• Sonuç bulunamadı

185 numaralı Denizli Şer‘iyye Sicil Defterinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi (1875-1883)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "185 numaralı Denizli Şer‘iyye Sicil Defterinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi (1875-1883)"

Copied!
943
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

185 NUMARALI DENĠZLĠ ġER„ĠYYE SĠCĠL DEFTERĠNĠN TRANSKRĠPSĠYONU VE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ (1875-1883)

Münevver AYDIN Yüksek Lisans Tezi

DanıĢman: Prof. Dr. Mustafa GÜLER Mayıs, 2019

(2)

T.C.

AFYONKOCATEPE ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ

TARĠH ANA BĠLĠM DALI YÜKSEK LĠSANS TEZĠ

185 NUMARALI DENĠZLĠ ġER„ĠYYE SĠCĠL DEFTERĠNĠN TRANSKRĠPSĠYONU VE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ (1875-1883)

Hazırlayan Münevver AYDIN

DanıĢman

Prof. Dr. Mustafa GÜLER

AFYONKARAHĠSAR 2019

(3)

i

YEMĠN METNĠ

Yüksek Lisans tezi olarak sunduğum “185 Numaralı Denizli ġer„iyye Sicil Defterinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (1875-1883)” adlı çalıĢmanın, tarafımdan bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düĢecek bir yardıma baĢvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin Kaynakça‟da gösterilen eserlerden oluĢtuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanmıĢ olduğumu belirtir ve bunu onurumla doğrularım.

24.05.2019 Münevver AYDIN

(4)

ii

(5)

iii

ÖZET

185 NUMARALI DENĠZLĠ ġER„ĠYYE SĠCĠL DEFTERĠNĠN TRANSKRĠPSĠYONU VE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ (1875-1883)

Münevver AYDIN

AFYON KOCATEPE ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ

TARĠH ANABĠLĠM DALI

Mayıs 2019

DanıĢman: Prof. Dr. Mustafa GÜLER

ġer„iyye Sicilleri Ģer„i mahkemelerde kronolojik sıra ile tutulan defterlerdir ki içeriğinde; mahkemelerde kadı tarafından verilen hükümler (i„lâm), alım-satım, borç, senet, ferağ, adak, vasîyet, vakfiye, tereke, vekâlet gibi her hangi mevzuda resmiyete dökülmesi gereken belgelerin (hüccet, vakfiye) kaydı bulunur. Bunların yanında merkezden gönderilen ferman, berat, mektup gibi emirler yani günümüzde noterlik iĢlemleri iĢlevini görmektedir. Kadıların hem adli, hem idari hem de Ģer„i görevleri vardır. Dolayısıyla bir beldede cereyan eden iĢlemler ve taĢra ile merkez arasındaki yazıĢmalar Ģer„iyye sicillerinde yer alır. TaĢrada herhangi bir idari birim içerisindeki sosyal, ekonomik ve hukuki hadiseler, bürokrasi ile ilgili yazıĢmalar, merkez tarafından eyalet, sancak ve kazaya gönderilen emirler bu defterlere kaydedilmiĢtir.

ÇalıĢmada ele alınan 185 numaralı Denizli ġer„iyye Sicili bahsi geçen unsurlar bakımından kanaatimizce güzel bir örnek teĢkil etmektedir ve sözü geçen

(6)

iv

bütün unsurlara neredeyse haizdir. AraĢtırmada transkripsiyon iĢlemi yapılmıĢ bu iĢlem ile birlikte gerekli tahliller yapılarak değerlendirilmiĢtir.

(7)

i

ABSTRACT

TRANSCRĠPTĠON AND EVOLATĠON OF DENĠZLĠ RELĠGĠOUS COURT BOOK WĠTH THE NUMBER OF 185 (1875-1883)

Münevver AYDIN

AFYON KOCATEPE UNIVERSITY THE INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCES

DEPARTMENT of HISTORY

MAY 2019

Advisor: Assoc. Prof. Dr. Mustafa GÜLER

Religious court book is book keping with chronological record at bar. Contents; court decisions by cadi at bar is registration have to legal documant like buying-selling, credit, bill, grant, commit, testament, heritage, procuratorship, these in addition orders have been like enacment, acguittal, letter sent from state centric. That is this religious court book act as a notary transaction up to date. Cadi has tasks associated with not only judicial, govermental but also islamic law. Accordingly current network in one town and take part correspondance between rural to state centric. Ġn rural, correspondonces within any administrative unit, which include social, economical and jurisprudental occurrences, bureoucratic correspondance and also order which are send to commonwealty, startboard and subprovince by state central, have been registered to these notebook.

Our studying area of investigation of Denizli Religious Court Book with the number of 185 is roughly exist according to us best specimen the abovementioned to stable componen.

(8)

ii

ÖNSÖZ

Osmanlı Devleti 600 yıllık hükümranlığı döneminde hâkim olduğu çoğrafyalar üzerinde yaĢayan çeĢitli dil, din, ırk ve mezhepten insanları hoĢgörü ve adalet içerisinde yönetmiĢtir. Osmanlı Devletinin temelini oluĢturan ve özünde adalet olan iki önemli teĢkilat yapısı vardır. Bunlar: merkez ve taĢra teĢkilatıdır. Bu durumu Hz. Ömer (r.a.)‟ün “Adalet mülkün temelidir” sözü en güzel Ģekilde ifade etmektedir. ÇalıĢma alanımız Osmanlı TaĢra TeĢkilatı‟nın en önemli unsurlarından olan kadı tarafından tutulan defterlerden biridir. Kadılar tarafından tutulan defterlere şer„iyye

sicili ya da kadı sicili denir. Bu defterlere bakıldığında adli, idari, dini, sosyal bir

benzeri alanlarda değiĢik belge türleri ve insanı ilgilendiren her türlü konunun yer aldığı görülmektedir.

MeĢihat kataloğunda 17 adet Denizli ġer„iyye Sicil defteri bulunmaktadır. Bunlardan tezimizin ana konusunu teĢkil eden 185 numaralı ġer„iyye Sicil defteri 1875-1883 yıllarını kapsamaktadır. Söz konusu defter baĢtan sona kendine has bir üslubla yazılmıĢtır. Üslub birliği akıĢı kolaylaĢtırırken, yer yer bazı kelimelerin harfleri yazılırken kullanılan harfler yan seslerin harfleri olup yanlıĢ kullanılmıĢtır. Hal böyle olunca okumakta bazı sıkıntılara yol açmaktadır.

HazırlamıĢ olduğumuz Yüksek Lisans tezi, giriĢ bölümünde ġer„iyye Sicil defterlerinin tanıtımı yapılarak defterin fiziki durumu, belge sayısı ve özellikleri konu edilmiĢ ve Denizli‟ye ait ġer„iyye Sicil defterleri üzerine yapılan diğer çalıĢmalar belirtilmiĢtir. Birinci Bölümde Denizli defterinde geçen yerleĢim yerleri mahalleler, kazâlar, köyler, çiftlikler ve yerleĢik olmayan unsurlar üzerinde durulmuĢtur. Ġkinci bölümde ise kayıtlardan elde edilen bilgiler ıĢığında idari, sosyal ve ekonomik açıdan çıkarımlar yapılmaya çalıĢılmıĢtır. Son bölümde ise çalıĢmamızın esasını teĢkil eden transkripsiyon yer almaktadır. Transkripsiyon iĢlemi ise defterin orijinal yapısı bozulmadan basit transkripsiyon kaideleri dikkate alınarak yapılmaya çalıĢılmıĢtır.

Bu çalıĢma esnasındaki yardımlarından dolayı danıĢman Hocam Sayın Prof. Dr. Mustafa Güler‟e ve her türlü maddi manevi desteklerini esirgemeyen aileme teĢekkürü borç bilirim. Münevver Aydın

(9)

iii

ĠÇĠNDEKĠLER

Sayfa YEMĠN METNĠ ... Ġ TEZ JÜRĠSĠ KARARI VE ENSTĠTÜ MÜDÜRLÜĞÜ ONAYI ... ĠĠ ÖZET ... ĠĠĠ ABSTRACT ... Ġ ÖNSÖZ ... ĠĠ ĠÇĠNDEKĠLER ... ĠĠĠ ġEKĠLLER LĠSTESĠ ... VĠ KISALTMALAR DĠZĠNĠ ... VĠĠ GĠRĠġ ... 1

1. DENĠZLĠ ġER„ĠYYE SĠCĠLLERĠ ... 1

2. 185 NUMARALI DENĠZLĠ ġER„ĠYYE SĠCĠLĠ DEFTERĠN FĠZĠKĠ ÖZELLĠKLERĠ ... 4

BĠRĠNCĠ BÖLÜM 185 NUMARALI DENĠZLĠ ġER„ĠYYE SĠCĠLĠ 1. DEFTERDE YER ALAN DENĠZLĠ KAZASINA AĠT YERLEġĠM YERLERĠ... 42

1.1 MAHALLE ... 42

1.2 NAHĠYE ... 45

1.3 ÇĠFTLĠK ... 45

1.4 KÖY ... 46

2. DENĠZLĠ‟DE YERLEġĠK OLMAYAN UNSURLAR ... 48

2.1 GAYR-Ġ MÜSLĠMLER ... 50

2.2 MUHACĠRLER ... 52

2.3 AġĠRETLER ... 53

3. 1877-1878 OSMANLI-RUS HARBĠ‟NĠN 185 NUMARALI DENĠZLĠ ġER„ĠYYE SĠCĠLĠNE YANSIMALARI ... 55

ĠKĠNCĠ BÖLÜM 185 NUMARALI ġER„ĠYYE SĠCĠLĠNE GÖRE DENĠZLĠ‟NĠN ĠDARĠ SOSYAL VE EKONOMĠK YAPISI 1. DENĠZLĠ ĠDARĠ YAPISI ... 58

