›r›lmaktad›r. 26.09.2011 tarih, 660 say›l› Kanun Hükmünde Ka- rarname ile Türkiye Muhasebe Standartlar› Kurulu kald›r›larak yerine Kamu Göze- timi, Muhasebe ve Denetim Standartlar› Kurumu oluflturulmufltur.

TFRS ‘lerin amac› nedir?

Türkiye Finansal Raporlama Standartlar›nda geçen de¤erleme ölçüleri afla¤›daki gibidir:

Maliyet Bedeli

Bir varl›¤›n elde edilmesinde veya inflas›nda ödenen nakit veya nakit benzerlerini veya verilen di¤er bedellerin gerçe¤e uygun de¤erini veya belli durumlarda ilk muhasebelefltirilme s›ras›nda ilgili varl›¤a atfedilen bedeli ifade eder.

Gerçe¤e Uygun De¤er

Karfl›l›kl› pazarl›k ortam›nda, bilgili ve istekli gruplar aras›nda bir varl›¤›n el de¤ifltirmesi ya da borcun ödenmesi durumunda ortaya ç›kmas› gereken tutard›r.

Net Gerçekleflebilir De¤er

‹flin normal ak›fl› içinde tahminî sat›fl fiyat›ndan, tahminî tamamlanma maliyeti ve sat›fl› gerçeklefltirmek için gerekli tahminî sat›fl giderleri toplam›n›n, düflülmesiyle elde edilen tutar› ifade eder.

Kullan›m De¤eri

Bir varl›k ya da nakit yaratan birimden elde edilmesi beklenen gelecekteki nakit ak›fllar›n›n bugünkü de¤eridir.

Geri Kazan›labilir Tutar

Bir varl›¤›n gerçe¤e uygun de¤erinden sat›fl giderleri ç›kar›larak bulunan de¤eri ile kullan›m de¤erinden büyük olan›d›r.

‹flletmeye Özgü De¤er

Bir iflletmenin bir varl›¤›n devaml› kullan›m›ndan ve yararl› ömrünün sonunda el- den ç›kar›ld›¤›nda elde edilmesi beklenen veya bir yükümlülü¤ün karfl›lanmas›n- da oluflmas› beklenen nakit ak›fllar›n›n bugünkü de¤erini ifade eder.

T‹CAR‹ KÂR VE MAL‹ KÂR

‹flletmenin belirli bir dönemde elde etti¤i gelirler ile bu gelirleri elde edebilmek için katland›¤› giderler aras›ndaki farka kâr (giderler daha fazla ise zarar) denir. fiirketler, ticari faaliyetleri s›ras›nda ayn› dönem içinde gerçekleflen tüm gelir ve gi- derlerini herhangi bir s›n›r olmaks›z›n muhasebelefltirir ve dolay›s›yla kâr tutar›n›n belirlenmesinde dikkate al›rlar. Söz konusu kâra, ticari kâr denir. Ancak pek çok ülkede oldu¤u gibi bizim ülkemizde de vergi, ticari kâr üzerinden hesaplanmaz.

Üzerinden vergi hesaplanan (vergi matrah›na) kâra, mali kâr denir. Ticari kâr ile mali kâr rakamlar›n›n farkl› olmas›n›n üç önemli nedeni vard›r;

• De¤erleme ölçülerinin farkl› olmas›,

• Elde edilen baz› gelirlerin vergi yasalar› taraf›ndan vergiden istisna tutulmas›,

11

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

4

(20)

• Gerçekleflen baz› giderlerin vergi yasalar›nca gider kabul edilmemesi (kanunen kabul edilmeyen giderler).

Yukar›da da aç›kland›¤› gibi Vergi Usul Kanunu’nda tan›mlanan de¤erleme öl- çüleri ile Türkiye Muhasebe Standartlar›nda tan›mlanan de¤erleme ölçüleri farkl›- l›k arz etmektedir. Ayr›ca hangi varl›k ve yükümlülü¤ün, hangi de¤erleme ölçü- süyle de¤erlenece¤i hususunda da önemli farkl›l›klar vard›r. Do¤al olarak vergi idaresi, dönem sonunda vergi matrah› belirlenirken de¤erleme ifllemlerinin vergi yasalar›na uygun olarak yap›lmas›n› istemektedir.

