T.C
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TÜRKÇE EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ EĞİTİMİ BİLİM DALI
TELEVİZYONUN KONUŞMA EĞİTİMİNE ETKİLERİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
GÖKÇEN GÖÇEN
ARALIK 2011
T.C
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TÜRKÇE EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ EĞİTİMİ BİLİM DALI
TELEVİZYONUN KONUŞMA EĞİTİMİNE ETKİLERİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
GÖKÇEN GÖÇEN
DANIŞMAN:
YRD. DOÇ. DR. ALPASLAN OKUR
ARALIK 2011
BİLDİRİM
Hazırladığım tezin tam am en kendi çalışm am olduğunu, akadem ik ve etik kuralları gözeterek çalıştığım ı ve her alıntıya kaynak gösterdiğim i taahhüt ederim.
ÖNSÖZ
Tez çalışm asında, öğrenci görüşlerinden hareketle televizyonun konuşm a dili üzerindeki etkileri İncelenmektedir. Aynı zam anda, konuşm a eğitim inde televizyondan yararlanabilm ek için bir m odel örneği önerisi sunulmaktadır.
Çalışm a boyunca, farklı bakış açılarını ve bilgi birikim ini benim le paylaşan, bu sürecin getirdiği zorluklara benim le birlikte katlanan, endişe ve heyecan içinde olduğum her an, beni yüreklendirerek daim a gelecek için bana yol gösteren ve kendisinden yaşam a yönelik de pek çok ders aldığım çok değerli danışm an hocam Yrd. Doç. Dr. A lpaslan O K U R ’a; çalışm anın yöntem bölüm ünün oluşm asında, veri toplam a aracının geliştirilm esinde ve verilerin analizinde, kendisine sorduğum onlarca soruyu bıkm adan, sabırla yanıtlayarak bana yardım cı olan ve ayrıca verdiği örneklerle hayata dair bir şeyler öğrenm em i de sağlayan değerli hocam Yrd. Doç. Dr.
M ehm et B arış H O R Z U M ’a; yüksek lisans derslerinde bana öğrettikleriyle ve sonrasında da görüş ve önerileriyle bana destek olan değerli hocam Doç. Dr. H avva Y A M A N ’a; tez çalışm asının son hâlinin verilm esinde düzeltm e önerileriyle bana yardım cı olan değerli hocam Yrd. Doç. Dr. Ergun Ö ZTU R K ’e çok teşekkür ederim.
A nket uygulam alarında, yardım larıyla bana destek olan öğretm en arkadaşlarım a ve emeği geçen diğer öğretm enlere; geliştirilen model örneğinde beni kırm ayarak yer alan ve böylece eğitim e de önem li bir katkıda bulunan sevgili İlker A Y R IK ’a ve desteğini esirgem eyen eşi Sanem B A Ğ C I A Y R IK ’a çok teşekkür ederim.
Çalışm a sürecine maddi olarak katkıda bulunan (proje no: 2011-70-01-003); bilim sel projeleri destekleyen Sakarya Ü niversitesi B ilim sel A raştırm a Projeleri K om isyon B aşkanlığı’na (SA Ü BA PK ) teşekkür ederim.
Eğitim -öğretim hayatım boyunca maddi ve m anevi desteklerini benden esirgem eyen, seçim lerim e her zam an saygı göstererek yanım da yer alan ve bana hep iyi birer örnek olan annem N evsâl PA LA V U Z ile babam Erdem G Ö Ç E N ’e; bana olan inancını hiç kaybetm eyen ve beni hep gülüm seten canım kardeşim G öktürk G. G Ö Ç E N ’e ve ailem in bir parçası olan herkese; bana olan güvenleriyle beni hep um utlandırarak yanım da olan tüm arkadaşlarım a teşekkürlerim i sunuyorum .
Gökçen G ÖÇEN
ÖZET
TELEVİZYONUN KONUŞMA EĞİTİMİNE ETKİLERİ
GÖÇEN, Gökçen
Y üksek Lisans Tezi, Türkçe Eğitim i A nabilim Dalı, Türkçe Ö ğretm enliği Bilim Dalı Danışm an: Yrd. Doç. Dr. A lpaslan O K U R
A ralık, 2011. 235 Sayfa.
Televizyonun özellikle çocuklar için olum lu ve olum suz yönleri ele alınırken, konuşm a bu yönler içinde gerektiği kadar yer bulam am aktadır. Çalışma, öncelikle var olan durum u ortaya koym ak için „Televizyonun konuşm a üzerindeki etkileri n ele rd ir? sorusundan yola çıkılarak hazırlanm ıştır. Televizyonun konuşm a üzerindeki etkilerini, yararlanm aya dönüştürebilm ek için ise „K onuşm a eğitim inde televizyondan nasıl y a ra rla n a b iliriz? sorusu çalışm a için bir sonraki çıkış noktası olmuştur.
Öğrenci görüşlerinden yararlanılarak televizyonun konuşm a üzerindeki etkilerinin belirlendiği çalışm anın önem i, araştırmacı tarafından geliştirilen m odel örneği ile konuşm a eğitim inde televizyondan yararlanm a düşüncesinin som ut bir önerisinin sunulabilm esinden kaynaklanm aktadır.
Tez çalışması için nicel bir araştırm a yapılm ıştır. N icel araştırm a için seçilen yöntem ise g en el taram a modelidir. Aynı zam anda, araştırm a için tekil taram a ve a n ’lık durum saptam ası yaklaşım ları benim senm iştir.
Tek bir ilde bulunan öğrencilerden elde edilen verilerin T ürkiye’yi yansıtm ayacağının ve araştırılan konunun farklı bölge ve illere göre farklı sonuçlanacağının düşünülm esi ve yapılan alanyazın taram asında genellikle b ir tek il örneği üzerinde çalışılm ış olduğunun fark edilm esi nedeniyle araştırm anın evrenini 7 bölgeden seçilen 8 ildeki1 (Kocaeli, M anisa, Hatay, Bartın, Eskişehir, Kars, Şırnak ve K ilis) 340396 ilköğretim ikinci kadem e (6, 7, 8. sınıf) öğrencisi oluşturm aktadır.
A raştırm a örneklem ini ise bu illerden seçilen birer köy okulu ve m erkez okul olm ak üzere toplam 14 okulda bulunan 938 ilköğretim ikinci kadem e (6, 7, 8. sınıf) öğrencisi oluşturm aktadır.
1 Her bölgeden bir il seçilmesi uygun bulunmuş olsa da şartlar gereği, Güneydoğu Anadolu bölgesinden bir köy okulu için bir il ve bir merkez okul için de farklı bir il seçilmiştir.
iv
B üyüköztürk ve diğerleri’ne (2010: 98) göre araştırm anın örneklemi için .03 sapma m iktarı ve .05 hata m iktarıyla 1065 kişiye ulaşılm ası yeterlidir. A raştırm a için bu kişi sayısına ulaşılm aya çalışılm ış ancak örneklem den gelen anket sayısı 938 kişi ile sınırlı kalmıştır.
A raştırm a için gerekli olan veriler, örneklem içindeki ilköğretim ikinci kadem e öğrencilerine anket uygulanarak toplanm ıştır. U ygulanan anket, çalışm a amacını ortaya koyan b ir açıklam a ile bireyi tanım a sorularından (11) ve televizyondaki konuşm alarla ilgili olarak öğrencilerin düşüncelerini öğrenm eye yönelik sorulardan (17) oluşmaktadır.
A nkette yer alan m addelerin güvenirliği % 74,3’tür. C ro n b a ch ’s A lp h a değerinin 0,70 ve üstü olduğu durum larda m addelerin güvenilir olduğu kabul edilmektedir.
