587 No’lu Afyonkarahisar Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi

(1)

587 NO’LU AFYONKARAHİSAR ŞER’İYYE

SİCİLİ’NİN TRANSKRİPSİYON VE

DEĞERLENDİRİLMESİ

Leyla SARIYÜCE

Yüksek Lisans Tezi

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mehmet GÜNEŞ

Mayıs, 2009

(2)

T.C.

AFYONKOCATEPE ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

TARİH ANABİLİM DALI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

587 NO’LU AFYONKARAHİSAR ŞER’İYYE SİCİLİ’NİN

TRANSKRİPSİYON VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Hazırlayan

Leyla SARIYÜCE

Danışman

Yard. Doç. Dr. Mehmet GÜNEŞ

(3)

ii

Yüksek Lisans tezi olarak sunduğum “587 No’lu Afyonkarahisar Şer’iyye

Sicili’nin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi” adlı çalışmanın, tarafımdan bilimsel

ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve

yararlandığım eserlerin Kaynakça’da gösterilen eserlerden oluştuğunu, bunlara atıf

yapılarak yararlanmış olduğumu belirtir ve bunu onurumla doğrularım.

…/…/2009

İMZA

Adı Soyadı

Leyla SARIYÜCE

(4)

iii

TEZ JÜRİSİ VE ENSTİTÜ MÜDÜRLÜĞÜ ONAYI

JÜRİ ÜYELERİ

İMZA

Tez Danışmanı: Yard. Doç. Dr Mehmet GÜNEŞ

………...

Jüri Üyeleri: : Prof. Dr. Sadık SARISAMAN .………..

: Doç. Dr Ahmet Ali GAZEL

...

………..anabilim dalı yüksek lisans/doktora/sanatta yeterlilik

öğrencisi………’ın,“………

……….………” başlıklı tezi ..../..../... tarihinde, saat…….’da

Lisansüstü Eğitim Öğretim ve Sınav Yönetmeliğinin ilgili maddeleri uyarınca,

yukarıda isim ve imzaları bulunan jüri üyeleri tarafından değerlendirilerek kabul

edilmiştir.

(5)

iv

YÜKSEK LİSANS TEZ ÖZETİ

587 NO’LU AFYONKARAHİSAR ŞER’İYYE SİCİLİ’NİN TRANSKRİPSİYON

VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Leyla SARIYÜCE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

TARİH ANABİLİM DALI

Mayıs 2009

TEZ DANIŞMANI: Yard. Doç. Dr. Mehmet GÜNEŞ

Türk Tarihi açısından büyük önem arz eden şer’iyye sicilleri, Osmanlı

Devleti’nin iktisadi, hukuki, askeri, dini, idari müesseseleri ve Osmanlı toplum hayatı

hakkında çok önemli bilgiler vermektedir. Bu cümleden hareketle tez konusu olan 587

numaralı Karahisâr-ı sâhib Şer’iyye Sicilli de, 1861–1862 (H. 1278–1279) tarihi

itibarıyla, Karahisâr-ı sâhib şehrinin sosyo-ekonomik, kültürel ve folklorik yapısı

hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bahis konusu sicilde geçen 121 tereke kaydı,

tereke sahiplerine ait mal ve eşyaların çeşit ve fiyatları, çocuk ve eş sayıları, terekede

geçen yer ve şahıs isimleri, lakaplar, alacaklar, borçlar, miras taksimi vs. konularda

oldukça zengin bilgiler vermektedir.

Tezin temel kaynağını oluşturan şer’iyye sicil defteri, Ankara Milli

Kütüphane’de bulunan mikrofilmlerden fotokopileri alınarak ve içerdiği belgeler belirli

bir plan çerçevesinde tek tek transkript edilerek, değerlendirilmiştir. Dolayısıyla

çalışma, sadece bir transkripsiyondan ibaret olmayıp, aynı zamanda değerlendirmeyi de

ihtiva etmektedir. Vesikalardan tespit edilen bilgiler, değerlendirme aşamasında telif ve

araştırma eserlerden elde edilen bilgilerle zenginleştirilmiştir.

Çalışma, özelde Afyonkarahisar, genelde ise Osmanlı taşra teşkilatı ve hayatına

ışık tutacak, ilgili bölge ve konu ile alakalı diğer çalışmalara katkı sağlayacaktır.

(6)

v

ABSTRACT

SUMMARY OF GRADUATE THESIS

THE TRANSCRIPTION AND EVALUATION OF AFYONKARAHİSAR

REGISTER FILE NUMBER 587

Leyla SARIYÜCE

AFYONKARAHİSAR KOCATEPE UNIVERSITY, INSTITUTE OF SOCIAL

SCIENCES, HISTORY DEPARTMENT

May 2009

ADVİSOR: Assistant Lecturer Dr. Mehmet Güneş

The record files which has great importance in terms of Turkish history, gives

important information about Otoman economy, law, military system, religion,

administration system and social life. Considering this sentence, it can be concluded

that The Record File Number 587, the thesis subject, offers information of

Afyonkarahisar’s socio-economic, cultural, and traditional life during 1861-1862. In

this Record File, with the help of 121 inheritance records the type and cost of inherited

goods; the number of children and wifes of inheritants; the names, addresses,

nicknames, claims and depts etc can be learned easiliy.

The Record File, which is the main source of the thesis, has been evaluated one

seriously by taking copies form their micofilms in Ankara National Library with a

planned transcript. So, the study includes not only a simple transcription but it also

includes evaluation. Information taken from rations is supported with information taken

form reconciliations and other research sources.

The study will clarify privately Afyonkarahisar as well as generally Otoman

provincial system. It will certainly contribute to future studies on the same or similar

topics.

(7)

vi

ÖNSÖZ

Türk tarihinin aydınlatılması açısından büyük önem taşıyan Şer’iyye Sicilleri

özelde yerel tarih araştırmalarına, genelde ise Osmanlı Devleti tarihine ışık tutmaktadır.

Osmanlı Devleti’nin adli, siyasi, idari, askeri, hukuki, ticari, sosyal yapısını incelemek

için başvurulacak ilk kaynaklardan birisi Şer’iyye Sicilleridir. Bu önemine binaen

çalışmamızın kaynağını Afyonkarahisar’a ait 587 No’lu Şer’iyye Sicili oluşturmaktadır.

Bahis konusu defter elbette ki tesadüfî değil, bir ön araştırma neticesinde tespit

edilmiştir. Defterin daha önceden çalışılmamış olması öncelikli kriter olmakla birlikte

yukarıda zikrettiğimiz muhtelif alanlardan ziyade, bunlardan belirli bir tanesinde

temerküz etmesi, başka bir ifade ile daha spesifik bir konuda bilgi sunma özelliği arz

etmesi hususiyeti dikkate alınmıştır. Bu meyanda mahalli tarih araştırmalarında bilhassa

Sosyo-ekonomik ve folklorik alanda fevkalade bilgiler takdim eden “tereke defterleri”

ile mücehhez bir defter olan 587 No’lu Afyonkarahisar Şer’iyye Sicili kaynak olarak

tespit edilmiştir.

Kısaca “ölen kişilerin geride bıraktıkları eşyalar” olarak ifade edebileceğimiz ve

defterde “tereke”,”metrûkât”, “muhallefât” gibi isimlerle zikredilen belgeler vesilesiyle

özelde tereke sahibi kişilerin, genelde ise ilgili bölgenin Sosyo-ekonomik ve folklorik

özelliklerini tespit etmek ve değerlendirmek mümkün olabilmektedir.

Terekelerden ev eşyaları, mutfak eşyaları, giysiler, yiyecekler, ticari mallar, ev,

dükkân, arsa gibi taşınmaz mallar, alacaklar, borçlar, tereke kaydı ve taksimine dair

tahsil olunan vergi ve harçlar, canlı hayvan fiyatları tespit edilebilmektedir. Yine tereke

kayıtlarına bakarak tereke sahiplerinin iktisadi, sosyal durumunu, refah düzeyini,

mesleğini, eş ve çocuk sayılarını, lakap, unvan vs. özelliklerini rahatlıkla

öğrenebilmekteyiz.

Çalışma, genel anlamda benzeri alanlarda yapılanlardan biraz daha farklı olarak,

sadece transkripsiyon değil aynı zamanda belgelerin müsaade ettiği nispette

değerlendirmeleri de muhtevidir. Dolayısıyla değerlendirme aşamasında tez konusu ile

ilgili telif eserlere ve araştırmalara da müracaat edilmiştir.

Bu çalışmanın, ilgili alanlarda daha önceden yapılan çalışmalara ek ve daha

sonra yapılacak olanlara da kaynaklık teşkil edeceği kanaatindeyiz.

(8)

vii

Çalışmamda yardım ve gayretlerini esirgemeyen değerli hocam Yard. Doç. Dr.

Mehmet Güneş’e teşekkürü bir borç bilirim.

