Bilen/Âlim }X

arapça ibrahim fidan

50 İsm-i Fail

İsm-i fâil fiilden türeyen ve işi yapanı gösteren sıfat anlamlı addır. Vezni ve örneği aşağıdaki gibidir:

VEZNİ ÖRNEĞİ



}'  } !  

Aşağıda bazı ism-i failler yer almaktadır. Bunların okunuşlarını ve anlamlarını inceleyiniz.

Bilen/Âlim }X ^←  ^Bildi

Açan, fetheden }! ^←  Açtı, fethetti

İsteyen/öğrenci }Š ^← Š ^İstedi

Şâhit } S ^←  RS Şahitlik etti

İbadet eden } J ^←  & İbadet etti Rızıklandıran }t| ^← t| Rızıklandırdı

Yaratan/yaratıcı }{D ^← {D ^Yarattı

Zulmeden/zâlim }3 ^← 3 ^Zulmetti

Bakan }#35 ^← #45 ^Baktı

Ulaşan }KJ ^← KJ ^Ulaştı

Fayda veren }Q5 ^← Q>5 Fayda verdi

Oynayan/oyuncu } / ^← ( ^Oynadı

Koruyan }e$ ^← e>$ ^Korudu

Çalışan/işçi }' ^← '* ^Yaptı

Bilen }2 ^← 2# ^Tanıdı

Hüküm

veren/Hâkim } $ ^← $ ^Hükmetti

İnkâr eden/kâfir }# ^← #> İnkâr etti

arapça ibrahim fidan

51 İsimlerin müennes, müsennâ ve cemî vezinleri hakkında daha önceden verilen bilgiler ism-i fâil için de geçerlidir. Ayrıca ism-i fâil için kullanılan bazı cem-i teksir vezinleri bulunmaktadır. Bunlardan en yaygın olan ikisi aşağıdadır:

MÜENNES MÜZEKKER

$F Q!&1F

 :S 0|:5 !:D

QJ:!

}0F*

} FCŠ

}F>$

}.F$

}F>

Bazı kelimeler ' vezninde olduğu halde ism-i fâil değildir. Örneğin  E$ ^(kaş), S

(bıyık) ve ' $ (deniz kenarı) bunlardan bir kaçıdır.

İsm-i Faili Tanıma, Okuma ve Anlama Yöntemleri

Tanıma yolu İsm-i fâilin vezninde fâel-kelime ile aynel-kelime arasında kelimenin aslından olmayan bir elif harfi bulunur.

Okuma stratejisi

İsm-i fail veznindeki bir kelimenin ilk harfi (fâel-kelime) fetha harekeli olup, üçüncü harf olan aynel-kelime meksurdur (kesra harekelidir). !

gibi. Kelime müennes, müsennâ veya cem-i sâlim ise bu kalıplar için daha önceki derslerde anlatılan okunuş kuralları ism-i fail için de geçerlidir.

B&! ^- B:&! ^- &! ^- B&! ^- },&! ^gibi.

Anlama- anlamlandırma

yöntemi

İsm-i fâiller bir iş veya eylemi yapan kişiyi gösterir. ! denildiğinde yazma eylemini yapan kişinin sıfatı/niteliği/adı anlaşılır ki bunun dilimizdeki karşılığı “yazar/yazan”dır. } !p denildiğinde ise öldürme eylemini gerçekleştiren bir kadın akla gelir. Bunun dilimizdeki karşılığı

“öldüren”dir.

arapça ibrahim fidan

52 ALIŞTIRMALAR

(1) Aşağıda bulunan ism-i fâil kalıbındaki kelimeleri harekeleyiniz.

#`5 T / T  ^T #35 T ! T t

Q5 T Š T ' ^T e$ T  $ T #

ƒ#`5 T &/ T & ^T ƒ#35 T b T p

&! T ! T (J! ^T *3 T * T !p

> T .$ T >$ T CŠ T 0* T B:4$

0|:5 T H:D T QJ:! T :S T ,& T ,4$

(2) Aşağıdaki kelimelerin Türkçe karşılığını yazınız.

……… : (J! ……… : t|

……… : J _……… ^: )!

……… : X ……… : u3

……… :  $ ……… : MJ

……… : B&Š ……… : ƒ#`5

……… : B:&/ _……… ^: 2

……… : B:(  _……… ^: '!p

……… : 0* ……… : b

……… : > ……… : {D

……… : B:&! ……… : Q

……… : :S ……… : '$

……… : ,&Š _……… ^: p