(10)

iv

1.1.1 Osmanlıda Belediye TeĢekkülü ... 59

1.1.2 Denizli Belediyesinin TeĢekkülü ... 60

1.1.3 Kâdı, Nâib ... 61

1.1.4 Kaim-i Makam (Kaymakam) ... 62

2. DENĠZLĠ‟NĠN SOSYAL YAPISI ... 63

2.1 AĠLE VE TOPLUMU ĠGĠLENDĠREN UNSURLAR ... 63

2.1.1 NiĢan ve Evlilik ... 64

2.1.2 BoĢanma ve Nafaka ... 66

2.1.3 Vasîlik ... 68

2.2 EġYALAR VE GĠYĠM ... 69

2.2.1 Kadın ve Erkek Kıyafetleri ... 69

2.2.2 Mutfak Araç Gereçleri ve EĢyalar... 72

2.3 SOSYAL HAYATTA ETKEN MÜESSESELER ... 76

2.3.1 Cami-Mescitler ... 76

2.3.2 Medreseler ... 78

2.3.3 Tekke ve Zaviyeler ... 79

2.3.4 Eytâm Sandığı ... 80

2.3.5 Sağlık Hizmetleri ... 82

3. DENĠZLĠ‟NĠN EKONOMĠK YAPISI ... 83

3.1 YĠYECEK VE HAYVAN FĠYATLARI ... 84

3.2 DEĞERLĠ MADEN VE PARALAR ... 87

3.3 DOKUMACILIK ... 93

3.4 TĠCARET HAYATI... 96

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 185 NUMARALI DENĠZLĠ ġER„ĠYYE SĠCĠL DEFTERĠNĠN TRANSKRĠPSĠYONU 1. 185 NUMARALI DENĠZLĠ ġER„ĠYYE SĠCĠL DEFTERĠNĠN TRANSKRĠPSĠYONU ... 99 SONUÇ ... 914 KAYNAKÇA ... 917 EKLER ... 922 Ek-1 ... 922 Ek-2 ... 923

(11)

v

TABLO LĠSTESĠ

Sayfa

Tablo 1. Denizli ġer„iyye Sicilleri ... 2

Tablo 2. Defterin Ġçeriği ve Belge ÇeĢitliliği ... 6

Tablo 3. Gayr-i Müslim Muhtarlar (1876-1883)... 51

Tablo 4. Denizli Nâiblerinin Yıllara Göre Dağılımı (1875-1883) ... 61

Tablo 5. Denizli Kazası Kaymakamları (1877-1882) ... 63

Tablo 6. Kassâm Kayıtlarında Geçen Bazı EĢyalar. ... 73

Tablo 7. Bazı Ürünlerin Fiyatları ... 84

Tablo 8. Hayvan Fiyatları ... 86

Tablo 9. Değerli Maden ve Paralar ... 88

Tablo 10. II. Mahmud dönemine ait paraların II. Abdülhamid dönemi ile karĢılaĢtırılması; ... 92

(12)

vi

ġEKĠLLER LĠSTESĠ

Sayfa ġekil 1. Defterde Yer Alan Hükümlerin ÇeĢitlerine Göre Tasnif ... 5 ġekil 2. Gayr-i Müslimlere Ait Hüküm Oranları ... 49 ġekil 3. Milletler ve AĢiretlere Ait Hüküm Oranı ... 50

(13)

vii

KISALTMALAR DĠZĠNĠ

a.g.e: adı geçen eser a.g.m: adı geçen makale B.: Receb

Bkz: Bakınız

BOA: BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi C.: Cilt

C: Cemazie‟l-âhir CA: Cemazie‟l-Evvel Çev: Çeviren

DĠA: Diyanet Ġslam Ansiklopedisi Ed: Editör

FEF: Fen Edebiyat Fakültesi H: Hicri

Haz: Hazırlayan

ĠSAM: Ġslam AraĢtırmaları Merkezi L: ġevval M: Muharrem MġH: MeĢihât ArĢivi N: Ramazan R: Rebîu‟l-âhir RA: Rebîu‟l-evvel s. : Sayfa S. : sayı S: Safer

SBE: Sosyal Bilimler Enstitüsü ġ: ġaban

ġSC: ġer„iyye Sicili TDK: Türk Dil Kurumu TTK: Türk Tarih Kurumu

(14)

viii

Vb: Ve benzeri Z: Zilhicce ZA: Zilkâde

(15)

1

GĠRĠġ

Osmanlı Devleti‟nde XVII. yüzyıl sonlarında baĢlayıp XIX. Yüzyıl sonlarına kadar yenileĢme hareketleri ile hukuk alanında önemli değiĢikliklere gidilmiĢtir. Gülhane Hatt-ı Hümayunu ile baĢlayan Tanzimat döneminde, diğer alanlarda olduğu gibi yargı alanında da önemli yenilikler yapılmıĢtır. Yargı alanında Gülhane Hatt-ı Hümayûnu esas alınarak hazırlanan müslim ve gayrimüslim herkesin temel hakları güvence altına alınmıĢtır. Bu minvalde Nizamiye Mahkemeleri‟nin kurulması ile mahkemeler kendiliğinden “ġer„î ve Nizamî” diye ikiye ayrılmıĢ ve hukukî konularda aksaklıklar çıkmaya baĢlamıĢtır. Bu aksaklıklar çeĢitli düzenlemelerle ortadan kaldırılmaya çalıĢılmıĢtır. Cumhuriyet döneminde ġer„iyye mahkemeleri 8 Nisan 1924 tarihli “Mehâkim-i ġer‟iyyenin Ġlgâsına ve Mehâkimîn TeĢkilatına Aid Ahkâmı Muâdil Kanununu1

ile ortadan kaldırılmıĢtır. Böylelikle bu mahkemelerin vazifeleri asliye mahkemelerine bırakılarak; kadılık ve naiblik sona erdirilmiĢtir.

1. DENĠZLĠ ġER„ĠYYE SĠCĠLLERĠ

Ġslam ve Osmanlı hukukunu mühim yapan birimlerden olan Ģer„i mahkemelerin en önde gelen kiĢisi Ģüphesiz kadıdır. Kadı sicilleri, kadı divanı, mahkeme kayıtları, sicillât-ı Ģer„iyye ve yaygın kullanımı ile Ģer„iyye sicilleri denilen defterler kadı yahut naibi tarafından tutulmuĢ olup, çeĢitli türden belgeleri içermektedir2

. Bunlar merkez ve taĢrada her tabakadan insan arasında hukuki iliĢkilere dair kayıtları içeren, kadı ve naiplerin mahkemelerde günlük olarak tuttuğu Ġslam hukukunun Osmanlı döneminde uygulamasını yansıtan birinci elden kaynaklardır.

Denizli‟ye ait 17 adet Ģer„iyye sicili defteri bulunmaktadır. Söz konusu defterlerin tarih olarak ilki 1196/ 1781, sonuncusu ise 1927 kayıtlıdır. 1927 tarihli bu defter Denizli Ģer„iyye sicilleri katoloğunda yer almasına rağmen Ģer„iyye mahkemeleri asliye mahkemelerine tevdi edildiği için Ģer„iyye sicillerinden biçim ve içerik olarak oldukça farklıdır3

. Bu defterlerin tutulma tarihleri, defter numaraları ve defteri tutan kâtiblerin isimleri aĢağıda Tablo 1‟de belirtilmiĢtir.

1

Türkiye Büyük Millet Meclisi Kavânîn Mecmuası, Ankara 1994, II, 322.

2 Yunus Uğur, “ġer„iyye Sicilleri”, DİA, C. 3, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, Ġstanbul 2007, s. 10.

3

(16)

2

Tablo 1. Denizli ġer„iyye Sicilleri Defter Numarası Defterde

Hükümlerin BaĢlangıç Tarihi Defterde Bulunan Hükümlerin Dâhil Olduğu Yıllar Defteri Tutan Kadının Ġsmi Belge Sayıs ı Eski Belge No Yeni

670 1 670 21 Ekim 1775 7 ġubat 1778 Seyyid Hasan 131

671 2 671 Ocak ortası

1781

19 ġubat 1787 Ahmet ReĢit 177

672 3 672 29 Aralık 16 Haziran 1792 - 154 673 4 673 28 Mart 19 ġubat 1881 - 237 674 5 675 13 Haziran 1731 24 Haziran 1832

Seyyid Ali Derni 122

675 6 1830 yılı sonu (1830-1831) Nüfus Yoklama

Defteri

122

676 7 676 30 Haziran

1832

29 Nisan 1842 Abdullah Ġzzet Efendi-Ahmed Ataullah Ali

147

677 8 677 21 Haziran

1852

8 Ocak 1856 Seyyid Ahmed

Hulûsi 301 678 9 678 29 Eylül 1853 13 Kasım 1866 - 101 679 10 679 1869 1875 Seyyid Mehmed Sefik 632 680 11 184 1856 1885 Seyyid Mehmed 551

(17)

3 Said 681 12 185 1875 1883 Mehmed Sıtkı-Ġbrahim Hilmi 500 682 13 187 1883 1890 Ali Haydar- Ahmed ġevki 850 683 14 188 1890 1891 Ahmed ġevki-Seyyid Hasan 913 684 15 189 1892 1896 RaĢid Efendi Vehbi-Mollazade Mustafa 816 685 16 190 1898 1903 Abdurrahim ġükrü-Seyyid Ahmed Zahir 1192 686 17 - - 1927 - 1347

Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra Adliye nezaretinde bulunan Ģer„iyye sicilleri Adliye ve Marif nezaretinin aldığı karar ile 1941 yılında bulunduğu yer yakınındaki müze ve kütüphanelere nakledildi4

. Denizli sicilleri de uzun yıllar Afyon Arkeoloji Müzesi‟nde muhafaza edildikten sonra Ankara‟daki Milli Kütüphane‟ye devredilmiĢ (1991) ardından Milli Kütüphaneden BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi‟ne nakledilmiĢtir. ġu anda ĠSAM‟da da bu defterlerin dijital çekimleri bulunmakta ve temin edilmektedir.

“185 Numaralı Denizli Şer„iyye Sicil Defterinin Transkripsiyon ve

Değerlendirmesi (1875-1883)” isimli tez çalıĢmamızın ana kaynağı 185 numaralı

Ģer„iyye sicil defteri oluĢturmuĢtur. Konunun diğer unsurlarına geçmeden Denizli ġeriye Sicilleri üzerine yapılan çalıĢmalara temas etmek istiyoruz: 671 (eski

numaralı) ve 1775-1778 (H.1189-1192) tarihlerini ihtiva eden Denizli‟ye ait ġer„iyye

4 Osman Ersoy, “ġeriyye Sicilleri Toplu Katoloğuna Doğru”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya

(18)

4

Sicili Halil Ġbrahim ÇETĠN tarafından Marmara Üniversitesin de 2006 yılında Yüksek Lisans tezi olarak çalıĢılmıĢtır. Diğer çalıĢmalar ise Tanju DEMĠR, 18yy‟ın

sonu ve 19. yy‟ın Başında Denizli, adlı tezini 1996 yılında Ege Üniversitesinde, Bilal

YILDIZ, XX. Yüzyıl başlarında 685 Numaralı şer„iyye sicil defterine göre

Denizli‟nin Sosyo-Ekonomik ve Dini Hayatı, H. 1320/ M. 1902, adlı tezini 2004

yılında Süleyman Demirel Üniversitesinde çalıĢmıĢtır. Son olarak ise 2017 yılında

Kadı Sicillerine Göre Denizli 1774-1812 baĢlığıyla Denizli Büyük ġehir Belediyesi

aracalığıyla Doc. Dr. Tanju DEMĠR tarafından yeni bir çalıĢma yapılmıĢtır. Denizli tarihi ile ilgili yapılan en kapsamlı çalıĢma ise Turan Gökçe‟nin XVI ve XVII.

