• Sonuç bulunamadı

Kifliye Özel Sa¤lık Bilgi Sistemleri ile Farkındalık Yaratma Kullanıcı Beklentileri Analizi

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Kifliye Özel Sa¤lık Bilgi Sistemleri ile Farkındalık Yaratma Kullanıcı Beklentileri Analizi"

Copied!
13
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

1. Girifl

Son y›llarda gerek hükümet politikalar›nda gerekse kiflisel boyutta gittikçe önem kazanan sa¤l›kl› yaflam fark›ndal›¤› tasar›mda da farkl› yans›malara neden olmufltur. Bu makale kapsam›nda kiflisel sa¤l›k sistemlerinin günlük hayatta kullan›lan, üzerimizde tafl›d›¤›m›z örneklerine odaklan›lacakt›r. Bu kapsam› daha da s›n›rl› tutabilmek için sa¤l›kl› yaflam›n bir parças› olan fiziksel aktiviteyi denetleyen / art›ran / motive eden, davran›fl de¤iflikli¤ini bu kapsamda ele alan ürünler incelenecektir.

Bu kapsamda, fiziksel aktiviteye odaklan›ld›¤›nda ürün ya da sistem tasar›m›n›n paydafllar›n›n, rehabilitasyon uzmanlar›, fizik tedavi uzmanlar›, spor antrenörleri, diyetisyenler gibi paydafllar›n yan› s›ra tasar›mc›lar, kullan›c›lar ve t›p doktorlar› oldu¤u görülmektedir. Bu sistemlerde, tasar›mc›lar için “kullan›c›” olarak tan›mlanan grup, doktorlar ve di¤er paydafllar için fiziksel aktivite yapmas› gereken kifli “hasta” ya da “fiziksel olarak pasif kifli” olarak tan›mla-nabilmektedir. Bu nedenle, sa¤l›k

odakl› ürünlerde, tasar›mc›lar ve doktorlar›n problemlere yaklafl›m›n› iki farkl› bak›fl aç›s›ndan vurgulamak, gerçek kullan›m› sorgulamak önemli

bulunmufltur. Bu makalede disiplinler aras› iletiflimin, ürün gelifltirmede önemi bir kez daha irdelenmifltir.

2. Kiflisel Bilgi Sistemleri Arafltırmaları

Kiflisel bilgi sistemleri, son y›llarda artan obezite ile mücadele kapsam›nda da kullan›lan, kullan›c›n›n günlük aktivite düzeyini ölçen sistemlerdir. Bu sistemler temel olarak, (1)kiflinin fiziksel

aktivitesini ölçen bir ürün ile (2)bilgilerine ulaflabilece¤i bir arayüz içermektedir. Temel amaç kullan›c›y› fiziksel aktivite yapmaya özendirmek oldu¤u için, bu alandaki araflt›rmalar da fiziksel aktivite noktas›ndan bafllamaktad›r.

Yap›lan araflt›rmalar incelendi¤inde, öncelikle teknolojinin geliflmesinin önemli rol oynad›¤› izlenmektedir. Örne¤in, kablosuz bilgi aktar›m› sistemleri yeni ve de¤iflik etkileflim biçimlerini uygulanabilir k›lm›flt›r (Abowd & Mynatt 2000; Chong et al. 2010).

yapma al›flkanl›klar›n›n çok önemli oldu¤u birçok kaynakta belirtilmektedir. Son y›llar-da, teknolojinin kiflisel sa¤l›k alan›nda kul-lan›m› yayg›nlaflt›kça, sa¤l›k araflt›rmalar›, tasar›mda disiplinler aras› çal›flmalar›n odak noktalar›ndan biri olmufltur. Bunlar ço¤unlukla teknoloji yoluyla fark›ndal›k yaratma ve insanlar› sa¤l›kl› olmaya teflvik etme yönünde davran›fl de¤iflikli¤ine yön-lendirmeyi hedefleyen araflt›rmalar veya tasar›mlard›r. Kullan›c›lar, araflt›rmac›lar ve tasar›mc›lar için çok yeni olan ve h›zla geliflen bu alan kendi içinde birçok soruyu bar›nd›rmaktad›r. Bu makalenin amac›, davran›fl de¤iflikli¤inin teknoloji yolu ile de¤iflti-rilmesini sa¤layan tasar›m ölçütlerini ortaya koymak ve bu alanda çal›flman›n önemini vurgulamakt›r. Ülkemiz için çok yeni olan tafl›nabilir sa¤l›k sistemlerinin potansiyel-leri ile bu alanda ihtiyaç duyulan çal›flmalar›n boyutlar›, teknolojide var›lan durum ve kullan›c› beklentileri tasar›mc›lar ve t›p doktorlar›n›n bak›fl› aç›s›ndan ayr› ayr› tart›fl›lm›flt›r.

Abstract

In many publications, healthy diet and re-gular exercise are reported to be the biggest inhibitors of health problems. In recent years, with the developments in tech-nology, health research has been one of the focal topics of interdisciplinary studies. Most of these are the research and design aim to encourage people to be healthy through creating awareness and behavioral change. The technologies that are new for users, and are in rapid improvement, are open to several unanswered questions. The aim of this article is to determine the criteria that are required to change people’s behavior through technology and put emphasis on the importance of related work. With the potentials of these systems which are new in our country, this article focuses on the current studies, the current state of technology and user expectations and all will be discussed from the point of view of the designers and medical doctors.

Anahtar Kelimeler:

Kifliye özel bilgi sistemleri, fark›ndal›k yaratma, davran›fl de¤iflikli¤i

Keywords:

Personal informatics systems, creating awareness, behavior change

Sistemleri ile Farkındalık

Yaratma Kullanıcı

Beklentileri Analizi

Arma¤an KURU, Çi¤dem ERBU⁄

Orta Do¤u Teknik Üniversitesi

UTEST-Ürün Kullan›labilirlik Test Birimi Mehmet TÜMER

Orta Do¤u Teknik Üniversitesi

(2)

Bu teknolojik geliflme ile art›k ak›ll› ürünler de insan hayat›na girmeye bafllam›fl, kendi özelliklerini, bulunduklar› ortam› ve kendi kullan›c›lar›n› tan›r ve tüm bunlar› sentezleyerek, ortama göre davranabilir hale gelmifltir(Mühlhäuser 2008). Bunlara ek olarak, hem donan›m hem de yaz›l›mdaki geliflmeler, kullan›c›lar›n ürünü üzerinde tafl›yabilmesini ve bilgiye her konumdan ulafl›labilmesini sa¤lam›flt›r (Becta 2007; Dvorak 2008). Bu geliflmeler ve kiflisel bilgi sistemlerine etkisi, Tablo 1’de gösterilmifltir.

Kiflisel bilgi sistemleri, kullan›c›lar›n›n tüm hareketlerini izleyip, geri bildirim vererek ve fiziksel aktivite davran›fllar›n›n devam ettirilmesi ya da de¤ifltirilmesi yönünde fark›ndal›k yaratmay› amaçlamaktad›r.

Tüm bu geliflmeler, kiflisel bilgi sistemlerinin son y›llardaki say›s›n›n artmas›na ve kullan›c›lar›n›n ortama yönelik ve bedensel bilgiden

faydalanabilmelerine olanak sa¤lam›flt›r (Li 2009).

