Bibliografi
" A İ D E M E M O İ R E , , Des ingeııieurs, architectes, entrepreneurs, conducteurs de
Travaux, agents voyers, desslnateurs, ete.
13 üncü Baskı 1937 2 cilt XXX—2296 sahifa 13X21 ebadında. 1602 resim
Piatı ciltli 133,05 ciltsiz 103,05 P. P.
Mühendislere, Mimarlara, Müteahhitlere, Desinatörle- re... ilh.. mahsus (Ed - Memuar) ın 13 üncü baskısı Nafıa
mühendisi AL/BET CARNEL tarafından tekrar tetkikten ge- çirilerek (Dunod) kitaphanesi tarafından 1937 de neşredilmiş- tir.
İki ciltten ibaret olan bu kitap on üç senedenberi in- şaat tekniğinde vukua gelmiş yenilikleri ve daima kullanılan formül ve inşa şekillerile bilûmum pratik malûmatı ihtiva etmektedir. eMtodik hulâsalar şeklinde muhtelif nazarî ve pratik yenilikler ve misalleri hâvi olan (AİDE - MEMOİR)i tavsiye ederiz.
D u y u m l a r
MÜSABAKALAR 1— Erzurumda bir Atatürk anıtı yaptırılacaktır.
2— Anıt projesi İkincikânun 937 tarihinden Mayıs 1937 sonuna kadar müsabakaya konmuştur.
3— Talipler bu hususta mufassal malûmat ve vesikaları Kültür Bakanlığı Yüksek Öğretim Genel Direktörlüğü ile İs- tanbul Güzel San'atlar Akademisinden alabilirler.
ŞARTNAME
1— Erzurumda yaptırılacak Atatürk anıtı Erzurumun Milli Savaştaki durumunu ifade eder mahiyette olmalıdır.
2— Bu itibarla yapılacak anıt yalnız bir portre hey- keli değil, bir abide olacaktır.
3— Bu anıt için 100,000 yüz bin lira sarfedilecektir.
4— Müsabakaya iştirak için en az İstanbul Güzel San- atlar Akademisini bitirmiş olmak lâzımdır.
5— 31 mayıs pazartesi günü akşamına kadar maket ve projeler Kültür Bakanlığı Yüksek Öğretim Genel Direk- törlüğüne teslim edilmiş bulunmalıdır.
6— Maketler en az 1/50 büyüklüğünde olacaktır.
7— Projeler anıtın nihaî şekli hakkında tam bir fikir ve- recek vuzuhda olmalıdır.
8— Anıtın Erzurumda çıkan granit nevi taşlardan yapıl- ması esas itibarile şayanı arzu ise de bu cihet heykeltıraş- ların yüksek takdirine bırakılmıştır.
9— Proje ve maketler Güzel San'atlar Akademisinde Türk ve yabancı san'atkârlardan teşkil olunacak jüri heye- tince tetkik edilerek birinciye 1000 bin, ikinciye 500 beş yüz lira verilecektir.
10— Anıtın diklieceği mahallin Niverman haritası ile o mahalde yapılacak binaların fotoğrafları ve Erzurum ta- şmm cinsleri Kültür Bakanlığı Yüksek öğretim Genel Di- rektörlüğünde görülebilir.
sıra evler meselesi
— İnhisarlar Vekâleti tarafından Ankarada memurlar için yaptırılacak ucuz sıra evleri müsabaka suretile yapılması için Mimarlar Cemiyeti tarafından müracaat edilmişti. İnhisar- lar Pen Umum Direktörlüğünden alınan bir cevapta bu bi- naların hususiyetlerinden dolayı müsabakaya konulamıya- cağı öğrenilmiştir.
Bu menfi cevap Türk mimarları üzerinde fena bir tesir yapmıştır. (Sieadung) namı verilen ucuz sıra evlerin proje- lerinin hazırlanması her mimarın vücude getirebileceği mes- lekî mesaisinden olduğundan cevap biraz garip görülmüş ve İnhisarlar İdaresinin bu işi bir ecnebiye vermek istemesi yalnız bir ecnebiperestlikten ibaret olduğu kanaati uyan- dırmıştır.
Resim müsabakası
1— Ankarada yeni inşa edilen istasyon binası yolcu ho- lünün karşılıklı iki yan duvarlarında yapılacak, yağlı boya resimler için bir müsabaka açılmıştır.
2— Müsabakaya girecek resimler; tuval üzerinde yağlı boya, eskis halinde 1/10 mikyasında olacaktır.
3— Müsabakaya girecek resimler Nafia Vekâletinin ta- yin edeceği bir jüri heyetince tetkik edilecektir.
