5. SINIF DERS NOTLARI
Bilgi: Bir konu ya da iş konusunda öğrenilen ya da öğretilen şeylerdir. İnsan aklının erebileceği olgu, gerçek ve ilkelerin bütünüdür.
İletişim: Duygu, düşünce ya da bilgilerin; ses, yazı ya da sembollerle paylaşılmasıdır. Araç kullanarak ya da kullanmadan yapılabilecek bir bilgi alışverişidir.
Bilişim: Bilginin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak üretilmesi, saklanması, iletilmesi ve ihtiyaca uygun olarak biçimlendirilmesi ile ilgilenilen bir çalışma alanıdır.
Teknoloji: İnsanın hayatını kolaylaştırmak amacıyla geliştirdiği araç gereçlerle bunlara ilişkin bilgilerin tümü.
Donanım: Bir bilgisayar sistemini oluşturan ve fiziksel olarak dokunulabilen araçların tümüne donanım denir.
Yazılım: Bilgisayar donanımının istenilen amaçlar doğrultusunda çalıştırılmasıyla kullanıcının bilgisayarda istediği işlemleri yapabilmesini sağlayan programlardır.
İnternet: Diğer bilgisayar ağlarının birbirine bağlanmasıyla oluşmuş ve farklı noktalar arasında elektronik veri alışverişine olanak sağlayan dünyaca yaygın ağ sistemidir.
BİLGİSAYARDA GÖRDÜKLERİM GÖRMEDİKLERİM
Dahili – İç Donanım Birimleri: Bir bilgisayarın içerisinde yer alan ve anakarta doğrudan ya da kabloyla bağlı olan donanım birimlerine iç donanım birimleri adı verilir.
Harici – Dış Donanım Birimleri: Bilgisayara kablolu ya da kablosuz olarak dışarıdan bağlı olan giriş/çıkış ve depolama araçlarının tamamına dış donanım birimleri denir.
Önemli Donanım birimlerini inceleyelim.
İşlemci – ( CPU, Merkezi İşlem Birimi): Bilgisayarın program komutlarını bellekten aldıktan sonra kodlarını çözen ve karşılığı olan işlemleri yerine getiren merkez birimi. CPU genellikle bilgisayarın beyni olarak tanımlanır.
Harddisk (Sabit Disk): Bilgisayarlarda bilgi depolama ünitesi. Sabit diskler büyük miktarda bilgiyi uzun süreli olarak saklamak için kullanılan manyetik disklerdir.
Ram Bellek: Rasgele Erişimli Bellek. Geçici Bellek diye adlandırabiliriz.
Anakart (Mainboard): Bilgisayarın tüm donanım birimleri arasında iletişimi sağlayan temel donanım parçasıdır.
Ses Kartı: Bilgisayarın sesleri işlemesini sağlayan karttır.
Ekran Kartı: Bilgisayarın görüntüyü işlemesini sağlayan kart.
Ethernet – Ağ Kartı: Ethernet kartı bilgisayarlarla ağın iletişim kurmasını sağlayan ağa fiziksel olarak bağlanan ağ arabirim kartıdır.
Kasa: bilgisayar içinde bulunan donanımların bir arada bulunmasını sağlayan mekanik donanımın adıdır.
Klavye (Keyboard): Bilgisayarın bilgi girişinde kullanılan ve daktiloya benzeyen parçası. Harflerin dizilim şekline göre Q ve F olmak üzere iki çeşitte bulunur.
Fare (Mouse): Bilgisayar ekranındaki işaretçinin konumunu değiştirerek, üzerindeki tuşlar yardımıyla istenilen ekran bölümünün kontrolünü sağlayan küçük dış donanım parçasıdır.
Yazıcı (Printer): Bilgisayar ile üretilen metin ve resimleri kağıda basmak için kullanılan araç.
Tarayıcı (Scanner): Her hangi bir yazıyı ve ya resmi kağıt üzerindeki haliyle bilgisayar belleğine yükler. Giriş ünitesidir.
Kağıda basılı yazı ve resimleri okuyup bilgisayarların anlayacağı biçime çeviren araç.
Ekran (Monitör): Bilgisayarlarla kullanıcılar arasındaki görsel bağlantıyı sağlayan birim. Ekrandaki en küçük noktaya piksel denir.
Hoparlör ve Kulaklık: Sesin bilgisayardan dışarıya aktarılabilmesi için kullanılan donanım birimidir.
Mikrofon: Dışarıdaki sesin bilgisayar ortamına aktarılabilmesini sağlayan donanım birimidir.