Teknolojik ürün odakl› tasar›m

araflt›rmalar›, kullan›c› beklentilerini ve deneyimlerini anlamay› gerektirir. Bu nedenle, kullan›c›lar›n bu sistemleri nas›l kulland›¤›n› ve motivasyonu

art›rabilecek tasar›m kriterlerini anlamak önem tafl›r. Kullan›c›lar›n› davran›fl de¤iflikli¤ine yönlendirmeye çal›flan bu sistemler için, sürdürülebilir ve uzun erimli kullan›mlar›n sa¤lanmas› çok önemlidir; dolay›s›yla yaflama entegre edebilecek sistemlerin gerekti¤i aç›kt›r. Tablo: 1

Teknolojik Geliflmeler ve Ak›ll› Sistemlere Katk›s›

(3)

Son y›llarda yap›lan araflt›rmalarda, bu sistemlerin kullan›m›n›n sürdürülebilmesi, kullan›c›n›n hayat›n›n bir parças› haline gelebilmesi için estetik kayg›lar›n, sosyal paylafl›m›n, kullan›fll›l›¤›n ve etkileflimin kullan›c› deneyiminde aktif ölçütler oldu¤u görülmektedir. Bu araflt›rmalarda bir yandan da kullan›c› deneyiminin her kullan›mda de¤iflti¤inden bahsedilir (Ahtinen et al. 2008; Hassenzahl 2011). Bu konuda son dönem araflt›rmalarda öncü bir rol üstlenen Amerika’daki örneklere bak›ld›¤›nda, (Ahtinen et al. 2008; Ahtinen et al. 2009; Arteaga, Kudeki, Woodworth, & Kurniawan 2010; Consolvo, Klasnja, et al. 2008; Consolvo, McDonald, et al. 2008; Fujiki et al. 2008; Jafarinaimi, Forlizzi, Hurst, & Zimmerman 2005; Lacroix, Saini, & Goris 2009; Lin, Mamykina, Lindtner, Delojoux, &Strub 2006)kullan›c›lar›n farkl› yöntemlerle motive edilmeye çal›fl›ld›¤› görülmektedir.

Örne¤in, Houston (Consolvo, Everitt, Smith, & Landay 2006; Consolvo, Klasnja, et al. 2008), Fish’n’Steps(Lin et al. 2006), UbiFitGarden (Consolvo, McDonald, et al. 2008)ve IMPACT (Li, Dey, & Forlizzi 2009)gibi ürünlerde sistem kullan›m›n› artt›rmak amac›yla, oyun biçiminde kullan›mlar sunuldu¤u görülür. Bu örneklerden biri olan, UbiFitGarden (Consolvo, Klasnja, et al. 2008)sistemi kullan›c›n›n kulland›¤› bir pedometreye ba¤l› olarak çal›flmaktad›r ve cep telefonunda duvar k⤛d› gibi çal›flan bir uygulamad›r. Bu uygulamada, bir sanal bahçe görüntüsü yarat›lm›fl ve kullan›c›n›n ad›m say›s› artt›kça, ekranda bulunan sanal bahçedeki çiçek say›s›n›n artmas› öngörülmüfltür.

Bir baflka araflt›rmada ise, kullan›c›lar›n birbirini motive etmesi amaçlanm›fl ve bilginin aktif paylafl›m›n›n motive edici özellikleri araflt›r›lm›flt›r (Fujiki et al. 2008). Birden fazla kullan›c›n›n kullan›ld›¤› bu sistemde ise, kullan›c›lar›n kimlikleri gizli kalmak kofluluyla, birbirlerinin bilgilerini

görmeleri sa¤lanm›flt›r. Baz› kullan›c›lar, baflkalar›n›n ne yapt›¤›n› görerek motive oldu¤unu belirtse de, baz›lar› için bu bilginin anlam› olmad›¤› görülmüfltür (Fujiki et al. 2008).

Ulafl›lan noktada kullan›c›y› bilgilendirme aç›s›ndan birçok farkl› etkileflim

yöntemini kullanmak mümkün olsa da, davran›fl de¤iflikli¤i söz konusu oldu¤unda etkileflimin özünün kullan›c›lar›n

psikolojik gereksinimlerini anlayabilmeye odakland›¤› aç›kt›r. Bu nedenle de yaz›nda yer alan birçok çal›flman›n bafllang›ç noktas›n› psikoloji temelli modellerin oluflturdu¤u izlenmektedir (Fogg 2002; Fujiki et al. 2008; Li 2009; Lin et al. 2006;

Lockton, Harrison, & Stanton 2008). Motivasyon odakl› araflt›rmalarda en önemli sorun, kullan›c›lar›n gerçek ihtiyaçlar›n› do¤ru saptamakta yetersiz kal›nmas›d›r. Araflt›rmac›lar için çok ilgi çekici olan bu konunun ticari

ürünlere örtüflmesinde sorunlar izlenmektedir. Var olan ürünlere bak›ld›¤›nda, daha çok ad›m say›s›n› göstermek ve kalori hesaplamak gibi temel fonksiyonlarla fark›ndal›k

yarat›lmaya odaklan›ld›¤› görülmektedir. Var olan ürünlerde, çeflitli algoritmalar kullan›larak

grupland›r›lan kullan›c›lara ad›m say›s› konusunda öneriler sunulurken, bütünsel sa¤l›k odakl› çal›flan t›p doktorlar›n›n grupland›rma ve öneri sunma konusundaki beklentileri daha farkl›d›r.

Bu beklentiler, ilerleyen paragraflarda tart›fl›lacakt›r.

3. Kiflisel Bilgi Sistemleri Örnekleri

Son y›llarda say›ca artan tafl›nabilir kiflisel bilgi sistemleri, yaz›l›m odakl› ve ürün odakl› olarak s›n›fland›r›labilir. Yaz›l›m odakl› olanlar, görece ürün odakl›

(4)

sistemlerden daha pratik gibi görünse de, verdikleri bilginin do¤rulu¤u tart›flmaya aç›kt›r. Bu sistemler, temel olarak ak›ll› telefonlara indirilen bir uygulama ve internet sitesinden oluflmaktad›r. Bu sistemlerin en önemli avantaj› ise, kiflisel bilginin, internet ve küresel

konumland›rma sistemi (GPS)eriflimi olan her yerde toplanabilmesi ve bu bilgiye her yerden ulafl›labilmesidir.

