T. C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
GİYİM ENDÜSTRİSİ VE GİYİM SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI GİYİM SANATLARI EĞİTİMİ BİLİM DALI
TÜRKİYE’DE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNDE KULLANILAN
BİLGİSAYAR DESTEKLİ KALIP HAZIRLAMA SİSTEMLERİNDEN
ASSYST, KONSANCAD VE LECTRA SİSTEMLERİNİN
KARŞILAŞTIRILMASI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
DANIŞMAN
YRD.DOÇ. H. SAADET BEDÜK.
HAZIRLAYAN MÜCELLA ÖZKAN
T. C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
GİYİM ENDÜSTRİSİ VE GİYİM SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI GİYİM SANATLARI EĞİTİMİ BİLİM DALI
TÜRKİYE’DE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNDE KULLANILAN
BİLGİSAYAR DESTEKLİ KALIP HAZIRLAMA SİSTEMLERİNDEN
ASSYST, KONSANCAD VE LECTRA SİSTEMLERİNİN
KARŞILAŞTIRILMASI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
DANIŞMAN
YRD.DOÇ. H. SAADET BEDÜK.
HAZIRLAYAN MÜCELLA ÖZKAN
ÖNSÖZ
Hazır Giyimin, üretim ve ihracat yönleriyle Ülkemiz ekonomisi açısından azımsanmayacak ölçüde önem arz ettiği bilinmektedir. Üretim ve İhracatta önemli yer tutan sektörün, varolan gücünü muhafaza etmesi hatta daha ileriye götürerek yeni ufuklara yol alması kaçınılmaz hale gelmiştir. Zira, Serbest Piyasa ekonomilerinde mücadele edilmesi gereken birçok unsurun varlığı yanında; hali hazırda tüm sektörlerde kendisini hissettirdiği gibi bu sektörde de ağırlığını ve potansiyelini ortaya koyan Çin faktörü, gerekli önlemlerin alınmaması halinde bir sorun meydana getirebilecek durumdadır.
Bilgi ve Teknolojisinin hakimiyeti altında bulunulan günümüzde, Bilgisayar destekli tasarım ve üretim sistemleri mevcut sanayi işletmelerinde, hizmet sektöründe ve Eğitim kurumlarında yaygın ve etkin olarak kullanılmaktadır. Bilgisayar destekli tasarım ve üretim sistemleri Tekstil ve Hazır Giyim sektöründe de önemli bir yer tutmakta olup, bu çalışma ile ASSYST, KONSANCAD, LECTRA Sistemleri birbiriyle karşılaştırılarak, avantaj ve dezavantajları ortaya konmaya çalışılmıştır.
Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe kullanılan BDT/BDÜ sistemlerinin araştırılarak geliştirilmesi noktasında her kesim elinden gelen gayreti göstererek sistem açısından ‘Rantable’ olanı ortaya koyabilmelidir. Bütün üretim alanlarında olduğu gibi ‘En Az Maliyet, En Yüksek Verim’ gayesini gerçekleştirme önemsenmelidir.
Yapılan araştırmanın konu seçiminde, araştırmanın yönlendirilmesi ve düzenlenmesi sırasında yardımcı olan Danışmanım Yrd.Doç. H. Saadet BEDÜK’ e , araştırmam esnasında değerleri fikirleri ile yol gösteren Yrd.Doç. Dr. Nurgül KILINÇ ’a teşekkürlerimi sunarım.
Araştırmalarımda yardımını esirgemeyen SERMAN TEKSTİL’ e, KONYA TİCARET ODASI’ na, Öğr. Gör. Figen ÖZEREN’ e Öğr. Görevlisi Gülden ABANOZ’ a, destek ve yardımlarını gördüğüm arkadaşlarıma teşekkür ederim.
Araştırmam boyunca maddi manevi desteğini esirgemeyen değerli eşim Halil ÖZKAN’ a ve kızım ZEHRA’ ya en içten teşekkürlerimi sunarım.
i i
ÖZET
Hazır giyim sektöründe kullanılan Bilgisayar destekli kalıp hazırlama sistemlerinden Assyst, Konsancad ve Lectra sistemlerinin karşılaştırılması araştırmanın amacını oluşturmaktadır.
