COPE toplant›s›ndan vaka bildirimleri
Cases presented at COPE meeting
06-32 fiüpheli intihal
Vaka hakk›nda bilgiler
Dergimizin Ocak 2006 say›s›nda makale yay›nland›. Sonraki ta-kip sürecinde, “intihal saptama yaz›l›m›’n›” kullanmaya bafllad›¤›-m›zdan sonra, bu makalenin (derleme) baflka makaleye çok benze-di¤i görüldü. Her ne kadar dil ayn› olmasa bile, makalenin ak›fl› ve alt bafll›klar›, metin de çok benzer idi. Bunlar da bana yard›mc› edi-törüm taraf›ndan gösterildi:
- Bugüne kadar herhangi bir flikâyet almad›¤›m›z intihal arafl-t›rmam›z gerekli olmad›¤› anlam›na geliyor mu?
- fiikâyetler olmadan editörümüzün soruflturmay› yürütmek için yetkisi var m›?
- ‹ntihal saptama yaz›l›m› geriye dönük olarak kullan›labilir mi? - Makale tümüyle tam olarak taklit edilmedi ve sadece fikir tek-sir edildi ise hangi ifllemler uygulanmal›?
Bu olay›n araflt›r›lmas›n›n gereklili¤i ve nas›l yap›lmal› konu-sunda komitenin tavsiyesi ne olabilir?
Tart›flma ve öneri
‹ntihal saptama yaz›l›m›n›n geriye dönük uygulanabilir konusu komite taraf›ndan kabul edildi. Editör flikâyeti almasa bile, intihal çok ciddi bir suiistimaldir ve araflt›r›lmas› gereklidir. Resimlerin ay-n› olmas› gerçe¤i telif hakk› sorunlar›ay-n› ortaya ç›kartabilir. ‹lk ola-rak yazarlar ile temas edilmesi ve aç›klama yapmalar›n› istenmesi tavsiye edilmifltir. Herhangi bir suçlamada bulunmamak kayd› ile mektupta vaka hakk›nda bilgiler göz önüne serilmelidir. Yazarlar cevap vermesi için belli bir süre tan›nmal›d›r. E¤er cevap al›namaz ise veya tatmin edici olamayan bir cevap gelir ise, editör yazara çal›flt›¤› kurum ile temas edece¤ini bildirmelidir. E¤er editör yaza-r›n çal›flt›¤› kurum ile temas etmekte karar al›r ise, bu kuruma so-ruflturma açma talebi ve kayg›lar›n› içeren mektup ile beraber her iki makaleyi göndermelidir. E¤er intihal kan›tlan›r ise, editör maka-leyi geri çekme karar› al›r. Di¤er bir öneri; telif hakk› ihlalini belirle-mek amac› ile web sitesinde durumu ilan etbelirle-mek.
06-33 Yazar›n izni olmadan veri kullan›lmas›
hakk›nda itiraz› makalenin geri çekilmesi için
makul bir mazeret olabilir mi?
Vaka hakk›nda bilgiler
Y dergisinde X isimli bir yazar›n makalesi yay›nland› ve yazar ma-kaleyi geri çekme talebinde bulundu. Sebep olarak; makalede baz› verilerin, yazar listesinde yer almayan meslektafl›n›n (muhtemelen yazarl›k için tam yeterli olmayan) izni olmadan yay›nlanmas› idi. Bu meslektafl› flu anda bu verilerinin baflka bir dergide yay›nlamas› için çal›flmaktad›r ve X isimli yazar›n yeni makalesinde (dergiye gönderil-mifl ancak henüz bask›ya kabul edilmegönderil-mifl) yazarlar›ndan biri oldu¤u-nu ima etmektedir. Y dergisi ile yaz›flmalarda X isimli yazar
makale-sinde yay›ndaki verilerin “do¤ru ve tüm yönleri ile tekrarlanabilir” ol-du¤unu ve makale sonuçlar›n›n etkilenmedi¤ini bildirmifltir. X isimli yazar bu tart›flman›n, verilerin izin almadan yay›nlanmas› ile ilgi oldu-¤unu kabul etmektedir ve makalenin geri çekme olay›n›n çok ciddi bir husus oldu¤unu anlamaktad›r. Ancak, meslektafllar› ile iyi iliflkileri sürdürmek u¤runa X isimli yazar›m›z, düzeltmenin yay›nlanmas› yeri-ne makalenin geri çekilmesini tercih etmektedir. Makale geri çekme karar› yazar›n çal›flt›¤› kurum taraf›ndan verilmemifl olup, tüm ilgili araflt›rmac›lar›n kat›ld›¤› tart›flma sonucunda al›nm›flt›r.
Tart›flma ve öneri
Verilerin do¤rulu¤unun yazarlar taraf›ndan aç›kça beyan edil-mesi ve makalenin sadece küçük bir bölümünün izin almadan ya-y›nlanmas› hakk›nda komitenin düflüncesi; makalenin geri çekil-mesinin gerekli olmad›¤› yönünde. Küçük bu örtüflme olay› “dubli-kasyon yay›n ihtimali” için yeterli zemini oluflturmamaktad›r. Ya-zarlar ikinci makalede birinci makaleye at›fta bulunulabilirler ve daha önce baz› verilerin yanl›fll›kla yay›nland›¤›na dair not düflebi-lirler. Dergi ise düzeltme veya durumun teyidini yay›nlayabilir, an-cak komitenin editörlere tavsiyesi makale geri çekme talebini red-detmek ve kararlar›n› elden b›rakmamalar›n› yönünde. Komitenin bu vaka için görüflü; yazar›n çal›flt›¤› kurumu ile temas edilmesinin gerekli olmad›¤› yönünde.
06-34 Eserleri de¤erlendirme hizmeti ve
özel say›lar (CE)
Temel bilgiler
T›pta en iyi makaleleri öne ç›karmak amac› tafl›yan çevrimiçi yay›n sonras› literatür de¤erlendirme servisi dergilerin özel say›lar›nda yay›nlanan makaleleri de¤erlendirme iflini üstlendi.
Birçok özel say›n›n ilaç firmalar taraf›ndan desteklendi¤i düflünülür ise, bu tip de¤erlendirmeleri farkl› kurallar çerçevesin-de ele almam›z gerekli mi? E¤er öyle ise, bu konuda komitenin önerileri nelerdir?
Tart›flma ve tavsiye
Komitenin tavsiyesi, baz› özel say›lar çok ayd›nlat›c› oldu¤u için (yay›nlanan makaleler, ticari olmayan özel say›lar), tüm özel say›lar› reddetmek zorunlu de¤il. Öte yandan, komitenin baz› üyeleri, ç›kar çat›flmas›n›n ilaç firmalar›n›n ticari ç›karlar› ile birlik-te, özel say› hakk›nda herhangi bir de¤erlendirmenin yay›n›n er-telenmesi gerektirece¤ini düflünmektedirler.
Ancak ço¤unlu¤un görüflü; sponsorluk ve ç›kar çat›flmas› hak-k›nda bilgiler fleffaf oldu¤u sürece, özel say›lar için farkl› kuralar uygulaman›n gerekli olmad›¤› yönünde. ‹laç firmalar›ndan al›nan maddi deste¤in belirtilmesi gerekir.
C
Coommmmiitttteeee ffoorr PPuubblliiccaattiioonn EEtthhiiccss ((CCOOPPEE)) iizznnii iillee bbaass››llmm››flfltt››rr