A raştırm a sonuçlarına göre televizyonun konuşm a tarzlarını bozm adığını düşünen öğrenciler, televizyondaki konuşm aları taklit ettiklerini, televizyon karakterlerinin güzel konuştuğunu ve kendilerinin de televizyondan güzel konuşm ayı öğrendiklerini, öğrendiklerinin sözcük hazinelerini zenginleştirdiğini ve kendilerini ifade etmelerini kolaylaştırdığını düşünm ektedirler. K onuşm a eğitim i konusunda televizyonu daha öğretici bulan öğrenciler, konuşm a eğitim lerini öğretm enlerinin yerine, sevdikleri televizyon karakterlerinden alm ak istediklerini de belirtm ektedirler. B u sonuçlar, televizyon dilinin örnek oluşturm ası gereğini de ortaya koym aktadır.
K onuşm a konusunda, televizyondan olum lu b ir biçim de etkilendiklerini düşünen öğrencileri geliştirm ek, televizyondan olum suz etkilenm eyi de en aza indirm ek ve böylece televizyondan etkilenmeyi, yararlanm aya dönüştürebilm ek için bir m odel örneği geliştirilm iştir. K onuşm a konusunda televizyondan yararlanm ayı bilinçli bir çalışm a hâline getirerek konuşm a eğitim ine özgün bir katkı sağlam ak ve araştırm acılara fikir verm ek am acıyla geliştirilen model örneği, ‘konuşm a eğitim inde televizyondan nasıl yararlanabiliriz? ’ sorusuna bir öneri olarak sunulmaktadır.
A nahtar Kelim eler: Türkçe Öğretimi, K onuşm a, K onuşm a Eğitim i, Televizyon Dili
ABSTRACT
THE EFFE C T S OF TV ON SPEEC H ED U C A T IO N GÖÇEN, Gökçen
M aster’s Thesis, D epartm ent o f Turkish Studies, Turkish Language Teaching Consultant: Assist. Prof. A lpaslan O K U R
Decem ber, 2011. 235 Page.
W hen discussing the positive and negative effects o f TV, especially on children, the speaking aspect o f it is usually not adequately debated on. In order to highlight the subject m atter first, this study w as initialized by asking the question: „What are the effects o f T V on s p e e c h ? ; and secondly, to transform the effects that TV has on speech in a utilizable m anner, the question o f „How can w e utilize TV in speech education?’ was the follow ing focus point on the matter.
The im portance o f this study, w here the effects o f TV on speech is determ ined by m aking use o f students’ viewpoints, actually stems from the fact that a tangible suggestion o f the concept o f utilizing the effects o f TV in speech education is presentable through a model sample developed by researchers.
A quantitative research took place for the relevant thesis study and the selected m ethod for research w as g eneral scanning model. In addition, the single scanning m ethod as well as instant-situational determ ination approaches w ere also adopted.
Since it w as assum ed that the data obtained from the students o f one single city couldn’t properly refer to actual inform ation; that the subject m atter w ould differ depending on the region as well and that the source scanning study m ostly based on one city only, the m ajor field o f the study is centered around 340396 m iddle school students (6th, 7th, and 8th grades) from 8 different cities, in 7 different regions (Kocaeli, M anisa, Hatay, Bartın, Eskişehir, K ars, Şırnak and Kilis). Also, the paradigm com prises 938 m iddle school students (6th, 7th and 8th grades) in 14 different schools, from the villages o f these cities and one m ain school in tow n in total.
2 Although the selection of one city from each region was approved, due to the conditions, two different cities were separately selected in the South-Eastern Anatolia region for one village school and a main school.
vi
A ccording to B üyüköztürk and others (2010: 98), a deviation ratio o f .03 for the paradigm, and an error am ount o f .05 will be sufficient so as to reach 1065 individuals. D espite the efforts, the num ber o f surveys resulting from the paradigm w as lim ited only by 938 individuals.
The required data for the study w as collected by doing a survey w ith the m iddle school students w ithin the paradigm. The conducted survey is com posed o f questions (11) that enabled getting to know the individual through an explanation that introduces the purpose o f the study, and questions to find out the opinions o f students regarding TV dialogs (17).
The reliability rate o f the articles in the survey num bers 74,3% and these articles are considered reliable w hen the C ro n b a ch ’s A lp ha values show 0,70 or higher.
Students w ho argued that TV does n ot ruin the speech patterns are in the opinion that they m im ic how people speak on TV, that figures w e see on TV speak well thereby teaching them how to speak well also, that it expands their vocabulary and that it helps them express them selves m ore easily. Students finding TV m ore preceptive rem ark that they prefer to take the speech education from these TV figures rather than their teachers, w hich m anifests the fact that the ‘TV language’ should set an exam ple for that matter.
A model sam ple w as devised in order to im prove students w ho think that TV affects them in a positive w ay in term s o f speech; to m inim ize the negative sides o f TV and therefore converting the ill effect factor o f TV into a utilization aspect. The subject model sample, designated for the purpose o f giving an idea to researchers as well as contributing particularly to speech education, through m aking the utilization o f TV a deliberative study, is presented as a suggestion to the question o f ‘H ow can we utilize T V in speech ed u ca tio n ?
Key words: Turkish Teaching, Speech, Speech Education, the TV language
İÇİNDEKİLER
B ild ir im ... ii
Jüri Ü yelerinin İm za S ayfası... Hata! Y er işareti tanım lanm am ış. Ö n sö z...iii
Ö zet... iii
A b stra ct... vi
İçin d ek iler... viii
Tablolar L istesi... xii
Şekiller L is te s i... xxiv
1. Bölüm , G iriş...1
1.1 Problem C ü m lesi... 4
1.2 A lt P ro blem ler...5
1.3 Ö n em ... 5
1.4 V arsay ım lar... 6
1.5 S ın ırlılık lar...6
1.6 T an ım lar... 7
1.7.Simgeler ve K ısaltm alar... 7
2. Bölüm , A raştırm anın K uram sal Ç erçevesi ve İlgili A raştırm alar... 8
2.1 A raştırm anın K uram sal Ç e rç e v e si... 8
2.1.1 K onuşm a ve K onuşm a E ğ itim i... 8
2.1.1.1 K o n u şm a ... 8
2.1.1.2 K onuşm a E ğ itim i...12
2.1.1.3 Türkçe Ö ğretim Program ları ve K onuşm a B ecerisi...15
2.1.2 Televizyon ve Televizyonun E tk ile ri...26
2.1.2.1 T elevizyon... 26
2.1.2.2 Televizyonun E tk ile ri...29
viii
2.1.3 Televizyonun K onuşm a Eğitim ine E tk ileri... 32
2.1.3.1 Televizyon/Yayın D ili...32
2.1.3.2 Televizyonun K onuşm a Üzerindeki E tkileri... 39
2.1.4 K onuşm a Eğitim inde Televizyondan Y ararlan m a...45
2.1.4.1 Televizyon ve E ğ itim ...45
2.1.4.2 K onuşm a Eğitim inde Televizyondan Y ararlanm a... 48
2.1.4.2.1 K onuşm a Eğitim inde Televizyondan D oğrudan Y ararlan m a... 50
2.1.4.2.2 K onuşm a Eğitim inde Televizyondan Dolaylı Olarak Y ararlan m a...52
2.2. İlgili A raştırm alar...54
2.2.1 T ürkiye’de Y apılan A raştırm alar...54
2.2.1.1 Televizyon ve Çocuk K onulu A raştırm alar...54
2.2.1.2 Televizyonun Etkileri K onulu A raştırm alar...55
2.2.1.3 Televizyon ve K onuşm a Dili K onulu A raştırm alar...57
2.2.1.4 Televizyon ve Eğitim K onulu A raştırm alar...57
2.2.2 Y urt D ışında Y apılan A raştırm alar... 58
2.2.2.1 Televizyon ve Çocuk K onulu A raştırm alar...58
2.2.2.2 Televizyonun Etkileri K onulu A raştırm alar...59
2.2.2.3 Televizyon ve K onuşm a Dili K onulu A raştırm alar...59
2.2.2.4 Televizyon ve Eğitim K onulu A raştırm alar...60
2.3 Alanyazın Taram asının S o n u cu ... 60
3. Bölüm , Y ö n tem ...62
3.1 A raştırm anın M o d e li... 62
3.2 Evren ve Ö rn ek lem ... 62
3.3 Veri Toplam a A ra ç la rı... 65
3.3.1 G üvenirlik A nalizi... 65
3.4 Verilerin T o p lan m ası...66
3.5 V erilerin A nalizi... 67
4. Bölüm , B ulgular ve Y o r u m ...68
4.1 Bireyi Tanım aya Y önelik B u lg u lar...68
4.2 A lt Problem lere Y önelik B u lg u la r...73
4.2.1 Birinci A lt Problem e A it Bulgular: A nkette Y er A lan Bireyi Tanım aya Y önelik D eğişkenler A rasındaki İlişki N a sıld ır? ... 73
4.2.2 İkinci A lt Problem e Ait Bulgular: Öğrencilerin, Televizyondaki K onuşm alar Karşısındaki Tutum u N a sıld ır? ... 113
4.2.3 Üçüncü A lt Problem e Ait Bulgular: Öğrenci G örüşlerine Göre Televizyondaki K işiler mi Y oksa Aile, Öğretmen, A rkadaşlar mı D aha Güzel K o n u şu r?... 115
4.2.4 D ördüncü A lt Problem e A it Bulgular: Öğrenci G örüşlerine Göre Güzel K onuşm a N ereden (Aile, Okul, Televizyon) Ö ğ ren ilir?... 117
4.2.5 B eşinci A lt Problem e A it Bulgular: Televizyonun K onuşm a Ü zerindeki Etkileri N elerd ir?... 119
4.2.6 Altıncı A lt Problem e A it Bulgular: Televizyonun K onuşm a Eğitim indeki Yeri N e d ir? ... 122