Bu sistemlerin belirlenmesinde; sistemi öğrenebilme zamanı ,uygulama yapabilme olanakları ve yaygın kullanımları göz önünde bulundurularak mevcut sistemler arasından Assyst, Konsancad ve Lectra sisteminin araştırma için uygun olabileceğine karar verilmiştir. Yapılan araştırma da sistemlerin incelenmesi alfabetik sıra ile tamamlanmıştır(Assyst, Konsancad, Lectra).
Araştırma yapılırken Hazır giyim sektöründe kullanılan Bilgisayar destekli kalıp hazırlama sistemlerinin tamamı araştırmanın evrenini oluştururken tercih edilen sistemler araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırma yapılırken öncelikle Dünya’da ve Türkiye’de Hazır giyim sektörü hakkında bir bilgi taraması yapılmıştır.Her sistem için kaynak taramaları yapılarak sistemler hakkında literatür bilgileri toplanmıştır.
Her üç sisteminde kendi içinde avantaj ve dezavantajları belirlenmeye çalışılmıştır. Bunun yanı sıra her sistem de aynı model ve kumaş eni de aynı belirlenerek örnek bir pastal planı hazırlanmıştır. Pastal planı yerleşimi yapılırken ilk önce kumaş yönü dikkate alınarak daha sora kumaş yönüne dikkat edilmeden bir serim yapılmıştır.Yapılan serimler sonucunda her sistemin ne kadar verimli bir yerleşim yaptığı ve fire oranları belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hazır Giyim , B.D.T./ B.D.Ü., Assyst, Konsancad, Lectra
ii ii
ABSTRACT
It forms the aim of the research that the comparison of Assyst, Konsancad and Lectra systems which are Computer- supported pattern preparation systems used in ready-made clothing sector.
In determination of the systems , it has been decided that among the available Systems, Assyst, Konsancad and Lectra Systems are suitable for the research, analysis of Systems has been completed in alphabetical order (Assyst, Konsancad , Lectra).
While all Computer-supported pattern preparation systems used in ready- made clothing sector constitute the universe of the research prefered Systems Constitute the illustration of the exploration during the research. While
researching, firstly information scanning about ready- made clothing sector in turkey and on the World has been completed. Scanning the sources for each system, literature information Systems has been gained.
Advantages and disaduantages of each of three Systems has been tried to be fixed. In addition to that for each system not only the same model and cloth also the same breadth being fixed, an example laying plan, a lay was made at first concerning the direction of the cloth, then not concerning it. As a result of these lays, it has been fixed that how productive settlement each system made and their loss rate.
Keywords: Read-made clothing , B.D.T./ B.D.Ü. , Assyst, Konsancad, Lectra.
iii iii
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ···i ÖZET···ii ABSTRACT···iii İÇİNDEKİLER···iv TABLOLARLİSTESİ···vii ŞEKİLLER LİSTESİ···viii TANIMLAR LİSTESİ···ix BÖLÜM 1. GİRİŞ 1.1. Dünya da ve Türkiye de Hazır Giyim···1
1.1.1. Dünya da Hazır Giyim···1
1.1.2. Türkiye de Hazır Giyim···1
1.1.3. Türkiye de Hazır Giyimin Tarihsel Gelişimi··· 5
1.1.4. Hazır Giyim Alanında Türkiye’nin Güçlü Ve Zayıf Yönleri, Tehdit Ve Fırsatları···7
1.1.5. Türk Hazır Giyim Sektörü Global Hedefler ve Politikalar(2005-2010)···10