İşletim Sistemi Yazılımları: Bilgisayara ait tüm donanım ve yazılım kaynaklarını kullanarak bilgisayarın yönetimini sağlayan bilgisayar ve kullanıcı arasındaki arayüz yazılımlarıdır.
Uygulama Yazılımları: doküman oluşturmak için kullanılan ofis yazılımları, eğlenceli oyun yazılımları, İnternet’te gezinmek için kullanılan İnternet tarayıcıları, resim düzenleme yazılımı ve virüslere karşı kullanılan antivirüs yazılımları örnek olarak verilebilir.
Bilgisayar Hafıza Birimleri: Bilgisayardaki dosyaların da büyüklüğünü belirtmek için kullanılan ölçü birimleri vardır.
Bunlara bilgisayar hafıza birimleri denir.
Bu sıralama ise Bit<Byte<KiloByte<MegaByte<GigaByte<TeraByte şeklindedir.
DOSYA YÖNETİMİ
Dosya: Bilgisayarda bilgilerin kaydedildiği birimlere Dosya adı verilir. Dosya içerisinde bilgi, resim, yazı, çizim ve ses gibi her şey olabilir.
Dosyanın yapısı 3 kısımdan oluşur.
Dosya Adı: Genellikle örnekte de olduğu gibi o dosyanın içindeki bilgiyi çağrıştıracak şekilde dosyayı hazırlayan kişi tarafından yazılır.
Nokta işareti: Dosya adı ile dosya uzantısını ayırmak için kullanılan ayraç görevini görür.
Dosya uzantısı: Dosyaların bilgisayar üzerinden tanınması dosya uzantısı ile olur.
Popüler Dosya Uzantıları
Popüler Resim Dosyası Uzantıları: jpg, png, bmp ayrıca hareketli resim olarak ise gif Popüler Ses Dosyası Uzantıları: mp3, wav, wma, aac.
Popüler Video Dosyası Uzantıları: avi, mpg, wmv, mov, mp4
Popüler Belge Dosyası Uzantıları: txt(Yazı Dosyası), Doc(Microsoft Word Dosyası), pdf(Elektronik Kitap Dosyası) uzantılarını sayabiliriz.
Diğer Popüler Dosya Uzantıları: exe(Çalıştırılabilir Program), rar(Sıkıştırılmış Dosyalar) uzantılarını sayabiliriz.
Geri Dönüşüm Kutusu: Bilgisayarda dosyalar ya da klasörler silinmek istendiğinde ilk olarak geri dönüşüm kutusuna atılır. Geri dönüşüm kutusu kullanıcı tarafından “boşalt” komutu verilene kadar dosya ve klasörler içerisinde tutulur.
Klasör: Ortak özelliğe sahip dosyaları bir arada bulunduran birimlere klasör(dizin) adı verilir.
Sürücü: Dosya ve Klasörlerin saklanabileceği fiziksel ortamlardır. Sabit Disk, CD, DVD, Flash Bellek gibi.
ETİK DEĞERLER
Etik: Etik; doğru ile yanlışı, haklı ile haksızı, iyi ile kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek, bunun sonucunda da doğru, haklı, iyi ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaktır.
İnternet Etiği: İnternet üzerinde iletişimde bulunurken doğru ve ahlaki olan davranışlarla, yanlış ve ahlaki olmayan davranışları belirleyen kurallar bütünüdür. İnternet etiği, gerçek hayatta insanlara gösterdiğiniz saygı ve nezaketin internet ortamında da gösterilmesidir.
İnternet Etiğine Uygun Davranışlar Gösterebilmek İçin Şunlara Dikkat Etmeliyiz;
İnterneti insanlara zarar vermek amacıyla kullanmamak.
Başkalarının internette yaptığı çalışmalara engel olmamalıyız.
Başkalarının gizli ve kişisel dosyalarını internet yoluyla çalmamalıyız.
İnterneti yalancı şahit olarak kullanmamalıyız.
Parasını ödemediğimiz yazılımları kopyalayıp kendi malımız gibi kullanmamalıyız.
Başkalarının elektronik iletişim kaynaklarını izinsiz kullanmamalıyız Tasarladığımız programların doğuracağı sonuçları önceden düşünmeliyiz.
Elektronik iletişim ortamını başkalarının haklarına saygı göstererek kullanmalıyız
DİJİTAL VATANDAŞLIK E-devlet uygulamasının yararları:
Zamandan kazanç sağlanır,
— Maliyet düşer, verimlilik, hayat kalitesi ve memnuniyet artar,
— Kâğıt ihtiyacı ve kullanımı azalır,
— Var olan bilgilere istediğiniz yer ve ortamda ulaşmayı sağlar.