Leyla Sarıyüce

(9)

viii

İÇİNDEKİLER

Sayfa

YEMİN METNİ...ii

TEZ JÜRİSİ VE ENSTİTÜ MÜDÜRLÜĞÜ ONAYI………iii

ÖZET………...iv

ABSTRACT………v

ÖNSÖZ………....vi

İÇİNDEKİLER………viii

TABLOLAR LİSTESİ………...x

KISALTMALAR DİZİNİ……….xi

GİRİŞ

KAYNAKLAR

1. ŞER’İYYE SİCİLLERİ VE KARAHİSAR-I SAHİB ŞER’İYYE SİCİLLERİ

1.1. ŞER’İYYE SİCİLLERİ……….1

1.2. TEREKE DEFTERLERİ ………..5

1.3. KARAHİSAR-I SAHİB ŞER’İYYE SİCİLLERİ……….6

1.4 587 NO’LU KARAHİSAR-I SAHİB ŞER’İYYE SİCİLİ DEFTERİ………6

BİRİNCİ BÖLÜM

587 NO’LU AFYONKARAHİSAR ŞER’İYYE SİCİLİ’NİN

TRANSKRİPSİYONU……….………...8

İKİNCİ BÖLÜM

587 NO’LU AFYONKARAHİSAR ŞER’İYYE SİCİLİ’NE GÖRE

AFYONKARAHİSAR’DA SOSYO- KÜLTÜREL HAYAT

1. TEREKE SAHİPLERİNİN PROFİLİ………234

2. AİLE HAYATI………...242

2.1. MEHİR……….242

2.2. AİLE NÜFUSU………245

2.3. AİLELERE GÖRE ÇOCUK DAĞILIMI………..246

3. KARAHİSAR-I SAHİBDE İSİMLER VE LAKAPLAR………..247

3.1. ŞAHISLARA AİT İSİMLER………..247

3.2. LAKAPLAR………...……...249

4. GİYİM VE EV EŞYALARI………250

4.1. GİYİM EŞYALARI………...250

4.1.1. Başlıklar………...250

4.1.2. İç Kıyafetler………..251

4.1.3. Dış Kıyafetler………252

(10)

ix

4.1.4. Ziynet Eşyaları………....253

4.2. EV EŞYALARI………...254

4.2.1. Yatak Takımları………...256

4.2.2. Mutfak Eşyaları………...257

4.2.3. Temizlik Eşyaları………....259

4.2.4. Aydınlatma ve Isıtma Eşyaları……….….260

4.2.5. Silahlar ………...260

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

587 NO’LU AFYONKARAHİSAR ŞER’İYYE SİCİLİ’NE GÖRE

AFYONKARAHİSAR’DA EKONOMİK HAYAT

1. FİYATLAR………...262

1.1. GÜNDELİK HAYATTA KULLANILAN BAZI EŞYA FİYATLARI263

1.2. HUBUBAT VE BAKLİYAT FİYATLARI……….264

1.3. AFYON VE KEYİF VERİCİ BAZI MADDE FİYATLARI………….265

1.4. CANLI HAYVAN FİYATLARI……….266

1.4.1. Büyükbaş Hayvan Fiyatları………....266

1.4.2. Küçükbaş Hayvan Fiyatları………....269

1.5. KUMAŞ VE BEZ FİYATLARI………270

1.6. GAYR-I MENKUL FİYATLARI………271

2. TEREKEDEN TAHSİL EDİLEN VERGİ VE HARÇLAR………....275

SONUÇ...………281

(11)

x

TABLOLAR LİSTESİ

Sayfa

Tablo 1. Tereke Sahiplerinin Profili………...237

Tablo 2. Karahisâr-ı Sâhib’de Ailelerin Sahip Oldukları Çocuk Sayıları…………....246

Tablo 3. Karahisâr-ı Sâhib’de Ailelere Göre Çocuk Dağılımı……….247

Tablo 4. Karahisâr-ı Sâhib’de Kullanılan İsimler………248

Tablo 5. Karahisâr-ı Sâhib’de Kullanılan Lakap ve Sülale İsimleri……….249

Tablo 6.Gündelik Hayatta Kullanılan Bazı Eşya Fiyatları ……….263

Tablo 7. Hububat ve Bakliyat Fiyatları. ……….264

Tablo 8. Afyon ve Duhan Fiyatları ………266

Tablo 9. Keyif Verici İçecekler İçin Kullanılan Bazı Malzeme Fiyatları …………..266

Tablo 10 Büyükbaş Hayvan Fiyatları. ………267

Tablo 11. Küçükbaş Hayvan Fiyatları ………269

Tablo 12. Kumaş Fiyatları …………...271

Tablo 13. Gayr-ı Menkul Fiyatları ……….272

(12)

xi

KISALTMALAR DİZİNİ

age

:

Adı geçen eser

agl

: Adı geçen lügat

agm

:

Adı geçen makale

AKÜ

:

Afyon Kocatepe Üniversitesi

aşrt

:

Aşiret

AŞS

:

Afyon

Şer‘iyye Sicilleri

AÜDTCF

:

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi

BAAKB

:

Başbakanlık Aile Araştırmaları Kurumu Başkanlığı

Bkz.

:

Bakınız

C. : Cilt

ÇA

:

Çocuk

Adedi

Çev.

:

Çeviren

ÇO

:

Çocuğu Olmayan Aile

Der.

:

Derleyenler

Enst.

:

Enstitüsü

H

:

Hicri

İÜEFD

:

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi

k

: Karye

kaz

: Kaza

m

: Mahalle

S. : Sayı

s. : Sayfa

Sos. Bil :

Sosyal Bilimler

T.A.S

:

Toplam Aile Sayısı

TD

: Tarih

Dergisi

TTK

:

Türk

Tarih

Kurumu

Üniv.

:

Üniversitesi

vs.

:

Vesaire

Yay.

:

Yayınları

(13)

GİRİŞ

KAYNAKLAR

1. ŞER’İYYE SİCİLLERİ VE KARAHİSAR-I SAHİB ŞER’İYYE SİCİLLERİ

1.1. ŞER’İYYE SİCİLLERİ

Sicilin lûgattaki anlamı, okumak, kaydetmek, karar vermektir. Terim olarak

ise, insanlarla ilgili bütün hukuki olayları, kadıların verdikleri karar suretlerini,

hüccetleri ve yargıyı ilgilendiren çeşitli kayıtları ihtiva eden defterlere; şer’iyye

sicilleri, kadı defterleri, mahkeme defterleri, zabt-ı vekayi sicilleri ve sicillat defteri

denmektedir

1

. Şer’i mahkemeler tarafından verilen kararların hepsi bu defterlere

kayıt edilmekteydi. Bu defterler özenle ve devletin koymuş olduğu kurallar

neticesinde evrak mahzenlerinde korunmaktaydı. Tanzimat’tan sonra ise bu

defterlerin şekli ve niteliğinde birtakım değişiklikler olmuştur. İçeriğin daha geniş

tutulması defterlerin hacmini arttırmıştır

2

. Bu defterler uzun boylu, dar ve enli

olurlardı. Fakat hepsinin böyle olduğunu söylemek doğru olmaz arada farklı yapıda

olanlarda bulunmaktaydı. Yazı sitilleri ise talik kırması diye adlandırılan yazı

şeklidir. Kâğıtları çok sağlam ve mürekkepleri kalıcıdır. Defterin üzerinde defteri

yazan kadının ismi yazılıdır. Tanzimat’tan sonra devlet düzeninde hemen her sahada

bir takım değişiklikler olmuştur. Bu değişiklikler şer’iyye sicillerinde de etkili olmuş

ve 1859 yılında “Bilumum Mahakim-i Şer’iyye” isimli nizamnamede şer’iyye

sicillerine değinilmiş ve alınacak harçlar tespit edilmiştir. 1874 yılında ise asıl

hukuki düzenleme yapılmıştır. Buna göre, İstanbul ve taşralarda bulunan bütün şer’i

mahkemelerde bulunan siciller ilk sayfasından sonuna kadar numaralandırılmıştır.

Kaydedilen her belgenin mühürlenmesi ve yazıların okunaklı olması, silik, kazınmış

olmaması ve satır aralarına hiçbir eklemenin olmaması istenmiştir. Bu kurallara

uymayanlar cezalandırılmıştır. Şer’iyye sicillerindeki kayıtlar belirli bir usule göre

yazılmıştır. Bu usule sakk-ı şer’i adı verilmektedir. Sözlükte; berat, hüccet, temessük,

1_{Ahmet Akgündüz vd…., Şer’iyye Sicilleri Mahiyeti, Toplu Kataloğu ve Seçme Hükümler, C.I, Türk}

Dünyası Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul 1988, s. 17.

(14)

tapu tezkeresi ve yazılı belge manalarını ifade etmektedir

3

. Terim olarak; şer’i

mahkemelerin sicile kaydettiği ve yazılı olarak tarafların eline verdiği her çeşit

belgenin düzenlenmesinde ve yazılmasında takip edilen usule ve bu türdeki belgelere

sakk-ı şer’i denmektedir

4

.

Bütün sicil defterlerinin ortak özelliği ise, başlarında Arapça olan “dibace”

adı verilen giriş kısmının bulunmasıdır. Dibace kısmında, Allah ve Peygamber’e

saygı arz edilmekte ve daha sonra sicili tutan kadının ismi ve vazife unvanı

zikredilmektedir. Şer’iyye sicillerini ihtiva eden konulara bakıldığında bunların

toplumun her kesimini ve kurumlarını ilgilendirdiği açıkça görülmektedir. Kadıların

devlet merkezi ile yaptığı resmi yazışmalar, halkın şikâyet ve dilekleri, mahalli

idarelere ait hukuki düzenlemeler olarak kabul edilen ferman ve hükümleri ve ait

oldukları yerlerin sosyal, iktisadi durumunu göstermesi bakımdan son derece önemli

kaynaklardır

5

. Vakfiye zabıt ve kararları, kefalet, vekâletname, mukavele,

borçlanma, tereke taksim gibi şer’i konular yanında toplumsal hayatın korunması

adına emniyet hizmetlerinin gerçekleştirilmesi, asayişin sağlanması, belediye

hizmetleri, halkın ve ordunun zaruri ihtiyaçlarının karşılanması, narhın konması,

sanayi ve ticari meseleler vb. konuları aydınlatması bakımından şer’iyye sicilleri

temel kaynak niteliğini taşımaktadır

6

. Sicillerin genel tarih açısından katkıları ise göz

ardı edilemez bir gerçektir. Değişik tarihlerde meydana gelen afetler, olaylar vb.

hadiseler tüm ayrıntılarıyla şer’iyye sicillerinde kayıtlıdır. Önemli devlet adamlarının

hayatlarının irdelenmesi için yine sicillere müracaat etmek gerekir. Sicillerde hangi

devlet görevlisinin nereye tayin edildiğini, azledildi ise neden azledildiğini, Osmanlı

devletinin hâkim olduğu yerlerin isimlerini, nüfus yapısını tespit etmek mümkündür

7

.

Bu anlamada hukuk tarihi, iktisat tarihi, sosyal yapı, idari teşkilatlanma ve askeri

açıdan çok önemli kaynaklardır. Şer’iyye sicillerinin incelenmesiyle Osmanlı

hukukunun dayandığı temel esaslar, şer’i ve örfi hukuk kuralları, padişahın yetkisinin

3_{Ferit Devellioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, (Yay.Haz Aydın Sami Güneyçal) Aydın}

Kitabevi Yay., Ankara 2002, s.995.

4_{Akgündüz, a.g.e., s.18.}

5_{Halit Ongan, Ankara’nın Bir Numaralı Şer’iyye Sicili, Türk Tarih Kurumu Basımevi, AÜDTCF}

Yay., Ankara 1958, s.10

6_{Feyyaz Gürkan, “Şer’iyye Sicilleri Üzerine Bir Araştırma”, IX. Türk Tarih Kongresi (21–25 Eylül}

1981), C.II, TTK Basımevi, Ankara 1988, s.767.