4— Müsabakaya girecek resimlerin nihayet 20/7/1937 tarihine kadar Ankarada Devlet Demiryolları Umumî Mü- dürlüğüne makbuz mukabili teslim edilmiş olması şarttır.
Bu tarihten sonra gelecek resimler müsabakaya kabul edil- mez.
5— Her resim altına san'atkâr tarafından bir rümuz ko- nacak ve ayrıca mühürlü bir zarfla rümuz adresi ve ismi yazılarak gönderilecektir.
6— İdarece verilen plân üzerinde her takım eserin ma- halline vaz'ı sırası gösterildiği gibi' ayni numaralar takımı teşkil eden resimler üzerine de konulacaktır.
7— Müsabakayı kazanacak üç takım eserden sırasile:
Birinciye 1000 lira İkinciye 750 » Üçüncüye 500 » mükâfat verilecektir.
8— İstekliler müsabakaya gönderilecek resimlerin evsa- fı, mevzuu ve sairesi hakkında şartname ile bu resimlerin yolcu binasında konulacak mahalline ait plânlan Haydarpa- şa Birinci, Sirkeci 9 uncu, İzmirde 8 inci işletme Müdürlük- lerinden ve Ankarada D. D. Yolları yol idaresinden parasız olarak alabilirler.
9— Fazla tafsilât almak ve yapılacak eserlerin konula- cak mahallerini yerinde görmek istiyenlerin Ankarada D.
Demiryolları U. Müdürlüğüne müracaatları.
İzmir kaplıca müsabakası 1— İzmirin Ağamemnun kaplıcalarının fennî ve asri bir şekilde ıslahı tekarrür etmiş olup merbut halihazır kro- kisinde gösterildiği üzere M. H. işaretli arsalar üzerinde ve bazı binaların yıkılarak bunların yerlerinde yeni, temiz ve asri konforu haiz banyolu binalar yapılacaktır.
2— Krokide görüldüğü veçhile köprünün İzmir cihetin- deki (eski odalar ve su deposu yazılı olan) binanın mevcut su deposundan maada mevcut eski binalar kâmilen yıktırılıp aşağıda izah edileceği şekilde binalar yapılacaktır.
3— Köprünün Ağamemnun cihetindeki ve Çamlıbahçe içindeki köşklerinden maada binalar da yıkılacak ve yerle- rine lüzum görülen tesisat yaptırılacaktır .
4— Yapılacak tesisat dört gruptan ibarettir.
A— Lüks kısım B— Hastalara mahsus kısım C— Orta hallilere mahsus kısım D— Umumî kısım.
A— L ü k s k ı s ı m :
Hususî banyolu ve istirahat! tammeyi haiz müstakil da- irelerden müteşekkil asrî bir otel binası yapılacak, bu kısım- da bir gazino, sinema, ktüphane ve bir mütalea salonunu havi olacak ve ayrıca da bir de büfesi bulunacaktır.
Bu kısım umumî vaziyet plânında en münasip yerde yapılacaktır. Şimdilik (30) banyolu olacak ve bu banyolar 1, 2, 3, 4 kişilik ailelere tahsis edilecek şekilde olacaktır. Plân şimdilik (30) ailelik tertip edilip sonraları (30) kişilik daha tevsie müsait bir şekilde yapılacak ve bu tevsi binanın tak- simat ve tarzı mimarisini bozmıyacaktır.
B — H a s t a l a r a m a h s u s k ı s ı m : Bu kısım hasta ve nekahet devresinde bulunanlara tah- si« edileceğinden Ilıca deresinin mansabma doğru dere içinde ve münasip borularda gelecektir. Sıcak su soğumıyacak de- recede galerilerden uzak olmıyan bir yerde yapılacaktır. Bu kısım tamamile istirahati temin edecek şekilde ve bir mü- talea salonu ile bir kütüphaneyi ve önünde küçük bir bah- çeyi ihtiva edecektir. Binanın 15 adet banyolu kabineleri ve on adet te münferit banyoları ve banyo alanların istirahati için (20) adet te odası bulunacaktır. Bu binanın içinde ay- rıca bir doktor odası ve bir eczayi tıbbiye konacak oda bu- lunacaktır. Ve odalar hariçten ses ve gürültü almamak üzere tecrit levhalarile mücehhez olacaktır.
C — O r t a h a l l i l e r e m a h s u s k ı s ı m : Bu kısım krokide münasip bir mahalde yapılacak bina otel tarzında ve heyeti umumiyesinde. 25 adet banyo bulu- nacak birer ikişer ve üçer kişilik ailelere tahsis edilecek ban- yolu dairelere ayrılacak ve bu daireler iki oda, bir mutfak, bri helâdan ve icabına göre birer ikişer kişilik banyolardan müteşekkil olacaktır.