1.1.6. Dünya da ve Türkiye de Hazır Giyim Sanayindeki Teknolojik Gelişmeler···13
1.2. B.D.T./B.D.Ü. Nedir?···19
1.2.1. B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Genel Yapısı···22
1.2.2. B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi···23
1.2.3. Hazır Giyim de B.D.T./ B.D.Ü. In Tarihçesi···25
1.2.4. B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Yararları···27
1.2.5. B.D.T./ B.D.Ü.’in Hazır Giyim de Uygulama Alanları···29
1.2.5.1. B.D.T./ B.D.Ü.’in Uygulama Alanları···29
1.2.6. Hazır Giyim de Mevcut B.D.T./ B.D.Ü. Sistemleri···30
1.2.7. Hazır Giyim de Kullanılan B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Yararları···31
1.2.8. B.D.T. Sistemlerinin Ana Elemanları···33
1.2.8.1. Digitizer···34
1.2.8.2. Workstation···34
iv iv
1.2.8.3. Plotter···35
1.3. Konu İle İlgili Araştırmalar···36
1.4. Problem Cümlesi···37 1.5. Alt Problemler···37 1.6. Araştırmanın Önemi···37 1.7. Sayıltılar···38 1.8. Sınırlılıklar···38 BÖLÜM 2. YÖNTEM 2.1. Araştırmanın Modeli···39 2.2. Evren Ve Örneklem···39 2.3. Verilerin Toplanması···39 2.4. Verilerin Analizi···39 BÖLÜM 3. ARAŞTIRMANIN BULGULARI 3.1. Assyst Sistemi Ve Teknolojik Gelişmeleri···40
3.1.1. Assyst Sisteminin Çalışma Planı Ve Bölümleri···41
3.1.1.1. Temel Kalıp Oluşturma···41
3.1.1.2. Model Uygulama···41
3.1.1.3. Digitten Kalıp Alma···42
3.1.1.4. Kalıpları Kontrol Etme···44
3.1.1.5. Dikiş Payı Verme···46
3.1.1.6. Serileme···47
3.1.1.7. Stil Dosyası Hazırlama···49
3.1.1.8. Pastal Planı Yerleştirme···53
3.1.1.9. Pastal Planı Çizdirme···55
3.2. KonsancadSistemi Ve Teknolojik Gelişmeleri···57
3.2.1. Konsancad Sisteminin Çalışma Planı Ve Bölümleri···58
3.2.1.1. Temel Kalıp Oluşturma···58
3.2.1.2. Model Uygulama···58
3.2.1.3. Digitten Kalıp Alma···58
3.2.1.4. Kalıpları Kontrol Etme···59
v v
3.2.1.5. Dikiş Payı Verme···59
3.2.1.6. Serileme···59
3.2.1.7. Stil Dosyası Hazırlama···60
3.2.1.8. Pastal Planı Yerleştirme···61
3.2.1.9. Pastal Planı Çizdirme···64
3.3. Lectra Sistemi Ve Teknolojik Gelişmeleri···65
3.3.1. Lectra Sisteminin Çalışma Planı Ve Bölümleri···67
3.3.1.1. Temel Kalıp Oluşturma···67
3.3.1.2. Model Uygulama···67
3.3.1.3. Digitten Kalıp Alma···68
3.3.1.4. Kalıpları Kontrol Etme···69
3.3.1.5. Dikiş Payı Verme···69
3.3.1.6. Serileme···70
3.3.1.7. Stil Dosyası Hazırlama···71
3.3.1.8. Pastal Planı Yerleştirme···71
3.3.1.9. Pastal Planı Çizdirme···76
3.4. Assyst, Konsancad., Lectra Sistemlerinin Karşılaştırılması···77
BÖLÜM 4. SONUÇ VE ÖNERİLER 4.1. Sonuç Ve Öneriler···82
KAYNAKÇA
vi vi
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo no Tablo İsmi Sayfa No
1· Assyst, Konsancad., Lectra Programlarının Karşılaştırılması···77
vii vii
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil No Şekil İsmi Sayfa No
1· B.D.T./ B.D.Ü. Sisteminin Bileşenleri···26
2· B.D.T. Sistemlerinin Ana Elemanları···33
3· Lectra Sistemi Çalışma Planı ···67
4· Assyst Pastal Planı Yerleşimi ···53
5· Konsancad Pastal Planı Yerleşimi ···62
6· Lectra Pastal Planı Yerleşimi···72
viii viii
TANIMLAR LİSTESİ
ASORTİ :Kalıpları pastala göndermeden önce hazırlanan dosyadır. B.D.T. : Bilgisayar Destekli Tasarım
B.D.Ü. : Bilgisayar Destekli Üretim
CAD :Computer Aided Desing, Bilgisayar Destekli Tasarım
CAM :Computer Aided Manufacturing, Bilgisayar Destekli İmalat...