7_{Akgündüz, a.g.e., s.13; Gürkan, a.g.m., s.767.; Mehmet Kayıran, “Şer’iyye Sicillerinin Askeri Tarih}

(15)

sınırı, kadıların yetki ve salahiyetlerini tespit etmek mümkündür. Şer’iyye sicilleri,

hukuki açıdan şahıslarla ilgili kararları, aile hukukunu ortaya koyması ile Türk aile

yapısını ve evliliğe giden yolu aşamalarıyla gösteren önemli bilimsel bir kaynaktır.

Boşanmayı, vasi ne nazır tayinini, eşlerin birbirleri üzerindeki haklarını göstermesi

bakımından da son derece aydınlatıcı kaynaklardır. Ayrıca sicillerde mirasın taksim

şeklini, eşya, borç ve alacakların hesaplanma yöntemini tespit etmek mümkündür.

Dava konularını, İslam hukukunun uygulanış şeklini anlatan siciller hukuk tarihi

açısından da son derece önemlidir

8

. Gayr-i Müslim tebanın evlenme, boşanma, miras

konularında inandığı dine göre hareket ettiğini, isterlerse İslam hukukuna uygun

davranabilecekleri serbestîsini belgelerden çıkarabiliyoruz

9

. Şer’iyye sicillerinin

tetkik edilmesiyle icra ve iflas hukukunun temel esaslarının Osmanlı döneminde

bilindiğinin ve çavuşbaşı, subaşlarının görevlerinden birinin de icra memurluğu

olduğunu anlamaktayız. Osmanlı devletinde uygulanan vergi çeşitleri, vergilerin

tahsili, çeşitli müesseseler ve bunların görevlerini, mal hukukuna dair mahkeme

kararlarını, hüccetlerde, fermanlarda, buyruldularda, tezkerelerde görmekteyiz.

Osmanlı hukuk sistemini anlamak ve hukuk tarihini yazmak için başvurulacak

kaynakların başını şer’iyye sicilleri çekmektedir

10

.

Mahkeme kararlarının iktisat tarihi açısından önemine gelince bu belgelere

bakarak bazı eşya ve malların çeşit ve fiyatlarını ve yıllara göre fiyat hareketlerinin

takibini yapabiliriz. Anadolu’da yaşayan halkın nasıl geçindiğini, hangi ürünleri

yetiştirdiğini ne kadar kazandığını ve gelir düzeyinin ne olduğunu rahatlıkla tespit

etmek mümkündür. Özellikle fiyat araştırması yaparken ilk müracaat edilecek

kaynaklardan birisi şer’iyye sicilleridir. Bunun yanında sicillerde geçen sanat ve

meslek adlarının tespitiyle o dönemde hangi mesleklerin daha gözde olduğunu

görmek mümkündür.

11

Osmanlı idari yapısının aydınlatılması bakımından da şer’iyye sicilleri ayrı

bir önem arz etmektedir. Kaza, sancak ve eyalet taksimatı, beylerbeylik, sancak

beyliği, kethüdalık, voyvodalık gibi idari; kadılık, naiblik, muhzırlık, mübaşirlik,

8_{Ongan, a.g.e., s.30.} 9_{Akgündüz, a.g.e., s.13} 10_Gös.yer

(16)

bostancıbaşılık, çavuşluk ve subaşılık gibi adli müesseselerin yapısını ortaya

koymaktadır.

Askeri açıdan da şer’iyye sicilleri ehemmiyeti haizdir. Osmanlı ordusu sefere

çıktığı zaman Anadolu ve Rumeli’de konaklama yerlerinde bir takım ihtiyaçları

olmuş, bunların temini için kadılara resmi belgeler gönderilmiştir. Bu belgelerden

savaş öncesi yapılan hazırlıkları, savaş sırasında lazım olan araç ve gereçlerin neler

olduğunu tespit etmek mümkündür

12

. Zira menzillerin kurulması, savaş için lojistik

desteğin sağlanması, yiyecek ve giyecek malzemelerinin temini, bölgede yaşanan

eşkıyalık ve isyanları, bu ayaklanmaların bastırılması için asker sevkiyatının

yapılması, bu konuda fermanların yazılması, askerlerin izin tarihleri, ordudan firar

eden askerlere uygulanan cezalar, askerlerin başına gelen kaza, sakatlanma,

yaralanma veya ölüm hadiseleri vb. birçok konuya sicillerde rastlamak

mümkündür

13

.

Siciller ait oldukları zamandaki hadiseleri o kadar ayrıntılı anlatmışlardır ki,

bu sicillere bakarak askerin cepheye gidiş güzergâhını, yol boyunca yaşanan olayları

tespit etmek mümkündür

14

. Yine defterlerde bulunan narh kayıtlarının zabıtları,

kadıların görevde oldukları dönemde belediye başkanlığı görevini de üstlendiklerini

göstermektedir. Yiyecek, giyecek gibi temel ihtiyaç maddelerinde fiyatların

yükselmesinin önlenmesi için narhın tespiti kadılar tarafından yapılmıştır

15

. Yine

sicillerden öğrendiğimiz bir başka konu da tıp ilmiyle alakalı bilgilerdir. Defterlerde

geçen ilaç ve cerrah isimleri o dönemde yaşanan salgın ve hastalıkları öğrenmek için

yeterlidir. Örneğin; Gaziantep Şer’iyye sicilinde kayıtlı bulunan bir belgede basur

tedavisinin cerrah tarafından yapıldığını ve bu süre zarfında tedavisi yapılan çocuğun

vefat ettiğini ailesinin cerrahı dava etmesiyle bu meselenin mahkemeye yansıdığını

ve araştırmalar sonucunda cerrahın mesleğinde usta bir kişi olduğunu ve davanın

doktorun lehine sonuçlandığı görülmektedir.

16

. Görüldüğü üzere mahkemeye

yansıyan bu tip hadiseler tıp tarihine ışık tutacak niteliktedir. Tevcihler, vakfiye

12_{Akgündüz, a.g.e., s.17.; Kayıran, a.g.m., s.133.} 13_{Ongan, a.g.e., s.13; Kayıran, a.g.m., s.135-136.} 14_{Kayıran, a.g.m., s.134.}

15_{Kamil Şahin, “Adana Bir Numaralı Şer’iyye Sicili üzerine Bir Araştırma”, I. Uluslararası}

Karacaoğlan ve Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu, 21–23 Kasım, Adana 1990, s.345.

(17)

81-kayıtları, vakıflara ait alacak davaları, bu defterlerde adı geçen cami, medrese, han,

hamam, kervansaray, kilise isimleri, yer adları ve dönemin sanat abidelerini

anlatması bakımından kültür tarihimize ışık tutmaktadır

17

.

1.2. TEREKE DEFTERLERİ

Şer’iyye sicilleri içerisinde bulunan önemli bir belge grubu da tereke

kayıtlarıdır. Tereke, ölen kimsenin geriye kalan maddi varlıklarının değerini ifade

eder. Tereke sözlükte ölen kişinin bıraktığı şeyler, mirası anlamına gelmektedir

18

.

Kadıların çok çeşitli ve kapsamlı görevleri arasında vefat eden kişinin terekesini

kayda geçirmek ve mirasın taksimini yapmakta bulunmaktadır. Tereke olarak

adlandırılan bu sicillere “kassam”, “metrukât”, “muhallefat” defterleri de

denmektedir

19

. Tereke kayıtları bazı sicillerin içerisinde dağınık olarak

bulunmaktadır. Bazı yerlerde de toplu olarak bir defter halinde bulunmaktadır.

Üzerinde çalıştığımız 587 numaralı Karahisâr-ı Sâhib şer’iyye sicilinin tamamı

tereke kayıtlarından oluşmaktadır. Tereke kaydının yapılması mirasın çocuklar

arasında bölünmesi, yaşı küçük olan çocuklara vasi ve nazır tayininin yapılması vb…

görevler kadıya aittir. Kadı mirasın bölüştürülmesini (kısmet) kassam adlı görevliler,

dellalbaşı ve bilirkişiler aracılığı ile yapmaktadır. Terekede geçen ev eşyaları, mutfak

eşyaları, giysiler, yiyecekler, ticari mallar, ev, dükkân, tarla gibi taşınmaz mallar,

alacaklar, borçlar, canlı hayvan fiyatları tereke sahibi hakkında ve bölge ahalisi

hakkında önemli bilgiler vermektedir. Bu konularda araştırma yapacak olan

araştırmacıların ilk müracaat edecekleri yer şer’iyye sicilleri ve dolayısıyla tereke

defterleridir. Tereke kayıtlarında ziynet ve süs eşyaları yanında muhtelif silahlar ve

kitaplara da rastlanmaktadır. Bunlar ilgili bölümlerde ayrıntılı şekilde anlatılmıştır.

Transkripsiyon kısmında görüleceği üzere terekeyi bırakan kişinin önce künyesi

yazılır sonra zevci veya zevcesinden başlayarak mirasçıların isimleri yazılır ve en

sonrada tarih düşülürdü. Daha sonra vefat eden kişinin geride bıraktığı eşya,

gayrimenkul sıralanır ve terekenin meblağı hesaplanırdı. Bu işlemin arkasından

müteveffanın borçları varsa onlar hesaplanır terekeden karşılanırdı. Bunun akabinde

17_{Ongan, a.g.e., s.12.; Şahin, a.g.e., s.246.} 18_{Devellioğlu, a.g.l., s.633.}

19_{Hüseyin Özdeğer, (1463–1640) Bursa Şehri Tereke Defterleri, Bayrak Matbaacılık, İstanbul 1988,}

s.8.; Yusuf Oğuzoğlu “Sicillerdeki Tereke kayıtlarının Kültürel Malzeme Olarak Değeri”,

(18)

kadı ve beraberinde bulunan görevlilerin tereke kaydına dair alacakları terekeden

kesilir ve en sonunda da kalan meblağda mirasçılar arasında taksim edilirdi.

1.3. KARAHİSAR-I SAHİB ŞER’İYYE SİCİLLERİ

Karahisar-ı Sahib şer’iyye sicilleri H. 1045 / M. 1632 tarihinden başlayıp H.