4.2.7 Yedinci A lt Problem e A it Bulgular: A nkette Y er A lan D eğişkenler ve M addeler A rasındaki İlişki N a sıld ır? ...124
5. Bölüm , Sonuç ve T a rtışm a ... 192
5.1 Sonuç ve T artışm a... 192
5.1.1 Bireyi Tanım aya Y önelik Sorular ile İlgili Sonuçlar ve T artışm a...192
5.1.2 A lt Problem ler ile İlgili Sonuçlar ve T artışm a... 194
5.1.2.1 Birinci A lt Problem e A it Sonuçlar: A nkette Y er Alan Bireyi Tanım aya Y önelik D eğişkenler Arasındaki İlişki N a sıld ır? ...194
5.1.2.2 İkinci A lt Problem e A it Sonuçlar ve Tartışma: Öğrencilerin, Televizyondaki K onuşm alar Karşısındaki Tutum u N asıldır?... 201
x
5.1.2.3 Ü çüncü A lt Problem e A it Sonuçlar ve Tartışma: Öğrenci G örüşlerine Göre Televizyondaki K işiler mi Y oksa Aile, Ö ğretmen, A rkadaşlar mı D aha Güzel
K o n u şu r? ... 202
5.1.2.4 D ördüncü A lt Problem e A it Sonuçlar ve Tartışma: Öğrenci G örüşlerine Göre Güzel K onuşm a N ereden (Aile, Okul, Televizyon) Ö ğ ren ilir?... 203
5.1.2.5 Beşinci A lt Problem e A it Sonuçlar ve Tartışma: Televizyonun K onuşm a Ü zerindeki Etkileri N elerd ir?... 203
5.1.2.6 Altıncı A lt Problem e A it Sonuçlar ve Tartışma: Televizyonun K onuşm a Eğitim indeki Yeri N e d ir? ... 205
5.1.2.7 Yedinci A lt Problem e A it Sonuçlar: Ankette Y er Alan D eğişkenler ve M addeler Arasındaki İlişki N asıld ır?...206
5.2 Ö n e rile r...214
5.2.1 A raştırm a Sonuçlarına Yönelik Ö n e rile r... 214
5.2.2 A raştırm a Sınırlılıklarına Y önelik Ö n erile r...217
5.2.3 İleride Y apılabilecek A raştırm alara Y önelik Ö n eriler... 217
K a y n a k ça ... 218
E k le r ...231
Özgeçm iş ve İletişim B ilg ileri... 235
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1. Evreni O luşturan İllerin B ölgelere Göre D a ğ ılım ı...63
Tablo 2. A raştırm anın Evren ve Ö rneklem ini O luşturan V erilerin D ağılım ı ... 64
Tablo 3. G üvenirlik A n a liz i... 66
Tablo 4. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Y aşadıkları İllerin D a ğ ılım ı...68
Tablo 5. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul D a ğ ılım ı...69
Tablo 6. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyet D ağ ılım ı... 69
Tablo 7. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin Sınıf D ağılım ı... 69
Tablo 8. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin Sahip Oldukları Kardeş Sayısının Dağılım ı ... 70
Tablo 9. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin Annelerinin Çalışm a Durum u Dağılımı 70 Tablo 10. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin B abalarının Çalışm a D urum u Dağılımı ... 71
Tablo 11. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin Evlerinde B ulunan Televizyon Sayısı Dağılım ı ... 71
Tablo 12. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin Odalarında Televizyon B ulunm a Durum u D ağ ılım ı... 71
Tablo 13. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin G ünlük Televizyon İzlem e Süresi Dağılım ı ... 72
Tablo 14. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin En Çok İzledikleri Program Türü Dağılım ı ... 72
Tablo 15. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin B ulunduğu İllere Göre Okul Türlerinin D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u lar... 73
Tablo 16. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin B ulunduğu İllere Göre Cinsiyet D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u lar... 74
Tablo 17. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin B ulunduğu İllere Göre Sınıf D ağılım ına İlişkin Çapraz B ulgular ... 75
xii
Tablo 18. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulunduğu İllere Göre Sahip Oldukları K ardeş Sayısı D ağılım ına İlişkin Çapraz B ulgular ... 76 Tablo 19. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulunduğu İllere Göre A nnenin Çalışm a
D urum u D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg ular... 78 Tablo 20. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulunduğu İllere Göre B abanın Çalışm a
D urum u D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg ular... 79 Tablo 21. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulunduğu İllere Göre Evdeki
Televizyon Sayısı D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r... 80 Tablo 22. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulunduğu İllere Göre Odada
Televizyon B ulunm a D urum u D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u lar...81 Tablo 23. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Bulunduğu İllere Göre G ünlük
Televizyon İzlem e Süresi D ağılım ına İlişkin Ç apraz B u lg u la r...83 Tablo 24. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulunduğu İllere Göre En çok İzlenen
Program Türü D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r... 84 Tablo 25. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türlerine Göre Cinsiyet
D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u lar... 86 Tablo 26. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türlerine Göre S ınıf D ağılım ına
İlişkin Çapraz B ulgular ... 86 Tablo 27. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türlerine Göre Evde Bulunan
Televizyon Sayısı D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r... 87 Tablo 28. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türlerine Göre O dalarında
Televizyon B ulunm a D urum u D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u lar...88 Tablo 29. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türlerine Göre G ünlük Televizyon
İzlem e Süresi D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r...88 Tablo 30. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türlerine Göre İzledikleri Program
Türü D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r...89 Tablo 31. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetlerine Göre S ınıf D ağılım ına
İlişkin Çapraz B ulgular ... 90
Tablo 32. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Evdeki Televizyon Sayısı D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r... 91 Tablo 33. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetlerine Göre O dalarında
Televizyon B ulunm a D urum u D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u lar...91 Tablo 34. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetlerine Göre G ünlük Televizyon
İzlem e Süresi D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r...92 Tablo 35. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetlerine Göre İzledikleri Program
Türü D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r...92 Tablo 36. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Sınıflarına Göre Evlerinde Bulunan
Televizyon Sayısı D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r... 93 Tablo 37. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Sınıflarına Göre O dalarında Televizyon
B ulunm a D urum u D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r... 94 Tablo 38. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Sınıflarına Göre G ünlük Televizyon
İzlem e Süresi D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r...95 Tablo 39. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Sınıflarına Göre İzledikleri Program
Türü D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r...96 Tablo 40. Ö ğrencilerin K ardeş Sayısına Göre Evdeki Televizyon Sayısı D ağılım ına
İlişkin Çapraz B ulgular ... 97 Tablo 41. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin K ardeş Sayısına Göre O dalarında
Televizyon B ulunm a D urum u D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u lar...98 Tablo 42. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin K ardeş Sayısına Göre G ünlük
Televizyon İzlem e Süresi D ağılım ına İlişkin Ç apraz B u lg u la r...99 Tablo 43. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin K ardeş Sayısına Göre İzledikleri
Program Türü D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r... 100 Tablo 44. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin A nnelerinin Çalışm a D urum una Göre
Evdeki Televizyon Sayısı D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u lar... 101 Tablo 45. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin A nnelerinin Çalışm a D urum una Göre
O dalarında Televizyon B ulunm a D urum u D ağılım ına İlişkin Çapraz B ulgular... 102
xıv
Tablo 46. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin A nnelerinin Çalışm a D urum una Göre G ünlük Televizyon İzlem e Süresi D ağılım ına İlişkin Çapraz B ulgular .... 102 Tablo 47. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin A nnelerinin Çalışm a D urum una Göre
İzledikleri Program Türü D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u lar...103 Tablo 48. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B abalarının Çalışm a D urum una Göre