DİGİTİZER : Önceden hazırlanan ana kalıpların veya model kalıplarının dışarıdan bilgisayar ortamına aktarılmasını sağlayan cihazdır.
KONFİGRASYON : Sistemin özelliğidir.
OPSİYONEL : Daha çok hareket edebilen ( dönebilen ) kalıplar için kullanılan bir tanımdır. Çok fonksiyonu olan kalıplardır.
PASTAL PLANI : Belirlenen modelin kesimi yapılacak olan kalıplarının yerleşiminin yapılması işlemidir.
PLOTTER : Hazırlanan pastal planlarının kağıda çıktısının alındığı cihazdır. STİL DOSYASI : Kalıpları pastala göndermeden önce hazırlanan dosyadır. WORKSTATİON : Kalıp ile ilgili bütün işlemlerin yapıldığı alandır.
ix ix
BÖLÜM 1. GİRİŞ 1.1. Dünyada Ve Türkiye de Hazır Giyim 1.1.1. Dünyada Hazır Giyim
Hazır giyim sanayii, sağladığı istihdam imkanı, üretim sürecinde yarattığı katma değer ve uluslararası ticaretteki ağırlığı nedeniyle ekonomik kalkınma sürecinde önemli rol oynayan bir sanayii dalı haline gelmiştir. Gelişmiş ülkelerin18. yüzyılda gerçekleştirdikleri sanayileşme sürecine damgasını vuran tekstil ve daha sonra hazır giyim sanayii, günümüzde de gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmalarında benzer bir rol oynarken, yüksek teknoloji sektörlerinin ağırlığına rağmen, gelişmiş pazar ekonomilerinde de yaratılan katma değer sıralamalarında ilk sıralarda yer almaktadır (Şuhubi,2003:10).
Gelişmiş ülkeler Hazır giyim işletmelerinde, yatırım ve üretim maliyetlerini düşürmek ve dolaysıyla dünya ile rekabet edebilmek amacıyla, verimlilikte önemli artışlar sağlamışlardır (Kuşcuoğlu, 2002:12).
Dünya hazır giyim sanayinin dünya ticareti içindeki payı, 2002 yılı itibarıyla %3.2 civarında gerçekleşmiştir. Dünya hazır giyim ticareti, 1990 yılında 106 milyar dolardan, 2002 yılında yıllık ortalama %6 artışla, yaklaşık 201 milyar dolara yükselmiştir.Dünya hazır giyim ihracatında AB, Çin, Hong Kong, Türkiye, Meksika, ABD ve Hindistan ilk sıralarda bulunmaktadır. Çin, AB bir bütün olarak ele alındığında, hazır giyim ihracatında ikinci sırada yer almıştır. AB'yi ülkeler bazında değerlendirdiğimizde, Çin dünyanın en büyük ihracatçısıdır. İşçi ücretlerinin çok düşük olması, önemli devlet desteğinin olması ve girdilerinin büyük kısmını iç pazardan temin edebilmesi, dünya pazarlarında Çin'e büyük rekabet avantajı sağlamaktadır. Öte yandan, Çin ekonomisinin son yıllarda gösterdiği büyüme performansı nedeniyle iç pazarın canlı olması bu sektörü daha da güçlü kılmaktadır(İgeme,2005).
Dünya tekstil ve hazır giyim ticaretine etki eden en önemli olaylardan birisi, Çin'in 11 Aralık 2001 tarihinde DTÖ(Dünya Tekstil Örgütü)' ye 143. üye olarak girmesidir. Çin bu üyelikle, DTÖ 'nün "Tekstil ve Konfeksiyon
Antlaşması"na tabii olmuş ve DTÖ çerçevesindeki tarife indirimlerinden yararlanmaya başlamıştır. Bu antlaşma tekstil ve hazır giyim sektöründe uygulanmakta olan kotaların 2005 yılına kadar kademeli olarak kaldırılmasını gerekli kılmaktadır. Çin'in DTÖ üyeliği, tekstil ve hazır giyim sanayisinin sahip olduğu özelliklerle birlikte düşünüldüğünde, diğer tekstil ve hazır giyim ihracatı yapan ülkelerin tedirginliğine yol açmaktadır. Ancak, 1.5 milyar nüfusluk Çin pazarının da dünyaya açılmak durumunda kalması, beraberinde büyük fırsatları da getirecektir. Çin ABD ve AB ile ikili anlaşmalar yapmıştır. Çin ABD anlaşmasına göre, 2009 yılına kadar olan dönemde, ABD'nin Çin'den tekstil ve hazır giyim ithalatındaki artışın pazarı bozucu etkisi olması durumunda, ABD korunma önlemlerine başvurabilecektir. Bu, Çin'e kota uygulamakta olan tüm ülkeler tarafından başvurulabilecek bir yöntemdir (İgeme, 2005) .