Yüzyıllarda Lâzıkıyye (Denizli) Kazâsı adlı 1994 yılında tahrir defterleri ve

mühimmelerden yararlanarak oluĢturduğu doktora tezidir.

2. 185 NUMARALI DENĠZLĠ ġER„ĠYYE SĠCĠLĠ DEFTERĠN FĠZĠKĠ ÖZELLĠKLERĠ

ÇalıĢmamızı kapsayan defter 16 Eylül 1875/ 15 ġaban 1292 ve 12 Temmuz 1883/ 7 Ramazan 1300 tarihli kayıtları içermektedir. Bu defterde farklı kâdı ve nâibler tarafından kaydedilen hükümler yer almaktadır. Hasan Fehmi Efendi dönemine ait 150 hüküm, Muharrem Sıtkı Efendi dönemine ait 19 hüküm, Mehmed Emin Efendi dönemine ait 141 hüküm, Mustafa Fehmi Efendi dönemine ait 36 hüküm, Hasan Beyzâde el-Hac Yusuf Efendi dönemine ait 128 hüküm ve Ġbrahim

Hilmi Efendi dönemine ait 114 hüküm yer almaktadır. Defter 143 sahife, 623

hükümden oluĢmaktadır. Defterin en dikkat çeken özelliği iki farklı padiĢahın dönemine ait hükümleri içermesidir ki 1-54‟üncü hükme kadar Sultan Abdülaziz dönemi, 54‟üncü hükümden son hükme kadar Sultan II. Abdülhamid dönemini ihtiva etmektedir5. 54‟üncü hüküm Sultan II. Abdülhamid‟in “cülûs-u hümâyûn fermân-ı

„âşîyân” sûretidir.

5

(19)

5

ġekil 1.Defterde Yer Alan Hükümlerin ÇeĢitlerine Göre Tasnif

ġekil 1‟de görüldüğü üzere defterin yarıdan fazlasını kassâm kayıtları oluĢturmaktadır. Bu defterdeki kassâm kayıtlarından sosyo-kültürel tarih hakkında önemli veriler elde etmekteyiz. ġahıs, aile, miras, borçlar, vergi ve mahalli idarecilere hitaben yazılan ferman, berat, tezkere, mürasele gibi dava kayıtları ve resmi emirleri içermektedir.

ġekil itibariyle siciller dar ve uzun, dikdörtgen biçimdedir. Defterler küçük boyutta olup kadıların ceplerine girecek niteliktedirler. Klasik dönemde bu özelliğini korumuĢtur. Tanzimatla birlikte hukuk alanında yeniliklere paralel olarak sicillerde değiĢikliklere gidilmiĢtir. Klasik dönemde bir sayfaya yedi sekiz karar yazıldığı görülmektedir6. ÇalıĢtığımız defterde bir sayfada en fazla üç hüküm mevcuttur.

Verilen kararın yanına özetlerin yazılması ve konuyla ilgili gerekli notların alınmaya baĢlanması büyük hacimli defterlerin oluĢmasına zemin hazırlamıĢtır. Defterde katibler kayıtların özetlerini vererek kayıt şod Ģeklinde hükümlerin yan kısmına numaralar vermiĢlerdir7. Ne var ki kâtiplerin her birinin farklı bir Ģekilde

numaralandırdığı, ardıĢık gitmediği ya da yanlıĢ numara verdiği görülmektedir. Dolayısıyla bu numaralarla belgeleri ele almak oldukça karmaĢık olacağı için ilk

6 Abdülaziz Bayındır, İslam Muhakeme Usulü-Osmanlı Devri Uygulaması, Ġstanbul 1986, s. 2. 7 MġH.ġSC.d.03588, 5 (9 N 1292/ 9 Ekim 1875). Kassam %54,4 Hüccet %32,6 Ġlam %23 Arz %2,2 Emirname %1,2 Vakfiyename %1 Ferman %1 ġukka %0,8 Aydın Mutasarrıflığına %0,6 Zahriye Defter %0,6 Berat %0,4 Ġzinname %0,4 Müzekkire %0,4 Sened %0,4 Fetva %0,4 Denizli Kaymakamlığına %0,2 Ġlm ü haber %0,2 Mürasele %0,2 Diğer %4

(20)

6

olarak arĢiv görevlileri tarafından verilen numaralandırmayı takip etmeyi düĢündük. Fakat bu kez de içeriğe hâkim olmayan arĢiv görevlisinin yerli yersiz numaralandırmaları durumu karmaĢık hale getirmiĢtir. Öyle ki arĢiv görevlilerinin verdiği numaralandırmaya göre defterde 551 hüküm mevcut olup gerçeği yansıtmamaktadır. Bu olumsuzluklar karĢısında defterin orjinalliğini bozmamak adına, hüküm numaraları tarafımızca eklenmiĢtir. Buna göre defterde 623 hüküm bulunmaktadır bunlara muattal (geçersiz) olanlar da dâhildir. Defterin detayına geçmeden önce tesbit ettiğimiz belge türleri, ait olduğu belde ve milletleri içereği sunmak açısından vermeyi uygun buluyoruz.

Tablo 2.Defterin Ġçeriği ve Belge ÇeĢitliliği Sayı8/ Hüküm 9 Kayıt

ġod10

Belge Millet/ Kaza/ Köy

1. 1 - Ve‟s-selâm el-fakîr Hüseyin

Agâh el-kadî-asker Anadolu

-

2. 2 - Elli yedinci bend yerine

kâ„im olacak mâdde-i nizâmiyedir - 3. 3 - Aydın Niyâbet-i ġer„iyyesine (Hasan Fehmi) - 4. 4 - Emirnâme-i Sâmî (Hasan Fehmi) - 5. 5 1 Ġ„lâm Kâdî Karyesi 6. 5 2 Ġ„lâm BağbaĢı Karyesi

7. 6 3 Kassâm BağbaĢı Karyesi

8. 7 4 Ġ„lâm Honaz Nâhiyesi

8

Tarafımızdan verilen numaralandırmadır.

9 ArĢiv görevlileri tarafından verilen numaralandırmadır. 10

(21)

7

9. 8 5 Kassâm Altıntop Mahallesi

10. 9 6 Kassâm Honaz Nâhiyesi

11. 10 7 Kassâm Yorganbattı Mahallesi

12. 11 8 Ġbrâ Hücceti Sırakapılar Mahallesi

13. 12 9 Vakf tescîl-i Ģer„-i

Tevleviyet Hücceti

Hursilaz Mahallesi

14. 13 10 Nafaka Hücceti Dükkanönü Mahallesi

15. - - Sûret Emirnâme-i „âli

cenab-ı meĢîhatpenâhî (Hasan Fehmi)

-

16. - - Aydın sancağı niyâbet-i

Ģer„iyyesine - 17. 14 11 Bî-vech-i Ģer„i mu„arazadan men„ hüküm hâvi i„lâm ġemikler Karyesi

18. 15 12 Kassâm Kayalık Mahallesi

19. 16 13 Kassâm ġemikler Karyesi

20. 17 14 Bî-vechi Ģer„i mu„ârazadan

men„i hüküm hâvi i„lâm

Hacı Fakı Mallesi

21. 18 - - -

22. 19 15 Ġ„lâm Van Sancağı/Ermeni

23. 20 16 Nafaka Hücceti Van/Yorganbattı

Mahallesi

24. 21 - Ġ„lâm Fesleğen Mahallesi

25. 22 18 ġeyh Davûd zâviyesinden

olmak üzere verilen cihet-i mezkûre i„lâm

Gökoyuk Nâhiyesine tâbi„ ġeyh Davûdlu Karyesi

(22)

8

26. 23 19 Kassâm Dükkanönü Mahallesi

27. 24 20 Kassâm BağbaĢı Karyesi

civârıdan meskûn Ziamet Kara Tekeli aĢireti

28. - 21 Kassâm Hacı Eyüblü Karyesi

29. 25 22 Bî-vech-i Ģer„i

mu„ârazadan men„ hükmü hâvi i„lâm

Honaz Nâhiyesi

30. 26 23 Kassâm Kayalık Mahallesi

31. 27 24 Nafaka Hücceti Kaya Mahallesi

32. 28 25 Guremâ defteri kassâm Musa Ağa Mahallesi

33. 29 26 Kassâm Kayalık Mahallesi

34. 30 27 Nafaka Hücceti Kayalık Mahallesi

35. 31 28 Kassâm Musa Ağa Mahallesi

36. 32 29 Kassâm Topraklık Mahallesi

37. 33 30 Kassâm Tekye Karyesi

civârında Ziyâmet Kara Tekeli aĢireti

38. 34 31 Kassâm Hacı Fakı Mahallesi

39. 35 - Aydın Sancağı

Mutasarrıflığına

-

40. - - 741 Denizli

ka„immekâmlığına (Es-seyyid Mehmed Halis)

Es-seyyid Mehmed Halis

41. 36 32 Bî-vech Ģer„i mu„ârazadan

men„ hüküm hâvi i„lâm

UçâncıbâĢı mahâllatı/ Rum milletinden

(23)

9 sûreti

42. 37 33 Ġ„lâm Karahisâr Karyesi

43. 38 34 Kassâm BağbaĢı Karyesi

44. 39 35 Ġ„lâm BağbaĢı Karyesi

45. 40 36 Nafaka Hücceti Yorganbattı Mahallesi

46. 41 37 Kassâm Değirmânönü

Mahallesi

47. 42 38 Ġ„lâm Denizli kazâsında

ÇahârĢembe-i

Lâzikiye de vâki ġeyh Mikâ„îl zâviyyesi

48. 44 39 Ġ„lâm Sarayköy nâhiyesine

tâbi„ Kızıl Köy Karyesi

49. 45 40 Ġ„lâm Aydın/ Ermeni

50. 46 41 Vekâlet-i Hüccet Mahmiyye-i

Ġstanbul‟da Davud PaĢa Mahallesi

51. 47 42 Ġ„lâm Sarayköy Nâhiyesi

52. 48 - - -

53. 49 43 Kassâm ġamlı Çiftliği

civârında meskûn Kızıl UĢaklı aĢireti

54. 50 - Sûreti cülûs hümâyûn

fermân „âĢîyân

-

55. 50 44 Ġ„lâm Hacı Fakı Mahallesi

(24)