Yaz›l›m Odakl› Sistemler

Bu sistemlerin en geliflmifl olanlar›, kullan›c›lar›n bilgilerini, hem cep telefonu hem de bilgisayar arac›l›¤›yla kay›t edilebilir hale getirmifltir. Örne¤in Runkeeper (www.runkeeper.com)ve Endomondo (www.endomondo.com)gibi uygulamalar bu flekilde kullan›c› aktivitesini kay›t alt›na alabilmektedir. Bu uygulamalar, ayn› zamanda GPS sistemini kullanarak, aktivite süresini ve harcanan kaloriyi de yaklafl›k olarak verebilmektedir. Bu uygulamalardan Endomondo uygulamas› ile kullan›c› bir aktivite s›ras›nda uygulamay› cep telefonundan çal›flt›r›p, bu aktiviteyi daha sonra istedi¤i kiflilerle paylaflabilmektedir. Son y›llarda yayg›nlaflan Facebook uygulamas› ile de uyumlu olan bu uygulamada kullan›c›n›n yapt›¤› aktiviteyi tüm arkadafllar› da görebilmektedir. Ayr›ca, sisteme kay›tl› kifliler de

kullan›c›n›n aktivitesini görüp, sesli olarak mesaj gönderebilmektedir. Bu sistemin verdi¤i aktivite grafi¤i örne¤i fiekil 1’de sunulmufltur.

fiekil 1’de görüldü¤ü üzere, cep telefonundaki uygulama ile kay›t edilen bilgiler, web sayfas›na aktar›larak, yap›lan aktivitenin detaylar› görülebilmektedir (t›rman›fl, inifl, hava s›cakl›¤›, ortalama h›z yak›lan kalori gibi). Bu etkileflim, kullan›c›n›n kendi performans›n› görmesini sa¤larken, bilginin çeflitli ortamlarda paylafl›lmas›n›n ise, hem kullan›c›y› hem di¤er insanlar› teflvik edici yönleri oldu¤u

öngörülmektedir.

Ürün Odakl› Sistemler

Ak›ll› telefon uygulamalar›n›n yan› s›ra, kullan›c›n›n üzerinde tafl›d›¤› bir ürün ile bilgi toplanan ve farkl› yöntemlerle web ortam› ya da uygulama ortam›nda izlenebilen bütünsel sistemler de bulunmaktad›r. Örne¤in, Amerika’da son y›llarda yayg›n olarak kullan›lan, BodyMedia, FitBit, NikeFuelBand, Live Up ve DirectLife isimli ürünler bütünsel sistemlere örneklerdir. Bu örnekler ifllevsel özellikleri aç›s›ndan temelde benzer olsalar da sunduklar› ek ifllevler ve görsel özellikler de¤iflebilmektedir. Bu ürünler vücutta tafl›nma biçimlerine göre de iki gruba ayr›lmaktad›rlar:

a) Giyilebilir ürünler: Bu ürünlerde,

kullanan kiflinin bilgisi ürünün üzerinde bulunan bir alg›lay›c›yla toplanmaya çal›fl›lmaktad›r. Örne¤in, Body Media üst kolda neredeyse kalp ile ayn› hizada tafl›nmaktad›r. Vücutla temas etti¤i için vücut s›cakl›¤›n› da ölçebilen bu ürünler, ad›m say›s›, kalori miktar› gibi bilgileri toplayabilmektedir.

Nike-Fuel Band (fiekil 2)sisteminde ise, bileklik gibi bir ürünle toplanan ad›m Resim: 1

Endomondo Sistemi Grafik Örne¤i (www.endomondo.com sitesinden al›nm›flt›r).

(5)

say›s› ve harcanan kalori miktar› bilgisi, kablosuz olarak bilgisayar veya ak›ll› telefona aktar›labilmekte, kullan›c› bu yöntemle kendi geliflimini de

izleyebilmektedir. Bu ürün grubundaki baz› ürünler, sadece pedometre gibi çal›flmaktad›r. NikeFuelBand ve Live Up sistemlerinin ürünleri bunlara örnektir, temel olarak ifllevleri birbirine benzerdir.

b) Tafl›nabilir (vücutla temas gerektirmeyen) ürünler:

Bu ürünler, pantolon/gömlek cebinde, hatta istendi¤inde çorap içinde bile tafl›nma özgürlü¤ü sa¤layan, kullan›c›n›n sadece yan›nda bulundurmas› yeterli olan, vücut ile temas› gerekmeyen ürünlerdir. Bu ürünler de temelde, ad›m say›s› üzerine algoritmalar kullanarak hesaplamalar yapmaktad›r ve asl›nda pedometrelerin geliflmifl türleri olarak nitelendirilebilir. Örne¤in, FitBit isimli sistemde, tafl›nabilir parça ile anl›k olarak ad›m say›s›,

harcanan kalori gibi bilgilere

ulafl›labilmekte, ak›ll› telefon uygulamas› ile gün içerisinde tüketilen besinler girilebilmekte, web sayfas› arac›l›¤›yla da tüm bu bilginin grafik olarak dökümlerine ulaflabilmektedir. Yeni gelifltirilen FitBit ürünlerinde, kullan›c›n›n ad›mlar›n›n yönü de(örne¤in merdiven inip ç›kmas›)takip edilebilmektedir.

Kullan›c›n›n k›yafetlerine mandal gibi s›k›flt›r›larak kullan›lmas› sayesinde de tafl›ma esnekli¤i sa¤lamaktad›r. Philips Direct Life isimli ürün de benzer bir sistemle bilgi toplamaktad›r.

Yukar›daki örneklerde de görüldü¤ü üzere, genelde ayn› amaçlara odaklanan kiflisel bilgi sistemlerinin farkl›l›¤› daha çok tafl›ma biçimlerinde izlenmektedir (cep telefonu, kola ba¤lanan ya da giysilere tak›labilen bir ürün gibi). Oysa bilgi teknolojilerinin kullan›ld›¤› sistemlerin

kullan›m›nda devaml›l›¤› sa¤layabilmek için sadece tafl›nma biçiminde farkl›l›k yarat›lmas› gibi fiziksel ölçütlere odaklanman›n yeterli olmayaca¤› aç›kt›r. Bu aflamada, kullan›c› beklentileri araflt›rmas› kapsam›nda kullan›c› deneyimini zenginlefltiren ölçütlerin belirlenmesi tasar›m›n gücünü art›racak, farkl› tasar›m stratejileri yaratmaya olanak sa¤layacakt›r.

4. Kullanıcı Beklentileri Arafltırması

Kiflisel bilgi sistemleri, ikna edici tasar›m kapsam›nda çok gündemde olan bir konudur. Teknolojik yetilerin do¤ru tasar›mlar ile birleflti¤i noktada en verimli ürünlere ulafl›labilece¤i öngörüsüyle hem ürünün hem etkileflimin tasar›m› irdelen-meye bafllam›flt›r. Bu çal›flma kapsam›nda da kiflisel sa¤l›k sitemlerinde ürün-kullan›c› etkileflimi disiplinler aras› bir yaklafl›mla incelenmifltir. Çal›flma

Resim: 2 NikeFuelBand Sisteminin Parçalar› (nikeplus.nike.com sitesinden al›nm›flt›r). Resim: 3 FitBit sisteminin parçalar› (www.fitbit.com sitesinden al›nm›flt›r).

Resim: 2

(6)

sürecinde, kat›l›mc›lar›n belirlenmesi ve kullan›m›n izlenmesi t›p doktoru ile iletiflim içinde sürdürülmüfltür. Kullan›c›lar›n beklentileri, günlük kullan›mda yaflad›klar› sorunlar, kayg›lar ve tatmin ile bunlar›n davran›fl

de¤iflikli¤ine etkileri incelenmifltir.