Ülkemiz vergi yasalar›na göre baz› kazançlar çeflitli nedenlerle (teflvik vb.) vergi d›fl› b›rak›lm›fllard›r. Ticari kâr hesaplan›rken dikkate al›nan vergiden istisna bu kazançlar, vergi matrah›na (mali kâra) dâhil edilmezler.

Vergi mevzuat›m›za göre baz› giderler de (örne¤in vergi cezalar›) vergiye tabi kazanc›n hesaplanmas›nda dikkate al›nmaz. Bu giderlere kanunen kabul edilmeyen giderler denir.

Ticari kârdan mali kâra ulaflabilmek için kanunen kabul edilmeyen giderler ek- lenir, vergiden istisna kazançlar düflülür.

(21)

13

Dönem sonu ifllemlerini tan›mlamak

Finansal tablolar, iflletme ile ilgili karar vermek durumunda olan kifli ve kurumlara iflletmenin finansal yap›s› ve belirli bir dönemin faaliyet so- nuçlar› hakk›nda bilgi sa¤layan tablolard›r. Fi- nansal tablolar›n gerçe¤i yans›tabilmeleri için de öncelikle iflletmenin gerçek durumunun saptan- mas› (muhasebe d›fl› envanter yap›lmas›) ve sap- tanan durum ile kay›tlar›n karfl›laflt›r›lmas›, bunun sonucunda da gerekli ayarlama ve düzeltme kay›tlar›n›n yap›lmas› (muhasebe d›fl› envanter) gerekir. Tüm bunlardan sonra iflletme kapan›fl kay›tlar›n› yaparak finansal tablolar›n› düzenle- yebilir. Bu ba¤lamda dönem sonu ifllemleri; sa- y›m, de¤erleme ve dönem sonu kay›tlar›n›n ya- p›larak finansal tablolar›n düzenlenmesini kapsayan bir süreçtir.

Say›m ve de¤erlemeyi iliflkilendirmek

Say›m ve de¤erleme muhasebe d›fl› envanter ifllemleri kapsam›nda yap›lan iki önemli çal›flma- d›r. Say›m yapman›n amac›, fiili durumun tespitidir. Bu çal›flmayla iflletmenin tüm varl›klar› ve borçlar› miktar olarak tespit edilir. De¤erleme yap›lmadan bu tespitin muhasebeye konu olma- s› söz konusu de¤ildir. Bu nedenle söz konusu varl›k ve borçlar›n de¤erleme günü itibar›yla parasal tutarlar›n›n takdir ve tespitinin yap›lmas›

gerekir. Ancak bu flekilde mevcut durumun ne oldu¤unu görmek olanakl› hâle gelir.

Vergi Usul Kanunu’nda geçen de¤erleme ölçüle- rini tan›mlamak

Vergi Usul Kanunu de¤erlemeyi, vergi matrah›- n›n belirlenmesi ile ilgili olarak iktisadi k›ymetlerin de¤erlerinin takdir ve tespiti olarak görmek- tedir. De¤erlemede kullan›lan ölçüler dönem sonu faaliyet sonucunu do¤rudan etkileyebilmek- tedir. Bu nedenle yasada her bir iktisadi varl›¤›n hangi de¤erleme ölçüsü ile de¤erlenece¤i ayr›n- t›l› olarak belirtilmifl ve flu de¤erleme ölçülerine yer verilmifltir.

• Maliyet bedeli

• Borsa rayici

• Tasarruf de¤eri

• Mukayyet de¤er

• ‹tibari de¤er

• Vergi de¤eri

• Rayiç bedel

• Emsal bedeli ve ücreti

Türkiye Muhasebe Standartlar›nda kullan›lan de¤erleme ölçülerini tan›mlamak

Uluslararas› Muhasebe Standartlar› ile uyumlu olarak oluflturulan Türkiye Muhasebe Standartla- r› mevcut muhasebe uygulamalar›na yeni de¤er kavramlar› getirmektedir. Bu de¤erleme kavramlar› flunlard›r:

• Maliyet bedeli

• Gerçe¤e uygun de¤er

• Net gerçekleflebilir de¤er

• Kullan›m de¤eri

• Geri kazan›labilir de¤er

• ‹flletmeye özgü de¤er

Türkiye Muhasebe Standartlar› ve Vergi Usul Ka- nunu’ndaki de¤erleme ölçülerini k›yaslamak Türkiye Muhasebe Standartlar› çerçevesinde yer alan de¤erleme ilkeleri, ticari bilançonun oluflu- mu ile ilgilidir. Buna karfl›l›k Vergi Usul Kanu- nu’ndaki de¤erleme ölçüleri, vergi matrah›n›n hesaplanmas› ile ilgilidir.