Türkiye ise 2002 yılında, 8 milyar dolarlık hazır giyim ihracatıyla dünyada 4. sırada yer almıştır. 1990 yılında sadece 587 milyon dolarlık hazır giyim ihracatı bulunan Meksika, 2002 yılında 7,75 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmiş ve dünya sıralamasında 5. sırada yer almıştır.Dünya hazır giyim ticaretinde önemli rol oynayan ABD ise 2002 yılındaki 6 milyar dolarlık ihracatıyla 6. sırada yer almıştır( İgeme, 2005).
1.1.2. Türkiye de Hazır Giyim
Türkiye hazır giyim sektörü’nde; dünyanın 6. büyük tedarikçisi,A.B.-15 ’in 2. büyük tedarikçisi konumundadır ( Tgsd, 2002).
Türkiye'nin 2002 yılı hazır giyim üretimi 2,644 trilyon TL tutarında gerçekleşmiştir (1998 fiyatları ile). 2003 yılı tahmini üretim değeri ise 2,808 trilyon TL'dir. Buna göre 2003 yılı hazır giyim üretiminin imalat sanayi üretimi içindeki payı %7.9 civarındadır.
Türkiye'de hazır giyim üretiminde 35,735 firma faaliyet göstermektedir. Hazır giyim sektörü GSMH, istihdam ve ihracat açısından Türkiye'nin en önemli sektörlerinden biridir. Türk hazır giyim sektörü dünyanın 6. büyük ihracatçısı konumundadır. Türkiye'de üretilen hazır giyim ürünlerinin büyük bir kısmını
pamuklu ürünler oluşturmaktadır. Sektör üretiminin yaklaşık %70'i ihraç edilmektedir. Yine, ihraç edilen ürünlerin yaklaşık %80'i pamuklu ürünlerdir. Türk hazır giyim sanayi esnek üretim yapısına sahip olup, değişen moda eğilimlerine kolayca uyum sağlayabilmektedir. (Tgsd, 2002).
Sektörün en büyük sorunları arasında finansman ve enerji maliyetlerinin yüksekliği, markalaşamama ve firmaların sermaye yapılarının güçsüz olması yer almaktadır. Sektörün sahip olduğu başlıca avantajları ise hızlı teslimat, hedef pazarlara olan yakınlık, geniş ürün yelpazesi, tekstil ve terbiye sanayinin gelişmiş olması olarak sıralayabiliriz. Dünyada, özellikle gelişmiş ülkelerde çevre, kalite, sağlık vb. alanlarda yaşanan gelişmelerin bir sonucu olarak bu konularla ilgili çeşitli düzenlemelere ve uygulamalara gidilmektedir. Bugün, hazır giyimde en önemli pazarımız olan AB'de çevre ve sağlıkla ilgili olarak yaşanan gelişmelerin bir sonucu olarak, pek çok ürünün yanı sıra tişörtler için AB çevre etiketi geliştirilmiştir. Firmalarımız da son yıllarda bu gelişmeleri yakından takip etmekte ve çevre etiketlerine artan bir oranda ilgi göstermektedirler. ( Tgsd, 2002).
Son yıllarda, tekstil ve hazır giyim sektöründe kalite unsuruna gösterilen ilgi artmakta, buna bağlı olarak da kalite yönetim sistemlerine uygun faaliyet gösteren firmaların sayısı hızla yükselmektedir( Tgsd, 2002).