Evdeki Televizyon Sayısı D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u lar... 104 Tablo 49. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B abalarının Ç alışm asına Göre
O dalarında Televizyon B ulunm a D urum u D ağılım ına İlişkin Çapraz B ulgular... 105 Tablo 50. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B abalarının Çalışm a D urum una Göre
G ünlük Televizyon İzlem e Süresi D ağılım ına İlişkin Çapraz B ulgular .... 105 Tablo 51. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B abalarının Çalışm a D urum una Göre
İzledikleri Program Türü D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u lar...106 Tablo 52. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Evdeki Televizyon Sayısına Göre
O dalarında Televizyon B ulunm a D urum u D ağılım ına İlişkin Çapraz B ulgular... 107 Tablo 53. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Evdeki Televizyon Sayısına Göre
G ünlük Televizyon İzlem e Süresi D ağılım ına İlişkin Çapraz B ulgular .... 108 Tablo 54. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Evdeki Televizyon Sayısına Göre
İzledikleri Program Türü D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u lar...109 Tablo 55. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin O dasında Televizyon B ulunm a
D urum una Göre G ünlük Televizyon İzlem e Süresi D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r... 110 Tablo 56. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin O dasında Televizyon Bulunm a
D urum una Göre İzledikleri Program Türü D ağılım ına İlişkin Çapraz B ulgular... 111 Tablo 57. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin G ünlük Televizyon İzlem e Süresine
Göre İzledikleri Program Türü D ağılım ına İlişkin Çapraz B u lg u la r... 112 Tablo 58. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “Televizyondaki konuşm aları taklit
ederim ” M addesine V erdikleri Y anıtların D a ğ ılım ı... 113
Tablo 59. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “Televizyondaki karakterler gibi konuşursam arkadaşlarım ın arasında daha çok sevilirim ” M addesine V erdikleri Y anıtların D ağ ılım ı... 114 Tablo 60. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “A rkadaşlarım ın dizilerdeki konuşm aları
taklit etmesi hoşum a gider” M addesine Verdikleri Y anıtların D ağılım ı ... 114 Tablo 61. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “Televizyondaki karakterlerin ailem den
daha güzel konuştuğunu düşünürüm ” M addesine V erdikleri Y anıtların D a ğ ılım ı... 115 Tablo 62. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “Televizyondaki karakterlerin
arkadaşlarım dan daha güzel konuştuğunu düşünürüm ” M addesine V erdikleri Y anıtların D ağ ılım ı... 116 Tablo 63. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “Televizyondaki karakterler
öğretm enim den daha güzel konuşur” M addesine Verdikleri Y anıtların D a ğ ılım ı... 116 Tablo 64. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “Güzel konuşm ayı televizyondan
öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtların D ağılım ı... 117 Tablo 65. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “Güzel konuşm ayı televizyondan daha
çok okulda öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtların D ağ ılım ı... 118 Tablo 66. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “Güzel konuşm ayı televizyondan daha
çok ailem den öğrenirim ” M addesine Verdikleri Y anıtların D a ğ ılım ı 118 Tablo 67. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “ Sözcüklerin doğru söylenişini
televizyondan öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtların D a ğ ılım ı 119 Tablo 68. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “Televizyondan güzel sözcükler
öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtların D ağılım ı... 120 Tablo 69. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “Televizyon söz dağarcığım ı geliştirir”
M addesine Verdikleri Y anıtların D ağ ılım ı... 120 Tablo 70. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin “Televizyondan öğrendiklerim kendimi
ifade etmemi kolaylaştırır” M addesine Verdikleri Yanıtların Dağılım ı .... 121 Tablo 71. A raştırm aya K atılan Öğrencilerin “Televizyonun konuşm a tarzımı bozduğunu düşünürüm ” M addesine Verdikleri Y anıtların D ağılım ı... 121
xvi
Tablo 72. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “K onuşm a eğitim inde televizyonun okula göre daha öğretici olduğuna inanırım ” M addesine V erdikleri Y anıtların D ağ ılım ı...122 Tablo 73. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “Ö ğretm enim in televizyondan iyi ve
kötü örnekler göstererek konuşm a eğitimi verm esi ilgim i çeker” M addesine V erdikleri Y anıtların D ağ ılım ı... 123 Tablo 74. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin “K onuşm a eğitim im i öğretm enim in
yerine sevdiğim televizyon karakterlerinden alm ak isterim ” M addesine Verdikleri Y anıtların D ağılım ı... 124 Tablo 75. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Bulundukları İl ile “Güzel konuşmayı
televizyondan öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 125 Tablo 76. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulundukları İl ile “Televizyondaki
karakterlerin ailem den daha güzel konuştuğunu düşünürüm ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular ...127 Tablo 77. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulundukları İl ile “K onuşm a eğitim inde
televizyonun okula göre daha öğretici olduğuna inanırım ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular ...129 Tablo 78. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulundukları İl ile “ Sözcüklerin doğru
söylenişini televizyondan öğrenirim ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 131 Tablo 79. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulundukları İl ile “Televizyondaki
karakterler gibi konuşursam arkadaşlarım ın arasında daha çok sevilirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular... 133 Tablo 80. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulundukları İl ile “Televizyondan güzel
sözcükler öğrenirim ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 135
Tablo 81. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Bulundukları İl ile “Televizyonun konuşm a tarzım ı bozduğunu düşünürüm ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 137 Tablo 82. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulundukları İl ile “Televizyonda
öğrendiklerim kendim i ifade etmemi kolaylaştırır” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lgular... 139 Tablo 83. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Bulundukları İl ile “Televizyondaki
karakterlerin arkadaşlarım dan daha güzel konuştuğunu düşünürüm ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular... 141 Tablo 84. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B ulundukları İl ile “Güzel konuşmayı
televizyondan daha çok okulda öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 143 Tablo 85. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türleri ile “Güzel konuşm ayı
televizyondan öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 144 Tablo 86. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türleri ile “Televizyondaki
karakterlerin ailem den daha güzel konuştuğunu düşünürüm ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular ...145 Tablo 87. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türleri ile “ Sözcüklerin doğru
söylenişini televizyondan öğrenirim ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 146 Tablo 88. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türleri ile “Televizyondaki
karakterler gibi konuşursam arkadaşlarım ın arasında daha çok sevilirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular... 147 Tablo 89. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türleri ile “Televizyondan güzel
sözcükler öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki Anlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 148
xviii
Tablo 90. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türleri ile “Televizyonda öğrendiklerim kendim i ifade etmemi kolaylaştırır” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lgular... 149 Tablo 91. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türleri ile “Güzel konuşm ayı
televizyondan daha çok okulda öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 150 Tablo 92. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türleri ile “Televizyondaki
karakterler öğretm enim den daha güzel konuşur” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lgular... 151 Tablo 93. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Okul Türleri ile “Güzel konuşm ayı