10

57. 53 46 Nafaka Hücceti Gürcan Mahallesi

58. 54 47 Kassâm Yanya vilâyeti/ Rum

59. 55 - - -

60. 56 48 Muhâlaa Hücceti Dükkanönü Mahallesi

61. 56 49 Muhâlaa Hücceti Hursilaz Mahallesi

62. 57 50 Tevliyet Hücceti Hursilaz Mahallesi

63. 58 51 Eytâm sandığı Saltak Mahallesi

64. 59 52 Nafaka Hücceti Mollabağ Mahallesi

65. 60 53 Kassâm Mollabağ Mahallesi

66. 60 54 Ġ„lâm Değirmânönü

Mahallesi

67. 61 55 Ġ„lâm Çakmak Karyesi

68. 62 56 Kassâm Çakmak Karyesi

69. 63 - Ġ„lâm Çakmak Karyesi

70. 64 57 Ġ„lâm Çakmak Karyesi

71. 65 58 Kassâm Çakmak Karyesi

72. 66 59 Kassâm Çakmak Karyesi

73. 67 60 Kassâm ġemikler Karyesi

74. 68 61 Ġ„lâm Delikliçınar Mahallesi

75. 69 62 Ġ„lâm Delikliçınar Mahallesi

76. 70 63 Kassâm Kayhan Karyesi

77. 71 64 Ġ„lâm Delikliçınar Mahallesi

78. 72 65 Ġ„lâm Delikliçınar Mahallesi

(25)

11

80. 73 - Kur„a-i Ģer„iyye içün

fermânı „aliĢan

-

81. - 66 Kassâm Karcıdan Hisar

Mahallesi

82. - 67 Bikr-i bâliğaya verilen

Hüccet

Saltak Mahallesi

83. 75 68 Ġ„lâm Gürcan Mahallesi

84. - 69 Kassâm BağbaĢı Mahallesi

85. 76 70 Nafaka Hücceti Ġlbâdi Karyesi

86. 77 71 Kassâm Hacı Eyüblü Karyesi

87. 78 72 Kassâm Altıntop Mahallesi

88. 79 73 Bî-vechi Ģer„î mu„ârazadan

men„-i hükm hâvi i„lâm

Değirmanönü Mahallesi

89. 80 74 Kassâm Goncali Karyesiden

meskûn Turca aĢireti

90. 80 75 Kassâm UcancıbaĢı Mahallesi

91. 81 76 Kassâm Üzerlik Karyesi

92. 82 77 Kassâm BağbaĢı Karyesi

93. 83 78 Kassâm Yeniköy Karyesi

94. 84 79 Kassâm Hursilaz Mahallesi

95. 85 80 Kassâm Öküzbattı Mahallesi

96. 85 81 Kassâm Gürcan Mahallesi

97. 86 82 Kassâm Değirmanönü

Mahallesi

98. 87 83 Ġ„lâm Kadı Karyesi

(26)

12

Mahallesi

99. 88 84 Ġ„lâm Kadı Karyesi

100. 89 85 Vekâlet Hücceti Turaban Karyesi

101. 90 86 Kassâm Karahayıt

Karyesi/Çerakis

102. 91 87 Kassâm Zeytun Karyesi

103. 92 88 Kassâm Saruhanlı Karyesi

104. 93 89 Kassâm Hursilaz Mahallesi

105. 94 90 Kassâm Saltak Mahallesi

106. 95 91 Zahriye defteri Fesleğen Mahallesi

107. 96 92 Kassâm Fesleğen Mahallesi

108. 97 93 Ġ„lâm Pelitlibağ Mahallesi

109. - 94 Kassâm Fesleğen Mahallesi

110. 98 95 Ġ„lâm ġamlı Çiftliği ahâlisi

ile lu Karyesi ahâli si/ Ermeni

111. 99 96 Kassâm Kethüdâ Karyesi

112. 100 97 Kassâm Kâdı Karyesi

113. 101 98 Ġ„lâm (Muattal) Yorganbattı Mahallesi

114. - 99 Kassâm ġemikler Karyesi

115. 102 100 Kassâm Denevre Karyesi

civârıdan meskûn Emir Osmanlı aĢireti

116. - 101 Kassâm Değirmânönü

Mahallesi

(27)

13 Tefenni kazâsı 118. 104 103 Bî-vech-i Ģer„ mu„ârazadan men„ hüküm hâvi i„lâm Emir Çiftliği

119. - 104 Nafaka Hücceti Kayalık Mahallesi

120. 105 105 Kassâm Mollabağ Mahallesi

121. 106 106 Nafaka Hücceti Kethüdâ Karyesi

122. 107 107 Kassâm Topraklık Mahallesi

123. 108 - Arz Pelitlibağ

124. 109 - Kassâm Eski Müftî Mahallesi

125. 110 110 Kassâm Topraklık Mahallesi

126. 111 111 Kassâm Yorganbattı Mahallesi

127. 112 112 Nafaka Hücceti Delikliçınar Mahallesi

128. 113 113 Kassâm Yozgad/ Ermeni

129. 114 114 Ġ„lâm Yorganbattı Mahallesi

130. 115 115 Kassâm Gerzele Karyesi

131. 116 116 Kassâm Manâstır Karyesi

132. 117 117 Kassâm Manâstır Karyesi

133. 118 118 Vakfiyenâme (muattal) Kayalık Mahallesi

134. 119 119 Vakfiyenâme Kayalık Mahallesi

135. 120 119 Vekâlet Hücceti Dükkanönü Mahallesi

136. 122 120 Kassâm Kethüdâ Karyesi

137. - 121 Kassâm Manâstır Karyesi

138. 124 122 Kassâm Manâstır Karyesi

(28)

14

Mahallesi

140. 126 124 Bî-vechi Ģer„î mu„ârazadan

men„ hükm hâvi i„lâm

Sarayköy Nâhiyesi

141. 127 125 Vakfiyenâme -

142. 128 126 Ġlm u haber -

143. 130 127 Kassâm Karaman Karyesi

144. 131 128 Kassâm Topraklık Mahallesi

145. 132 129 Nafaka Hücceti Değirmânönü

Mahallesi

146. 133 130 ReĢâdet Hücceti Altıntop Mahallesi

147. 134 131 Kassâm Küçük Karaman

Karyesi

148. 135 133 Kassâmı Değirmanönü

Mahallesi

149. - 134 Nafaka Hücceti Altıntop Mahallesi

150. 136 135 Ġbrâ Hücceti Eski Müftî Mahallesi

151. 137 136 Ġ„lâm Honaz Nâhiyesi

152. 138 137 Ġ„lâm Kuyupınar Mahallesi

153. - - Aydın Mutasarrıflığına -

154. 139 Arzuhal Ġzzetli Beyefendi

(Mehmed Halis)

-

155. 140 139 Ġ„lâm Göcelik Karyesi

156. 141 140 Nafaka Hücceti Değirmanönü

Mahallesi

157. 142 141 Kassâm Hristiyan Mahallesi/

(29)

15

158. 143 142 Kassâm Altıntop Mahallesi

159. 144 143 Kassâm Tekye Karyesi

civârında

GökpınarbaĢı nâm mahalde sâkin Yerli aĢireti

160. 145 144 Kassâm Hisâr Mahallesi

ahâlisinden Öküz Bakla Mahallesi

161. 146 145 Kassâm Topraklık Mahallesi

162. 147 146 Kassâm Sırakapılar Mahallesi

163. - 147 Kassâm Dağistan

muhacirlerinden Gürcân Mahallesi

164. 148 148 Kassâm Delikliçınar Mahallesi

165. - 149 Kassâm Hristiyan Mahallesi/

Ermeni

166. 148 150 Ġ„lâm Değirmânönü

Mahalleni

167. 149 1 Kassâm Kethüdâ Karyesi

168. 151 2 Kassâm Ġlbâdi Mahallesi

169. 151 3 Kassâm Yorganbattı Mahallesi

170. 142 4 Nafaka Hücceti Topraklık Mahallesi

171. 143 5 Nafaka Hücceti Kayalık Mahallesi

172. 144 6 Kassâm Altıntop Mahallesi

173. 145 7 Kassâm GökpınârbaĢı kahve

(30)

16

yerli Zi„âmet aĢireti

174. 146 8 Kassâm Ġlbâdi Mahallesi

175. 147 9 Kassâm Ġlbâdi Mahallesi

176. 148 10 Tevliyet Hücceti Hâcılar Câmi„ ġerîfi

177. - 11 Zahriye Sırakapılar Mahallesi

178. 149 12 Ġ„lâm -

179. 150 13 Ġ„lâm Sarayköy Nâhiyesine

tâbi„ Sultan Çiftliği nâm Tekye Karyesi ile Karacasu Nâhiyesi kurâlarıdan Buçak Karyesi/

180. 152 14 Nafaka Hücceti Çakmak Karyesi

181. - 15 Kassâmının zeylinde tahrîr

olan zimemât

Dağistan

muhâcirlerinden olub Gürcan Mahallesi

182. 152 16 Hüccet Hursilaz Mahallesi

183. 153 17 Ġ‟lâm Hursilaz Mahallesi

184. - 18 Kassâm Eski Müftü Mahallesi

185. - 19 Nafaka hücceti ġemikler Karyesi

186. - - Arzuhal (Ġzzet-me‟ab,

ġerîf-nisâb, Kübâr Müderrisinden

Mükerremetlü, Mevlâna Mehmed Emin Efendi, ġeref-siyâvete )

-

(31)

17

188. 1 2 Kassâm Değirmânönü

Mahallesi

189. - 3 Hüccet Sarayköy nâhiyesine

mülhak Gebedere Karyesi

190. 155 4 Hüccet Pelitlibağ Mahallesi

191. 156 5 Hüccet ÇaybaĢı Mahallesi

192. 157 6 Ġ„lâm Mollabağ Mahallesi

193. 158 7 Nafaka Hücceti KiriĢhâne Mahallesi

194. 159 8 Kassâm Altıntop Mahallesi

195. 160 9 - Sarayköy Nâhiyesinin AĢağı Mahallesi 196. - 10 Aydın Vilâyeti Celilesinden Vürûd Aydın Emirnâme-i Sâmi - 197. 161 - Denizli Kâ„immekâmlığı,

Ġzzetli Beyefendi (Es-seyyid Mehmed Salih)

-

198. - 11 Ferâğ Vekâlet Hüccet BaĢkarçınlı Karyesi

199. 162 12 Kassâm Fındık oluğu civârında

sâkin Kızıl IĢıklı aĢireti

200. 163 13 Kassâm Kurudere Karyesi

201. 164 14 Vekâlet Hücceti Topraklık Mahallesi

202. 165 15 Kassâm Goncali Karyesi

203. 166 16 Hüccet Honaz Nâhiyesi

(32)