D— U m u m î k ı s ı m :
Bu plânda münasip bîr mahalde yapılacak olup bu kı- sımda 30X16 metro eb'adında ortada umumi bir yüzme havuzunu ve etrafında İkişer üçer kişilik ailelere mahsus banyolu kabinelerde bulunacaktır. Ve tek kişilik kabineler seri halinde bir cephesini işgal edecektir. Antre mahallinde bir büfe, bir gişe bulunacaktır. Ayrıca bahçeli gazino yapı- lacaktır. Bu kısma gelen halkın istirahati ve ikameti için otel tertibinde ve 50 yatağı ihtiva edebilecek komple bir bina yapılacaktır.
5— U m u m i b a n y o :
Havzasının nezaret ve idaresine yarıyacak küçük bir binada münasip bir mahalde yapılacak ve bir müdür oda-
sını ve bir bekçi odası ve bunlara ait yatma odalarını ihtiva edecektir.
6— Münasip bir mahalde bir jandarma karakol binası yapılacaktır. Bir karakol odası, bir koğuşu, bir mutfak ve kabinesi bulunacaktır.
Gönderilen vaziyet plânında, topografik münhaniler gösterilmemiştir.
7— Krokide gösterilen bir ve iki numaralı mevcut sıcak su galerileri muhafaza edilecek, 3 numaralı kazılmış sıcak su kaynağı lüzumu kadar genişletilip derinleştirilmsk ve betonarme yapılmak suretile büyük üçüncü galeri inşa edile- cektir. Lüks kısım için köprü civarında ve bir eli iki numaralı galerilere mütenazır olmak üzere büyük bir betonarme galeri yapılacaktır.
8— Bu sıcak su galerilerinden banyolara .otellere ve umumî havuza su verebilecek bir kudrette kuvvei anilmer- keziyeli tulumbayı havi yani motörlü tulumba vazedilecektir.
9— Kapalı binaları ve sokakların tenviri İçin mahallen bir motör ile bağlı elektrik cereyanı götürülmesi ve tesisat keşfi yapılacaktır.
10— Kaplıcalara gelmekte olan Çakmak suyunun 16 cm. dahili kutrunda font borularla isalesi keşfi yapılacak ve tesisat miktarı hesap edilecektir.
11— Kaplıcada yeniden yapılacak olan sözü geçen bina- lar mahallinde yapılacak tetkikat ve mesaha neticesinde yu- karıda yazılı maddelere göre ve ilişik krokisine göre tarif ve izah edildiği veçhile yapılacak binaların ve tesisatın plân ve projeleri İzmir Nafia dairesine verilecek ve kazanan ve pro- jesinin keşif ve mukavemet hesabatını, detay resimlerini de verecektir. Kruşlandırma işini Nafia yapacaktır.
12— İşbu şartnamede yazılan binalar ve tesisata ait iş- ler modern bir şekilde yapılıp meydana getirilmek için ev- velemirde bu işlerde ihtisasa sahip olan mühendis ve mimar- lardan arzu edenlerin mevcut plânda yerleri gösterildiği veç- hile ve ayni zamanda mahallen yapacakları tetkikata müste- niden tanzim edip verecekleri plân ve projelerin içinden bir heyet marifetile en muvafık olanı intihap edilmek suretile işe başlanması kararlaştırılmıştır.
13— Lüks kısım binasının cephesi kaba yontma taşlı mozaik kaplama olacaktır.
14— Verilen plân ve projelerden en muvafık olarak in- tihap edilenin sahibine 2000 lira mükâfat verilecektir. Verilen plân ve projeler ve hesabat İzmir Nafıasında müteşekkil bir komisyon marifetile tetkik kılınacak ve berayi tasdik yapılar müdiriyetine gönderilecektir.
15— İşbu şartname merbut halihazır krokisile birlikte İzmirden başka Ankara ve İstanbul vilâyetlerine ve icap eden diğer vilâyetlere de birer nüsha gönderilecektir.
16— Taliplerin krokisini gördükten sonra mahallen tet- kikat ve mesahasını yapıp tanzim edecekleri plân ve pro- jelerini 20/5/1937 tarihine kadar İzmir Nafiasına teslim etmeleri lâzımdır.
18— İşbu işlerin münakaşasında müsavi bedel halinde plân sahibi hakkı tercihi haiz olacaktır.