televizyondan daha çok ailem den öğrenirim ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 152 Tablo 94. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf D üzeyleri ile “Güzel konuşm ayı
televizyondan öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 153 Tablo 95. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf D üzeyleri ile “Televizyondaki
karakterlerin ailem den daha güzel konuştuğunu düşünürüm ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular ...154 Tablo 96. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf D üzeyleri ile “ Sözcüklerin doğru
söylenişini televizyondan öğrenirim ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 155 Tablo 97. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf D üzeyleri ile “Televizyondaki
konuşm aları taklit ederim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 156 Tablo 98. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf Düzeyleri ile “ Ö ğretm enim in
televizyondan iyi ve kötü örnekler göstererek konuşm a eğitimi verm esi ilgimi çeker” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 157 Tablo 99. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf D üzeyleri ile “Televizyondaki
karakterler gibi konuşursam arkadaşlarım ın arasında daha çok sevilirim ” xix
M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular... 158 Tablo 100. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf D üzeyleri ile “Televizyondan
güzel sözcükler öğrenirim ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 159 Tablo 101. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ın ıf D üzeyleri ile “Televizyon söz
dağarcığım ı geliştirir” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 160 Tablo 102. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf D üzeyleri ile “Televizyonun
konuşm a tarzım ı bozduğunu düşünürüm ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 161 Tablo 103. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf D üzeyleri ile “Televizyonda
öğrendiklerim kendim i ifade etmemi kolaylaştırır” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lgular... 162 Tablo 104. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf D üzeyleri ile “Televizyondaki
karakterlerin arkadaşlarım dan daha güzel konuştuğunu düşünürüm ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular... 163 Tablo 105. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf Düzeyleri ile “Güzel konuşm ayı
televizyondan daha çok okulda öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 164 Tablo 106. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf D üzeyleri ile “Televizyondaki
karakterler öğretm enim den daha güzel konuşur” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lgular... 165 Tablo 107. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf D üzeyleri ile “K onuşm a
eğitim imi öğretm enim in yerine sevdiğim televizyon karakterlerinden alm ak isterim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 166 Tablo 108. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin S ınıf Düzeyleri ile “Güzel konuşm ayı
televizyondan daha çok ailem den öğrenirim ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 167
xx
Tablo 109. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetleri ile “Güzel konuşm ayı televizyondan öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 168 Tablo 110. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetleri ile “K onuşm a eğitim inde
televizyonun okula göre daha öğretici olduğuna inanırım ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular ...169 Tablo 111. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetleri ile “Televizyondaki
konuşm aları taklit ederim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 170 Tablo 112. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetleri ile “Televizyondaki
karakterler gibi konuşursam arkadaşlarım ın arasında daha çok sevilirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular... 171 Tablo 113. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetleri ile “ Televizyondan güzel
sözcükler öğrenirim ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 172 Tablo 114. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetleri ile “Televizyonun
konuşm a tarzım ı bozduğunu düşünürüm ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 173 Tablo 115. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetleri ile “Televizyonda
öğrendiklerim kendim i ifade etmemi kolaylaştırır” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lgular... 174 Tablo 116. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetleri ile “Televizyondaki
karakterlerin arkadaşlarım dan daha güzel konuştuğunu düşünürüm ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular... 175 Tablo 117. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetleri ile “Televizyondaki
karakterler öğretm enim den daha güzel konuşur” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lgular... 176
Tablo 118. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Cinsiyetleri ile “K onuşm a eğitimimi öğretm enim in yerine sevdiğim televizyon karakterlerinden alm ak isterim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular... 177 Tablo 119. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin K ardeş Sayısı ile “Televizyondaki
karakterlerin ailem den daha güzel konuştuğunu düşünürüm ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular ...178 Tablo 120. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin K ardeş Sayısı ile “Televizyondaki
karakterler gibi konuşursam arkadaşlarım ın arasında daha çok sevilirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular... 179 Tablo 121. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin K ardeş Sayısı ile “Güzel konuşm ayı
televizyondan daha çok ailem den öğrenirim ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 180 Tablo 122. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin A nnelerinin Çalışm a D urum u ile
“Televizyondan güzel sözcükler öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 181 Tablo 123. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin B abalarının Çalışm a D urum u ile
“A rkadaşlarım ın dizilerdeki konuşm aları taklit etmesi hoşum a gider”
M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular... 182 Tablo 124. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Evlerinde Bulunan Televizyon Sayısı
ile “Güzel konuşm ayı televizyondan daha çok okulda öğrenirim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular ...183 Tablo 125. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin O dalarında Televizyon B ulunm a
D urum u ile “K onuşm a eğitim inde televizyonun okula göre daha öğretici olduğuna inanırım ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki Anlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 184
xxii
Tablo 126. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin O dalarında Televizyon Bulunm a D urum u ile “Televizyondan güzel sözcükler öğrenirim ” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular ...185 Tablo 127. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Evlerinde B ulunan Televizyon Sayısı
ile “Televizyondaki karakterlerin ailem den daha güzel konuştuğunu düşünürüm ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 186 Tablo 128. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Evlerinde B ulunan Televizyon Sayısı
ile “K onuşm a eğitim inde televizyonun okula göre daha öğretici olduğuna inanırım ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 187 Tablo 129. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Evlerinde Bulunan Televizyon Sayısı
ile “Televizyon söz dağarcığım ı geliştirir” M addesine Verdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u lar... 188 Tablo 130. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Evlerinde Bulunan Televizyon Sayısı
ile “Televizyondaki karakterler öğretm enim den daha güzel konuşur”
M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B ulgular... 189 Tablo 131. A raştırm aya K atılan Ö ğrencilerin Evlerinde Bulunan Televizyon Sayısı
ile “K onuşm a eğitim im i öğretm enim in yerine sevdiğim televizyon karakterlerinden alm ak isterim ” M addesine V erdikleri Y anıtlar A rasındaki A nlam lı İlişkiyi G österen Çapraz B u lg u la r... 190
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1. D ale Yaşam K o n isi...47 Şekil 2. M odel Ö rneğinden G örüntüler...217
xxiv
BÖLÜM I GİRİŞ
Dil becerileri, dilin anlam a ve anlatm a boyutları içinde değerlendirilm ektedir. D ilin anlam a boyutu için dinlem e ve okum a becerilerinden söz edilirken konuşm a ve yazm a, dilin anlatm a boyutu içinde yer almaktadır.