Metodoloji

Tasar›m araflt›rmac›lar› kullan›m

sürecindeki tatmini ve davran›fl de¤iflikli¤i için gereksinimleri incelerken medikal araflt›rmac› da ürünlerin kiflisel sa¤l›k aç›s›ndan yeterlili¤ini irdelemifltir. Bunun için, 20 kat›l›mc›yla derinlemesine mülakat yöntemi kullan›larak bir deneysel çal›flma yap›lm›flt›r. Bu çal›flman›n kurgusu s›ras›nda, bir doktora ö¤rencisi, dan›flman› ve bir uzman doktor birlikte çal›flm›fl, çal›flman›n tüm mülakatlar› doktora ö¤rencisi taraf›ndan

yürütülmüfltür.

Bu kat›l›mc›lar, Kartopu tekni¤i kullan›larak (Biernacki & Waldorf 1981), gönüllülük de ön planda tutularak seçilmifltir. Kat›l›mc›lar›n daha önceden benzer bir ürün kullanmad›¤›ndan emin olunmufltur. Bu çal›flma bir haftal›k kullan›m sürecini içeren ve sonunda mülakat yap›lan bir süreç olarak

tasarlanm›flt›r. Kat›l›mc›lar›n her birine

1 hafta kullanmas› için BodyMedia sistemi verilmifltir.

Araflt›rma süreci 3 aflamadan oluflmufltur: Aflama 1:

Kat›l›mc›larla ön mülakat yap›lm›fl ve kat›l›mc›lar›n fiziksel aktivite durumlar›n› belirlemek için “Fiziksel Aktivite Kat›l›m Durumu”(Marcus & Forsyth 2003)ölçe¤i kul-lan›lm›flt›r. Mülakat›n sonunda

kat›l›mc›lara ürün teslim edilmifltir ve bu aflamadan sonraki süreçte araflt›rmac›lar›n kendisinden neler bekledi¤i iletilmifltir. Aflama 2:

Kat›l›mc›larla telefon / e-posta ile iletiflime geçilerek, ürünü kullan›p kullanmad›¤›, bu süreçte sorun yaflay›p yaflamad›¤› sorgulanm›flt›r.

Aflama 3:

Kat›l›mc›larla bir araya gelerek, derin-lemesine mülakat yap›lm›fl ve bu aflamada kat›l›mc›lara, sistem ile ilgili olumlu olumsuz bulduklar› yönler

sorulmufltur. Ayr›ca, sistemi kullan›p kullanmak istemedikleri ve bunun neden-leri detayl› olarak sorgulanm›flt›r.

Ürün Seçim Süreci

Ürün seçimi için, öncelikle, piyasada var olan ve kullan›c›n›n üzerinde tafl›d›¤› ürünler listelenmifltir. Bu ürünler aras›ndan, en kapsaml› ve en do¤ru ölçen sistem oldu¤u üzerine akademik çal›flmalar olan Body Media ürünü seçilmifltir. Etkileflimli bir sistem tasar›m›n› da içeren Body Media’da, kullan›c›n›n koluna tak›lan bir ürün ile internet üzerinden eriflilebilen bir kullan›c› arayüzü bulunmaktad›r. Kullan›c› bu arayüz ile günlük aktivite ve uyku miktar›n› görebilmekte, ayr›ca zaman içindeki aktivite durumlar›n› da takip edebilmektedir (fiekil 4).

Resim: 4 Body Media Sisteminin Parçalar›

(7)

fiekil :1

Veri Analiz Yöntemi Örne¤i

Katılımcı Profili

Bu çal›flmada, yafllar› 20 ile 55 aras›nda de¤iflen 20 kat›l›mc› ile görüflülmüfltür (10 kad›n, 10 erkek).Kat›l›mc›lar›n yafl ortalamas› M=36.20 olmufltur. Çal›flmada, bir grubun di¤erinin önüne geçmemesi için, her cinsiyetten eflit say›da kat›l›mc› ile görüflülmüfltür. Ayr›ca, kullan›c›lar› seçmeden önce uygulanan “Fiziksel Aktivite Kat›l›m Durumu” (Marcus & Forsyth 2003)ölçe¤i ile kat›l›mc›lar›n fiziksel aktivite kat›l›m durumuna bak›lm›flt›r. Çal›flmadaki amaç her türlü kullan›c› kitlesinin böyle bir sistemden beklentisini anlamak oldu¤u için, hem düzenli fiziksel aktivite yapmakta olan kat›l›mc›lara, hem de fiziksel aktivite seviyesini artt›rmak isteyen kat›l›mc›lara yer verilmifltir.

Kullan›lan Araçlar ve ‹zlenen Yöntem

Kat›l›mc› ile görüflmeler, kat›l›mc›n›n iste¤i do¤rultusunda, ofis ya da ev ortam›nda yap›lm›flt›r. Tüm görüflmeler, kat›l›mc›lardan izin al›narak ses kayd› alt›na al›nm›flt›r. Kat›l›mc›lar›n sistem kullan›m›n› sa¤layabilmek için, kat›l›mc›lara ayr›ca sistem flifresi verilmifltir.

Veri Analizi

Çal›flmada yukar›da bahsedilen Body Media ürünü ile 20 kat›l›mc›n›n bir haftal›k kullan›m› süresince ve sonras›nda verdi¤i geri bildirimler analiz etmifltir. Her kat›l›mc›n›n, sorulara verdi¤i yan›tlar, Gömülü Teori(Strauss & Corbin 1990) kullan›larak analiz edilmifltir. Bu analiz yöntemine göre, her yorum çeflitli kodlar kullan›larak (örne¤in, ürün parçası, ürün özellikleri, beklentiler gibi)analiz edilmifltir. Veri analiz yöntemi örne¤i fiekil 1’de verilmifltir.

Her kat›l›mc›n›n yapt›¤› yorumlar, analiz yönteminde gösterildi¤i gibi kodlanm›flt›r. Bu kodlamada ortaya ç›kan, sistem özellikleri 4 temel sistem özelli¤i grubu alt›nda toplanm›flt›r (etkileflim özellikleri, görsel özellikler, kullan›m özellikleri ve vücut ile iliflkisi). Ayr›ca, yap›lan yorumlarda, kat›l›mc›lar›n sistem özellikleri ile baz› kriterleri aras›nda iliflki kurdu¤u gözlemlenmifltir. Yap›lan ana-lizler sonucunda yap›lan yorum say›lar› kullan›larak, her bir kriterin ürün özellikleri ile

iliflkilendirildi¤i yorum s›kl›¤› hesaplanm›flt›r. Buna göre tüm çal›flmadaki yorum s›kl›¤› flöyledir:

(8)

Yukar›daki tablo kullan›larak, çal›flma sonucunda uzun soluklu kullan›ma yönelik kiflisel sa¤l›k bilgi sistemlerinin tasar›m›nda yol gösterebilecek temel ölçütler belirlenmifltir. Bu ölçütler afla¤›daki flekilde ana hatlar›yla sunulmufltur.