Türkiye'de Hazır Giyim Üretimi
2001(trilyon TL) 2002 (trilyon TL) 2003*(trilyon TL) 2001(trilyon TL) 2002 (trilyon TL) 2003*(trilyon TL) 2001(trilyon TL) 2002 (trilyon TL) 2003*(trilyon TL) ÜRETİM 2,515 2,644 2,808
ÜRETİM 2,515 2,644 2,808 ÜRETİM 2,515 2,644 2,808
(*) Tahmini, 1998 fiyatları ile Kaynak : DPT
(İgeme, 2005)
Sektörde yaşanan değişim trendinde ilk önceliği teknoloji, yüksek fabrika-laşma, tasarımcıyla çalışma ve markalaşma oluşturuyor. Avrupa Birliği'ne gir-mesine ramak kalmış olan Türkiye'nin "Avrupa'nın konfeksiyon üretim üssü" olmaktan çıkıp, "Avrupa'ya katma değeri yüksek ürün ve markalı mal satan" ülkeye geçiş te bu değişimin sağılıklı olması çok büyük rol oynayacaktır. Hazır Giyim sektörümüz ürün kalitesi ve üretim teknolojisi itibariyle çağdaş Dünya standartlarındadır. Sektör üretiminin yaklaşık ¾ ünü on yaşından daha genç makine ve teçhizatla gerçekleştirmektedir.İplikten başlayarak üretim kapasitesinde Türkiye’nin Dünya ölçeğinde payı önemli boyutlardadır. Türkiye’de kurulu kapasite iğ sayısı itibariyle Dünya’da altıncı; rotor sayısında ise dördüncü sıradadır. Tekstil Konfeksiyon ve Hazır Giyim Sektörü ülkede yaratılan katma değerin (GSMH) 1/10 unundan fazlasını; ülke ihracatının 1/3 ünden fazlasını gerçekleştirmektedir. İmalat Sanayii alt kesimi içinde tekstil ve hazır giyim sektörünün yarattığı katma değer toplamın 1/6 sı boyutundadır (Şuhubi,2003:10).
Tekstil ve hazır giyim sektörü yüksek ihracat performans ve potansiyeli ile ülkenin dışa açılan penceresidir.
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin yarıştığı bu zorlu pazarda Türkiye sağlam, kalıcı bir yer edinmiştir. Şimdiden teknoloji düzeyi, ürün kalitesi, yetkin yönetim ve yaratıcı pazarlama becerisi, eğitilebilir genç çalışanlar kaynağı ile Dünya da rekabet gücüne sahip olduğumuz ender sektörlerden biri olan tekstil sektörünün, bu konumunu sürdürebilmesi ve geliştirebilmesi için teknolojisini çağın önünde tutabilecek olgunlukta eğitim, araştırma, geliştirme desteğine gereksinim duyacaktır. (Şuhubi,2003:11).
1.1.3. Türkiye’de Hazır Giyim Sanayiinin Tarihsel Gelişimi
“Hazır giyim istatik verilerden yararlanılarak bulunan ortalama ölçüler esas alınarak seri halde üretilen ve alıcının ölçülerine göre satılan giyim eşyasının tümünü kapsamaktadır.”Fransız Bartholeme Thimmonier tarafından dikiş makinesinin icadıyla, giysi dikimi el işi olmaktan kurtarılmış, daha süratli ve rasyonel olarak bir makine yardımıyla gerçekleştirme çabalarına başlangıç olmuştur.Daha sonra Elias Howe tarafından 2 iplikli, 1 iğneli ve 1 mekikli Lock-Stitch makinesiyle bu alanda sanayileşme yönünde bir adım atılmıştır. (Sezer, v.d., 2003:2)
Bundan sonraki gelişmeler, Amerikalılar tarafından gerçekleştirilen, ilik açma makinesi, düğme dikme makinesi ve ütüleme işlemini kolaylaştıran ütülerin icadı, giyim sanayiinin daha rasyonel çalışmasına yol açmıştır (Sezer, v.d., 2003:3)
Ülkemizde imalat sanayinin gerek toplam üretim değeri, istihdam payı ve gerekse dış ticaret içindeki payı açısından önemli ağırlığa sahip bir alt sanayi grubu olan tekstil sanayi, Cumhuriyetin ilk kuruluş yıllarından itibaren gelişerek bugün ülke ekonomisi için lokomotif sektör konumuna gelerek dünyada üretim, kapasite, ihracat kalite vb. açısından ilk sıralarda yer almaktadır.