18

205. 168 18 Kassâm Çakmak Karyesi

206. 169 19 Kassâm Çakmak Karyesi

207. 170 20 Vekâlet Hücceti Hacı Fakı Mahallesi

208. 172 21 Ġ„lâm Irlıganlı Karyesi

209. 173 22 Ġ„lâm Hristiyan Mahallesi/

Ermeni

210. 174 23 Vekâlet Hücceti Hursilaz Mahallesi

211. 175 24 Kassâm Koyunlu Karyesi

212. - 25 Berât-ı Ģerîf Fesleğen Mahallesi

213. 176 26 Kassâm Kethüdâ Karyesi

214. - 27 Kassâm Eski Müftî Mahallesi

215. 177 28 Kassâm Manastır Karyesi

216. - 29 Kassâm Kethüdâ karyesi

217. 178 30 Kassâm Hacı Kaplan

Mahallesi

218. - Kassâm Sırakapılar Mahallesi

219. 179 32 Kassâm Üzerlik Karyesi

220. 181 33 Nafaka Hücceti Üzerlik Karyesi

221. 182 34 Hüccet Kethüdâ Karyesi

222. 183 35 Kassâm Eski Müftî Mahallesi

223. 184 36 Kassâm Salih Ağa Çiftliği/

Macar

224. 185 37 Hüccet Yorganbattı Mahallesi

225. 186 38 Kassâm Kuyupınar Mahallesi

(33)

19

227. 188 40 Kassâm Kara Koğa Karyesi

228. 189 41 Kassâm GümüĢçay Mahallesi

229. 190 42 Nafaka Hücceti Kara Koğa Karyesi

230. 191 43 Muhâlaa Hücceti Üzerlik Karyesi

231. 192 44 Nafaka Hücceti Üzerlik Karyesi

232. 193 45 Kassâm ÇaybaĢı Mahallesi

233. - - Ek 133/ 1-a Saltak Mahallesi

234. - - Ek: 133/ 1-b -

235. Ek: 133/ 2

Eytâm müdiri Mehmed Efendi

-

236. - 46 Kassâm Kayalık Mahallesi

237. 194 47 Ġ„lâm Sarayköy Nâhiyesinde

tâbi„ Hasköy

238. 196 48 Ġ„lâm Musa Ağa Mahalles

239. 197 49 Vekâlet Hücceti Pelitlibağ Mahallesi

240. 198 50 Kassâm ÇaybaĢı Mahallesi

241. 199 51 Nafaka Hücceti Hursilaz Mahallesi

242. 200 52 Kassâm Hursilaz Mahallesi

243. 201 53 Nafaka Hücceti Eski Müftî Mahallesi

244. 201 54 Kassâm Fesleğen Mahallesi

245. 203 55 Nafaka Hücceti ÇaybaĢı Mahallesi

246. 204 56 Ġ„lâm BaĢkarcı Karyesi

247. 205 57 Ġ„lâm Karahayıt Karyesi

(34)

20

249. 207 59 Nafaka Hücceti Hursilaz Mahallesi

250. 208 60 Nafaka Hücceti Hursilaz Mahallesi

251. 209 61 Nafaka Hücceti Değirmânönü

Mahallesi

252. 210 62 Nafaka Hücceti Sırakapılar Mahallesi

253. 211 63 Ġ„lâm Eski Müftî Mahallesi

254. 211 64 Ġ„lâm Tavas Karyesi

255. 212 65 Ġ„lâm Gayr-i Müslim

256. 213 66 Kassâm Hatiboğlu Mahallesi

257. 214 67 Kassâm KavakbaĢı Karyesi

258. 215 68 Ġ„lâm Saltak Mahallesi

259. - 69 Nafaka Mollabağ Mahallesi

260. 216 70 Nafaka Hücceti Hatîboğlu Mahallesi

261. - 71 Nafaka hücceti Denevre karyesi

civârında meskûn Emir Osmanlı aĢireti

262. - 72 Kassâm Saltak Mahallesi

263. 217 73 Hüccet Sarayköy Nâhiyesi

264. 218 74 Nafaka Hücceti Kayalık Mahallesi

265. 219 75 Ġ„lâm ÇaybaĢı Mahallesi

266. 220 76 Ġ„lâm Sırakapılar Mahallesi

267. 221 77 Ġ„lâm Çakmak Karyesi

268. 222 78 Kassâm Kayalık Mahallesi

(35)

21

merbûtânından Dâ„iler

270. - 80 Kassâm Saltak Mahallesi

271. 224 81 Kassâm Medine-i Denizli

civârında Kara Kürt Değirmanı nâm mevki„

272. 225 82 Kassâm Hatîboğlu Mahallesi

273. 226 83 Kassâm Yorganbattı Mahallesi

274. 227 84 Kassâm BaĢkarçı Karyesi

mahallâtından Hallaclar Mahallesi

275. 228 85 Nafaka Hücceti Değirmânönü

Mahallesi

276. 229 86 Muhâlaa Hücceti Değirmânönü

Mahallesi

277. 230 87 Nafaka Hücceti Yorganbattı Mahallesi

278. 231 88 Kassâm Hacı Kaplan

Mahallesi

279. 232 89 Kassâm Çakmak Karyesi

280. 233 90 Kassâm Pelitlibağ Mahallesi

281. 234 91 Nafaka Hücceti Pelitlibağ Mahallesi

282. - 93 Nafaka Hücceti Göcelik Karyesi

civârında Emir Osmanlı aĢireti

283. 235 94 Kassâm Göcelik Karyesi

civârında Emir Osmanlı aĢireti

(36)

22

284. 236 95 Nafaka Hücceti Göcelik Karyesi

civârında Emir Osmanlı aĢireti

285. 237 96 Kassâm Göcelik Karyesi

civârında Emir Osmanlı aĢireti

286. 238 97 Kassâm Eski Müftî Mahallesi

287. 239 97 Nafaka hücceti Göcelik Karyesi

civârında Emir Osmanlı aĢireti 288. 240 98 Ġ„lâm Sarayköy Nâhiyesine tâbi„Kabağaç Karyesi/ Çerakis 289. 240 99 Hüccet Değirmânönü Mahallesi

290. 242 100 Kassâm Yorganbattı Mahallesi

291. 242 101 Kassâm Değirmânönü

Mahallesi

292. 244 102 Kassâm Kara Hasanlı Karyesi

293. 245 103 Kassâm Kayalık Mahallesi

294. 246 104 Kassâm Değirmânönü

Mahallesi

295. 247 105 Kassâm Goncali Karyesi

296. 248 106 Kassâm Pelitlibağ Mahallesi

297. 249 107 Ġ„lâm Değirmânönü

Mahallesi

(37)

23

299. 251 109 Kassâm Yorganbattı

Mahallesinden

300. 253 110 Kassâm Değirmânönü

Mahallesi

301. - 111 Nafaka hücceti Değirmânönü

Mahallesi

302. - 112 Ġ„lâm Hursilaz Mahallesi

303. - 113 Kassâm Kankıllı karyesi

304. 255 113 Hüccet Kayalık Mahallesi

305. 256 - Nafaka Hücceti Salih Ağa Çiftliği

306. 257 113 Aynı hüküm -

307. 258 - Zeyl defter GümüĢçay Mahallesi

308. 260 116 Kassâm GümüĢçaylı Karaman

Karyesi

309. 261 117 Kassâm Kurudere Karyesi

civârında meskûn KarayağĢili aĢireti

310. 262 118 Ġ„lâm Değirmânönü

Mahallesi

311. 263 119 Kassâm Topraklık Mahallesi

312. 264 120 Kassâm BaĢkarçı Karyesi

313. 265 121 Kassâm ġemikler Karyesi

314. 266 122 Kassâm Kuyupınar

Mahallesinden

315. 267 123 Kassâm Hursilaz Mahallesi

(38)

24

317. 269 125 Kassâm Yorganbattı Mahallesi

318. 270 126 Muhâlaa Hücceti Değirmânönü

Mahallesinden

319. 271 127 Kassâm Pelitlibağ Mahallesi

320. 272 128 Nafaka Hücceti Değirmânönü

Mahallesi

321. 273 129 Nafaka Hücceti Gebe Dere Karyesinin

Molla Ahmed Mahallesi

322. 274 130 Vekâlet Hücceti Topraklık Mahallesi/

Çerâkiseden

323. 275 131 Kassâm Karahayıt Karyesi

sâkinlerinden ve Dağistan muhacir

324. 276 132 Kassâm ÇaybaĢı Mahallesi

325. 277 133 Kassâm Altıntop Mahallesi

326. - 134 Kassâm Kayalık Mahallesi

327. 278 135 Nafaka Hücceti ÇaybaĢı Mahallesi

328. 279 137 Muhâlaa Hücceti Saltak Mahallesi

329. 280 138 Kassâm Hursilaz Mahallesi

330. - 139 Kassâm Salih Ağa Çiftliği

331. - 140 Kassâm Emir Osmanlı

aĢiretinden Hursilaz Mahallesin

332. - 141 Kassâm Çakmak karyesi

333. 282 - Ba„de‟t-tahtiyyetü‟l-vâfiye

Ġnhâ olunur ki

(39)

25 334. 283 - Ba„de‟t-tahtiyyetü‟l-vâfiye Ġnhâ olunur ki - 335. 284 - Arzuhal Ba„de‟t-tahtiyyetü‟l-vâfiye Ġnhâ olunur ki - 336. 285 1 Ġ„lâm Değirmânönü Mahallesi

337. 285 2 Akd nikâh (Ġzinnâme) BaĢkarçınlı Karyesi

338. 286 3 Hüccet ÇaybaĢı Mahallesi

339. 287 4 Ġ„lâm Dükkânönü

Mahallesinde

340. 288 5 Ġ„lâm Ġlbâdî Mahallesi

341. 288 6 Ġzinnâme Honaz Nâhiyesine

tâbi„ Gözler Karyesi

342. 289 7 Ġbrâ Hücceti Hristiyan

Mahâllatından/ Rum

343. 291 8 Bî-vechi Ģer„î mu„ârazada

men„ hüküm hâvi i„lâm

Değirmânönü Mahallesi

344. 292 9 Ġ„lâm Karakoyunlu aĢireti

345. 293 10 Ġ„lâm Sâhib-i arzuhâl Yunan

devleti teb„ası

346. 294 11 Vekâlet Hücceti ÇaybaĢı Mahallesi

347. 295 - - Sırakapular Mahallesi/

Çerâkise

348. 295 - Ġ„lâm Hacı Fakı Mahallesi

349. 296 14 Ġ„lâm BaĢkarçınlı Karyesi

(40)