K a r a b ü k f a b r i k a l a r ı n ı n t e m e l a t m a m e r a s i m i :
Başvekil İsmet İnönü tarafından Karabük fabrikaları- nın temeli atılmıştır. İnşaat iki yılda ikmal edilecektir. Fab- rika kuvvet santralı, kok ve müştekatı, çelik, hadde boru, tamir ve çelik çatı fabrikalarile kimyevî ve hikemî tahliller için büyük lâboratuarlardan müteşekkil olacaktır.
Fabrikalar giinde 600 ton kok, 12 ton petrol, 6 ton muh- telit yağlar, 2 ton amonyak, 1 ton naftalin, 20 ton asfalt, 600 ton ham demir, 65 ton demir boru, 400 ton her nevi ray, tel, saç levha çıkaracaktır. Fabrikaların umumi münakalâtı . 230 vagona baliğ olacaktır. Bu fabrikalarda günde dainjî ola-
rak 760 amele çalışacaktır.
Beynelmilel Mimarlar toplantısı
«R6union înternationales d'Architectes» komitesinden aldığımız bir mektubu aşağıya koyuyoruz:
Modern mimar ve artistlerin uluslararası dördüncü top- lanışı bu sene, 1937 sergisi milnasebetile, Paris şehrinde ya- pılacaktır. Mimar Auguste Perret'nin riyaseti altında çalışan komitenin hazırladığı programın esas hatlarını aşağıya alı- yoruz:
Kongreye iştirak edecek mimar ve artistler 28 haziran pazartesi günü sabahı toplantı merkezi olan, avenues des Champs - Elys6e, 65 de buluşacaklar, idare heyeti tarafından karşılanacaklardır. Danışma merasimi yapıldıktan sonra, birinci seans açılacak ve müteakiben, sergide hazırlanan mimarlar klübünün hususi dairesindeki davete icabet edile-
Salı günü ikinci seans yapılacak ve sergide mimar Le Corbusier tarafından hazırlanan «Pavillon des Temps Nouveaux» yeni zaman paviyonu ziyaret edilecektir.
Öğleden sonra; modern mimarî beşinci kongresi (Cirpac) ile müştereken büyük bir toplantı yapılacaktır.
Sali ve cuma gür eri Paristeki en güzel bina ve abidelerle yeni yapılan modern inşaat gezilecektir.
Perşembe sabahı üçüncü seans yapılacak, öğleden sonra sergideki modern artistler birliğinin paviyonu gezilecek ve bilâhara Louvre müzesinde bir resmi kabule gidilecektir.
Cuma akşamı da Modern Mimarlar Cemiyetinin davetine gidilecektir.
Cumartesi ve pazartesi sabahları birer seans daha ya- nılacak, istirahatle geçirilen pazar günü gecesi komite ta- rafından kongreye iştirak edenlere samimî bir ziyafet tertip edilecektir.
Pazartesi günü akşamı Versaille bahçesindeki şatoda, kongrenin hitamı münasebetile, büyük bir resmi kabul ya- pılacaktır. 6-10 temmuz arasında da ihtiyarî mahiyette, Pa- ris ve civarında tenezzühler ve eğlentiler tertip olunacaktır.
Kongredeki münakaşa mevzuları: Mimar, artist ve tek- nisyen, modern malzemeler, ziya, madenî tesisat, plânlar ve modern mimarî.
M. Georges Huisman'nın riyaset ettiği uluslararası mi- marlar toplantısı komitesi bütün meslektaşlarını samimiyetle bu kongreye davet etmektedir.
Daha fazla izahat için aşağıdaki adrese müracaat edi- lebilir:
Reunion Internationale d'Architectes, 65 Champs - EIysees, â Paris İzmir kaplıca müsabakası münasebetile İzmir Nafia Direktörlüğü tarafından, ikinci defa müsa- bakaya konulan (Ağamemnun) kaplıcalarının müsabaka şart- larını yukarıda yazdık. Büyük bir hüsnü niyetle tertibin- den emin olduğumuz bu müsabaka, mimarî müsabakalar usul- lerine oldukça avkırı bir şekilde tertip edilmiştir. Şartlarında bir çok noksanlar olduğu gibi lüzumsuz bir çok külfetleri de ihtiva etmektedir. Şartlarda bulduğumuz noksan ve aykırı noktalardan bazılarını aşağıda topladık.
1— Verilen vaziyet plânı tesviye münharülerini ihtiva et- mediği için bir işe yaramamaktadır. Binaların oturtulacakları arazinin tefazulları belli olmadığından plânın tanziminde
64
arazinin düz bir saha olarak düşünülmesini mucip olacak- tır. Halbuki ortadan bir dere geçmekte olup etrafın pek me- yilli olduğu muhakkaktır.