Ülkemizde ilk kurulan sanayi dallarında biri olan dokuma ve giyim sanayi planlı dönemde hızla gelişmiş ve özellikle dördüncü planlı dönemi sonlarında büyük bir satım olanaklarına kavuşmuştur. 1960’lı yıllarda başta Avrupa olmak üzere dünyayı saran işçi eylemleri ve 1970’lerin başında petrol bunalımı nedeniyle özellikle tekstil ve hazır giyim sektöründe fason üretime geçilmesine neden olmuştur.
Tekstil ve hazır giyim ihracatının patlama yaptığı 90’ların başında küçük atölye sayısının da %20’lere varan bir artış gösterdiği göz önüne alınırsa, fason üretime bağlı bir “küçük işyeri” artışından söz etmek mümkün görünüyor. Buna karşılık yapılan küçük hareketler, küçük işletmenlerin ortalama % 40’nın aynı
zamanda fason üretimde yaptığını gösteriyor. Bu oran tekstil ve hazır giyim sektöründe %50 ile en yüksek noktaya ulaşıyor.
1980’li yılların en başlarından itibaren ihracata dayalı bir sanayileşme modelini benimseyen Türkiye’de, körfez krizi özellikle ihracata bağımlı sektörleri derinden etkilemiştir. Şimdi de gümrük birliği hazırlıklarının yapıldığı bu dönemde, uluslar arası alanda rekabet edebilmek için iş gücü maliyeti mümkün olduğunca aşağıya çekilmek istenmektedir. Bu da firmaları bir yandan yeni üretim organizasyonları ararken diğer yandan da işçileri daha aşağı çekmeye ve böylece hiç olmazsa ucuz maliyetle rekabet gücü yakalamaya olanak veren fason üretim modeline itmektedir. ( Çivitci, 2003:189,).
1980’li yıllardan önce çok cüzi düzeylerde kendi gayretleri ile ihracat yapmaya çalışan Türk Tekstilcileri 1980’den sonra ekonomik politikaların ihracat odaklı olarak oluşturulmaya başlaması ile birlikte dünya ihracatı içinde hatırı sayılır bir konuma ulaşmaya başlamışlardır. Türkiye 1980 yılında dünya ihracatçı ülkeleri arasında yapılan sıralamada 33. Sırada iken bugün itibari ile en büyük 10 ülke arasına girmiş bulunmaktadır. Hazır giyim sanayinin yıllar bazında ihracatının gelişerek artmasının yanında ihracatının niteliğinde de büyük değişiklikler olmuştur. 1980 öncesi dönemde daha çok hammadde veya katma değeri düşük işlenmiş ürün ihracat eden hazır giyim sanayi bu gün katma değeri yüksek ve tüketici tercihlerine uygun kalitede mal üretir ve satan hale gelmiştir.
Kısacası Türk hazır giyim sanayi geleneksel metotlarla üretimden teknoloji yoğun üretime, katma değeri düşük mallarda katma değeri yüksek kaliteli mallara yönelmiştir.Türk hazır giyim sektörü yapı gereği dinamik bir sektördür. Dış satım olanakları oldukça yüksektir, yüksek bir yatırım finansmanı gerektirmez, ürün tipi ve üretim şekli kolaylıkla değiştirilip, Pazar koşullarıyla uyum sağlayabilme gibi avantajı bulunmaktadır. Hazır giyim tüm ham ve yardımcı maddelerin bir modelde bir araya gelerek anlam kazandığı son üretim zinciridir. Bu aşamadan sonra artık mal müşterinin kullanımına sunulmaktadır( Çivitci, 2003:190).