Özet

N

^{A M A Ç}1

N

^{A M A Ç}2

N

^{A M A Ç}3

N

^{A M A Ç}4

N

^{A M A Ç}5

(22)

1. Afla¤›dakilerden hangisi muhasebe d›fl› envanter ifllemleri kapsam›ndad›r?

a. Genel geçici mizan›n haz›rlanmas›

b. Gerekli düzeltme kay›tlar›n›n yap›lmas›

c. Hesaplar›n bilançoya devri d. Say›m

e. Bilançonun düzenlenmesi

2. Vergi Usul Kanunu’na göre afla¤›daki varl›klardan hangisi maliyet bedeli ile de¤erlenir?

a. Hisse senetleri b. Bankalar c. Ticari mallar d. Alacak senetleri e. Al›c›lar

3. fiirketin kasas›ndaki Türk liras› nakit y›l sonunda na- s›l de¤erlenir?

a. Tasarruf de¤eriyle b. Borsa rayiciyle c. ‹tibari de¤erle d. Emsal bedeliyle e. Al›fl bedeliyle

4. Ülkemizde muhasebe standartlar›n› oluflturma yetki- si hangi kuruma verilmifltir?

a. Sermaye Piyasas› Kurumu b. Maliye Bakanl›¤›

c. Türkiye Denetim Standartlar› Komitesi d. Türkiye Muhasebe Standartlar› Kurulu

e. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Stan- dartlar› Kurumu

5. Afla¤›daki varl›k kalemlerinden hangisinin envanteri mutabakat yoluyla yap›l›r?

a. Kasa b. Al›c›lar c. Hisse senetleri d. Demirbafllar e. Ticari mallar

6. Bir iktisadi k›ymetin muhasebe kay›tlar›nda gösteri- len hesap de¤eri hangisidir?

a. Tasarruf de¤eri b. ‹tibari de¤er c. Mukayyet de¤er d. Nominal de¤er e. Vergi de¤eri

7. Afla¤›daki iktisadi k›ymetlerden hangisi tasarruf de-

¤eri ile de¤erlenebilir?

a. Hisse senetleri b. Peflin ödenen giderler c. Al›nan avanslar

d. Vadesi gelmemifl senede ba¤l› alacaklar ve borçlar e. Hat›r senetleri

8. Afla¤›daki de¤erleme ölçülerinden hangisi Vergi Usul Kanunu’nda tan›mlanmam›flt›r?

a. Borsa rayici

b. Geri kazan›labilir tutar c. Tasarruf de¤eri d. Mukayyet de¤er e. Maliyet bedeli

9. Vergi Usul Kanunu’na göre iflletmenin kasas›ndaki yabanc› paralar, y›l sonunda hangi kurla de¤erlenir?

a. T.C. Merkez Bankas› efektif al›fl kuruyla b. T.C. Merkez Bankas› efektif sat›fl kuruyla c. T.C. Merkez Bankas› döviz al›fl kuruyla d. T.C. Merkez Bankas› döviz sat›fl kuruyla e. Maliye Bakanl›¤› taraf›ndan ilan edilen kurlarla 10.Karfl›l›kl› pazarl›k ortam›nda, bilgili ve istekli gruplar aras›nda bir varl›¤›n el de¤ifltirmesi ya da borcun ödenmesi durumunda ortaya ç›kmas› gereken tutara ne ad verilir?

a. Gerçe¤e uygun de¤er b. Kullan›m de¤eri c. Maliyet bedeli

d. Net gerçekleflebilir de¤er e. Geri kazan›labilir tutar

Kendimizi S›nayal›m

(23)

15

1. d Yan›t›n›z yanl›fl ise “Muhasebe D›fl› Envanter”

konusunu tekrar gözden geçiriniz.

2. c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Maliyet Bedeli ile De¤erleme” konusunu tekrar gözden geçiriniz.

3. c Yan›t›n›z yanl›fl ise “‹tibari De¤er” konusunu tekrar gözden geçiriniz.

4. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Türkiye Muhasebe Stan- dartlar›nda De¤erleme” konusunu tekrar göz- den geçiriniz.

5. b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Muhasebe D›fl› Envanter”

konusunu tekrar gözden geçiriniz.

6. c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Mukayyet De¤er” konusunu tekrar gözden geçiriniz.

7. d Yan›t›n›z yanl›fl ise “Tasarruf De¤eri” konusunu tekrar gözden geçiriniz.

8. b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Vergi Usul Kanunu’nda De-

¤erleme ve De¤erleme Ölçüleri” konusunu tekrar gözden geçiriniz

9. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Borsa Rayici ile De¤erleme” konusunu tekrar gözden geçiriniz.

10. a Yan›t›n›z yanl›fl ise “Gerçe¤e Uygun De¤er” konusunu tekrar gözden geçiriniz.

S›ra Sizde Yan›t Anahtar›

S›ra Sizde 1

Bilanço, bir iflletmenin belirli bir tarihteki varl›k ve kaynak yap›s›n›n gerçek durumunu gösteren bir tablodur.

‹flletmeler varl›k ve kaynaklar›n›n gerçek durumunu be- lirlemek için muhasebe d›fl› envanter yani say›m ve de-

¤erleme yaparlar. Bu nedenle bilançonun haz›rlanmas›

muhasebe d›fl› envantere dayan›r.

S›ra Sizde 2

Muhasebe içi envanter ifllemleri, genel geçici mizan ile bafllar. Muhasebe d›fl› envanter sonuçlar› ile genel geçi- ci mizan kalanlar› karfl›laflt›r›l›r ve buna göre gerekli ayarlama ve düzeltme kay›tlar› yap›l›r. Söz konusu ka- y›tlardan sonra kesin mizan haz›rlan›r. Kesin mizanda kalan veren hesaplar kapat›larak bilançoya devredilir.

Son olarak bilanço ve gelir tablosu düzenlenir

S›ra Sizde 3

Söz konusu harcamalar›n hepsi maliyet unsuru oldu-

¤undan makinenin maliyeti 59.000 + 2.000 + 1.000 + 500 = 62.500 lirad›r.

S›ra Sizde 4

TFRS’lerin amac›; sunulan finansal tablolar›n ihtiyaca uygun, gerçek, güvenilir, dengeli, karfl›laflt›r›labilir ve anlafl›labilir niteliklere sahip olabilmelerini sa¤lamakt›r.

Yararlan›lan Kaynaklar

Maliye Hesap Uzmanlar› Derne¤i, (2012). Beyanname Düzenleme K›lavuzu.

Sevilengül O. (2011). Genel Muhasebe. Ankara: Gazi Ki- tabevi.

Türkiye Muhasebe Standartlar› Kurulu. Uluslararas› Fi- nansal Raporlama Standartlar› (IFRS/IAS) ile Uyum- lu TFRS. Ankara: TMSK Yay›nlar›-9.

Örten R., Kaval H., Karap›nar A. (2011). Türkiye Muha- sebe-Finansal Raporlama Standartlar› Uygulama ve Yorumlar. (2011). Ankara: Gazi Kitabevi.

www.gib.gov.tr www.tmsk.org.tr

Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›

(24)

Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra;

Kasa say›m noksanl›¤› ve fazlal›¤›n› saptayabilecek, Bankalar›n dönem sonu ifllemlerini aç›klayabilecek,

Menkul k›ymetlerin de¤erlemesinde kullan›lan yöntemleri karfl›laflt›rabilecek, fiüpheli ve de¤ersiz alacaklar›, senetlerin peflin de¤erini tan›mlayabilecek, Stok de¤erleme yöntemlerini listeleyebilecek ve k›yaslayabilecek

bilgi ve beceriler kazanabileceksiniz.