Bu sonuçlara göre, kat›l›mc›lar 4 farkl› sistem özelli¤inden bahsederek

(Görsel Özellikler, Etkileflim Özellikleri, Kullan›m Özellikleri ve Vücutta Tafl›maya Yönelik Özellikler), 12 sistem beklentisine

(Kullan›fll›l›k, Etkileflilebilirlik, Giyilebilirlik, Görsel Be¤eni, Sosyal Etkileflim, Kullan›m Kolayl›¤›,

Anlat›msall›k, Yenilik, Motive Edicilik, Ak›ll›l›k, Duygusal Deneyim ve Anlafl›labilirlik)vurgu yapm›fllard›r. Bu beklentilerin birleflti¤i ortak nokta ise, kat›l›mc›lar›n, tüm ürün özelliklerinin kiflisellefltirilebilir olmas›n› beklemesi ve bunu da yukar›da bahsedilen özelliklerle iliflkilendirmeleri olmufltur. Afla¤›daki örneklerde kullan›c› beklentileri, kiflisellefltirmeye yönelik sistem özelliklerine odaklan›larak tart›fl›lm›flt›r.

Görsel özelliklerin kiflisellefltirilmesi

Var olan sistemlerde, ürünün ifllevi ön plana ç›ksa da, sistemin kullan›m›n›n sürdürülebilmesi ve davran›fl

de¤iflikli¤inin kal›c› olmas› aç›s›ndan görsel özelliklerinde zengin kullan›c› deneyimini destekleyen unsurlar oldu¤u izlenmektedir. Görsel özelliklerin be¤eniye uygunlu¤u kadar sosyal ortamlarda ve günlük hayat›n ak›fl›nda kullan›m› cayd›r›c› ve zorlay›c› bir formu olmamas› da önem tafl›maktad›r. Bu nedenle, ürünün farkl› ortamlarda kullan›m›n› destekleyen, mahremiyet gerekti¤inde dikkat çekmeyen

hatta gerekti¤inde gizlenebilen bir form esnekli¤i sunmas› önemlidir.

Tablo: 2 Sistem Özellikleri Hakk›ndaki Yorum S›kl›klar› (N=20) fiekil 2: Temel ölçütler ve iliflkiler

(9)

“Dikkat çekiyor, dikkat çekince de sorulara muhatap kal›yorum. ‹stemedi¤im bir fley evet”(Kullan›c›-13). “Bir insan›n bedeniyle bu kadar kötü iliflki kuran baflka bir ürün görmedim

hayat›mda. fiimdi bende yaratt›¤› fleyleri söylüyorum: 1, uyuflturucu müptelas› bir kiflinin, damarlar›n› göstermek için kulland›¤› bir fley gibi. 2.’si tansiyon aleti gibi duruyor. Hiçbir flekilde bende iyi ça¤r›fl›mlar yaratmad› görsel

olarak”(Kullan›c›-18).

Etkileflim Özelliklerinin Kiflisellefltirilmesi

Etkileflim aç›s›ndan, ürün ve kullan›c› etkilefliminin zengin ve bilgi verici olmas› oldukça önemlidir. Toplanan verinin kalitesi, çeflitlili¤i, do¤ru bir sentez ile sunulmas› ve kifliye özel olarak adapte edilmesi, kullan›c› tatmini ve fark›ndal›k yaratmak aç›s›ndan önem tafl›maktad›r. “Belki daha e¤lenceli hale getirilebilir. De¤il yani, belki daha yarat›c› fleyler sunsa daha e¤lenceli hale gelebilir. fiu an sadece 1 ölçüm yap›yor onu gösteriyor. Oradan ç›kard›¤› bir analiz yok. Bir ana-liz olsa daha e¤lenceli bir flekilde su-nabilirdi” (Kullan›c›-04). “O ç›kan bilgi etkiledi beni sonuçta, demek ki dedim içimden, bu alet düzgün çal›fl›yor. Kabaca denedim. Mesela baz› saatler aras›, ne yapt›m. Mesela çok saçma bir spor icat ettim bununla. Evde aptal bir spor icat ettim. Havaya yast›k at›p tutuyorum, aleti denedim, aleti kand›rd›m galiba. Vigoruos ç›kt›, ç›kmamas› laz›m bence, kalp at›fl›mçok yükseldi herhalde ondan. Ama gene de takdir ettim”

(Kullan›c›-05).

Davran›fl de¤iflikli¤ine yöneltebilecek fark›ndal›¤›n yarat›labilmesi için kullan›c›n›n istedi¤i bilgiye, istedi¤i zaman ve istedi¤i yerden eriflebilmesi, dolay›s›yla bilginin ve erifliminin dura¤an olmamas› çok önemlidir. Bu nedenle, etkileflimde verimlilik, kalite, sürdürülebilirlik ve bilginin do¤rulu¤u kullan›c›n›n sisteme güveni ve fark›ndal›¤› aç›s›ndan önem tafl›maktad›r.

“Geri bildirim, sesle. 500 ad›mda bir bildirim verse o daha rahat olabilirdi. Anl›k bilgi verse…”(Kullan›c›-07).

“Telefonu, asl›nda her an tafl›yorsun ama hareket ederken, spor yaparken kendi bileklikle bir parças› olsayd›, her an onu oradan görmek insan› daha çok motive edebilirdi”(Kullan›c›-11).

Vücutta Tafl›maya Yönelik Özelliklerin Kiflisellefltirilmesi

Sistemin bir parças›n›n sürekli vücudun ayn› bölgesinde (örne¤in kolda) tafl›nmas› kullan›c›-ürün iliflkisini s›n›rlamaktad›r. Sürekli görünen konumda tafl›nan ürünlerin boyutlar› ve görsel özelliklerinin, vücutta tafl›maya yönelik iyi referanslar vermesi gerekti¤i görülmektedir. Özellikle yaz aylar›nda kullan›ld›¤›nda, di¤er insanlar›n ilgisini çeken görsel özelliklerin istenmedi¤i, bu nedenle, ürünün tek tip tafl›ma biçiminin do¤ru bulunmad›¤› gözlemlenmifltir. “Hakikaten doktorun sana verdi¤i bir cihaz gibi. Ben rahats›z olmuyorum ama rahats›z olabilecek insanlar olabilir. Bir de hakikaten insanlar›n gözü tak›l›yor sonuçta kolunda ne var gibi. Bir de ask›l› filan giyiyorsa, ilk bakt›klar› fley kolun oluyor. Ben çok rahats›z olmad›m ama bir muhabbet konusu oluyor. Soran oluyor tabii, gerçi ben çok fazla bir yere girip

(10)

ç›kmad›m ama en az›ndan sekreterlikte bile birileri görüp o ne filan diye soran çok oldu. Karfl›laflt›¤›m ço¤u insan merak etti ne oldu¤unu. Bundan keyif alacak insanlar da olabilir”(Kat›l›mc› 04).

Sistemin sürekli kullan›m›n› sa¤lamak için, tafl›nmas› s›ras›nda kolayl›k

sa¤lanmas›, beklenen bir özellik olmufltur. Bu nedenle, ürünün kullan›c›ya,

diledi¤inde vücutta farkl› yerlerde ve farkl› biçimlerde tafl›nabilmesi için esneklik sa¤lamas›n›n istendi¤i görülmüfltür.

“Giydi¤im k›yafete göre farkl› yerlere takabilirsem, görünmesini istemiyorum demifltim ya, o yüzden daha farkl› yerlere de tak›labilmeli”(Kat›l›mc› 17).