1343 / M. 1926 tarihine kadar uzanan, yaklaşık üç asırlık bir zaman dilimini

kapsamaktadır. Bunların sayıları hakkında farklı rakamlar ileri sürülmekle birlikte,

nihaî olarak 172 adet şer’iyye sicil defterinin mevcudiyeti tespit edilmiştir

20

.

1991 senesinde Afyon Etnografya Müzesi’nden Ankara’ya intikal ettirilen bu

sicil defterleri şu anda Millî Kütüphane’de bulunmaktadır. Son derecede bakir olan

bu siciller, mikrofilmleri çekilmiş olarak -hem mikrofilmler üzerinden hem de

fotokopi alabilmek suretiyle çalışabilme imkânları sağlanarak- araştırmacıların

hizmetine sunulmuştur

21

.

1.4. 587 NO’LU KARAHİSÂR-I SÂHİB ŞER’İYYE SİCİLİ DEFTERİ

587 numaralı Afyonkarahisar Şer’iyye Sicili Defteri’nin aslı Ankara Milli

Kütüphane’de bulunmaktadır. Defter, 47 varaktan oluşmaktadır. Varakların ebadı,

41,9 cm uzunluğunda ve 29,7 cm enindedir. Yazılar siyah mürekkeple yazılmış ve

sonradan numaralandırılmıştır. Yazılar, umumiyetle okunaklı bir şekilde rik’a

tarzında yazılmıştır.

Defterde, 1861–1862 tarihlerine ait 121 adet belge mevcuttur. Numara

verilmemiş belgeler de bulunmaktadır. Ayrıca, bir belge numarasının iki kez

verildiği

22

, bazı belgelerin üzerinin çizildiği de görülmektedir

23

. Bazıları da iptal

edilmiştir

24

. Tamamı terekelerden oluşan belgelerde ilk olarak vefat eden kişinin

ikametgâhı daha sonra adı ve mirasçıları belirtilmektedir. Mirasçıların reşid

olmamaları veya gaib olmaları vs. durumlarda vasi olarak tayin edilen kişilerin adları

da belirtilmektedir. Daha sonra terekenin tanzim edildiği tarih gün, ay ve yıl

20_{Bkz, Mehmet Güneş, XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Karahisar-ı Sahib Sancağı, Basılmamış}

Doktora Tezi, Gazi Ün. Sos. Bil. Enst., Ankara 2003, s.4.

21_{Gös. yer.}

22_{587 no’lu Afyonkarahisar Şer’iyye Sicili, belge no: 33 (AŞS,587/33,33)} 23_AŞS,587/91

(19)

itibarıyla tarihlendirilmektedir. Akabinde de müteveffanın hayatta iken sahip olduğu

eşyaları, menkulleri, gayr-ı menkulleri, borçları, alacakları, varsa vasiyetleri

teferruatlı bir şekilde fiyat ve miktarları ile beraber verilmektedir. Son olarak da

müteveffanın varislerinin adları ve her birinin hissesine isabet eden meblağlar yer

almaktadır. .

(20)

BİRİNCİ BÖLÜM

587 NO’LU KARAHİSAR-I SAHİB ŞER’İYYE SİCİLİ’NİN

TRANSKRİPSİYONU

2. VARAK Belge no: 1

Bayram oğlu Ömer Tevfik Bey sarrâfı Serkiz zimmetinde olan 22 guruşunu ahz eylediği işbu mahalle şerh virildi. 5 CA sene 78

Belge no: 2

Bâ’is-i defter-i cemîlü’l-eser oldur ki:

Der-sa‘âdet sâkinelerinden olub iki nefer kız evlâdıyla müsâfereten sâkin olub bu kere memleketleri cânibine azîmet idecek olan Fatma Hatun ve kerîmeleri Hürmüz ve Hüsnâ hatunlar bî-kes ve gâyet de fukara ve muğîru’l-ahvâl olub masârıf-ı râhiyyelerini îfâya ‘adîmetü’l-iktidâr olduklarına binâ’en bu diyâr-ı celîlü’l-i‘tibârın mâ sıdk-ı hayru’n-nâs enfe‘ahüm li’n-nâs olan ashâb-ı mekârim-istînâsının hasbe’l-vüs‘ i‘ânet ve imdâdlarıyla vatanlarına gitmek üzere defter-i tâlibeler olmağın fi’l-hakîka nisâ-i mezkûre bî-kes ve şâyân-ı lütf u merhamet olduğundan bunların hakkında vâkı‘ olan mu‘âvenet ve imdâd Cenâb-ı Rezzâk-ı Âlem Hazretleri ‘indinde makbûl olacağı bî-işbâh olmağla terğîben li’l-hayri Hasbünallhu Te‘âlâ işbu defter-i li’l-hayriyyet-eser tahrîr kılındı. Fî 5 CA sene 79.

3. VARAK Belge no: 3

Bismillâhirrahmânirrahîm

Yâ Rab, kalemim neşr-i hebâdan sakla Levh-i dilimi nakş-ı hevâdan sakla Tevfîkin idüb râh-ı sevâba rehber Şeh-râh-ı şerî‘atde hatâdan sakla

Elhamdü li’llâhi’l-lezî zeyyine’d-dünya bi-şeref-i şerî‘ati’l-garrâ ve fazlü’l-hükkâm ‘alâ sâ’irü’n-nâsi bi-hidmeti’ş-şerî‘ati’ş-şerîfeti’l-hasenâ-i ve’s-salâtü ve’s-selâmü ‘alâ nebiyyihi Muhammed-i hâtemü’l-enbiyâ’ ve ‘alâ âlihi ve ashâbihi’l-fâ’izîn bi-‘ahdillâhi yevmi’l-haşri ve’l-cezâ’. Ammâ ba‘dü ittehazet hâzihi’l-Mecelleti’l-latîfeti li-sebti’s-sükûku’ş-şer‘iyye ve kaydü’l-evâmirü’l-‘aliyye ve’l-vakâyi‘u’l-mer‘iyye mütevekkilen ‘alâ tevfîkatillâhi’l-hâliku’l-beriyye ve ene enfiru ‘ibâdullâhi’l-meliki’l-alâ Nuri Beyzâde es-Seyyid Mehmed Emîn el-müvellî-hilâfeti bi-medîne-i Karahisâr-ı Sâhib ve zâlik fî gurre-i Saferü’l-hayr li-sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf.

(21)

Belge no: 4

İzzet-meâb şerîat-nisâb mevâlî-i fihâmdan Faziletlü Mîr Emîn Efendi kâm-yâb. Ba‘de’t-tahiyyetü’l-vâfiyye inhâ olunur ki ber-vech-i arpalık uhde-i âcizîye ihsân buyurulmuş olan Karahisâr-ı Sâhib kazasının niyâbet-i şer‘iyyesine zât-ı şerîfleri taraf-ı eşref-i hazret-i meşîhat-penâhîden intihâb ve tensîb buyurulmuş olmağla iş bu sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf Saferü’l-hayrı gurresinden bi’n-niyâbe zabt ve icrâ-yı ahkâm-ı şer‘-i ‘âlîye mübâşeret ve i‘tinâ buyurmaları zımnında savb-ı senâverîden tefvîz kılınmağla gurre-i mezkûreden bi’z-zabt ve’t-tasarruf vâkı‘a olan mevtâ-yı ‘askeriyye muhallefâtını dahi tahrîr ve terkîm ve beyne’l-verese bi’l-farîzati’ş-şer‘iyye tevzî‘ u taksîm eyleyüb cadde-i şerîat-ı garrâdan sermû inhirâna (?) meyl ve cevâz göstermeyesiz.

El ‘Asr ‘Arab-zâde Mehmed ‘Âmir meserret-i sâ’ire-i Anadolu.

Belge no: 5

Fazîlet-meâb şerî‘at-nisâb Mevlânâ Mîr Emîn Efendi kâm-yâb

Ba‘de’t-tahiyyetü’l vâfiyye inhâ olunur ki Karahisâr-ı Sâhib kazasına ilhâken Şuhud kazasının umûr-ı ahkâm-ı şer‘iyyesi iş bu sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf Saferü’l-hayrı gurresinden zât-ı hazret-i fetvâ-penâhînin intihâb ve tercîh buyurduklarına ve nezâret-i ‘âmmemize binâ’en tarafımızdan cenâb-ı fezâi’l-meâblarına ihâle ve tefvîz olunmuşdur. Gerekdir ki kaza-i mezkûre gurre-i mezbûreden bi’n-niyâbe mutasarrıf olub beyne’l-ahâlî icrâ-yı ahkâm-ı şer‘-i ‘âlîde sa‘y u gayret vukû‘-yâfte olan muhallefât-ı mevtâ-yı ‘askeriyyenin mûcibi tahrîr olanlarını tahrîr ve terkîm ve beyne’l-verse bi’l-farîzati’ş-şer‘iyye tevzî‘ u taksîmi husûsunda ihtimâm ve dikkat eyleyesiz ve’s-selâm.

El-‘Asr Sâdi-zâde Mehmed Rif‘at el-kadı be-‘asker-i Anadolu.

Belge no: 6

Ba‘de’t-tahiyyetü’l vâfiyye inhâ olunur ki Karahisâr-ı Sâhib kazasına ilhâken İshaklı kazasının umûr-ı ahkâm-ı şer‘iyyesi iş bu sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf Saferü’l-hayrı gurresinden zât-ı hazret-i fetvâ-penâhînin intihâb ve tercîh buyurduklarına ve nezâret-i ‘âmmemize binâ’en tarafımızdan cenâb-ı fezâi’l-meâblarına ihâle ve tefvîz olunmuşdur. Gerekdir ki kaza-i mezkûre gurre-i mezbûreden bi’n-niyâbe mutasarrıf olub beyne’l-ahâlî icrâ-yı ahkâm-ı şer‘-i ‘âlîde sa‘y u gayret vukû‘-yâfte olan muhallefât-ı mevtâ-yı ‘askeriyyenin mûcibi tahrîr olanlarını tahrîr u terkîm ve beyne’l-verse bi’l-farîzati’ş-şer‘iyye tevzî‘ u taksîmi husûsunda ihtimâm ve dikkat eyleyesiz ve’s-selâm.

