Stres, Baş etme ve Sağlık:

Stres, Baş etme ve Sağlık:

Ruh- Beden İlişkisi

Esnek baş etme

u  Baş etme stratejilerine uyum yeteneği birçok stresli durumla baş etmede önemlidir. u  Duyguları basDrma ya da duygulardan kaçınma bizi problem çözmeden uzaklaşDrır. u  DeğişGremediğimiz durumları ve duyguları kabullenme ve sorunlarımız hakkında olumlu düşünme yolları bulma stresle baş etmenin güçlü bir aracı olabilir.

Birisine, beyaz ayı gibi bir şeyi düşünmemesini söylemenin kişinin bastırmaya çalıştığı düşüncede daha çok artışa yol açtığını araştırmalar göstermiştir.

Bireysel farklılıklar

u  Tutumlarımız, kişiliğimiz ve sosyalizasyonumuz da tepkilerimizi biçimlendirir. u Değişikliğe bir tehdiLen ziyade bir mücadele olarak bakDğınızda, u Yaşam ve çalışma hayaDnı gerçekleşGrdiğinizde, u Olayları kontrol edebildiğinize inandığınız durumlardaki

Bireysel farklılıklar

Maddi and Kobasa (1984)’nın çalışmasına göre, yaşama karşı tutumları yüksek düzeyde kontrol, uyum ve mücadeleyi yansıtan bireyler böyle olmayanlara göre daha sağlıklı olmaktadırlar. u  Dayanıklılık düşük düzeyde anksiyeteye yatkınlık ve strese sakin biçimde tepki verme eğilimi ile ilişkilidir.

Bireysel farklılıklar

u  Op+mist kişiler daha üretken, odaklanabilen ve engellenmeyi daha iyi ele alabilen kişilerdir. u  Maneviyatçılık ve dinin yüksek düzeyde olduğu durumlarda aynı yararlar görülmektedir.

Optimists—bardağın «yarısı boş» diye değil de, «yarısı dolu» diye görenlerdir.—pessimistlere göre değişmeyi bir mücadele olarak görme olasılıkları daha fazladır.

Bireysel farklılıklar

Olumsuz olayları kafamızda sürekli döndürüp durma deprese olmamıza yol açar. u  Geviş ge(rircesine düşünüp durma – olumsuzluklara odaklanma ve sonsuz biçimde sorunlara yol açan şeyleri ve onların sonuçlarını analiz etme. u  Kısmen erken sosyalleşmeye bağlı olarak, daha çok kadınlarda görülür.

u  Erkekler kadınlara göre

daha fazla spor yaparlar, bu durum stresli olduklarında sürekli düşünme eğilimini azaltır.

u  Kadınlar sorunları hakkında

daha çok konuşma ve analiz etme eğiliminde olurlar.

u  Sağlığı arDrmak için 4 temel davranış: u Sigara içmeyi bırak. u Alkol tükeGmini kontrol et. u Sağlıklı bir kiloya ulaş. u Egzersiz yap.

Sigara içmeyi bırak

u  A.B.D.’nde önlenebilir ölümlerin önemli bir nedeni. u  Türk erkeklerinin% 46’sı, kadınların da% 15’i sigara içiyor. u  Türk erkeğinin % 37.6’sı, kadınların % 5.8’i sigara yüzünden hayaDnı kaybediyor. u  Türkiye’de kişi başına yıllık ortalama 1399 sigara içiliyor. u  Pasif içiciliğe maruz kalan çocukların oranı % 89. -  13-15 yaş arasındaki erkek çocuklarında sigara içme oranı % 9.4. Koroner kalp hastalığı; felç; akciğer kanseri ve düşük doğum ağırlığına yol açmakta. 12*

Aşırı alkol tükeGmi

u  Ağır içme dönemi (binge drinking) erkeklerde

bir kerede 5 ve yukarısı, kadınlarda 4 ve yukarısıdır.

u  Kanser ve karaciğer sorunları, kalp damar hastalıkları,

hamilelik komplikasyonları

u  TarDşmalı çalışmalarda, ılımlı düzeyde özellikle şarap

içmenin kalp hastalığı ve felç riskini azalağı bildirilmektedir.

Aşırı alkol alma uzun süreli fiziksel sorunlara yol açar.

Sağlıklı bir kiloya ulaşma

u  Amerikalıların 2/3’ü aşırı kilolu, bunların yarısı da obes. Türkiye’de % 30 (2010). u  Azalan fiziksel akGviteye bağlı olarak “Obesite salgını” tüm dünya için bir risk. u  (BMI) Beden kitle indeksi hesaplanması: Kilo Boy2 15

Sağlıklı bir kiloya ulaşma

u  Obesite kalp hastalığı, felç, kanser ve diabet açısından yüksek riske sahipGr. u  Ne kadar çok hareketsiz iseniz ve ne kadar çok TV karşısında zaman geçiriyorsanız, o kadar çok obes olma olasılığınız var. u  Kilo verme kan basıncını, anksiyeteyi, kolesterol ve diabet riskini azalDr; mood’u arDrır. u  Duygusal (depr, anx) ve sosyal (alay) problemlerden çekeriz. u  Önyargı ve ayrımcılık yapılır.

u  Metabolik sendrom u  Karın etramndaki yağ metabolik sendrom, yüksek kan basıncı, diabet, aterosklerozis, kanser ve yaşlanma ile ilişkilidir.

Sağlıklı bir kiloya ulaşmak için

ipuçları

u  Modadan ve şok diyeLen kaçının. “yo-yo etkisi” u  Düzenli egzersiz yapın. u  Aldığınız toplam kaloriyi ve vücut ağırlığınızı takip edin. u  Uygun biçimde yemek yiyin (iyi yağlar, az tuz, yüksek lifli yiyecekler). u  Sosyal destek alın. u Porsiyonların büyüklüğünü kontrol edin. 21* *

Her yıl insanların kafasını karıştıran çok sayıda diyet kitapları basılmakta. Bunların kaç tanesi yeterince bilimsel temele dayanmakta?

Egzersiz

u  Düzenli aerobik egzersizin çok sayıda yararı vardır: u Bedende oksijen kullanımına yardım eder. u Kan basıncını ve Koroner kalp hastalığı riskini azalDr. u Akciğer fonksiyonlarını arDrır. u Diabet riskini azalDr. u Meme ve kolon kanseri riskini azalDr. u Yaşam süresini uzaDr. u Yaşlılarda bilişsel işlevselliği arDrır. u Nöronların büyümesini arDrır. u 

Bir hapada çeşitli defalar 30 dak.

23*

Kürek çekme, yüzme, bisiklete binme gibi aerobik egzersizler kilo vermenin, fit kalmanın, kalp damar

sağlığını sürdürme ve hatta iyileşmenin en iyi yollarından biridir.

Değiş demesi kolay,

yapabiliyorsan sen yap

u  Kişisel tembellik. Yeni şeyleri denemesi kolay değildir. u  Ölüm riskini ve nedenlerini yanlış tahmin ederiz. u  Değişme için güçsüz hissederiz, çünkü alışkanlıklarımız çok derine kök salmışDr. 25*