D ilin anlatm a boyutu içinde yer alan ve kendini ifade etm enin tem el aracını oluşturan konuşma, basit bir şekilde, bir konunun zihinde tasarlandıktan sonra karşım ızdakilere sözle iletilm esi olarak tanım lanabilm ektedir.
D oğuştan gelen bir beceri olsa da konuşm anın doğru ve etkili olm ası, bu alanda alınacak eğitim e bağlıdır. K endiliğinden gelişm eyen diğer beceri alanları gibi konuşm a için de eğitim alm ak ve sürekli çalışm ak gerekm ektedir.
O kula gelm eden önce ana dilini öğrenmiş, konuşm ayı bilen, derdini anlatabilen, isteklerini sıralayabilen öğrencilere karşılık konuşm a eğitimi, öğrencilere yeni bir dil öğretm ek ya da konuşm ayı öğretm ek değil, öğrencilerin konuştukları dil üzerindeki yeterliliklerini arttırmaktır. K onuşm a eğitim inin amacı; öğrencilerin dil kurallarına uygun, etkili ve doğru konuşarak daha iyi iletişim kurabilm esini ve ana dilin yapı ve işlevini sezerek hazırlıklı veya hazırlıksız, bir kişi veya topluluk karşısında duygu ve düşüncelerini ifade edebilm esini sağlam aktır (A ktaş ve Gündüz, 2001: 257; Calp, 2005: 163; Tem izyürek, 2007; Y ıldız, Okur, Arı ve Yılm az, 2008: 154).
B una karşılık, okullarda verilen konuşm a eğitim i yetersiz kalmaktadır.
K onuşm a eğitim inin am aç ve hedeflerine istenilen ölçüde ulaşılam am ası, daha sonraları öğrencilerde anlaşılam ayan bir konuşm a kültürünün ve konuşm a bozukluklarının görülm esine neden olmaktadır.
Yaşam boyu devam eden eğitim in bir parçası olan konuşm a, çevre ya da teknolojinin gelişm esi gibi etkenlerle değişikliğe uğram aktadır. B u süreçte, kitle iletişim araçlarının, özellikle de televizyonun, kişilerin konuşm a biçim ve bilgisinde, olum lu ya da olum suz en az okul ve kurslar kadar önemli rol oynadığı bilinm ektedir.
K itle iletişim araçlarının ve televizyonun yaygınlık kazanm adığı dönem lerde, çocuğun sosyal gelişim inde aile, çevre ve eğitim kurum lan önemli rol oynamaktaydı.
Çocuklar yakın çevresinde yer alan kişileri görerek, model alarak öğrenmekteydi.
G elişen ve değişen zam anla birlikte televizyon, çocuğun “sosyalizasyonunda” önemli bir yer edinmiştir. Çocuklar, pek çok şeyi televizyondan öğrenerek davranış hâline getirm ektedir. “D eneysel öğrenm eye teorisine g ö r e ” televizyonda birinin hareketlerini izleyen, onu model alarak kişiliğini, bilgisini, isteklerini ve değerlerini değiştirebilm ektedir (Adak, 2004: 27-28; Rigel, 1995: 213).
G ünüm üze gelindiğinde ise çocuk dünyasında fazlasıyla yer alan televizyon karakterlerinin anne-babalardan, arkadaşlardan ve öğretm enlerden daha etkili m odeller oluşturduğunu söylem ek yanlış olm ayacaktır. İzleyenlere, m odel olan davranışlardan biri de televizyondaki karakterlerin konuşmasıdır.
G ünün her anında, içinde bulunulan insan topluluğunun konuşm alarına tanık olunduğu gibi artık, günün her anında televizyondaki konuşm alara da tanık olunabilm ektedir. B u tanık olma, kimi zam an her yerde bulunan ve telefon gibi araçlarla da kolayca kullanılabilen televizyondan gelen konuşm a seslerini duym ak şeklinde olurken kimi zam an da tıpkı televizyon insanları gibi konuşan insanlarla karşılaşm ak şeklinde de olabilm ektedir. B u açıdan düşünüldüğünde, televizyondaki konuşm aları ve bu dilin konuşm a diline etkilerini incelem ek önemlidir.
B ir haber, etkinlik ya da sanat gösterisinin am aç ve içeriğinin aktarılm asında kullanılan televizyon dili, aynı zam anda dil kullanım ına örnek oluşturduğu için dinleyici ya da izleyicilerin benzer durum larda, kendi dil kullanım larını da dolaylı bir biçim de etkilem ektedir (Özsoy, 1998: 81).
Televizyonun konuşm a dilini etkilem esi, büyük ölçüde televizyonun izlenm e süresiyle ilgilidir. Eğitim seviyesinin gelişm em esi, okum a alışkanlığının kazanılm am ası gibi ya da ekonom ik nedenlerle çok seyredilen televizyon, yaşam ın doğal b ir parçası hâline geldikten sonra daha çok izlenm eye başlam ış ve dolayısıyla dil de daha önemli hâle gelmiştir.
Çocuklar günün büyük b ir bölüm ünde televizyon seyretm ekte olduklarından böylece
“d il öğrenm e alanı olarak da en çok m ed ya yı” model alm aya başlam ışlardır.
Günüm üzde, duyarak öğrenilen dil karşısında çocuk, tek yönlü bir iletişim ile
2
sorgulam aktan vazgeçtiği m edyanın dilini “g ü nlük konuşm a b iç im i” olarak kabul etm ektedir (Tandaçgüneş, 2004: 202).
RTÜ K (t.y.) verilerine göre, “sürekli olarak hayatım ızın içinde bulunm aları sebebiyle radyo ve televizyonların, dilde iyi veya kötü alışkanlıklar oluşturmada, okuldan daha önem li ro l oynadıkları” ileri sürülebilm ektedir. Çünkü kişiler E rcilasun’a (1998) göre, “kelim elerin doğru söylenişle, doğru y e r ve anlam da kullanılışını” okuldan önce televizyonla tanışarak ve sonrasında gereğinden fazla kullanarak televizyondan öğrenm ek durum dadırlar.
B u nedenle insanların televizyon karakterlerinin konuşm a biçim lerini örnek alması,
“kendi dili için eksen tu tm a sı” ve “fa r k ın a varm aksızın orada kullanılan kalıp kullanım ları a lm a la r ı” kaçınılm azdır (Tom bul, 2006).
B u kaçınılm az durum içinde, televizyonun eğitim le ilişkisini incelem ek gerekm ektedir.
G ününün büyük bir bölüm ünde izlenm esiyle televizyon, Ö zkan’a (2004) göre
“toplum sal fa y d a gözetilerek ya yın yapıldığında birçok eğitim kurum unun yaptığ ı işlevi tek başına yapab ilecek duru m d a d ır”.
Son zam anlarda teknolojide yaşanan gelişm eler de b ir eğitim aracı olarak televizyonu destekler niteliktedir. Teknolojik gelişm eler; G ani’ye (1996) göre
“neredeyse eğitim ve öğretim faaliyetlerini öğretm enin elinden a larak M e d y a ’y a teslim eder h a le ” getirm iştir bizleri.
P ostm an’a (2004: 163) göre “şu anda A m erika B irleşik D ev le tle ri’nde izlenmekte olan köklü eğitim atılım ının sınıflarda değil evde, televizyon aygıtının önünde gerçekleştiğini ve okul yöneticileriyle öğretm enlerin yetki alanında değil, televizyon kanalı yöneticileriyle kom edyenlerin alanında m eydana geldiğini sö y le m e k ” yanlış olm ayacaktır. A nlatılm ak istenen, televizyonun eğitimi denetlem e gücünü ele geçirm iş olmasıdır. Postm an, televizyonu da bir “öğretim pro g ra m ı”” olarak isim lendirm ekte ve bu öğretim program ının okul öğretimini geride bıraktığını söylem ektedir. B ir başka deyişle, televizyon hızla birinci öğretim program ı haline gelmektedir.