(22)

Belge no: 7

Ba‘de’t-tahiyyetü’l-vâfiyye inhâ olunur ki Karahisâr-ı Sâhib kazasına ilhâken Sincanlı kazasının umûr-ı ahkâm-ı şer‘iyyesi iş bu sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf Saferü’l-hayrı gurresinden zât-ı hazret-i fetvâ-penâhînin intihâb ve tercîh buyurduklarına ve nezâret-i ‘âmmemize binâ’en tarafımızdan cenâb-ı fezâi’l-meâblarına ihâle ve tefvîz olunmuşdur. Gerekdir ki kaza-i mezkûre gurre-i mezbûreden bi’n-niyâbe mutasarrıf olub beyne’l-ahâlî icrâ-yı ahkâm-ı şer‘-i ‘âlîde sa‘y u gayret vukû‘-yâfte olan muhallefât-ı mevtâ-yı ‘askeriyyenin mûcibi tahrîr olanlarını tahrîr u terkîm ve beyne’l-verse bi’l-farîzati’ş-şer‘iyye tevzî‘ u taksîmi husûsunda ihtimâm ve dikkat eyleyesiz ve’s-selâm.

El-‘Asr Sâdi-zâde Mehmed Rif‘at el-kadı be-‘asker-i Anadolu

Belge no: 8

Ba‘de’t-tahiyyetü’l-vâfiyye inhâ olunur ki Karahisâr-ı Sâhib kazasına ilhâken Nevahî Barçın kazasının umûr-ı ahkâm-ı şer‘iyyesi iş bu sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf Saferü’l-hayrı gurresinden zât-ı hazret-i fetvâ-penâhînin intihâb ve tercîh buyurduklarına ve nezâret-i ‘âmmemize binâ’en tarafımızdan cenâb-ı fezâi’l-meâblarına ihâle ve tefvîz olunmuşdur. Gerekdir ki kaza-i mezkûre gurre-i mezbûreden bi’n-niyâbe mutasarrıf olub beyne’l-ahâlî icrâ-yı ahkâm-ı şer‘-i ‘âlîde sa‘y u gayret vukû‘-yâfte olan muhallefât-ı mevtâ-yı ‘askeriyyenin mûcibi tahrîr olanlarını tahrîr u terkîm ve beyne’l-verse bi’l-farîzati’ş-şer‘iyye tevzî‘ u taksîmi husûsunda ihtimâm ve dikkat eyleyesiz ve’s-selâm.

Belge no: 9

Ba‘de’t-tahiyyetü’l-vâfiyye inhâ olunur ki Karahisâr-ı Sâhib kazasına ilhâken Danişmendli Kebîr kazasının umûr-ı ahkâm-ı şer‘iyyesi iş bu sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf Saferü’l-hayrı gurresinden zât-ı hazret-i fetvâ-penâhînin intihâb ve tercîh buyurduklarına ve nezâret-i ‘âmmemize binâ’en tarafımızdan cenâb-ı fezâi’l-meâblarına ihâle ve tefvîz olunmuşdur. Gerekdir ki kaza-i mezkûre gurre-i mezbûreden bi’n-niyâbe mutasarrıf olub beyne’l-ahâlî icrâ-yı ahkâm-ı şer‘-i ‘âlîde sa‘y u gayret vukû‘-yâfte olan muhallefât-ı mevtâ-yı ‘askeriyyenin mûcibi tahrîr olanlarını tahrîr u terkîm ve beyne’l-verse bi’l-farîzati’ş-şer‘iyye tevzî‘ u taksîmi husûsunda ihtimâm ve dikkat eyleyesiz ve’s-selâm.

(23)

Belge no: 10

Ba‘de’t-tahiyyetü’l-vâfiyye inhâ olunur ki Karahisâr-ı Sâhib kazasına ilhâken Çölâbâd kazasının umûr-ı ahkâm-ı şer‘iyyesi iş bu sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf Saferü’l-hayrı gurresinden zât-ı hazret-i fetvâ-penâhînin intihâb ve tercîh buyurduklarına ve nezâret-i ‘âmmemize binâ’en tarafımızdan cenâb-ı fezâi’l-meâblarına ihâle ve tefvîz olunmuşdur. Gerekdir ki kazâ-i mezkûre gurre-i mezbûreden bi’n-niyâbe mutasarrıf olub beyne’l-ahâlî icrâ-yı ahkâm-ı şer‘-i ‘âlîde sa‘y u gayret vukû‘-yâfte olan muhallefât-ı mevtâ-yı ‘askeriyyenin mûcibi tahrîr olanlarını tahrîr u terkîm ve beyne’l-verse bi’l-farîzati’ş-şer‘iyye tevzî‘ u taksîmi husûsunda ihtimâm ve dikkat eyleyesiz ve’s-selâm.

Belge no: 11

Ba‘de’t-tahiyyetü’l-vâfiyye inhâ olunur ki Karahisâr-ı Sâhib kazasına ilhâken Çay ma‘a Karamık kazasının umûr-ı ahkâm-ı şer‘iyyesi iş bu sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf Saferü’l-hayrı gurresinden zât-ı hazret-i fetvâ-penâhînin intihâb ve tercîh buyurduklarına ve nezâret-i ‘âmmemize binâ’en tarafımızdan cenâb-ı fezâi’l-meâblarına ihâle ve tefvîz olunmuşdur. Gerekdir ki kazâ-i mezkûre gurre-i mezbûreden bi’n-niyâbe mutasarrıf olub beyne’l-ahâlî icrâ-yı ahkâm-ı şer‘-i ‘âlîde sa‘y u gayret vukû‘-yâfte olan muhallefât-ı mevtâ-yı ‘askeriyyenin mûcibi tahrîr olanlarını tahrîr u terkîm ve beyne’l-verse bi’l-farîzati’ş-şer‘iyye tevzî‘ u taksîmi husûsunda ihtimâm ve dikkat eyleyesiz ve’s-selâm.

Belge no: 12

Ba‘de’t-tahiyyetü’l-vâfiyye inhâ olunur ki Karahisâr-ı Sâhib kazasına ilhâken Bolvadin kazasının umûr-ı ahkâm-ı şer‘iyyesi iş bu sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf Saferü’l-hayrı gurresinden zât-ı hazret-i fetvâ-penâhînin intihâb ve tercîh buyurduklarına ve nezâret-i ‘âmmemize binâ’en tarafımızdan cenâb-ı fezâi’l-meâblarına ihâle ve tefvîz olunmuşdur. Gerekdir ki kaza-i mezkûre gurre-i mezbûreden bi’n-niyâbe mutasarrıf olub beyne’l-ahâlî icrâ-yı ahkâm-ı şer‘-i ‘âlîde sa‘y u gayret vukû‘-yâfte olan muhallefât-ı

(24)

mevtâ-yı ‘askeriyyenin mûcibi tahrîr olanlarını tahrîr u terkîm ve beyne’l-verse bi’l-farîzati’ş-şer‘iyye tevzî‘ u taksîmi husûsunda ihtimâm ve dikkat eyleyesiz ve’s-selâm.

Belge no: 13

Ba‘de’t-tahiyyetü’l-vâfiyye inhâ olunur ki Karahisâr-ı Sâhib kazasına ilhâken Barçınlı kazasının umûr-ı ahkâm-ı şer‘iyyesi iş bu sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf Saferü’l-hayrı gurresinden zât-ı hazret-i fetvâ-penâhînin intihâb ve tercîh buyurduklarına ve nezâret-i ‘âmmemize binâ’en tarafımızdan cenâb-ı fezâi’l-meâblarına ihâle ve tefvîz olunmuşdur. Gerekdir ki kazâ-i mezkûre gurre-i mezbûreden bi’n-niyâbe mutasarrıf olub beyne’l-ahâlî icrâ-yı ahkâm-ı şer‘-i ‘âlîde sa‘y u gayret vukû‘-yâfte olan muhallefât-ı mevtâ-yı ‘askeriyyenin mûcibi tahrîr olanlarını tahrîr u terkîm ve beyne’l-verse bi’l-farîzati’ş-şer‘iyye tevzî‘ u taksîmi husûsunda ihtimâm ve dikkat eyleyesiz ve’s-selâm.

Belge no: 14

Karahisâr-ı Sâhib sancağı dâhilinde kâ’in Karamık kazasına tâbi‘ Geneli karyesinde sâkine iken bundan akdem vefât iden Fatıma Hatun ibnete ‘Abdullah bin ‘Abdullah’ın zâhirde vâris-i ma‘rûf ve ma‘rûfesi olmayıb kâffe-i terekesi cânib-i beytü’l-mâl’e ‘âid ve râci‘ olmağla livâ-i merkûmda bu makûle fevt olanların terekesini cânib-i beytü’l-mâl içün zabt-ı taraf-ı saltanat-ı seniyyeden me’mûr buyurulan hâlâ livâ-i mezbûr kâ’im-makâmı izzetlü Mehmed Akil Beyefendi hazretleri tarafından mürsel vekili ‘asâkir-i zabtiyye çavuşânından İsmail Ağa ibn-i ibn el-Hâc Mustafa taleb ve ma‘rifeti ve ma‘rifet-i şer‘le tahrîr ve bi’l müzâyede bey‘ u füruht olunan tereke-i müteveffâ-yı mezbûredir ki ber-vech-i âtî zikr olunur fî gurre-i Saferi’l-hayr sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf.

MÜTEVEFFANIN TEREKESİ ADED GURUŞ

Nühâs tencere 1 adet (3 kıyye) 57

Sağîr tencere 1 14

Köhne yorgan 1 8

Nühâs mertebânî 1 5

Çorba tası 1 14

Köhne dizlik, köhne şilte, çenber 1, 1, 1 17

Bir mikdâr yün iç ma‘a çuval - 18

(25)

4. VARAK

Minha’l-ihrâcât:

TEREKE KAYDI VE TAKSİMİNE DAİR TAHSİL OLUNAN VERGİ VE HARÇLAR

GURUŞ

Dellâliyye ve hammaliyye ve sâire 5

Kaydiyye-i defter-i merkûm 1

Varaka-i merkûme 2

Resm-i emniyye 6,5

Yekûn-ı ihrâcât: 14,5 guruş Sahhu’l-bâkî: 118 guruş

002,5 guruş Resm-i defter 116 guruş Sahhu’l-bâkî

İş bu sahhu’l-bâkî meblağ-ı mezbûr yüz on altı guruş ile derûn-ı ihrâcâtdan gösterilen resm-i emniyye altı buçuk guruş ki cem‘an yirmi iki buçuk guruş müvekkil-i mîr-i mûmâ ileyhe bi’l-emâne ba‘de’l-kabz livâ-i merkûmun vâridât-ı sâiresiyle ma‘an cânib-i hazine-i celîle-i mâliyeye irsâl itmekte bulunduğu işbu mahalle şerh olundu.