Kullan›m özelliklerinin Kiflisellefltirilmesi

Bu sistemlerin baflar›ya ulaflabilmelerinde en önemli k›stas, kullan›c›lar›n sistem kullan›m›ndan s›k›lmamalar›n›

sa¤lamakt›r. Her yeni üründe oldu¤u gibi, kullan›c›lar›n bir süre sonra sistem kullan›m›n› terk et-meye yönelmeleri beklenen bir durumdur. Bu durumu engelleyebilmek için, kullan›c›n›n fark›ndal›¤›n› art›rmay›

ve davran›fl de¤iflikli¤ini gerçeklefltirmeyi hedefleyen sistemler, kullan›c› beklentile-rine uygun ve sürekli yenilenen kullan›m özellikleri sunmal›d›r. Bu sistemlerin gerekti¤inde kiflisellefltirilebilmeleri ve kullan›c›n›n de¤iflen beklentilerine ayak uydurabilmeleri sisteme ba¤l›l›¤› sa¤layan motive edici özellikler olarak saptanm›fl ve bu unsurlar›n sistemlerin kullan›m›na devam edilmesini destekledi¤i

görülmüfltür.

“O yüzden, daha etkileflebilseydi benimle daha uzun süre kullanmak isterdim. Ama flu andaki haliyle çok istemiyorum, tamam

ö¤rendim zaten ben az ad›m at›yorum. 1 ad›m öteye gitti¤im zaman önemli olabilir belki. 8000 ad›m› ben her gün att›¤›m zaman önemli olabilir. Bir kere 8000 ad›m atay›m da. Zaten ona gelene kadar verece¤i fleyler ayn› olacak, ben davran›fl de¤iflikli¤i yapmad›¤›m sürece”

(Kullan›c›-17).

Kat›l›mc›lar›n belirtti¤i ve kritik olarak görünen kullan›m kiflisellefltirme biçimlerinden biri de sa¤l›k bilgisinin kifliye özel verilmesidir. Bu kapsamda, sistemin kiflinin tüm sa¤l›k bilgisini toplay›p, bu bilgiye göre geri bildirim vermesi beklenmektedir.

“Uyurken bile tak›yorum ve benim uyku saatim ve nabz›m d›fl›nda bir fley ölçmüyor. Bir de ben mesela, kifli olarak, ben web sayfas›na bilgi giriflinden filan s›k›l›yorum. Ben oraya her gün kilomu filan yazamam. Beslenmemi, kalorimi bilmem nemi giremem, alet çok ak›ll› olsun, onlar› da anlas›n. ‹flte artifical intelligence dedi¤im o. O kadar ak›ll› olsun ki o gün kaç kalorilik yedi¤imi anlas›n. Ne yedi¤imi anlamas› gerekmiyor ama kaç kalori ald›¤›m› bence anlamas› laz›m ve bunlar› anlam›yor ve bence aptal bir alet bu”(Kullan›c›-18).

“Ama çok uzun vadede istemem, o bana spor s›ras›nda yard›mc› olsa ben bunu takar ç›kar›r›m. Çünkü o bana konuflacak, bir fleyler diyecek, flu anda iyi yap›yorsun, iyi gidiyor, kalbin flu kadar, fatburndesin, kardiyodas›n, biraz daha devam et, flunu yap, ne yap›yorsan çok iyi gidiyor gibi yorumlar duymak ya da görmek isterim”

(Kullan›c›-06). 5. Tartıflma

Yukar›daki bilgilere bak›ld›¤›nda, görsel olarak kiflisellefltirilebilen ve vücutta farkl›

(11)

biçimlerde ve konumlarda tafl›nan ürünlerin, kullan›m sürecindeki kullan›c› tatminine katk›s› oldu¤u ve ayr›ca beklentilere uygun sosyal etkileflimin de sürekli ürün kullan›m› destekleyece¤i görülmüfltür. Vücut üzerinde tafl›nan bir ürün oldu¤unda, görsel olarak d›flar›dan ilgi çekmemesi gerekti¤i s›k s›k vurgulanm›flt›r. Ayr›ca, kifliye özel verinin ürün kullan›m›n› daha çok motive edece¤i ve verilere kolay eriflimin bu süreçte belirleyici bir ölçüt oldu¤u görülmüfltür. En önemli kullan›c› beklentilerinden biri ise, sistemlerin kul-lan›c›lar›n kendi isteklerine göre de¤ifltirip kiflisellefltirilebilmesidir. Bu beklenti, kullan›c›lar›n gün içinde de¤iflen verilerinin de gözlemlenebilir olmas› aç›s›ndan önemli bir iletiflim yap›lanmas› gerektirmektedir.

Tasar›mc›lar aç›s›ndan, kiflisellefltirebilme oldukça önemli bir konu olarak ortaya ç›kmaktad›r: ürün ve sistem ne kadar kiflisellefltirilebilir olursa, kullan›c›n›n bu sistemi kendi isteklerine göre de¤ifltirip, daha kullan›labilir ve ilgi çekici k›lmas› olas›d›r. Ancak, t›p doktorlar› aç›s›ndan, bu kiflisellefltirmenin, doktor kontrolünde yap›lmas› gerekti¤i vurgulanmakta, aksi takdirde sistemin yeni sa¤l›k sorunlar›na neden olabilece¤i öngörülmektedir. Hatta bu kiflisellefltirme, mümkünse doktor taraf›ndan yap›lmal›, kullan›c›y› zorlayacak, yapmamas› gereken egzer-sizlere yönlendirecek bilgi yap›lanmalar› engellemelidir. Bu nedenle de, ürün kiflisellefltirmesinin d›fl›nda, kullan›c›ya sunulan bilgininkiflisellefltirilmesi

konusunda, sürekli doktor kontrolü olmas› gerekti¤i önemli bir unsur olarak öne ç›kmaktad›r. Bu durum da, ileride tasar-lanacak kiflisel sa¤l›k bilgi sistemlerinde göz önünde bulundurulmas› gereken önemli bir ölçüttür.

T›p doktorlar› aç›s›ndan bak›ld›¤›nda, egzersizi destekleyecek ürünleri ikiye ay›rmak mümkündür: pasif destekleyici

(izleyici)cihazlar ve t›bbi cihazlar.

BodyMedia ürününden yola ç›karak kullan›c› beklentilerine bak›ld›¤›nda, kullan›c›lar›n asl›nda ifllevler aç›s›ndan BodyMedia gibi izleyici bir cihaz de¤il, t›bbi bir cihaz istedikleri ancak, ürün dili olarak ise t›bbi cihaz görünümü

be-nimsemedikleri görülmektedir. Bu ürünlerin t›bbi cihazlar›n yapt›¤› ölçümleri yap›p, örne¤in vücut ya¤ oran›n› ve kalp ritmini do¤ru ölçme gibi, kullan›c›ya öneriler sunabilmesi için, ürünler üzerinde birden fazla alg›lay›c›ya ve bu

alg›lay›c›lar›n da vücudun çeflitli yerlerine temas ederek tafl›nmas›na ihtiyaç vard›r. Bu nedenle de, bu tip ürünlerin flu anda var olan büyüklükleri ve kütleleri ile günlük hayat içinde kullan›c›n›n üstünde tafl›nmas›, hali haz›rda kabul edilebilir bir yaklafl›m olmayacakt›r. ‹leride teknolojik geliflime paralel olarak biraz daha tolere edilebilir boyutlarda detayl› veri toplayabilen t›bbi kullan›ma uygun cihazlar kullan›c› memnuniyetini olumlu etkileyebilir.