— Hem devlet hem de vatandaş için karar almada kolaylık ve hız sağlanır.
E-Devlet'e Nasıl Girerim
E-devlete giriş yapmak için turkiye.gov.tr adresine girin. Daha sonra sistem üzerinden T.C Kimlik numaranız ve PTT'den aldığınız şifre ile giriş yapın.
DİJİTAL VATANDAŞLAĞIN 9 BOYUTU
1.Dijital Erişim 4. Dijital Okur-Yazarlık 7. Dijital Hak ve Sorumluluklar 2.Dijital Ticaret 5. Dijital Etik 8. Dijital Sağlık
3.Dijital İletişim 6. Dijital Kanun 9. Dijital Güvenlik DİJİTAL ZORBALIK
Dijital Zorba olmamak için aşağıda yer alan davranışları yapmamamız gerekir;
•Başkalarına hoşlarına gitmeyecek sözler söylemek,
• Başkalarının kişisel bilgilerini yayınlamakla tehdit etmek,
• Onur kırıcı sözler söylemek,
• İzinsiz bir şekilde, başkasına ait bir içeriği ve fotoğrafı kullanmak/yayınlamak,
• Kaba sözler içeren mesajlar göndermek, yorumlar yapmak,
• İnsanlara hoşlanmadıkları isim ve sıfatlarla hitap etmek,
• Doğru olmayan bilgiler ile profiller oluşturmak ve bu profiller üzerinden paylaşımlar yapmak,
• Gerçek dışı bilgiler yaymak,
• Başkaları hakkında asılsız haberler yaymak ya da bu konuda yorum yapmak,
• Başkalarının şifre ve kişisel bilgilerinin gizliliğine saygı duymamak ve bu tür bilgileri ele geçirmeye çalışmak.
GİZLİLİK VE GÜVENLİK
Güvenlik duvarı(firewall): internet üzerinden sizin bilginiz ve isteğiniz dışında bilgisayarınıza erişilmesini engellemek üzere kullanılan bir yazılım ya da donanımdır. Bilgisayarımızın kapısına oturan bir güvenlik görevlisine benzetilebilir.
Şifreleme Kuralları : Kişisel bilgilerine ulaşılmaması için kişi tarafından belirlenen harf, özel karakter ve sayılardan oluşan parolanın kullanılmasıdır.
Şifrelerinizde kişisel bilgilerinize yer vermeyin.
Örneğin, adınız, doğum tarihiniz veya kimlik numaranız vs. Örneğin ali1999, 32423526655, 1986
Şifrenizde ardışık sayılar, harfler kullanmayın. Örneğin, 123456, 1234, abcd gibi.
Tahmin edilmesi kolay yan yana bulunan tuşları kullanmayın. Örneğin, qwerty, asdf gibi.
Şifreniz en az 8 basamaklı olsun.
Harf, Rakam (0-9), Büyük/küçük harf (A,a…Z,z), Özel karakter (!?+ gibi) içeren şifreler kullanın.
Antivirüs : Antivirüs Uygulamaları ile Bilgisayarınızı koruyun.
BİLGİSAYAR AĞLARI
Birden çok bilgisayarın birbirine bağlanması ile oluşturulmuş bir bilgi aktarım ya da iletişim sistemidir.
Ağ Çeşitleri
Yerel Alan Ağı: Birbirine yakın mesafedeki; aynı binada veya aynı oda içerisinde bulunan bilgisayarın bağlanmasıyla oluşturulan ağlardır.
Metropol Alan Ağı : Bir şehir ya da geniş bir mekanda bulunan Yerel Alan Ağlarının birbirine bağlanmasıyla oluşan ağ türüdür.
Geniş Alan Ağı : Birbirine çok uzak mesafedeki bilgisayar veya ağların bağlanmasıyla oluşan ağ türüdür.
Bulut Depolama: İnternette bulunan ve resim, müzik, film, belge gibi çeşitli türden dosyalarımızı yükleyerek saklayabildiğimiz ortamlardır.
Bulut Depolamanın Faydaları
1.Bulut depolama alanına yüklediğimiz dosyalara istediğimiz zaman ve istediğimiz yerden ulaşılabilir.
2.Çoğunlukla ücretsizdir.
3.Bilgisayarımız zarar görmesi durumunda bile dosyalar zarar görmez, korunmuş olur.