26

muzâf Kâdı Karyesi mahallâtından Tüleci oğlu Mahallesi

351. 298 16 Ġ„lâm Karahayıt Çiftliği

352. - 17 Kassâm BaĢkarçınlı Karyesi

mahallâtından Pirketler Mahallesi

353. - 18 Kassâm Sırakapılar Mahallesi

354. - 19 Nafaka Hücceti Mollabağ Mahallesi

355. 300 20 Hücceti Değirmanönü

Mahallesi

356. 301 21 Kassâm Ada karyesi

357. 302 22 Kassâm Hursilaz Mahallesi

358. 303 23 Ġ„lâm Turca aĢireti

359. 304 24 Vekâlet Hücceti Hristiyan Mahallesi/

Rum

360. 305 25 Kassâm Honaz Nâhiyesi

361. 306 26 Nafaka Hücceti Ata Çiftliği

362. 307 27 Nafaka Hücceti Değirmenönü

Mahallesi

363. 308 28 Kassâm Manastır Karyesi

364. 308 29 Kassâm Hatiboğlu Mahallesi

365. 309 30 Hüccet Karahıtaylı Karyesi

366. 311 31 Ġ„lâm Musa Ağa Mahallesi

367. 312 32 Kassâm Değirmanönü

(41)

27

368. 313 129 Kassâm Saltak Mahallesi

369. 314 130 Ġ„lâm Hristiyan Mahallesi/

Rum

370. 316 131 Muhâlaa Hücceti Değirmanönü

Mahallesi

371. 317 132 Muhâlaa Hücceti Honaz Nâhiyesi

372. - Arzuhal (Ġzzet-me„ab,

ġeri„at-nisâb, Mevlana Hasan Beyzâde el-Hac Yusuf Efendi, Kamyâb)

Honaz Nâhiyesi

373. 318 - Arzuhal (Fazilet-me„ab,

ġerî„at-nisâb, Mevlana Düryeden Faziletlü, Mevlana, Yusuf Ziyâü‟d-dîn Efendi

-

374. 319 1 Ġ„lâm Saltak Mahallesi

375. 320 2 Ġ„lâm Saltak Mahallesi

376. - 3 Vekâlet Hücceti Hursilaz Mahallesi

377. 321 4 Ġ„lâm Musa Ağa Mahallesi

378. 322 5 Kassâm Kuyupınar Mahallesi

379. 323 6 Kassâm Fındık oluğu nâm

mahalde meskûn Emir Osmanlı aĢireti

380. 324 7 Ġ„lâm Ġzmir Kara

Osmanzâde Hanı/ Latin

(42)

28

382. 325 9 Ġ„lâm Kuyupınar Mahallesi

383. 326 10 Hüccet Kayalık Mahallesi

384. 327 11 Kassâm Hatiboğlu Mahallesinden 385. 328 12 Kassâm Değirmanönü Mahallesi 386. 329 13 Ġ„lâm Ġzmirde mütemekkin devleti „aliyyenin Ermeni milletinden

387. 330 14 Nafaka Hücceti Hursilaz Mahallesi

388. 331 15 Kassâm Fesleğen Mahallesi

389. 332 16 Kassâm Gürpınar Mahallesi

390. 333 17 Hüccet ÇaybaĢı Mahallesi

391. 334 18 Kassâm Karahayıt Karyesi

392. 335 - Kassâ -

393. 336 19 Kassâm Değirmanönü

Mahallesi

394. 338 20 Vekâlet Hüccet Değirmanönü

Mahallesi

395. 339 21 Kassâm Üzerlik Karyesi

396. - 22 Kassâm Fesleğen Mahallesi

397. 340 23 Ġbrâ Hücceti Kethüda Karyesi

398. 341 24 Ġbrâ Hücceti Hursilaz Mahallesi

399. 342 25 Kassâm Kara Hasanlı Karyesi

400. 343 26 Kassâm Fesleğen Mahallesi

(43)

29

402. 344 28 Kassâm Manastır Karyesi

403. 345 29 Vekâlet Hücceti Karaman Karyesi

404. 346 30 Kassâm Yorganbattı Mahallesi

405. 347 31 Ġ„lâm Yeniköy Karyesi

406. 348 32 Muhâlaa Hücceti Topraklık Mahallesi

407. - 33 Kassâm Topraklık Mahallesi

408. 349 34 Ġ„lâm Hristiyan Mahallesi/

Ermeni

409. - 35 Kassâm Saltak Mahallesi

410. 350 36 Ġbrâ Hücceti UcancıbaĢı Mahallesi

Kadı Karyesi

411. 351 37 Muhâ„ala Hücceti Delikliçınar Mahallesi

412. 352 38 Vekâlet Hücceti Delikliçınar Mahallesi

ahâlisinden Soğancızâde mukayyid

413. 353 39 Hüccet Hursilaz Mahallesi

414. 354 40 Kassâm Çakmak Karyesi

415. 355 41 Kassâm ÇaybaĢı Mahallesi

416. 356 42 Kassâm ġemikler Karyesi

417. 357 43 Kassâm Pelitlibağ Mahallesi

418. - 44 Kassâm Pelitlibağ Mahallesi

419. 358 45 Kassâm Hacı Kaplan

Mahallesi

420. - 46 Kassâm Ġlbâdî Mahallesi

(44)

30

422. 359 48 Kassâm Karaman Karyesi

423. 360 49 Kassâm Gürcan Mahallesi

424. 361 50 Kassâm Musa Ağa Mahallesi

425. 362 51 Ġ„lâm Hacı Fakı Mahallesi

426. - 52 Kassâm ġemikler Karyesi

427. 363 53 Kassâm ġemikler Karyesi

428. 364 54 Kassâm Kayalık Mahallesi

429. 365 55 Kassâm Saltak Mahallesi

430. 366 56 Kassâm Kuyupınar Mahallesi

431. 367 57 Kassâm Mollabağ Mahallesi

432. 368 58 Kassâm Gazallı Kahve

Mahallesi

433. 369 59 Kassâm Hacı Fakı Mahallesi

434. - 60 Vekâlet Hücceti

-435. 370 61 Kassâm Kuyupınar Mahallesi

436. 371 62 Kassâm ġamlı Çiftliği

437. 372 63 Vakfiyenâme Hücceti -

438. - 64 Hücceti Değirmanönü

Mahallesi

439. 373 65 Fermân-ı AliĢân sûretidir -

440. 374 66 Ġ„lâm Fesleğen Mahallesi

441. 375 67 Ġ„lâm Değirmenönü

Mahallesi

442. 376 68 Nafaka Hücceti Eski Müftü Mahallesi

(45)

31

444. 378 70 Ġbrâ Hücceti Delikliçınar Mahallesi

445. - 71 Kassâm Hacı Kaplan

Mahallesi

446. 379 72 Nafaka Hücceti ÇaybaĢı Mahallesi

447. 380 73 Nafaka Hücceti Fesleğen Mahallesi

448. - 74 Mürâsele-i Ģer„iyye Kara Hasanlı

449. 381 75 Nafaka Hücceti UcancıbaĢı Mahallesi

450. 382 76 Hüccet Mollabağ Mahallesi

451. 383 77 ġukka -

452. - - Denizli Kazası Niyâbet

ġer„iyyesine

-

453. - 78 ġukka -

454. - - Denizli Kazası Niyâbet

ġer„iyyesine

-

455. 384 79 Emirnâme -

456. - - Denizli Kazası Niyâbet

ġer„iyyesine

-

457. 385 80 Fetvâhâneden Tanzim

Olunan Fî 13 Receb Sene (12)97 Tarihli Müzekkere Sûretidir

-

458. 386 - Fetvâhâneden Tanzim

Olunan Fî gurre Ramazan (12)97 Tarihli Müzekkere sûretidir

-

459. - - Denizli Kazası Niyâbet-i

ġer„iyyesine

(46)

32

460. - 81 Kassâm Eski Müftî Mahallesi

461. 387 82 Ġ„lâm Değirmenönü

Mahallesi

462. 389 - ġukka (Esad Ahmed) -

463. 390 83 Ġ„lâm Hücceti Değirmenönü

Mahallesi

464. 391 85 Ġ„lâm Honaz Nâhiyesi

465. 392 86 Ġ„lâm Topraklık Mahâllesi/

Çerakise

466. 393 87 Zeyl Kassâm Hursilaz Mahallesine

tâbi„ Öküzbattı Mahallesi

467. 394 88 Kassâm Pelitlibağ Mahallesi

468. 395 95 ġukka -

469. - - Söke Kazâsı Niyâbet-i

ġer„iyyesine

-

470. 396 91 Kassâm ġemikler Karyesi

471. 397 92 Kassâm Değirmenönü

Mahallesi

472. 398 93 Nafaka Hücceti Buldan kazâsı

473. 399 94 Ġbrâ Hücceti Kayalık Mahallesi

474. 400 95 Ġ„lâm Hristiyan Mahallesi/

Rum

475. 400 96 Kassâm Kayalık Mahallesi

476. 401 97 Berât-ı aliĢan -

(47)

33

478. 403 99 Ġbrâ Hücceti Kadı Karyesi

479. 404 100 Kassâm Kayalık Mahallesi

480. 405 101 Hüccet Ġlbâdî Mahallesi

481. 406 102 Hüccet Yorganbattı Mahallesi

482. 407 103 Ġ„lâm BaĢkarçınlı Hisar

Mahallesi

483. 408 104 Hüccet Manisa kazâsının

Seyyid Hoca Mahallesi

484. 409 105 Ġ„lâm Da„ili Karyesinden

485. 411 106 Kassâm Manastır Karyesi

civârında meskûn Kızıl UĢaklı aĢiretinin Güllü Mahallesi

486. 412 107 Kassâm Hacı Kaplan

Mahallesi

487. 413 108 Ġcâr konturât senedi Denizli kazâsında

kâ„in Ecirli Çiftliği/ Rum

488. 414 109 Nafaka Hücceti Hacı Fakı Mahallesi

489. 415 110 Ġ„lâm Hristiyan Mahallesi/

Ermeni

490. 416 111 Kassâm Topraklık Mahallesi

491. 417 112 Kassâm Sarayköy Nâhiyesi

492. 418 113 Ġbrâ Hücceti Honaz Nâhiyesi

493. 419 114 Kassâm Kuyupınar Mahallesi

(48)

34

Mahallesi

495. - 116 Ġbrâ Hücceti Musa Ağa Mahallesi

496. 421 117 Kassâm Fesleğen Mahallesi

497. 422 118 Ġbrâ Hücceti Sarayköy Nâhiyesi

498. 423 119 Hüccet Kuyupınar Mahallesi

499. 424 120 Ġ„lâm Karahıtay Karyesi

500. 425 121 Emirnâme -

501. 426 122 Nafaka Hücceti Kuyupınar Mahallesi

502. 427 123 Ġbrâ Hücceti ÇaybaĢı Mahallesi

503. 428 124 Sened-i makbûz -

504. 429 125 Ġ„lâm Pelitlibağ Mahallesi

505. 430 126 Kassâm Kethüda Karyesi

506. 432 127 Kassâm Kara Hasanlı Karyesi

507. - 128 Kassâm Honaz Nâhiyesi

508. - - Arzuhal (Ġzzet-me„ab,

ġeri„at-nisâb, Meveddetlü Ġbrahim Hilmi Efendim, Kamyab)