Televizyonun aile, okul ve öğretm enlerin önüne geçtiği düşüncesi son zam anlarda daha da kabul gören bir düşünce hâline geliyor olsa da eğitim de “televizyon
yayınlarından öğretm enin yerin i tutm ak için değil, a m a öğretim i zenginleştirm ek iç in ” yararlanılm alıdır (Türkoğlu, 1983).
Televizyon, Ö zfırat’a (1998) göre “gündem oluşturma, saptam a ve yönlendirm e yönündeki e tkile riyle” tüm ulusu aynı anda harekete geçirebilecek güçtedir.
Özellikle, televizyonun Z ülfikar’a (2009) göre “halkın kültür seviyesini yükseltm ek, m evcut dili korum ak ve g e liştirm e k ” gibi var olan görevini tam anlam ıyla yerine getirmesi durum unda, her yaştan ve kültürden insana ortak, doğru ve etkili b ir dili yaratabilecek durumdadır.
K işilere rahatlıkla ulaşabilen televizyon bu özellikleriyle G ünşen’e (2006) göre “h a lk eğitiminde, Türkçeyi doğru ve g ü zel kullanm aya özendirm ede ne büyük im kândır ”.
Televizyonun birçok evde, birkaç tane bulunduğu günüm üzde artık sorun, televizyonunun çocukları etkileyip etkilem ediği ya da nasıl etkilediği olmamalıdır.
A rtık sorulması gereken soru A dak’ın (2004: 34) da belirttiği gibi “olum suz etkiyi na sıl en a za indirerek, televizyonun olum lu işlevlerinden n a sıl fa y d a la n a b iliriz”
olmalıdır.
Bunun için televizyonu yasaklam ak, olum suz yönleri üzerinde durm ak ya da G üven’in (2011) belirttiği gibi “okullarda araç gereç eksikliğini vu rg u la m a k” yerine yeni yöntem lerle televizyonu doğrudan ya da dolaylı konuşm a eğitim inin içine katm ak ve B atuş’un (2003: 447) belirttiği gibi “bu aygıtı en akılcı ve fa y d a lı biçimde ku lla n m a k” gerekm ektedir.
G elişen dünyaya uyum sağlamak, teknoloji ile birlikte gelen sorunları ortadan kaldırabilm ek ve eğitim e zarar veren konular üzerinde olum lu çalışm alar yapabilm ek araştırm acıların görevlerinden biridir.
1.1.PR O B L E M C Ü M LESİ
Televizyonun özellikle çocuklar için olum lu ve olum suz yönleri ele alınırken, konuşm a bu yönler içinde gerektiği kadar yer bulam am aktadır. Çalışma, öncelikle var olan durum u ortaya koym ak için „ Televizyonun konuşm a üzerindeki etkileri nelerdir? ’ sorusundan yola çıkılarak hazırlanm ıştır.
4
Televizyonun konuşm a üzerindeki etkilerini, yararlanm aya dönüştürebilm ek için ise
„K onuşm a eğitim inde televizyondan nasıl yararla nabiliriz? ’ sorusu çalışm a için bir sonraki çıkış noktası olmuştur.
1.2 A LT PR O B L E M L E R
Çalışm anın alt problem leri şu sorulardan oluşmaktadır;
1. A nkette yer alan bireyi tanım aya yönelik değişkenler arasındaki ilişki nasıldır?
2. Ö ğrencilerin televizyondaki konuşm alar karşısındaki tutum u nasıldır?
3. Öğrenci görüşlerine göre televizyondaki kişiler mi yoksa aile, öğretmen, arkadaşlar mı daha güzel konuşur?
4. Öğrenci görüşlerine göre güzel konuşm a nereden (aile, okul, televizyon) öğrenilir?
5. Televizyonun konuşm a üzerinde etkileri nelerdir?
6. Televizyonun konuşm a eğitim indeki yeri nedir?
7. A nkette yer alan değişkenler ve m addeler arasındaki ilişki nasıldır?
1.3 Ö N EM
Çalışm anın öncelikli önem ini, araştırm a için seçilen konu oluşturm aktadır. K onuşm a eğitim i, Türkçenin eğitimi ve öğretim i üzerine yapılan çalışm alarda diğer beceri alanlarına yönelik konulara göre çok daha az yer alan bir araştırm a konusudur.
Öğrenci görüşlerinden yararlanılarak, televizyonun konuşm a üzerindeki etkilerinin belirlendiği çalışm adan elde edilen bulgularla hem Türkçe eğitim ine hem de sosyal bilim ler adı altında farklı disiplinlere yararlanılabilecek özgün ve güncel veriler sunulabilm esi, araştırm anın bir diğer önem ini oluşturm aktadır.
Çalışm anın bir başka önemi ise araştırm acı tarafından geliştirilen m odel örneği ile konuşm a eğitim inde televizyondan yararlanm a düşüncesinin som ut bir önerisinin sunulabilmesidir.
1.4 VARSAYIMLAR
1. Bu araştırm a için seçilen örneklem evreni tem sil etmektedir.
2. A raştırm anın farklı illerdeki uygulam aları için orada bulunan öğretm enler gönüllü olacaktır.
3. A raştırm aya katılacak öğrenciler, yapılacak çalışm alar için isteklidir.
4. A raştırm aya katılan öğrenciler yaş, cinsiyet, öğrenm e düzeyi vb. bakım dan eş yapıdadır.
5. A raştırm aya katılan öğrencilerin ankete verdikleri yanıtlar doğruyu yansıtm aktadır.
6. A raştırm a için seçilen araştırm a yöntem i araştırm acının am acına uygun ve yeterlidir.
7. A raştırm a için kullanılan anket, konuyla ilgili düzey belirlem ek için yeterlidir.
8. A raştırm a için geliştirilen tek bir m odel örneği anlatılm ak isteneni verm ektedir.
1.5 SIN IR L IL IK L A R
Y apılan tez çalışması;
1. 2011-2012 eğitim -öğretim yılıyla,
2. Kocaeli, M anisa, Hatay, Bartın, Eskişehir, Kars, Şırnak ve K ilis illerinde bulunan 7 köy okulu ve 7 m erkez okul olm ak üzere toplam 14 okulda okuyan 938 ilköğretim ikinci kadem e (6, 7, 8. sınıf) öğrencisiyle,
3. Sunduğu m odel örneğinde tek bir durum ve kişi bulunm asıyla, 4. K onuşm a eğitimi ve televizyon konusuyla sınırlıdır.
6
1.6 TANIMLAR
Konuşm a: B ir konunun zihinde tasarlanm asının ardından karşım ızdakilere sözle iletilmesidir.
K onuşm a Eğitim i: Ö ğrencilerin konuştukları dil üzerindeki yeterliliklerini arttırmaktır.
Televizyondan Yararlanm a: Televizyonun doğrudan ya da dolaylı olarak eğitime katkı sağlamasıdır.
1.7.SİM G E L E R VE K ISA L T M A L A R
TV M EB akt.
R T Ü K t.y.
TRT B B C K urum u) TD K A AP X2
Sd P
Televizyon
M illi Eğitim Bakanlığı A ktaran
Radyo ve Televizyon Ü st K urulu Tarih yok
Türkiye R adyo ve Televizyon K urum u
B ritish B roadcasting Corporation (İngiliz Radyo ve Televizyon
Türk Dil K urum u
A m erican A cadem y o f Pediatrics K i-K are
Serbestlik derecesi A nlam lılık düzeyi
BÖLÜM II
ARAŞTIRMANIN KURAMSAL ÇERÇEVESİ VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
2.1 A R A ŞT IR M A N IN K U R A M SA L Ç E R Ç E V E Sİ
Bu bölüm de araştırm aya konu olan tem el kavram ların tanım lanm ası ve açıklanm ası üzerinde durulm aktadır. Bu am açla yapılandırılan kuram sal çerçeve, K onuşm a ve K onuşm a Eğitimi, Televizyon ve Televizyonun Etkileri, Televizyonun K onuşm a Eğitim ine E tkileri ve K onuşm a Eğitim inde Televizyondan Yararlanm a başlıkları ile dört ana bölüm den oluşmaktadır.
