Güvenilirlik
Birden Çok Uygulamaya Dayalı Yöntemler
Test-Tekrar Test
Eşdeğer (Paralel) Testler
Tek Uygulamaya Dayalı Yöntemler
Test
Yarılama KR-20 KR-21 Cronbach
Alfa
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
78
Birden Çok Uygulamaya Dayalı Yöntemler
Birden çok uygulamaya dayalı yöntemler alanyazında genellikle iki başlık altında ele alınır.
NOT: Bazı kaynaklarda aralıklı eşdeğer testler yöntemi olarak anılan bir yöntem daha vardır.
1) Test tekrar test Eşdeğer (paralel) testler 2)
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
79
Test-Tekrar Test Yöntemi (Re-test) (1)
Bu yöntem ile test güvenilirliğini test etmek için bir test, aynı gruba, belli bir zaman aralığıyla iki kez uygulanır. Daha sonra bireylerin birinci uygulamadan aldıkları puanlarla ikinci uygulamadan aldıkları puanlar arasındaki korelasyon hesaplanır. Elde edilen korelasyon katsayısına kararlılık (devamlılık/istikrarlılık) katsayısı adı verilir.
Test-Tekrar Test Yöntemi (2)
Korelasyon (r) 1’e yakın Kararlılık Katsayısı
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
81
Test-Tekrar Test Yöntemi (3)
Güvenilirliğin kararlılık, tutarlılık ve duyarlılık sorunu olduğuna daha önce değinilmişti. Bu yöntemle elde edilen güvenilirlik kanıtı güvenilirliğin yalnızca kararlılık boyutuna karşılık gelir; güvenilirliğe ilişkin tümel bir sonuç ortaya koymaz. Bu nedenle bir ölçme aracının güvenilirliğine ilişkin kanıt toplamak isteyen bir kişi kararlılığın yanı sıra tutarlılığa ve duyarlılığa ilişkin sorgulamaları yapmak durumundadır.
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
82
Test-Tekrar Test Yöntemi (4)
Bu yöntem ölçülen özelliğin kararlı olduğu durumlarda uygulanması gereken bir yöntemdir. Testin ölçtüğü özellik sürekli değişkenlik gösteriyorsa bu yöntemle testin güvenirliği hesaplanmamalıdır. Diğer bir deyişle bu yöntem daha çok iki uygulama arasında kolaylıkla değişmeyen özellikleri ölçen testler için uygundur. Örneğin genel zihin yetenekleri, kişilik testleri, ilgi envanterleri, tutum ölçekleri vb.
gibi testlerin kararlılık bağlamında güvenilirlikleri bu yöntemle hesaplanabilir.
Bu yolla test güvenilirliğini kestirmede karşılaşılan önemli bir sorun, testin iki uygulanışı arasındaki zaman aralığının ne kadar olması gerektiğidir. Bu soruya kesin bir yanıt vermek olanaksızdır. Aradan geçen zaman, hem ölçme aracının ölçtüğü psikolojik özellik bakımından yanıtlayıcıların önemli ölçüde değişmelerine hem de birinci uygulamada verilmiş olan yanıtların hatırlanmasına izin vermeyecek bir uzunlukta olmalıdır.
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
84
Test-Tekrar Test Yöntemi (6)
İki uygulama arasındaki zamana ilişkin genel bir görüş şudur: Verilen kararın kısa süreli mi yoksa uzun süreli mi olduğu, iki uygulama arasında geçen zaman aralığının belirlenmesinde önemlidir. İki uygulama arasında geçen zaman çok kısa olursa bireylerin ikinci uygulamada verdikleri yanıtlar, birinci uygulamada vermiş oldukları yanıtlardan bağımsız olamayacaktır. Çünkü birinci uygulamada verdikleri yanıtları hatırlayan katılımcılar, ikinci uygulamada da aynı yanıtları verme yoluna gidebilirler.