Bulut depolamanın Zararları
1.Bulut depolama kullanıcı ve şifremizin çalınması durumunda tüm dosyalarımız istemediğimiz kişilerin eline geçebilir.
2. Dosyalarınızı güvenilmeyen kişilerle paylaşmanız durumunda, dosyalarımız herkesin eline geçebilir.
3. Bulut depolama hizmeti sunan firmanın (oneDrive, Google drive vb.) bu işi bırakmasıyla dosyalarımız silinebilir.
İNTERNET ADRESLERİ Bir internet site adresi aşağıdaki kısımlardan oluşur.
http :// www . meb . gov . tr
İletişim Kuralı World Wide Web Alan Adı Site Uzantısı Ülke Kısaltması www: Dünya Çapında Ağ anlamına gelen kısaltmadır.
Alan Adı : Web sitesinin internetteki adıdır.
Alan adı benzersiz olup içerisinde boşluk ve Türkçe karakterler (ğ, ü, ç, ö, ş) yer almaz.
Site Uzantısı : Sitenin hangi tür içerik sunduğunu belirten kısaltmadır.
.gov : Devlet daireleri için kullanılır.
.com : Ticari siteler için kullanılır.
.org : Ticari olmayan, vakıf siteleri için kullanılır.
.k12 : İlköğretim ve liseler için kullanılır .mil : Askeri siteler için kullanılır.
.net : İletişim ağları ile ilgili kuruluşlar için kullanılır.
.edu : Eğitim kurumları (üniversiteler gibi)
Ülke Kısaltması : İnternet adreslerinde ülkeyi belirten iki harflik kısaltmadır.
Bazı ülkelere ait kısaltmalar şunlardır:
tr : Türkiye uk : İngiltere jp : Japonya us : A.B.D.
ru : Rusya de : Almanya fr : Fransa nl : Hollanda
İnternet Tarayıcıları (Web Browser) : İnternete girmek, İnternette gezinmek, dosya indirmek, yüklemek ıçın kullandığımız ücretsiz programlardır. Google chrome, fîrefox, safari, internet explorer Microsoft edge gibi.
Arama Motorları: İnternette arama yapmak için kullandığımız sitelerdir. Google, yandex, Bing, yahoo, yaani gibi.
Etkili Arama Yöntemleri
İnternette dosya türüne göre arama yapabiliriz. Örnek: Bilişim suçları pdf
Aradığımız bir konuyu sadece bir site üzerinden aratabiliriz. Örnek: haciomerserinortaokulu – tübitak Basit kalıplar kullanarak merak ettiğimiz konuya ulaşabiliriz.
İki kelime kullanarak aradığımız bilgiye daha kolay ulaşabiliriz.
Aradığımız bilgiye kolayca ulaşmak için anahtar kelimelerde kısaltma kullanmayalım.
Arama yaparken yazım hatalarını önemsemeyelim.
Aramalarımızı “ ” ile daraltalım.
Görsel Arama: Bilgisayarımızda ki resimlerle ve fotoğraflarla da arama yapabiliriz.
Sesli Arama: Sesli arama özelliği ile konuşarak arama yapabiliriz.
EBA: Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen ve içerisinde resim, video, animasyon, sunu, eğitici oyun ve daha birçok türden içeriğin bulunduğu web sitesidir. Adresi: www.eba.gov.tr dir.
İletişim Teknolojileri
İletişim teknolojileri 3’e ayrılır: Yazılı iletişim teknolojileri, Sesli iletişim teknolojileri, Görüntülü ve sesli iletişim teknolojileri
İletişim Teknolojilerinin Faydaları Hızlı iletişim sağlar.
Zamandan tasarruf sağlar.
Ses, görüntü ve sembollerle zengin bir iletişim sağlar.
Ucuz ve kolay iletişim sağlar.
İletişim Teknolojilerinin Zararları
Ailemizle ve arkadaşlarımızla vakit geçirmemizi engelleyerek asosyalleştirir.
Hareketsiz yaşamdan dolayı aşırı kilo alarak şişmanlatabilir.
İnternetteki kötü niyetli insanlar bizi rahatsız edebilir, zarar verebilir.
Kredi kartı şifre ve diğer kişisel bilgilerimiz çalınabilir.
Yasa dışı ve zararlı bilgiler ile karşılaşabiliriz.
E Posta
İnternetten bir kişi ya da kuruma gönderilen elektronik mektuptur. Günlük yaşamdaki mektubun bilgisayar ortamındaki karşılığıdır.
Eposta kutum @ gmail . com . tr
Kullanıcı adımız @(et) işareti e-posta servis adı site uzantısı ülke kısaltması