Öte yandan, ortalama cihazlar, istenen seviyede kifliye özel öneriler sunabilmek için yeterli veri girifline sahip de¤ildir. Örne¤in, bu cihazlar, belirli parametreleri göz önünde bulundurarak (yafl, cinsiyet gibi) ortalama kalori ve ad›m say›s›n› hesaplamaktad›r. Bu cihazlardan elde edilen ç›kt›, kullan›c› ile uyumlu mevcut veri havuzundan elde edilen bilgilerle oluflturulmufl “ortalama bir reçete”dir. Kifliye özel bir reçete elde etmek için ise; önce kullan›m amac›n›n belirlenmesi, daha sonra kiflinin genel sa¤l›k de¤erlendirmesi ve risk analizinin yap›lmas› gereklidir. Bu

de¤erlendirmelerin ise bir doktor kontrolünde mümkün olabilece¤i aç›kt›r.

(12)

Bu cihazlar›n en önemli ifllevi obezite gibi kronik sa¤l›k sorunlar›n› yenmede davran›fl ve hayat tarz› de¤iflimi sa¤lamak için kullan›lmas›d›r. Bu tür t›bbi amaçl› kullan›mda; kullan›c› ile ilgili baflka bilgilere, örne¤in kiflinin genel sa¤l›k bilgisine, ihtiyaç duyulmaktad›r. Fark›ndal›k yaratabilmek için bilginin yorumlanabilmesi ve hangi davran›fl›n sa¤l›¤›n› olumlu ya da olumsuz

et-kileyece¤i gibi bilgilerin anlafl›labilmesi gerekmektedir, bu nedenle de

cihazlar›n uzman kontrolünde kullan›lmas› gerçekçi bir yaklafl›m olacakt›r. Pasif destekleyici (izleyici) bir cihaz olarak kullan›ld›¤›nda ise sistemin güvenilirli¤i çok önemlidir. Cihaz›n güvenilirli¤ini artt›rmak için, kullan›c›n›n cihaz sayesinde kendi durumu hakk›nda daha do¤ru bilgi elde edebildi¤ine ikna olmas› gerekmektedir. Kifliye özel bilgi cihazlar›na entegre edilebilecek basit bir kalp ritmi monitörü ve yaln›zca egzersiz yaparken kullan›labilecek oksijen satürasyonu ölçme birimleri fark›ndal›¤› art›rarak ürün-kullan›c› etkileflimini güçlendirecek dolay›s›yla kullan›m süresini uzatabilecektir.

6. Sonuç

Bu makalede, var olan kiflisel bilgi sistemlerinin ortak özellikleri belirlenmifl ve busistemlerden biriyle yap›lan çal›flma sonucunda ortaya ç›kan kullan›c› beklentileri tart›fl›lm›flt›r. Ayn› amaçlara odaklanan kiflisel bilgi sistemlerinin daha çok tafl›ma biçimlerinde farkl›laflt›¤› görülmüfltür (cep telefonu, kola ba¤lanan ya da giysilere tak›labilen bir ürün gibi). Daha önce yap›lan akademik çal›flmalara ve bu çal›flman›n sonuçlar›na bak›ld›¤›nda; bilginin an›nda ve kifliye özel olarak sunulmas›n›n, kullan›c›n›n ihtiyaçlar› göz önünde bulundurularak geri bildirim verilmesinin, uzun dönem kullan›m›

motive etmesi aç›s›ndan önemli oldu¤u görülmüfltür. Bunlara ek olarak, bu çal›flmada ak›ll› kiflisel bilgi sistemlerinin sa¤l›kl› bilgiyi sunabilmesi ve kullan›c›lar› do¤ru yönlendirebilmesi için kullan›c› araflt›rmalar›n da kritik oldu¤u

vurgulanm›flt›r. Kiflisel bilgi sistemlerinin odaklanmas› gereken sa¤l›k sorunlar›n›n belirlenmesi ve sistemin kifliye özel bilgi sunabilmesi için di¤er paydafllar›n yan› s›ra, kullan›c›-sistem/ürün tasar›mc›lar› ve t›p doktorlar›n›n ortak çal›flmalar›n›n bu ürünlerin gelifliminde önem tafl›d›¤› görülmüfltür●

KAYNAKÇA

Abowd, G. D., Dey, A. K., Orr, R., & Brotherton, J.1998. Context-awareness in wearable and ubiquitous computing. Virtual Reality 3(3): 200-211. Abowd, G. D., & Mynatt, E. D. 2000. Charting past, pre

sent, and future research in ubiquitous computing. ACM Trans. Comput.-Hum.

Interact., 7(1): 29-58.

Ahtinen, A., Isomursu, M., Huhtala, Y., Kaasinen, J., Salminen, J., & Hakkila, J. 2008. Tracking Outdoor Sports User Experience Perspective, Proceedings of the European

Conference on Ambient Intelligence,

Nuremberg, Germany.

Ahtinen, A., Mattila, E., Väätänen, A., Hynninen, L., Salminen, J., Koskinen, E., & Laine, K. 2009. User Experiences of Mobile Wellness Applications in Health Promotion: User Study of Wellness Diary, Mobile Coach and Self Relax, Pervasive Health. 3rd International

Conference on Pervasive Computing Technologies for Healthcare.

Amft, O., & Lukowicz, P. 2009. From Backpacks to Smartphones: Past, Present, and Future of Wearable Computers. IEEE Pervasive

Computing, 8(3): 8-13.

Arteaga, S. M., Kudeki, M., Woodworth, A.&Kurniawan, S. 2010. Mobile system to motivate teenagers' physical activity, Proceedings of the 9th

International Conference on Interaction Design and Children, Barcelona, Spain.

Baldauf, M., Dustdar, S., & Rosenberg, F. 2007. A survey on context-aware systems. Int. J.

Ad Hoc Ubiquitous Comput., 2(4), 263-277. Bass, L., Kasabach, C., Martin, R., Siewiorek, D., Smailagic,

A.,&Stivoric, J. 1997. The design of a wearable computer. Proceedings of SIGCHI conference

on Human factors in computing systems

Atlanta, Georgia, United States: ACM. Becta, D. L. (2007). Ubiquitous computing 64-79.

Eriflim yeri: http:/ / emergingtechnologies. becta.org.uk/index.php?section= etr&rid=141 80&filter=ArtTec_001

(13)

Biernacki, P., & Waldorf, D. (1981). Snowball Sampling: Problems and Techniques of Chain Referral Sampling. Sociological Methods & Research, 10(2), 141-163. doi:

10.1177/004912418101000205 Brown, P. J., Bovey, J. D., & Chen, X. 1997.

Context-Aware Applications: From the

Laboratory to the Marketplace. IEEE Personal

Communications, 4(5): 58-64.