Belge no: 15

Medîne-i Karahisâr-ı Sâhib’de Hacı Ali oğlu mahallesinde sâkin iken bundan akdem fevt olan zabtiyye Çolak Abdullah ibn-i Mehmed’in verâseti zevce-i menkûha-i metrûkesi Nefise Hatun ibnetehü Abdullah ile sulbiyye kebîre kızı Emine ve sulbî kebîr oğlu Ahmed’e inhisârı bi’l-ihbâr lede’ş-şer‘il-enver zâhir ve nümâyân oldukdan sonra verese-i mezbûrdan Nefise ve Emine ve Ahmed taleb ve ma‘rifetleriyle ve ma‘rifet-i şer‘le tahrîr ve taksîm olunan tereke-i müteveffâ-yı mezbûrdur ki ber-vech-i âtî zikr olunur. Fi’l-yevmi’s-sâlis ‘aşara min Saferi’l-hayr sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf.

MÜTEVEFFÂNIN TEREKESİ ADED GURUŞ

Müsta‘mel döşek , minder, yasdık, keçe 1, 1, 1, 1 60

Hoşab tası, bakraç tönbeki 1, 2 40

Köhne palas 1 10

Tencere 1 30

Hırdavât-ı menzil - 15

Müsta‘mel çuval 3 20

Mahalle-i mezbûrede kâ’in ma‘lûmu’l-hudûd ve’l-müştemilât bir bâb mülk-i menzilin ber-vech-i tahmîn ve taksîm: 2500 guruş.

(26)

GURUŞ

Ber-mu‘tâd-ı resm-i kısmet 66

Kaydiyye-i defter-i merkûm 3

Varaka-bahâ 2

Yekûnu’l-ihrâcât: 71 guruş

Sahhu’l-bâkî: 2604 guruş (yalnız iki bin altıyüz dört guruşdur.) Li’t-taksîm-i beyne’l-verese:

MÜTEVEFFÂNIN VÂRİSLERİ GURUŞ

Hissetü’z-zevcetü’l-mezbûre 325,5

(Yalnız üç yüz yirmi beş buçuk guruşdur)

Hissetü’l-bintü’l-mezbûre 759,6

(Yalnız yedi yüz elli dokuz buçuk guruşdur)

Hissetü’l-ibnü’l-merkûm 1519

(Yalnız bin beş yüz on dokuz guruşdur)

Ber-vech-i meşrûh sahhu’l-bâkî iki bin altı yüz dört guruşdan verese-i mezbûrûndan zevce-i mezbûre Nefîse Hatun’a üç yüz yirmi beş buçuk guruş hissesini ve bint-i mezbûra yedi yüz elli dokuz buçuk guruş hissesini ve ibn-i merkûma bin beş yüz on dokuz guruş hissesini her biri bi’l-verâse ahz ve istifâ-yı hakk eyledikleri işbu mahalle şerh olundu.

Belge no: 16

Karahisâr-ı Sâhib sancağı dâhilinde kâ’in Nevâhî Barçın kazasına tâbi‘ Bünköşek (ya da Böngüşek) karyesinde sâkin iken bundan akdem vefât iden Bekmezoğlu İsmail bin Hüseyin’in verâseti sulbiye kebîr kızları Fatıma ve Fındık ve Hüsne ve Elif ve Esma ve Melek ve Huri ve sulbî kebîr oğulları Ali ve Mustafa ve Mehmed ve Hüseyin ve ‘asâkir-i nizâmiye-i şâhâne’den olmağla alayıyla bi’l-ma‘iyye diyâr-ı âherde bulunan Hasan’a münhasıra olduğu bi’l-ihbâr lede’ş-şer‘i’l-enver zâhir ve nümâyân olduktan sonra gâ’ib-i mezbûr Hasan’ın hisse-i ırsiyyesini ahz u kabz ve hıfz tarafından vekâlet-i ‘âmme-i mutlaka sahiha-i şer‘iyye ile vekîli olduğu İbrahim Çavuş ibn-i Mehmed ve Arık Hasan oğlu Ali ibn-i Hasan nâm kimesneler şehâdetleriyle sâbit olan li-ebeveyn er karındaşı mezbûr Ali ve sâ’ir verese-i kibâr-ı mezbûrûn taleb ve ma‘rifetleri ve ma‘rifet-i şer‘le tahrîr ve bi’l-müzâyede bey‘ u taksîm olunan tereke-i müteveffâ-yı mezbûrdur ki ber-vech-i âtî zikr olunur. Fi’l-yevmi’l-hâdî ve’l-‘işrîn min Saferi’l-hayr sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf .

(27)

MÜTEVEFFÂNIN ALACAKLARI GURUŞ

Evânî nühâsiye 19 475

Yün memlü minder 3 50

Yorgan 5 120

Köhne palas 3 50

Cedîd palas 1 75

Seccâde 2 40

Kebîr çuval, sağîr çuval 5, 2 180

Heğbe 3 30

İşleme çuval, boz çuval 5, 1 100

Köhne kepenek 2 10

Yasdık 4 40

Köhne çadır 1 150

Urgan 5 25

Araba ma‘a takım 3 240

Hırdavât-ı menzil - 100

Balta, iki kollu (?) 2, 2 50

Kara takım tüfenk 1 80

Çifte tüfenk 1 200 Tabanca çift 1 80 Bıçak 1 20 Köhne abdestlik 1 50 Cebken, anteri 1, 1 20 Def‘a anteri 2 100 Çuka salta 1 20 Köhne aba 1 20 Sim düğme 30 60 Sim para 30 60

Sim bilezik 60 dirhem 180

Sim çapraz 1 200

Burçak değirmeni 1 20

Yün tarağı 1 10

Kara sığır çifti 7 3500

Buzağılı inek 2 re’s 500

Erkek tosun 1 200 Ana koyun 5 300 Ana keçi 11 440 Kuzu 6 180 Kancık merkeb 2 300 Penâir 25 kıyye 50

Esb takımı 1 adet 50

Pabuç 1 çift 10

İşleme peşkir 1 adet 25

Kır tay 1 re’s 800

İkişer yaşında kara sığır düğesi 2 “ 300

(28)

Hüseyin Ağa zimmetinde alacak hakkı olub kabz olunan 120

Zarifoğlu İsmail zimmetinde olub kabz olunan 250

Köçekoğlu Ali zimmetinde olub kabz olunan 30

Molla Ahmed oğlu İsmail zimmetinde olub kabz olunan 750

Kırlı Hasan zimmetinde olub kabz olunan 10

Topal Ömer zimmetinde alacak hakkı olub kabz olunan 10

Merkûmoğlu Mustafa zimmetinde olub kabz olunan 80

Diğer oğlu Mehmed zimmetinde olub kabz olunan 8

Çobanoğlu Ömer zimmetinde olub kabz olunan 19

Topal Ömer zimmetinde hınta ekiminden dolayı kabz olunan 50

Battal Bey zimmetinde hınta-baha kabz olunan 50

Topal Osman zimmetinde olub kabz olunan 20

Kıvrık (ya da Koruk) Oğlu Ali zimmetinde hınta-baha kabz olunan 80

Hınta keyl 80 (fî 70) 5600

Şa‘îr keyl 35 (fi 40) 140

Beyaz gizlik (?) 2 adet 20

Yekûnü’t-tereke: 18247 guruş

MÜTEVEFFÂNIN BORÇLARI GURUŞ

Techîz ve tekfîn 340

Deyn -i müsbet el-Hâc Süleyman Ağa’ya 240 Deyn-i müsbet el-Hâc Yunus Ağa’ya 115

5. VARAK

Deyn-i müsbet bakkal Ömer Ağa’ya ₁₅₀

Deyn-i müsbet Ömer oğlu İsmail Ağa’ya 50 Deyn-i müsbet Celîl oğlu Ali Ağa’ya 50

Deyn-i müsbet Çoban oğlu Ömer 113

Deyn-i müsbet Esîr oğlu Mustafa 80

Deyn-i müsbet İmâm Ahmed Efendi’ye 45

(29)

Deyn-i müsbet Abdurrahman Ağa 250 Deyn-i müsbet el-Hâc Süleyman Ağa’ya 180 Virgü-yi Şâhâneden hisse-i matrûhası 20

Deyn-i müsbet Hacı Mehmed Efendi 54

Deyn-i müsbet el-Hâc Mustafa Ağa’ya 10

Deyn-i müsbet el-Hâc Mustafa 5

Deyn-i müsbet diğer Hacı Mutafa Ağa’ya 20

GURUŞ

Dellâliye-i eşyâ ve hayvânât 332

Kaydiyye-i defterü’l-merkûm 30

Varaka-bahâ 20

Ücret-i hayvânât-ı me’mûrîn 145

Yekûnü’l-ihrâcât: 2311 guruş

Sahhu’l-bâkî: 15936 guruş

00398 Resm-i kısmet (yalnız üçyüz doksansekiz guruşdur)

15538 Sahhu’l-bâkî li’t-taksîm-i beyne’l-verese (yalnız on beş bin beşyüz otuz sekiz guruşdur)

Hissetü’l-bintü’l-mezbûre 914 (Yalnız dokuzyüz on dört guruştur)

Hissetü’l-bintü’l-mezbûre 914 (Yalnız dokuz yüz on dört guruştur)

Hisseti’l-bintü’l-mezbûre 914 (Yalnız dokuz yüz on dört guruştur)

Hissetü’l-bintü’l-mezbûre 914 (Yalnız dokuz yüz on dört guruştur)

(30)

Hissetü’l-ibnü’l-merkûme 1828 (Yalnız bin sekiz yüz yirmi sekiz guruştur)

Ber-vech-i meşrûh sahhu’l-bâkî on beş bin beş yüz otuz sekiz guruşdan verese-i mezbûrdan beyân-ı mezbûrât ile ibnûn-ı mezbûrdan ber-mûceb-i defter-i kassâm hisse-i ırsiyyesini her biri bi’l-verâse ahz ve istifâyı hak idüb ibn-i gâ’ib-i mezbûr Hasan’ın bin sekiz yüz yirmi sekiz guruşu karındaşı vekîli mezbûr Ali zimmetinde olduğu işbu mahalle şerh olundu.

