17
Haziran 2008 B‹L‹MveTEKN‹K
Kimin Akl›na Gelirdi?
Yenilenebilir enerji gibi önemli ve zorlay›c› bir alanda, oldukça iddial› bir projenin gerçekte son derece basit bir teknolojiye dayand›¤›n› söylesek... Üstelik amac› da tam tam›na bu: “optimum performans” ilkesine dayanan yüksek teknolojili ve pahal› bir donan›m yerine fiyat›, dayan›kl›l›¤›, montaj kolayl›¤› gözetilerek seçilmifl basit ve temini kolay endüstriyel malzeme kullan›m›. Üstelik iddiali grup, yetkin bilim insanlar› ya da bir deneyimli bir araflt›rmac› ordusu de¤il; Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) makine mühendisli¤i alan›nda lisansüstü e¤itimini sürdüren Spencer Ahrens ve onun kurdu¤u bir gönüllü ö¤renci ekibi. Birkaç ayd›r, günefl enerjisini yo¤unlaflt›racak bir sistemin prototipini yapmak için u¤raflan Ahrens, bunun belki de bu alanda devrim yaratacak bir geliflme olaca¤›n› söylüyor.
Prototip, yaklafl›k 1,2 m2lik ve günefl
enerjisini 1000 kat yo¤unlaflt›rabilen aynal› bir çanaktan ibaret. Çanak günefl enerjisini kusursuzca
odaklayabilecek düzgün, parabolik bir düzlem yerine, 25 cm’ye 365 cm
boyutlar›nda, görece ucuz ve hafif, banyo tipi ayna fleritlerinden, çerçevesi de yine ucuz aluminyum borulardan yap›lm›fl. Çana¤›n günefli otomatik olarak izlemesine olanak sa¤layan kontrol düzene¤iyse yine
inan›lmayacak ölçüde basit ve çana¤›n kenarlar›na ›fl›k geçirmez sapt›r›c›larla (deflektör) tutturulmufl fotosellerden (›fl›k hücreleri) olufluyor. ‘Hizadan ç›kan’ fotoseller, sapt›r›c› sayesinde üzerlerine düflen gölgeyle kendilerini ele veriyorlar. Fotosellerin ba¤l› oldu¤u basit devre de çana¤› yeniden do¤ru konuma sokacak elektrik
motorlar›n› çal›flt›r›yor.
“Buradaki teknik püf noktas› ve ayn› zamanda da zorluk, her fleyi olabildi¤ince basit yapmak” diyor Ahrens. Ahrens ve ekibi, bu tür çanaklar›n büyük ölçekte kullan›m›yla ortaya ç›kacak mali tabloyu tahmin edebilmek için, her bir parçan›n maliyeti, montaj› tamamlamak için harcanan zaman gibi ayr›nt›lar› da incelikleriyle kaydetmeyi ihmal etmiyorlar. Amaç, sonuçta bunu kolay elde edilebilir ve yayg›n bir ayg›t olarak kullanabilmek. Seri üretime geçilmesi durumunda bu çanaklar›n maliyet bak›m›ndan öteki enerji kaynaklar›yla rekabete girebilece¤i, bunun da ötesinde hem uzay araçlar›na s›cak su sa¤lamada hem de elektrik üretiminde kullan›labilece¤i umuluyor. Beklenen ç›kt›lar, 10.000 W karfl›l›¤› ›s› ve yan›nda 3500 W’l›k elektrik gücü. Öyle anlafl›l›yor ki bu öyle evlerin arka bahçelerine ya da çat›lara kurulabilecek bir sistem de¤il. Nedeni de, bu derecede
yo¤unlaflt›r›lm›fl günefl ›fl›¤›n›n, insanlar için tehlike yaratacak ölçüde güçlü olmas›.
Physorg.com, 7 May›s 2008
fiili’de Yanarda¤
Patlamas›
fiili’nin güneyinde binlerce y›ld›r uyudu¤u düflünülen 1200 m’lik Chaiten yanarda¤›, 2 May›s’ta patlayarak dünyay› flafl›rtt›. Bölgede 60’›n üzerinde küçük ölçekli depreme neden olan patlaman›n ard›ndan sismik etkinler de birkaç gün sürdü.
Yanarda¤a yaln›zca 10 km uzakl›kta bulunan Chaiten kasabas› ve çevresindeki köylerden yaklafl›k
binlerce kifli, bölge d›fl›na ç›kar›ld›. Patlamadan kaynaklanan küller ve gazlar, özellikle de kirlilik aç›s›ndan en büyük sorunu oluflturacak gibi
görünüyor. Rüzgarla tafl›nan küller, Arjantin’e de ulaflm›fl durumda. Colorado Üniversitesi’nde And Da¤lar›’ndaki yanarda¤lar konusunda uzmanlaflm›fl bir araflt›rmac› olan Charles Stern, yanarda¤›n tahminen 9 -10 bin y›ld›r uyudu¤unu, ancak patlamas›n›n da s›rad›fl› bir durum olmad›¤›n› söylüyor. Chaiten üzerinde de ayr›nt›l› çal›flmalar yapm›fl olan Stern’e göre yanarda¤, zaten “potansiyel olarak” etkin say›l›yordu. http://abclocal.go.com/kgo/story?section=news/national_world&id
=6119658 haberler1 5/26/08 12:41 AM Page 17