Chong,J., See,S., Seah,L.L.H., Koh,S.L., Theng,Y.L & Duh, H.B.L. 2010. Ubiquitous Computing History, Development, and Scenarios, ed. Symonds, J.

Ubiquitous and Pervasive Computing: Concepts, Methodologies, Tools, and Applications (1): 20-28. Hershey PA, USA:

Information Science Reference.

Consolvo, S., Everitt, K., Smith, I., & Landay, J. A. 2006. Design requirements for technologies that encourage physical activity. Paper presented at the Proceedings of the SIGCHI conference on Human Factors in computing systems, Montreal, Quebec, Canada.

Consolvo, S., Klasnja, P., McDonald, D. W., Avrahami, D., Froehlich, J., LeGrand, L., Landay, J. A. 2008. Flowers or a robot army?: encouraging aware ness and activity with personal, mobile displays.

Proceedings of the 10th international conference on Ubiquitous computing, Seoul,

Korea.

Consolvo, S., McDonald, D. W., Toscos, T., Chen, M. Y., Froehlich, J., Harrison, B.,Landay, J. A. .2008. Activity sensing in the wild: a field trial of ubi fit garden. Proceeding of the twenty-sixth

annual SIGCHI conference on Human factors in computing systems, Florence, Italy.

Constas, I., & Papadopoulos, D. 2001. Interface-Me: Pursuing Sociability Through Personal Devices.

Personal and Ubiquitous Computing, 5(3):

195-200.

Dvorak, J. L. 2008. Moving Wearables into the Mainstream:

Taming the Borg. New York, USA: Springer.

Fogg, B. 2002. Persuasive technology: using computers to

change what we think and do ACM.

Fujiki, Y., Kazakos, K., Puri, C., Buddharaju, P., Pavlidis, I., & Levine, J. 2008. NEAT-o-Games: blending physical activity and fun in the daily routine. Comput. Entertain. 6(2):1-22. doi: 10.1145/137 1216.1371224

Hassenzahl, M. 2011. User Experience and Experience

Design. eds. M. Soegaard & R. F. Dam,

Encyclopedia of Human-Computer Interaction. Aarhus, Denmark: The Interaction-Design.org Foundation.

Jafarinaimi, N., Forlizzi, J., Hurst, A., & Zimmerman, J. 2005. Breakaway: an ambient display designed to change human behavior. CHI '05 extended

abstracts on Human factors in computing systems, Portland, OR, USA.

Klein, J., & Toney, A. 2000. What is a Wearable Computer? Metrics for Assessing Wearable Devices. GSM

World: Smartphones. Vienna, Austria.

Lacroix, J., Saini, P., & Goris, A. 2009. Understanding user cognitions to guide the tailoring of persuasive technology-based physical activity interven tions. Proceedings of the 4th International

Conference on Persuasive Technology,

Claremont, California.

Li, I. 2009. Designing Personal Informatics Applications and Tools that Facilitate Monitoring of Behaviors.

UIST, Victorie, BC, Canada.

Li, I., Dey, A., & Forlizzi, J. 2009. Position Paper on Using Contextual Information to Improve Awareness of Physical Activity. Paper presented at the First International Forum on the Application and Management of Personal Electronic Information.

Lin, J. J., Mamykina, L., Lindtner, S., Delojoux, G., & Strub, H. B. 2006. Fish 'n' Steps:Encouraging Physical Activity with Interactive Computer Game. UbiComp'06, Orange County, CA, USA. Lockton, D., Harrison, D., & Stanton, N. A. 2008. Design

with Intent: Persuasive Technology in a Wider Context. In H. Oinas-Kukkonen, P. Hasle, M.

Harjumaa, K.

Segerståhl & P. Øhrstrøm (Eds.), Persuasive Technology (5033): 274-278. Springer BerliN, Heidelberg. Marcus, B. H., & Forsyth, L. H. 2003. Motivating people to

be physically active. USA:United Graphics. Moen, J. 2007. From hand-held to body-worn: embodied experiences of the design and use of a wearable movement-based interaction con cept. Proceedings of the 1st international con

ference on Tangible and embedded interaction

Baton, 251-258.

Rouge, Louisiana: ACM. Mühlhäuser, M. 2008. Smart

Products: An Introduction, Constructing Ambient Intelligence. In M. Mühlhäuser, A.

Ferscha & E. Aitenbichler (Eds.), (11):158-164 Springer Berlin Heidelberg.

Rhodes, B. J., Minar, N., & Weaver, J. 1999. Wearable Computing Meets Ubiquitous Computing: Reaping the best of both worlds. The Third

International Symposium on Wearable Computers (ISWC’ 99), San Francisco, CA.

Roy, L. A., & Agrawal, D. P. 2003. Next-Generation Wearable Networks. Computer, (36): 31-39. Ryan, N., Pascoe, J., & Morse, D. 1997. Enhanced Reality

Fieldwork: the Context-Aware Archaeological Assistant. V. Gaffney, van Leusen, M.,

Exxon, S. (Ed.), Computer Applications in Archaeology.

Starner, T. 2001. The Challenges of Wearable Computing: Part 2. IEEE Micro, 21(4): 54-67.

Strauss, A. L., & Corbin, J. 1990. Basics of Qualitative

Research: Sage Publications.

Tummala, R. R., & Swaminathan, M. 2008. Introduction to

System-on-package:Miniaturization of the Entire System. USA: The McGraw-Hill

Companies, Inc.

Weiser, M. 1993. Ubiquitous Computing. Computer, 26(10): 71-72.

Referanslar

Benzer Belgeler

– Unscented Particle Filter, Nonparametric Belief Propagation – Annealed Importance Sampling, Adaptive Importance Sampling – Hybrid Monte Carlo, Exact sampling, Coupling from the

hatta ben, kafam bir gemi direği gibi bir aşağı bir yukarı sallanırken, aynı yönde ondan daha hızlı hareket ediyor gibiyim.. Sol tarafımda uzakta, ovanın

Mikroorganizma say lar n n belirlenmesinde ekimler 0,1’er ml yap l rsa, bulunan de erler seyreltim faktörü yan nda 10 ile çarp larak örne in gram veya mililitresindeki

1939’da Türkiye’ye iltihak olan bölgedeki Ermeniler, çok değil iki yıl sonra, yine Ankara’nın gadrine uğradı..

Dirichlet s¬n¬r ¸ sartlar¬n¬[0; 1] aral¬¼ g¬üzerinde sa¼ glayan RSL problemi- nin özfonksiyonlar¬n¬ lineer kombinasyonu olarak ifadelerinin s¬ras¬yla Fourier serisi,

Fakat inferior vena kava ile sol renal ven arasmda belirgin basmg fark1 tespit etmi;;ler ve bu farkm sol renal venin kompresyonuna bagh olabilecegini ileri sOrerek

16/07/2009-11/09/2009 tarihleri aras›nda kulak burun bo¤az, üroloji, ortopedi, kad›n do¤um ve genel cerrahi ameliyathaneri ile endoskopi ünitesinde kullan›lmakta olan

Tasar›mlar bireysel müflteri ihtiyaçlar›na ve buna ba¤l› hedef kitlelerine göre ilk elden sürülür. Tasar›mlara atfedilen nitelemeler biçim dili olarak ürünlerin