Belge no:17

Medîne-i Karahisâr-ı Sâhib’de Gökçe mahallesinde sakine iken bundan akdem vefat iden Ümmühânî Hatun ibnete Süleyman bin Abdullah’ın verâseti zevc-i metrûku Mehmed Ağa ibn-i Ahmed ile sadriyye sağîre kızı Sa‘îde vâlidesi Emine Hatun ibnete el-Hâc Hüseyin li-ebeveyn er karındaşı Züleyha ve Abdullah’a inhisârı bi’l-ihbâr lede’ş-şer‘il-‘âlî zâhir ve nümâyân oldukdan sonra sağîre-i mezbûrenin babası velîsi olub mahmûdü’l-hâl (?) idüğü ihbâr olunan Mehmed Ağa ve sâ’ir verese-i kibâr-ı mezbûrdan taleb ve ma‘rifetleri ve ma‘rifet-i şer‘le tahrîr ve bi’l-müzâyede bey‘ u taksîm olunan tereke-i müteveffiye-i mezbûredir ki ber-vech-i âtî zikr olunur. Fi’l-yevmi’l-‘işrîn min Saferi’l-hayr sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf.

İşleme çarşab 1 100

Def‘a çarşab 1 50

Sofra peşkiri 1 20

Yaşmak 1 3

İşleme yaka peşkiri 5 25

İşleme uçkur 10 50

İşleme yağlık 6 30

Müsta‘mel altıparmak anteri 1 80

Kısa altıparmak anteri 1 20

(31)

Merinos şalvar 1 20

Uçkur, canfes salta 1, 1 50

Müsta‘mel çevre 1 5

İşleme havlu 3 30

Evânî nühâsiyye 1 kıyye 25

Tahta sandık 1 15

Kavuk örtüsü 1 10

Zevc-i merkûm zimmetinde mehr-i mü’eccel hakkı olub hesâbına mahsûb olunan

125

Zevc-i merkûm zimmetinde alacak hakkı olub kabz olunan 150

Çözme çarşab 1 20

Yorgan, çarşab, yasdık, döşek 1, 2, 1, 1 50

Füruht olunan iki re’s inek semeni 340

Medîne-i mezbûre hâricinde vâki‘ Encek (?) nâm mahallde kâ’in ma‘lûmu’l-hudûd ve’l-müştemilât kürûmî mülk bir evlek mikdârı bağın ber-vech-i tahmîn kıymeti.

500

Minha’l-ihrâcât: MÜTEVEFFÂNIN CENAZE MASRAFLARI VE VASİYETLERİ GURUŞ

Techîz ve tekfîn ve ıskât-ı salât keffârât-ı savm ve yemîn rindavât-ı sâ’ire berâ-yı vasiyyet-i müsbete

250

Su hayrâtına berâ-yı vasiyet-i müsbete 90

GURUŞ Dellâliyye-i eşya

Kaydiyye-i defterü’l-merkûm 3

Varaka-bahâ 2

Yekûnü’l-ihrâcât: 355 guruş (Yalnız üçyüz elli beş guruşdur)

0034 Bir mikdâr resm-i kısmet (yalnız otuz dört guruşdur) 1349 Sahhu’l-bâkî (yalnız bin üç yüz kırk dokuz guruşdur)

(32)

Yalnız üçyüz otuz yedi guruş, on paradır.

Hisse-i ümmü’l-mezbûre 224 (33 para)

Yalnız iki yüz yirmi dört guruş, otuz üç paradır.

Hissetü’l-bintü’s-sağîretü’l-mezbûre 674 (20 para)

Yalnız altı yüz yetmiş dört guruş, yirmi paradır.

Hissetü’l-uhti li-ebeveyni’l-mezbûre 37 (19 para)

Yalnız otuz yedi guruş, on dokuz paradır.

Hissetü’l-uhti li-ebeveyn-i ibni’l-merkûm 74 (38 para)

Yalnız yetmiş dört guruş, otuz sekiz paradır.

Ber-vech-i meşrûh sahhu’l-bâkî bin üç yüz kırk dokuz guruşdan verese-i mezbûrdan zevc-i merkûm kendi hissesiyle ma‘an sağîre-i mezbûrûnun hisse-i ırsiyyesini bi’l-velâye ahz u kabz idüb ve mezbûrûn Emine ve Züleyha ve Abdullah’dan her biri hisse-i ırsiyyesini ahz ve istifâyı hak itdikleri işbu mahalle şerh olundu.

6. VARAK Belge no:18

Fi’l-asl Kütahya ahâlîsinden olub medîne-i Karahisâr-ı Sâhib sancağı dâhilinde kâ’in Karabağı aşîreti müdürlüğünde isdihdâm iken bundan akdem mecrûhen fevt olan Hacı Ahmed Ağa ibn-i Abdullah’ın verâseti zevce-i menkûha-i metrûkesi Şerîfe Hatun ibnetehü Ahmed ile sulbiye sağîre kızı Sa‘îde’ye inhisârı bi’l-ihbâr ‘inde’ş-şer‘i’l-‘âlî zâhir ve nümâyân olduktan sonra sağire-i mezbûrenin tesviyye-i umûruna kıbel-i şer‘den vasî nasb u ta‘yîn olunan vâlidesi zevce-i mezbûre Şerîfe Hatun taleb ve ma‘rifetleri ve ma‘rifet-i şer‘le tahrîr ve taksîm olunan tereke-i müteveffâ-yı mezbûr defteridir ki ber-vech-i âtî zikr olunur. Fi’l-yevmi’l-‘ışrîn min şehr-i Saferi’l-hayr sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf .

Eczalı tüfenk 2 400

Sarı takım tabanca tek 1 50

Kılınç 1 40

Kara takım bıçak 1 5

Palaska 1 10 Köhne kürk 1 50 Beyaz çar 1 5 Nühas fenar 1 10 Çuka başlık 1 10 Palaska 1 10

(33)

Basma saat 1 300 Gözlük 2 5 Akça kisesi 2 1 El yemeni 2 2 Çuka sakav 1 50 Pirinç duble 1 30

Taş çubuk takım 1 3

Enfiye tabakası 1 2

Duhan kesesi 4 10

Beyaz bantol 1 3

Gömlek 1 10

Heybe 2 20

İç donu havlu bohça 1 5

Tesbih ve tarak 2 4 Çakı bıçağı 2 2 Köhne yazma 2 2 Köhne maşlah 1 40 Hırka 1 5 Köhne sakav 1 10 Pantol 1 5 Entari 2 5 Gömlek 1 1 Puşi fes 1 10 Bohça 1 10

Labçin ma‘a kundura 1 10

Sim kebir? 1 3

Esb ma‘a takım 1 400

Altun 1 33

Torgun iğdiç 1 150

Pantol sakav 1 100

Köhne şali setri, pantol 1, 1 15

Çuka kablı kafa kürk 1 250

Köhne aba setri 1 100

(34)

Basma minder, yasdık 3, 1 40

Nûhas kapaklı kuşhane 1 20

Yetmiş senesi Kânûn-i Sânî’nin yirmi ikinci gününde yetmiş yedi senesi Ağustosunun on beşinci gününe kadar bâ-pusula sandık eşilmiş: 2047 guruş

Yekûnu’l-ihrâcât: 4254 guruş (Yalnız dört bin iki yüz elli dört guruşdur) Minha’l-ihrâcât:

MÜTEVEFFÂNIN CENAZE MASRAFLARI İLE TEREKE KAYDI VE TAKSİMİNE DAİR TAHSİL OLUNAN VERGİ VE HARÇLAR

GURUŞ Techiz ve tekfin 112,5 Kaydiyye-i defter 6,5 Resm-i kısmet 103,5 Varaka-bahâ 2 Yekûnu’l-ihrâcât: 224,5 guruş

Sahhu’l-bâkî: 4029,5 guruş (Li’t-taksîm-i beyne’l-verese) MÜTEVEFFÂNIN VÂRİSLERİ GURUŞ

Hisse-i zevce-i mezbûre 503,5( 22 akçe)

Yalnız beş yüz üç buçuk guruş 22 paradır

Hisse-i bintü’s-sağîre-i mezbûre 3525(38 akçe)

Yalnız üç bin beş yüz yirmi beş guruş 38 paradır.

Belge no: 19

Medîne-i Karahisâr-ı Sâhib’de Mollabahşı mahallesinde sâkin iken bundan akdem vefât iden Fatıma Hatun ibnetehü Mehmed’in verâseti sulbiye kebîre kızı Ayşe Hatun ile sulbî kebîr oğulları el-Hâc Hüseyin ve ‘Asâkir-i Hassa-i Şâhâne’den olmağla diyâr-ı âherde bulunan Ali Efendi’ye inhisârı bi’l-ihbâr lede’ş-şer‘il-enver zâhir ve nümâyân oldukdan gâ’ib-i mezbûrun hisse-i ırsiyyesini ahz u kabz ve kendi zuhûruna hıfz kıbel-i şer‘den vasî nasb u ta‘yîn olunan er karındaşı merkûm el-Hâc Hüseyin taleb ve ma‘rifetleriyle ve ma‘rifet-i şer‘le tahrîr olunan tereke-i müteveffâ-yı mezbûrdur ki ber-vech-i âtî zikr olunur. Fi’l-yevmi’l-‘aşara min şehr-i Rebî‘u’l-evvel sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf.

(35)

Döşek, yasdık 1, 1 100

Yorgan 1 100

Köhne kilim 1 25

Kıvrak gömlek 2 30

Çit alt çarşab 2 100

Def‘a çarşab 1 20

Şitar entari 1 50

Şal ma‘a çember 2 10

Çuka salta 1 10

Def‘a şitârî entari 1 70

Hamam takımı 1 20

Yekûnu’t-tereke: 5385 guruş (Yalnız beş bin üç yüz seksen beş guruşdur)

MÜTEVEFFÂNIN CENAZE MASRAFLARI, BORÇLARI İLE TEREKE KAYDI VE TAKSİMİNE DAİR TAHSİL OLUNAN VERGİ VE

HARÇLAR

GURUŞ

Techiz ve tekfin 300

Deyn-i müsbet Hark-ı Kebîr mütevellisi Hacı İbrahim Ağa’ya bâ-şehâdet Keçeci Mehmed ibn-i Halil ve Mehmed Efendi ibn-i Ebubekir

200

Kaydiyye-i defter-i merkûm, varaka-bahâ 10

Dellâliyye 20

Yekûnu’l-ihrâcât: 528 guruş (Yalnız beş yüz yirmi sekiz guruşdur)

0121 Bir mikdar resm-i kısmet (yalnız yüz yirmi bir guruştur) 4736

Hisse-i bint-i mezbûre 947(8 para)

Yalnız dokuz yüz kırk yedi guruş sekiz paradır.