-

509. 433 1 Kassâm Kethüda Karyesi

510. 434 2 Vekâlet Hücceti Beykoz

kâ„immekâmlığı dâhilinde Kanlıca Karyesi 511. 435 3 Ġ„lâm Çal kazası kurâlarından Demirci Köy/ Ermeni

(49)

35

512. 436 - Hüccet -

513. 437 4 Hüccet UcancıbaĢı Mahallesi

514. 438 6 Kassâm Hacı Kaplan

Mahallesi

515. 439 7 Ġ„lâm Honaz Nâhiyesine

tâbi„ Ovacık Karyesi

516. 440 8 Kassâm Sırakapılar

Mahallesinden

517. 441 9 Nafaka Hücceti Mollabağ Mahallesi

518. 442 10 Kassâm ÇaybaĢı Mahallesi

519. 443 11 Kassâm UcancıbaĢı Mahallesi

520. 445 12 Kassâm Saltak Mahallesi

521. 446 13 Kassâm GümüĢçay Mahallesi

522. 447 14 Kassâm Pelitlibağ Mahallesi

523. 448 15 Ġ„lâm Fesleğen Mahallesi

524. 449 - Ġ„lâm (muattal) Honaz Nâhiyesine

tabi„ Akdere Derbent Karyesi

525. 450 16 Ġ„lâm Honaz Nâhiyesine

tabi„ Akdere Derbent Karyesi

526. 452 17 Ġ„lâm Hristiyan Mahallesi/

Ermeni

527. - 18 Kassâm Karaman Karyesi

528. 453 19 Kassâm Karaman Karyesi

(50)

36

530. 455 21 Ġ„lâm Değirmenönü

Mahallesi

531. - 22 Kassâm Gerzele Karyesi

532. 456 23 Ġ„lâm Hursilaz Mahallesi

533. - 24 Nafaka Hücceti Manastır Karyesi

civârında meskûn Kızıl UĢaklı aĢireti

534. 457 25 Hüccet Pelitlibağ Mahallesi

535. 458 26 Kassâm Pelitlibağ Mahallesi

536. 459 27 Ġ„lâm Hristiyan Mahallesi/

Ermeni

537. 460 28 Hüccet Saltak Mahallesi

538. 461 29 Ġzin Hücceti Hacı Kaplan

Mahallesi

539. 462 30 Ġ„lâm Hristiyan Mahallesi/

Ermeni

540. 463 31 Ġ„lâm Değirmenönü

Mahallesi

541. 464 32 Vekâlet Hücceti Hacı Fakı Mahallesi

542. 465 33 Kassâm Manastır Karyesi

543. 466 34 Ġdâne Hücceti Hacı Kaplan

Mahallesi

544. 467 35 Nafaka Hücceti Hacı Kaplan

Mahallesi

545. 468 36 Ġ„lâm Hursilaz Mahallesi

(51)

37

547. 470 37 Ġ„lâm Hacı Fakı Mahallesi

548. 471 39 Tevliyet Hücceti BağbaĢı Karyesi

549. 472 40 Vakfiyenâme Hüccet Delikliçınar Mahallesi

550. 473 41 Kassâm Eski Müftü Mahallesi

551. 474 42 Nafaka Hücceti Kayalık Mahallesi

552. - 43 Kassâm Saltak Mahallesi

553. 475 44 Kassâm Saltak Mahallesi

554. 476 45 Nafaka Hücceti Saltak Mahallesi

555. 477 46 Nafaka Hücceti Eski müftü Mahallesi

556. 478 47 Vekâlet Hücceti Saltak Mahallesi

557. 479 48 Kassâm Saltak Mahallesi

558. 480 49 Nafaka Hücceti Saltak Mahallesi

559. - 50 Zimmet defteri Hacı Kaplan

Mahallesi

560. 481 51 Kassâm Hacı Fakı Mahallesi

561. 482 52 Kassâm Değirmenönü

Mahallesi

562. 483 53 Ġzin Hücceti Delikliçınar Mahallesi

563. 484 54 Nafaka Hücceti Musa Ağa Mahallesi

564. 485 55 Sulh ve Ġbrâ Hücceti Altıntop Mahallesi

565. 486 56 Nafaka Hücceti Delikliçınar Mahallesi

566. 488 57 Kassâm UcancıbaĢı Mahallesi

567. 489 58 Kassâm ÇaybaĢı Mahallesi

568. 490 59 Kassâm Fesleğen Mahallesi

(52)

38

Ġstanbul‟da Hoca PaĢa kurbünden Karaki Hüseyin Çelebi Mahallesi

570. 492 61 Kassâm Hursilaz Mahallesi

571. 493 62 Kassâm Ecirli Çiftliği

572. 494

(491 aynı hüküm)

- - -

573. 495 64 Kassâm Pelitlibağ Mahallesi

574. 496 65 Kassâm Kara Hasanlı Karyesi

575. 497 66 Hüccet Mollabağ Mahallesi

576. 498

(499-500-501 aynı hüküm

67 Kassâm Kethüda Karyesi

577.

499-500

67 Muattal Kethüda Karyesinden

578. 502 67 Kassâm Kara Koğa Karyesi

579. 504 69 Vekâlet Hücceti Ġstanbul hass-ı

ebvâbından Edirne kapısı dâhilinde Salma Tomruk Mahallesi

580. 505 70 Kassâm Hacı Fakı Mahallesi

581. 506 71 Kassâm Ġlbâdî Mahallesi

582. 507 72 Kassâm Ġlbâdî Mahallesi

583. 508 73 Kassâm Hacı Kaplan

(53)

39

584. 509 74 Ġzin Hücceti Hacı Kaplan

Mahallesi

585. 510 76 Kassâm Ġlbâdî Mahallesi

586. 511 77 Haferlik zâviyesinin

fermânı aliĢân

-

587. - 78 Haferlik zâviyesi fermânı

âliĢan

-

588. 512 80 Kassâm GümüĢçay Mahallesi

589. 513 81 Kassâm Goncali Karyesi

590. 517 82 Nafaka Hücceti Goncali Karyesi

591. 518 83 Vesâyet Hücceti Goncali Karyesi

592. 519 84 Kassâm Mollabağ Mahallesi

593. - 85 Fürûht olunub mal

sandığına teslîm olunduğu

Sarayköy Nâhiyesi Gebe Dere Karyesi

594. 520 86 Nafaka Hücceti Değirmenönü

Mahallesi

595. 521 87 Kassâm ġamlı Çiftliği

596. 522 88 Kassâm Değirmenönü

Mahallesi

597. 523 89 Kassâm Zeytun Karyesi

598. 524 90 Kassâm Karaman Karyesi

599. 525 91 Kassâm Goncali Karyesi

600. 528 92 Hüccet BaĢkarçınlı Karyesi

601. - 93 Kassâm Goncali Karyesi

602. 530 94 Kassâm ġemikler Karyesi

(54)

40

ebvâbından Edirne kapısı dâhilinde Salma Tomruk Mahallesi

604. 532 96 Kassâm Hacı Kaplan

Mahallesi

605. 533 97 Kassâm Hacı Kaplan

Mahallesi

606. 534 98 Hüccet Kayalık Mahallesi

607. 535 99 Kassâm GümüĢçay Mahallesi

608. 536 100 Nafaka Hücceti Hacı Kaplan

Mahallesi

609. 537 101 Ġ„lâm Hristiyan Mahallesi

610. 538 102 Nafaka Hücceti Kayalık Mahallesi

611. 539 103 Ġzin Hücceti Eski müftü Mahallesi

612. 540 104 Mübâya„a Ġzin Hücceti Eski müftü Mahallesi

613. 542 105 Nafaka Hücceti Musa Ağa Mahallesi

614. 543 106 Nafaka Hücceti Altıntop Mahallesi

615. 544 107 Nafaka Hücceti Çeltikci Çiftliği

616. 545 108 Nafaka Hücceti Kayalık Mahallesi

617. 546 109 Emirnâme-i âli -

618. - - Denizli Mutasarrıflığına -

619. 547 110 Kassâm Hursilaz Mahallesi

620. - 111 Kassâm Karahayıt Karyesi/

Çerâkiseden

621. 549 112 Tevliyet Hücceti Gerzele Karyesi

(55)

41

623. 551 114 Arz Karahayıt /Çerkes

Yukarıdaki tabloda sözünü ettiğimiz kâtip ve arĢiv görevlisinin verdikleri numaralandırmalar ve tarafımızca eklenen numaralandırmalar bir arada verilmiĢtir. Bunların yanında belge çeĢidi ve belgenin hangi beldeye ait olduğu tasnif edilmeye çalıĢılmıĢtır.

(56)

42

BĠRĠNCĠ BÖLÜM

185 NUMARALI DENĠZLĠ ġER„ĠYYE SĠCĠLĠ

1. DEFTERDE YER ALAN DENĠZLĠ KAZASINA AĠT YERLEġĠM YERLERĠ

Klasik dönemde Osmanlı ülkesi idari bakımdan eyaletlere, eyaletler sancaklara, sancaklar kazalara ve kazalar da nahiyelere nahiyeler köye taksim edilmiĢtir. Eyaletlerin alt birimi sancaklar, her birinin baĢında birer kâdının bulunduğu kaza, sancağa bağlı esas ve çekirdek birim olmakla, bağımsız hukuki ünite olma özelliği taĢımaktadır11

. Bu bağlamda defterin tutulduğu dönemde uygulanan vilayet sistemi doğrultusunda Denizli Aydın sancağına bağlı kaza hüviyetindedir, hükümlerde bu durum açıkça görülmektedir. Özellikle ilk hükümde geçen “Aydın Vilayeti dâhilinden Denizli kâzasının umûr-ı ahkâm-ı şer„iyyesi işbu

bin iki yüz doksan iki senesi şehr-i şa„bânü‟l-mu„azzam on beşinci günüden zât-ı „âlî-i fetvâpenâh„âlî-in„âlî-in terc„âlî-ih u „âlî-int„âlî-ihâb buyurduklarına …” „âlî-ifadeler„âlî-i bu durumu açıkça

ifade etmektedir12.

1.1 MAHALLE

ġehrin bir bölümünü oluĢturan mahalle, sadece fiziki olarak tanımlanabilecek bir birim olmaktan ziyade Osmanlı idaresinde mülki, beledi ve adli teĢkilatın ilk basamağını oluĢturmaktadır13

.

Mahallede birbirine karĢı sorumluluk duygusu olan ve çoğunlukla aynı meslekten ve zanaatlardan olanların bir araya gelmeleri ya da aynı din, etnik köken ve mezhepten olanların bir araya gelmeleriyle oluĢan mekânlardır14. Defterde aynı meslekten kiĢilerin oluĢturduğu mahalleye Debbağlar Mahallesi ile Hallaçlar Mahallesini; Hristiyan, Rumiyan, Ermeniyan, Çerakise mahallelerini ise aynı din mezhep, etnik kökenden olanlara örnek olarak gösterebiliriz.