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
85
Test-Tekrar Test Yöntemi (7)
Öte yandan birinci uygulama ile ikinci uygulama arasında uzun bir zaman geçmesi halinde ise ölçülen özellik bakımından bireyler değişebilir. Bu bağlamda iki uygulama arasındaki zamanın belirlenmesindeki temel ilke şudur: “Birinci uygulamada maddeleri hatırlamayacak kadar uzun, ölçülen özellikte köklü değişimler oluşmayacak kadar kısa olmalıdır”.
Test-Tekrar Test Yöntemi (8)
Aradaki zamanın belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken bir başka nokta özelliğin değişim hızıdır. Bazı özellikler daha hızlı değişime açıkken, bazıları ise daha zor değişir.
Hangi özellikler daha hızlı ve yavaş değişir?
Ayrıca özelliklerin değişimi yaşla da ilişkilidir. Bazı özellikler belli yaşlarda daha durağanken, bazı yaşlarda daha değişkendir.
Hangi özellikler belli yaşlarda daha durağan ve değişkendir?
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
87
Test-Tekrar Test Yöntemi (9)
Aslında bir testi aynı gruba, aralıklı olarak, iki kez vererek güvenilirliği kestirmede, elde edilen toplam puanlar arasındaki ilişkinin hesaplanması tek başına yeterli olmayabilir. Çünkü bazen elde edilen bu katsayı yanıltıcı olabilir.
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
88
Test-Tekrar Test Yöntemi (10)
Bireylerin her iki uygulamadan elde ettikleri toplam puanlar arasında önemli bir fark olmayabilir, ancak her iki uygulamada farklı maddeler üzerinden aynı puanlar alınabilir. Bunun için yalnızca iki uygulamadan elde edilen puanlar arasındaki kararlılığa değil, bireylerin her iki uygulamada maddelere verdikleri tepkiler arasındaki kararlılığa da bakılması yerinde olur.
Eşdeğer testler güvenilirliği, bir testin iki paralel formu hazırlandığı zaman uygulanır. Bir testin eşdeğer testler yöntemiyle güvenilirliğini ortaya koymak için, testin iki eşdeğer formu aynı gruba aralıksız aynı anda ya da aralıklı farklı iki zaman aralığında uygulanır ve uygulamalardan elde edilen puan dağılımları arasındaki korelasyon hesaplanır. Elde edilen değer testin eşdeğer testler güvenilirliğini verir. Hesaplanan katsayı eşdeğerlilik katsayısı olarak adlandırılır.
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
90
Eşdeğer (Paralel) Testler Yöntemi (3)
Korelasyon (r) 1’e yakın Eşdeğerlilik
Katsayısı
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
91
Aralıklı Eşdeğer (Paralel) Testler Yöntemi (3)
Korelasyon (r) 1’e yakın
Eşdeğer (Paralel) Testler Yöntemi (4)
İki testin eşdeğer olabilmesi için,
1.ölçtüğü özellik eşdeğer olmalı (yapı ya da kapsam açısından),
2.test ve madde istatistikleri benzer olmalı,
3.madde sayısı ve
4.madde türü denk olmalıdır.
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
93
Eşdeğer (Paralel) Testler Yöntemi (5)
Bir testin eşdeğer formlarını kullanmak güvenirlik tahminleri dışındaki nedenler için de kullanışlı olabilir. Program ya da öğrencinin başarısının değerlendirilmesi için, ön testte verilen testi uygulamak yerine onun eşdeğeri olan testi kullanmak daha doğru olabilir. Çünkü iki testin aynı güçlük derecesinde ve farklı maddelerden oluşması hatırlama etkisini azaltacaktır.
Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu, Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Psikometrik Nitelikler, Antalya (2020)
94
Birden Çok Uygulamaya Dayalı Yöntemlerle İlgili Bir Not
Test tekrar test yöntemi başarı testleri için çok uygun değildir.
Çünkü başarı kolay değişebilen, kararsız bir psikolojik özelliktir.
Başarı testlerine ilişkin güvenilirlik sorgulaması eşdeğer testler yöntemi ile yapılabilir. Ancak uygulamada her iki yöntem de daha çok yetenek testleri, kişilik envanterleri vb. ölçme araçlarının güvenilirlik kanıtlarını üretmek için tercih edilmektedir.