Hisse-i ibn-i merkûm 1894(16 para)

Yalnız bin sekiz yüz doksan dört guruş on altı paradır.

Hisse-i ibn-i gâ’ibü’l-mezbûr 1894 (16 para)

(36)

Ber-vech-i meşrûh sahhu’l-bâkî meblağ-ı merkûm dört bin yedi yüz otuz altı guruşdan verese-i mezbûrûndan bint-i mezbûre Emiş Hatun’a hisse-i ırsiyyesini ahz ve istifâyı hak idüb ibn-i mezbûr el-Hâc Hüseyin kendi hissesiyle ma‘an gâ’ib-i mezbûr Ali Efendi’nin hisse-i ırsiyyesini bi’l-vesâyâ ahz u kabz eylediği işbu mahalle şerh olundu.

Belge no: 20

Medine-i Karahisâr-ı Sâhib’de Çavuşbaşı mahallesinde sâkin iken bundan akdem

vefât iden Merkebci Kazaklı oğlu Hüseyin ibn-i İbrahim’in verâseti zevce-i menkûha-i metrûkesi Hadice Hatun ibnete Hasan ile sulbiye sağîre kızları Emine ve Şerîfe ve sulbî sağîr oğlu İbrahim ve sulbî kebîr oğlu Ahmed’e inhisârı bi’l-ihbâr lede’ş-şer‘i’l-enver zâhir ve nümâyân oldukdan sonra sığâr-ı mezbûrûn Emine ve Şerife ve İbrahim’in tesviyye-i umûrlarına kıbel-i şer‘den vasî nasb u ta‘yîn olunan vâlideleri zevce-i mezbûre Hadice Hatun taleb ve ma‘rifet ve ma‘rifet-i şer‘le tahrîr ve bi’l-müzâyede bey‘ u taksîm olunan tereke-i müteveffâ-yı mezbûrdur ki ber-vech-i âtî zikr olunur. Fi’l-yevmi’l-hâmis ve’l-‘aşara min Saferi’l-hayr sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf.

Evân-i nühâsiye 5 100

Müsta‘mel yorgan, döşek, yasdık 1, 1, 1 40

Erkek merkeb re’s 5 1500

Köhne çuval 4 30

Hırdavat-ı menzil - 50

Sağîr Bekir zimmetinde alacak hakkı olub kabz olunan 138

Mahalle-i mezbûrede ki vâki‘ bir bâb nısf-ı mülk-i menzil ber-vech-i tahmîn kıymeti: 300 guruş

Yekûn: 2171 guruş

Minha’l-ihrâcât: MÜTEVEFFÂNIN BORÇLARI İLE TEREKE KAYDI VE

TAKSİMİNE DAİR TAHSİL OLUNAN VERGİ VE HARÇLAR

GURUŞ

Mehr-i mü’eccel-i zevce-i mezbûre 125

(37)

Kaydiye-i defter-i merkûm 3

Varaka-bahâ 2

Yekûnu’l-ihrâcât: 160 guruş

Sahhu’l-bâki: 2080 guruş

0050 (ber-mikdâr-ı resm-i kısmet) 1960 Sahhu’l-bâkî

Hissetü’z-zevce-i mezbûre 245 (40 akçe)

Hissetü’l-bintü’l-mezbûre 285.5 (40 akçe) Hissetü’l-ibnetü’l-mezbûre 285.5(40akçe) Hissetü’l-ibnü’l-mezbûre 571 (80 akçe) Hissetü’l-ibnü’l-mezbûre 571 ( 80 akçe) 7. VARAK Belge no: 21

Fi’l-asl medîne-i Kütahya’da Dolap Beğ mahallesi ahâlîsinden olub Karahisâr-ı Sâhib sancağı dâhilinde kâ’in Karabağ aşîreti müdürlüğünde istihdâm iken bundan akdem bilâ-sun‘u’l-gayr (?) mecrûhan fevt olan el-Hâc Ahmed Ağa İbn-i Abdullah’ın verâseti zevce-i menkûha-i metrûkesi Şerife Hatun ibnete Ahmed ile sulbiye sağîre kızı Sa‘îde’ye inhisârı bi’l-ihbâr ‘inde’ş-şer‘i’l-enver zâhir ve nümâyân oldukdan sonra sağîre-i mezbûrenin tesfiyye-i umûruna kıbel-i şer‘den vasî nasb u ta‘yîn olunan vâlidesi zevce-i mezbûre Şerîfe Hatun taleb ve ma‘rifetiyle tahrîr ve taksîm olunan tereke-i müteveffâ-yı mezbûrdur ki ber-vech-i âtî zikr olunur. Fi’l-yevmi’l-‘işrîn min Saferi’l-hayr sene semâne ve seb‘în ve mi‘eteyn ve elf.

Eczalı tüfenk 2 400

Sarı takım tüfenk tek 1 50

Kılınç 1 40

(38)

Palaska 1 10 Köhne kürk 1 50 Beyaz çar 1 5 Nühasit fenar 1 10 Çuka başlık 1 10 Def‘a palaska 1 30 Basma saat 1 300 Gözlük 2 5 Akçe kesesi 2 1 El yemenisi 2 2 Çuka sofra 1 50 Pirinç divit 1 30

Taş çubuk takımı 1 3

Enfiye tabakası 1 2 Duhan kesesi 2 10 Beyaz pantol 1 3 Gömlek 1 10 Ceked 2 30 İç donu, havlu 1, 1 5

Doru iğdiç 1 re’s 400

Entari 2 5 Tesbih, tarak 1, 1 4 Çakı bıçağı 2 2 Köhne yazma 2 2 Köhne maşlah 1 40 Hırka 1 5 Köhne sakav 1 100 Pantol 1 5 Def‘a gömlek 1 1 Puşi, tas 1, 1 10 Bohça 1 1

Beyaz ---, Sim Zincir---- 1, 1 3

(39)

Altın 1 33

Torgun barkir 1 150

Def‘a pantol, sakav 1 100

Köhne şal setri, pantol 1, 1 15

Köhne çuka kublı ---- kürk 1 250

Köhne aba setri 1 10

Bez? yorgan 1

Yastık 2 30

Bez minder, yastık 2, 1 40

Nûhas kapaklı kuşine 1 20

Yetmiş yedi senesi Mart ibtidâsından sene-i merkûme Ağustosunun on beşinci gününe kadar beş buçuk mâ halak (?) istihkâkı olan ma‘âşı olub emvâl sanduğından kabz olunan: 1651 guruş

Yekûn: 3257 guruş

Minha’l-ihrâcât: MÜTEVEFFÂNIN CENAZE MASRAFLARI İLE TEREKE KAYDI

VE TAKSİMİNE DAİR TAHSİL OLUNAN VERGİ VE HARÇLAR

GURUŞ

Techîz ve tekfîn 112.5

Dellâliyye-i eşya---- 10

Kaydiyye-i defter-i merkûm 7.5

Varaka-bahâ 2

Resm-i kısmet 103

Hisse-i zevce-i mezbûre 502,5(10para)

(40)

Belge no. 22

Medîne-i Karahisâr-ı Sâhib sancağı dâhilinde kâ’in Çöleâbâd kazası civarında Ebirli (?) Yaylası nâm mahallde mecrûhan fevt olan Karaçaylı aşiret(in)den Gök Habîb oğulları Hasan Gök Veli ibn-i Habîb bin Abdullah’ın zâhirde vâris-i ma‘rûf ve ma‘rûfeleri olmayub kâffe-i terekelerini cânib-i beytü’l-mâle ‘â’id ve râci‘ olmakla livâ-i merkûmda bu makûle fevt olanların terekelerini cânib-i beytü’l-mâl içün kabza taraf-ı saltanat-ı seniyyeden me’mûr buyurulan hâlâ livâ-i merkûm kâ’im-makâmı izzetlü Mehmed ‘Âkil Beyefendi hazretleri tarafından mürsel vekîli Asâkir-i zabtiyye neferâtından Osman Ağa ibn-i Ömer ma‘rifetiyle Çöleâbâd müdîri Salih Ağa tarafından bâ-mazbata vürûd iden mebâliğ defteridir ki ber-vech-i âtî zikr olunur fî gurre min şehr-i Rebî‘u’l-evvel / âhir sene semâne ve seb‘în ve mi’eteyn ve elf.

Memdûhiyye altunu 14 adet (fî 20) 280 guruş

Luca (?) altunu 2 adet (fî 43 guruş, 10 para) 86,5 guruş

Yekûnü’t-tereke: 366,5 guruş

Minha’l-ihrâcât: TEREKE KAYDI VE TAKSİMİNE DAİR TAHSİL OLUNAN VERGİ VE

HARÇLAR GURUŞ Kaydiye-i defterü’l-merkûm 1,5 Varaka-bahâ 2 Resm-i emniyye 18 Yekûnu’l-ihrâcât: 21,5 guruş Sahhu’l-bâkî: 345 008,5 Resm-i kısmet 336,5 Sahhu’l-bâkî

İşbu sahhu’l-bâkî meblağ-ı merkûm üç yüz otuz altı buçuk guruş ile derûn-ı ihrâcâtda gösterilen resm-i emniyye on sekiz guruş ki cem‘an üç yüz elli dört buçuk guruş müvekkil-i mîr-i mûmâ ileyhe bi’l-emâne ba‘de’l-kabz livâ-i merkûmun vâridât-ı sâ’iresiyle ma‘an cânib-i hazine-i celîle-i mâliyeye irsâl itmekde bulunduğu işbu mahalle şerh olundu.

Belge no: 23

Medîne-i Karahisâr-ı Sâhib’e tâbi‘ Sarık (?) karyesinde sâkin iken bundan akdem vefât iden Çakıroğlu İsmail bin Ali bin Mustafa’nın verâseti li-ebeveyn kız karındaşı Fatma