11

Tuncer Baykara, “Anadolu‟nun Tarihî Coğrafyasına GiriĢ”, Anadolu İdari Taksimatı, Bilge Yayıncılık, Ankara 2015, s. 32-33.

12 MġH.ġSC.d.03588, 3 (1 ġ 1292/ 2 Eylül 1875), 35 (7 R 1293/ 2 Nisan 1876). 13

Doğan Kuban, “Anadolu ġehri Tarihi GeliĢmesi, Sosyal ve Fiziki Özellikleri Üzerinde Bazı GeliĢmeler”, Vakıflar Dergisi, S. 7, Ġstanbul 1968, s. 66; Osman Nuri Ergin, Türkiyede Şehirciliğin İnkişafı, ĠÜ Hukuk Ġktisat ve Ġctimaiyat Enstitüsü Yayını, Ġstanbul 1936, s. 103.

14 Suraiya Faroqhi, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, (Çev. Elif Kılıç), Tarih

(57)

43

Türkler Anadolu‟ya geldikten sonra üzerlerinde yaĢadığı yeri tanıyarak, o bölgede keĢfettiklerini, bölgeye verdikleri yer adlarıyla tasvir etmiĢlerdir15

. Bunun Denizli‟deki örnekleri Delikliçınar, GümüĢçay, Ġncirlipınar, Kayalık, Topraklık mahalleleri vs.‟dir. Mahallelerde kiĢi adlarına da rastlanılmıĢtır Hacı Kaplan, Sabık Müftü vs.‟dir. Defterde geçen mahalle isimleri Ģu Ģekildedir;

1. Altıntop 2. BaĢkarcı; a)Hisâr b)Kadılar c)Hallaçlar d)Bereketler

3. Çal kazası köylerinden Demirci Köy nâm köyün Hacı Ġsmail Mahallesi (Çal, Aydın vilayetine bağlı farklı bir kaza (1881) olarak geçmektedir. Çal 1884 yılında Denizli‟ye bağlanmıĢtır 16

. 4. ÇaybaĢı 5. Değirmânönü 6. Delikliçınar 7. Dükkanönü 8. Eski Müftî 9. Fesleğen 10. Gazallı Kahve 11. Gürcan 12. Gürpınar 13. Hacı Fakı 14. Hacı Kaplan 15. Hatiboğlu

16. Honaz nâhiyesi Mahalleleri‟nden; a) AĢağı

15

Bahaeddin Yediyıldız, “Türkiye‟de Yer-Adı Verme Usulleri”, Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri (11-13 Eylül 1984 Ankara), Ankara 1984, s. 27.

16

(58)

44 b) Hisâr 17. Hursilaz 18. Hristiyan 19. Ġlbâdi 20. Ġnce Hasanlı 21. Kara Hasanlı 22. Kayalık;

a) Kayalık Mahallesine tâbi„ Yorganbattı 23) KiriĢhâne

24) Kömrükçüler 25) Kuyupınar 26) Mollabağ 27) Musa Ağa

28) Öküzbattı (Akkonak Mahallesi Lozan Caddesi/ Merkezefendi‟de yer almaktadır.)

29) Pelitlibağ 30) Rum 31) Saltak

32) Sarayköy nâhiyesi köylerinden;

a) Kadı Köy17 Mahallerinden Kasab Mahallesi b) Kadı Köy Mahallerinden Tulacı Mahallesi

c) Kadı Köy Mahallerinden El-Hac Hasan Mahallesi d) Gebe Dere Köyü‟nün Molla Ahmed Mahallesi e) Bala Mahallesi

23. Sırakapılar 33) Topraklık

34) UçâncıbâĢı olarak sıralayabiliriz.

Bu mahalle isimlerinden bazıları varlığını devam ettirirken bazıları ise günümüzde varlığını sürdürememiĢtir.

17

Ġlk ismi BeĢikkaya daha sonra Sarayköy‟de oturan Kâdı‟nın oturduğu yer anlamında Kadıköy adını almıĢtır. Son olarak 1935 yılında ise Ġstanbul Kadıköyle çok karıĢtırıldığı için eteklerinde kurulduğu Babadağ‟ın ismini almıĢtır. Bkz; http://www.babadağ.bel.tr/

(59)

45

1.2 NAHĠYE

Kelime anlamı itibariyle yöre, çevre, memleket anlamlarına gelen nâhiye, bu anlamının dıĢında zaman zaman, vilayet, livâ ve onun alt birimi kazâ yerine de kullanılmıĢtır18

. Osmanlı idarî sistemi içinde bazen bir yönetim ünitesini ve bölgeyi, bazende coğrafi bakımdan küçük veya büyük bir çevreyi, yöreyi hatta semti ifade eder. Tanzimat‟tan sonra daha çok kazadan küçük idarî birimler için kullanılmıĢtır. Ġdari bakımdan bir sancak beyinin yönetiminde bulunan livalarla bir kâdı‟nın yetki sahasına inhisar eden kazalar idari ve coğrafi açıdan içinde muhtelif sayıda köy mezra ve aĢiret gruplarının bulunduğu bölgeler taksim edilmekte ve nahiye olarak anılmaktadır. Nahiye esas itibariyle tımar sistemi çerçevesinde ortaya çıkmıĢ ve anlam kazanmıĢtır. Defterde ismi geçen nahiyeler aĢağıda verilmiĢtir.

1. Buldan kazasına muzâf Güney 2. Gökoyuk

3. Honaz 4. Karacasu 5. Sarayköy

Defterde geçen nâhiyeler kuvvetle muhtemel kazânın alt birimi olarak kullanılmıĢtır.

1.3 ÇĠFTLĠK

Çiftlik ise bugün eski anlamını ve yapısını yitirmiĢtir. Bu yüzden bugünkü manada değerlendirmemek gerekir. XIX. yüzyılda toprağı bir Ģahsa ait olan, üzerinde kiracı ve ortakların yaĢadığı geniĢ arazi parçaları olarak karĢımıza çıkmaktadır. Köy ve çiftlikler arasındaki en büyük fark köylerde halk, toprağı doğrudan tasarruf hakkına sahip olmasına rağmen çiftliklerde kiracı ve ortakçı konumundadır19

. Bahsi geçen çiftlikler; 1. Abdülkâdîr Ağa 2. Acı Dere 3. Ecirli 18

Feridun Emecen, XVI. Asırda Manisa Kazâsı, TTK Yayınları, 2. Baskı, 2013, s. 110; Tayyib Gökbilgin, “Nahiye”, DİA, IX, TDV Yayınları, Ġstanbul 2007, s. 37-39; Nejat Göyünç, XVI Yüzyılında Mardin Sancağı, Ġstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No:1458, Edebiyat Fakültesi Basımevi, Ġstanbul 1969, s. 74-75.

19

(60)

46 4. Ada 5. Caber 6. Dere 7. Emir 8. Hayta 9. Karahayıt 10. Korucuk 11. Salih Ağa 12. Sultan 13. ġamlı 1.4 KÖY

Köy, yerleĢim biriminin en küçüğüne verilen isimdir20.Tarım ve hayvancılık

köy toplumunun hayatında hâkim olan iki önemli unsurdur Köylerde mekanik iĢ bölümü, cemaat ruhu ve gelenekçi bir hayat anlayıĢının, aile içinde geleneksel iliĢkilerin yaygın olduğu; nüfusu en fazla binlerle ifade edilebilir. Coğrafi bir sınırı, kendine ait bir adı ve kendine ait örgütlenmesi bulunur. Toplumsal değiĢim sürecinin nisbeten yavaĢ ilerlediği; kırsal bir mekânda varlığını sürdüren sosyal ve fiziksel çevrenin oluĢturduğu bütün yönleriyle Ģehirden farklı yerleĢke olarak tanımlanmıĢtır21. 185 Numaralı Denizli ġer„iyye Siciline göre köyleri;

1. Akdere Derbent 2. BağbaĢı 3. BaĢkarcı 4. Buçak 5. Caber 6. Çakmak 7. ÇambaĢı 8. Çeltikçi 9. Dâ„iler 10. Denevre (?) 11. Eskihisâr

20 Osman GümüĢçü, Tarihi Coğrafya, Yeditepe Yayınevi, Ġstanbul 2016, s. 85. 21

(61)

47 12. Gebe Dere 13. Gerzele 14. Goncalı 15. Göveçlik 16. Gözler 17. GümüĢçaylı Karaman 18. Hacı Eyüblü 19. Irlıganlı 20. Ġlbâdi 21. Ġncirlipınar 22. Kabaağaç 23. Kâdı 24. Kankıllı 25. Kanlıca 26. Karahasanlı 27. Karakova 28. Karahayıt 29. Karahisâr 30. Karaman 31. KavakbaĢı 32. Kayhan 33. Kethüdâ 34. Kır Ali 35. Kızıl Köy 36. Koyunlu 37. Kumluca 38. Kurtluca 39. Kurudere 40. Küçük Karaman 41. Manâstır 42. Ovacık 43. Rumlu

Referanslar

Benzer Belgeler

Masaldan İş Merkezi A-Blok No:46 34696 Çamlıca İSTANBUL... ı@uı İHLAS

Cellel y(inetim giderlerinin toplam faaliyet giderlerine orani da izlenmelidir. Hizmet kalite ve duzeyi gostergeleri. Sajilanan hizmeti kalite ve diizeyi,. maliyetlerle miigteri

KANADA SAYIŞTAYI UYGULAMASI BÖLÜM II. ÇEVİRİ DİZİSİ

Hacı Mikdat mahallesinde sâkin Hacı Ahmed zâde Hüseyin Efendi ibn-i Hacı Ahmed meclis-i şer‘de mahalle-i mezkûr sâkinlerinden Hacı Ahmed zâde Emin Efendi ibn-i Hüseyin

Atina Kazâsı’nın Hemşin Nahiyesi’ne tabi Tezina Karyesi ahâlîsinden Hacıosmanoğlu Ömer Ağa ibn-i Hacı Osman (م) Tevfik Efendi mahzarında ikrâr-ı tam ve takrîr-i kelâm

Budur ki medîne-i Rodoscuk mahallâtından el-Hâc Mehmed mahallesinde sâkin Musa bin Hâlil nâm kimesne mahfel-i şer’de râfi’u’l-kitâb Hüseyin bin Süleymân nâm

Medîne-i Rodoscukda serdar-ı yeniçeriyân olup taife-i mezbûreden bi-lâ vâris fevt olanların muhallefâtını ahz ve kabza memur olan fahru’l-eşbâh el-Hac Ahmed Ağa bin

AÇİK DERS MALZEMELERİ DERS ONAY