2— Mimarî müsabakalarda, daima malî bir had tesbit edilir ve müsabıklar bu malî hadde nazaran projelerini ha- zırlarlar. Aksi takdirde müsabıklar binanın maliyetini bir- birlerinden çok farklı düşünebilirler. Meselâ buraya 1.000.000 liralık bir iş yapılacağı düşünülebileceği gibi bir başkası 500.000 liralık bir proje de yapabilir. Bu takdirde müsabakaya iştirak eden projelerin birbirlerile mukayesesine imkân kal- mamaktadır. Binaenaleyh sarfedilecek paranın takribi bir surette bildirilmesi lâzım gelirdi.
3— Müsabaka şartlarında, su, elektrik ve sair tesisat projeleri istenilmektedir. Mimarî müsabakalarda, statik hesa- bı, detay ve tesisat projeleri istemek âdet değildir. Müsabaka binanın mimarî noktai nazardan alacağı şekli, plânı ye bun- ların tarzı tertibindeki hususiyetleri ve fikri tesbit eden bir vasıtadır.
Müsabakayı kazanan mimar bilâhara vazifelendirdiril- diği takdirde yukarıdaki işleri bilâhara yapar. Mimarî proje- nin tatbikatına ait olan, betonarme hesapları mimarî taf- silât resimleri, tesisat projeleri sonradan yapılır. Aksi tak- dirde 2000 liralık bir mükâfat için bu kadar külfete kimse girmez
4— Jürinin kimlerden müteşekkil olacağı kaydedilme- miştir. Hattâ Jüri kelimesi bile kullanılmamıştır. Bir heyet tarafından plânların tetkik edileceği yazılmaktadır. Müsaba- kalar nizamatma uygun olarak, jüri azasının isimleri ve ade- di evvelden bildirilir. Bu suretle işin ciddiyeti ve ehemmi- yeti Hakkında müsabıklar temin edilmiş olur. Aksi takdirde projelerin kimler tarafından tetkik edileceği belli olmazsa kimse proje vermek istemez.
5— Müsabakalarda hiç bir zaman bir tek mükâfat ko-
«Uımaz. Mükâfatlar müteaddit olur. Bu sayede iştirak ede- cekler teşvik edilmiş olur. Esasen Ağamemnun kaplıcaları müsabakası gibi bir müsabakaya iştirak etmek en az bir kaç yü/ liralık mesaiye malolduğundan; bir kaç kişiye mükâ- fat vermek en doğru harekettir.
6— Müsabaka şartlarında sık sık, yerinde tetkikat ve mesahadan bahsedilmektedir. Ankarada, İstanbulda bulunan mimarlar bu müsabaka için yerine kadar gitmek imkâmnı bulamazlar. Verinde mesahayı ise hiç yapamazlar. Nafia Fen Heyetinin yapamadığı bir mesahayı, müsabakaya girecek olanların teker, teker yapmasına imkân var mıdır?
Müsabakalar için tanzim edilen şartlar ve haritaların hiç bir noksanı bulunmaması ve o kadar vazih olması lâzımdır ki hiç bir münakaşa ve tereddüde mahal kalmadan müsa- bıklar projelerini hazırlasınlar.
İzmir Nafiasının yaptığı şartname ise, mimarî müsa- bakaya iştirake teşvik etmekten ziyade müsabakadan kaç- malarına sebep olacaktır.
Bize (Ağamemnun) kaplıcalarının proje müsabakası i- kinci bir defa da müsabakaya konulacak gibi gelmektedir.
Mimarî proje müsabakaları bizim için hayatîdir. Bütün mimarların dört ğözle bekledikleri bir harekettir. Ancak mü- sabakalar tertip edilirken onun usul ve kaidelerine uymak lâzımdır. İzmir Nafia Direktörlüğünün büyük bir hüsnü ni- yetle bu işi başarmak istediğine eminiz. Ancak bu müsabaka- nın tertibinde büyük bir noksanlık görülmektedir.
Bu münasebetle Nafia Bakanlığı Yapılar Umum Direk- törlüğünden; vilâyetlerde açılacak müsabakalar için umumî bir şartname yapılmasını ve bilhassa jüri işlerinin herkesi tatmin edecek bir şekilde tanzim edilmesini rica ederiz.
Z . S .
ARKITEKT. Aylık yapı san'atı, şehircilik vo dekoratif sanatlar dergisi. İmtiyaz sahibi M. Zeki Sayâr - Neşriyat mUdüril Abidin Mortaş İdare yeri : Anadolu han No. 24. latanbul - Basıldığı yer : Cumhuriyet Matbaası - istanbul - Klişe Kenan