‹çindekiler

• Efektif

• Say›m noksanl›¤›

• Say›m fazlal›¤›

• fiüpheli alacak

• De¤ersiz alacak

• F‹FO

• L‹FO

• Ortalama maliyet

• De¤eri düflük mal

• Net gerçekleflebilir de¤er

• Özellikli varl›k

Anahtar Kavramlar Amaçlar›m›z

N N N N N

Muhasebe Uygulamalar›

• G‹R‹fi

• HAZIR DE⁄ERLER

• MENKUL KIYMETLER

• T‹CAR‹ ALACAKLAR

• fiÜPHEL‹ ALACAKLAR

• DE⁄ERS‹Z ALACAKLAR

• STOKLAR

• STOKLARIN SAYIMI VE DE⁄ERLEMES‹

• STOK DE⁄ER DÜfiÜKLÜ⁄Ü Dönen Varl›klar›n

Dönem Sonu

‹fllemleri

2 MUHASEBE UYGULAMALARI

(25)

G‹R‹fi

Dönen varl›klar; iflletmenin nakit mevcudu ile bir y›l veya iflletmenin normal faaliyet dönemi içinde nakde dönüfltürülmesi, sat›lmas› veya tüketilmesi öngörülen varl›klard›r. Bu bölümde, dönen varl›klar s›n›f›nda yer alan haz›r de¤erler, menkul k›ymetler, ticari alacaklar ve stoklar›n dönem sonu ifllemleri aç›klanacakt›r.

HAZIR DE⁄ERLER

Tek Düzen Muhasebe Sistemi’nde haz›r de¤erler, nakit olarak elde ve bankada tu- tulan varl›klar ile istendi¤inde de¤erinde bir azalma olmadan nakde dönüfltürüle- bilecek varl›klar (menkul k›ymetler hariç) olarak tan›mlanm›flt›r. Bu grupta yer alan iki önemli hesap, Kasa ve Bankalar hesab›d›r.

Kasa

Bilindi¤i gibi ülkemiz muhasebe uygulamalar›na göre Kasa hesab›nda yaln›zca Türk liras› ve yabanc› para cinsinden nakit (banknot ve demir para) girifl ve ç›k›fllar› izlenmektedir. Nakit, yani paran›n kendisi, oldu¤u için iflletmeler, kasa ile ilgili envanter ifllemlerini s›k aral›klarla, ço¤unlukla her günün sonunda yaparlar.

Türk paras› ve yabanc› para nakit mevcutlar›n›n envanter ve de¤erleme ifllemleri ile bunlara iliflkin muhasebe kay›tlar› farkl›l›k gösterir.

Türk Liras› Kasas›

Her günün sonunda kasadaki Türk liras› nakit mevcutlar› say›l›r. Say›lan paralar, kupürler hâlinde tasnif edilerek toplan›r. Türk liras› nakit ifllemleri, itibari de¤erle (paran›n üzerinde yaz›lan de¤erle) kaydedildiklerinden say›m sonucunda bulunan tutar ile, Kasa (Türk liras›) hesab›n›n borç kalan› ayn› olmak zorundad›r. An- cak baz› günlerde, say›m sonucunda bulunan tutarla kay›tlarda görülen tutar ayn›

olmayabilir.

Kasa mevcudu itibari de¤erle de¤erlenir.

Kasa say›m›nda bulunan fiili tutar, kay›tlarda gözüken tutardan az ise bu du- rumda kasa say›m noksanl›¤› vard›r. Böyle bir durumda önce noksanl›k geçici bir hesaba kaydedilerek, fiili kasa mevcudu ile kay›tlar›n ayn› olmas› sa¤lan›r. Da- ha sonra noksanl›¤›n nedeni araflt›r›larak bulunan nedene göre gerekli düzeltme kayd› yap›l›r.

Dönen Varl›klar›n Dönem Sonu ‹fllemleri

Türkiye Finansal Raporlama Standartlar›nda, haz›r de¤erler yerine nakit ve nakit benzerleri kavram›

kullan›lmaktad›r.

Standartlara göre nakit, iflletmedeki nakit ve vadesiz mevduatlard›r. Nakit benzerleri ise tutar› belirli bir nakde kolayca çevrilebilen, k›sa vadeli ve yüksek likiditeye sahip ve de¤erindeki de¤iflim riski önemsiz olan yat›r›mlard›r.

Bu nedenle vadesi üç aydan k›sa hazine bonolar›, menkul k›ymet olarak de¤il nakit benzeri olarak kaydedilirler.

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

SIRA S‹ZDE

S O R U

DÜfiÜNEL‹M

D ‹ K K A T

AMAÇLARIMIZ

N N

K ‹ T A P

Say›m noksan›, say›m sonucunun Kasa hesab›n›n borç kalan›ndan düflük olmas›d›r.