2.1.1 K onuşm a ve K onuşm a Eğitim i 2.1.1.1 K onuşm a
Temeli, tarihin bilinm eyen zam anlarında atılm ış olan „dil’in doğuşuna yönelik farklı düşünceler söz konusudur. Bu farklı düşünceler, insan yaşam ına dair ulaşılabilen izlerin, dilin doğuşuna dair b ir kanıt oluşturam am asından kaynaklanm aktadır.
En basit ifade şekliyle duygu ve düşünceleri iletm e ihtiyacından doğduğu söylenebilen konuşm anın sözlük anlamı, “1. K onuşm ak i ş i ”, “2. Görüşme, danışma, m üzakere ” ve “3. D inleyicilere bilim, sanat, edebiyat vb. konularda bilgi verm ek için yap ılan söyleşi, ko n fera n s” olarak tanım lanm aktadır (Türk Dil K urum u (TDK), t.y.).
Bu özellikleri ile bir eylem ya da iş olarak tanım lanan konuşm anın bundan başka kendine özgü özellikleri de vardır. Bu özellikleri ile konuşma, diğer dil ögelerinden ayrılmaktadır.
8
İletişim kurm a aracı olarak nitelendirilen yazıdan bağım sız, seslerden oluşan konuşm a dili ya da sözlü dil; bir ulusun, bir dilbirliğinin çeşitli söyleyiş özellikleri taşıyan yönünü oluşturm aktadır (Aksan, 2007: 85; Ergenç, 1998: 115).
K onuşm a dili; zihinsel, fizyolojik, fiziksel, psikolojik ve toplum sal olarak farklı şekillerde ele alınm akta ve bu şekiller göz önünde bulundurularak konuşm anın farklı özellikleri üzerinde durulm aktadır.
Tüm bu yönleriyle bir bütün olarak düşünüldüğünde, en kalın çizgilerle, ilk olarak konuşm a için gerekli olan bildirim in konuşanın beyninde oluştuğu söylenebilir.
Beynin ses organlarına bir uyum aktarm asıyla ise bildirim sese dönüşmektedir.
K onuşanın ağzından çıkan ses, dalgalar biçim inde, dil ve ses kalıpları hâlinde dinleyenin kulağına ulaşm aktadır. Bu ulaşm a sürecindeki amaç, iletilenin, başkalarını ilgilendireceğinin varsayılm ası ya da başkalarıyla anlaşm a sağlam ak olabilm ektedir (Adalı, 1983: 31; D em iray, 2008: 136).
Zihinsel bir süreçle başlayan konuşm a, zihinde m eydana gelen olguların ses organlarına ve dil-ses kalıplarına aktarılm asının ardından seslendirilm esiyle ve farklı şekillerde ifade edilm esiyle oluşm aktadır. K onuşm a, bu zihinsel oluşum süreciyle ele alındığında B anguoğlu’na (1998: 9) göre “konuşm anın kişioğluna vergi olan ve insanı hayvandan ayıran bir yü ksek işleyiş olduğu” fark edilmelidir.
İnsanı diğer canlılardan ayıran düşünce ve konuşm a, birbirini oluşturan ve birbirini tam am layan iki unsur olarak görülm ektedir. K onuşm anın bir düşünce sürecinin ardından doğm asının yanında, düşünce de konuşm a ile tam am lanm akta ve gelişmektedir.
Bu özellikleri ile konuşm a, tıpkı okum ada olduğu gibi, beyinden başlayarak vücudum uzdaki birçok organın birbiri ile uyum içinde çalışm ası olarak ifade edilmektedir. Dil, nefes, damak, diş, ses teli, dudak, gırtlak, ağız gibi organların yardım ıyla gerçekleştirilen konuşm ada ses, akciğerden gelen havanın gırtlaktaki kirişlere çarpm asıyla ve onları titretm esiyle çıkmaktadır. K irişlerde perdelenen sesler, ağızda bulunan organların gereğince açılıp kapanm ası, yaklaşıp uzaklaşm ası, gerilip çözülm esiyle boğum lanarak konuşm a sesi biçim ine girm ektedir. Böylece konuşm a “bir konunun zihinde tasarlandıktan sonra karşım ızdakilere sözle iletilm esi işi” olarak tanım lanabilm ektedir (Demiray, 2008: 139; Gedizli, 2006: 12; Sever,
2000: 19; Yalçın, 2002: 97). Tanım lam a ile konuşm anın zihinsel özelliklerinden başka fizyolojik ve fiziksel özellikleri üzerinde de durulm aktadır.
B ir başka ifadeyle konuşm a; insanı diğer canlılardan ayıran düşünce, duygu, tasarı, olay ve bilgilerin seslerden oluşan dil ve görsel öğeler aracılığıyla aktarılm ası, iletilm esi, dışa vurulm ası ya da sözle bildirilm esi, anlatılm ası olarak açıklanabilir (Demirel, 1999: 40; K avcar, O ğuzkan ve Sever, 1998: 57; Özbay, 2005, Taşer, 2000:
27, Yaman, 2007: 11).
Dil becerileri, dilin anlam a ve anlatm a boyutları içinde değerlendirilm ektedir. D ilin anlam a boyutu için dinlem e ve okum a becerilerinden söz edilirken konuşm a ve yazm a, dilin anlatm a boyutu içinde yer almaktadır.
D ilin anlatm a boyutu içinde yer alan ve kendini ifade etm enin tem el aracını oluşturan konuşma, sağladığı birikim lerden de yararlanarak insanın kendisini ve tecrübelerini anlatmasıdır. Bu durum anlam bilim e göre, bizim kavram ların kendileri üzerinde değil, doğrudan doğruya o kavram lara ilişkin kendi deneyim lerim iz üzerine düşünüp konuşm am ızla açıklanm aktadır ki bu da konuşm anın psikolojik niteliğini oluşturm aktadır (Ağca, 1999: 71; Calp, 2005: 73; D em irel, 1999: 40; Y elok ve Sallabaş, 2009).
K onuşm anın psikolojik niteliği için kendi deneyim lerim izden söz edilirken insanın aynı zam anda, toplum sal b ir varlık olduğu da unutulm am alıdır. H ayatı başkalarıyla paylaşm ak zorunda kalan insanlar, başkalarıyla anlaşm a yollarını aramışlardır.
İnsanları çevresine bağlayan, insanların çevresindekilerle ilişkilerini yönlendiren bir anlaşm a aracı durum una gelen konuşma; sevgi, dostluk, öfke, düşm anlık gibi kavram ların belirtilm esinde de önemli b ir rol oynam aktadır. Böylece, toplum sal bir varlık olan insan için toplum sallığın da en tem el bağlantısı olan konuşm a, insanın okul ve iş hayatında başarı ya da başarısızlığını belirleyen etm enlerden de biridir.
(Arhan, 2007; Erdem ve Deniz, 2008; Özdemir, 1999: 215; Tem izyürek, 2007).
K onuşm a, bu toplum sal niteliği ile toplum kültürünün oluşm asında ve kültürün nesilden nesile aktarılm asında da önemli rol oynam aktadır.
K onuşm anın işlevi ve niteliği ne olursa olsun konuşm anın gerçekleştiği tüm durumlarda, duyu organlarından ve diğer dil becerilerinden de söz etmek gerekm ektedir.
10