1.1.4. Hazır Giyim Alanında Türkiye’nin Güçlü Ve Zayıf Yönleri, Tehdit Ve Fırsatları
Güçlü Yönleri
• Uluslar arası rekabet deneyimi
• Hammadde ve malzeme zenginliği
• Kişisel talebe yönelik küçük ölçekli işlere yatkınlık
• Ürün ve süreç çeşitliliğindeki zenginlik
• Lojistik, ulaşım, iletişim konularında altyapı yeterliliği
• Esnek ve hızlı üretim, hızlı karar verebilme yeteneği
• Teknolojiye ve modaya uyum becerisi
• Toplam üretimin ¾’ünün on yaşından genç makine parkıyla gerçekleştiriliyor olması
• Genç ve eğitilebilir nüfus
• Gelişmiş ülkelere göre genç nüfusun yarattığı rekabetçi işgücü maliyetleri,
• Yetişmiş işgücü ve girişimci ruh
Zayıf Yönleri
• Özkaynak yetersizliği, risk sermayesi noksanlığı, işletme sermayesi ve nakit akışı
• Global perakende pazarlarında bulunamama, dağıtım kanallarını yönlendirme becerisindeki eksiklik
• Marka yaratılamaması
• Esnek üretime uymayan katı iş mevzuatı
• Tekstil ve konfeksiyon sanayileri arasında gerekli sinerjinin bulunmayışı
• Ar-Ge eksikliği üniversite sanayi ve meslek kuruluşları arasındaki diyalogun zayıflığı,
• Sektörel bilgilendirici ve yönlendirici strateji ve politika eksikliği
• Kalite, kontrol, süreç otomasyonu ve sanal üretim teknolojilerinin yeterli düzeyde gelişmemiş olması
• Ülke içi ve dışı benchmarking alışkanlıklarının olmaması
• Sektörle ilgili özel bilişim teknolojilerinin olmaması
• Çağdaş bir eğitim sisteminin bulunmayışı, her yaşta eğitim seferberliğinin olmaması (Şuhubi,2003:13).
Fırsatları
• Yüksek satın alma paritesine dayalı düşük maliyetli emek ve yönetim giderleri
• Hedef pazarlardaki pazar payımızın düşüklüğü.
• Yeni pazarlar,2005'den sonra korumacı engellerin ortadan kalkıyor olması.
• Yükselme sürecine hazırlanan ekonomik konjonktür.
• Gelişen turizm ve tekstil sektörü işbirliği.
• Ülkenin genç nüfus gücü.
Tehditleri
• Kaynak yetersizliği, kıt, pahalı kısa vadeli ve riskli finansman.
• Ülke imajının yetersizliği.
• Mevcut ve/veya potansiyel bölgesel entegrasyonlar ve ikili antlaşmalar.
• Ulaşım maliyetlerindeki düşüşler, pazara yakınlık avantajının yitirilmesi.
• Uluslararası serbest rekabet kurum ve kurallarının gelişmemiş olması.
• Siyasi bakımdan istikrarsız bir bölge içinde yer alıyor olmak.
• İhracat ve ilgili mevzuatta tutarsızlık,devamsızlık(Şuhubi,2003:14).
1.1.5. Türk Hazır Giyim Sektörü Global Hedefler Ve Politikalar (2005-2010)
Türk hazır giyim sektörü için belirlenen 2005 ve 2010 yılı ihracat hedeflerine ulaşmak için; üretim ve pazarlama stratejileri yenilenmektedir.
Üretim Stratejileri
• Fason üretimin payının azaltılmak
• Fason üretim içinde basit/standart ürünlerin payını en aza çekmek
• Fason üretim içinde orta üst sınıf ürünlerin payını azamiye çıkarmak
• Orta üst sınıf moda içeren ürünleri Türk global markaları ile satmak ve bu ürün grubu ile ihracatın yarısını gerçekleştirmek (2010 hedefi)
• Orta sınıf moda içeren ürünleri Türk bölgesel markaları ile satmak.
• Fonksiyonel ürünlerde başlangıç olarak niş alanlarını seçmek, üretim ve ihracatta yer almak.
Pazarlama Stratejileri
• Daralan üretim marjları karşısında genişleyen pazarlama marjlarını kullanmak
• Ürün kalitesine uygun fiyat ile satış yapmak
• Pasif pazarlamadan, aktif pazarlamaya geçişi sağlamak, bunun için;
• Önce üret sonra sat yaklaşımından, önce pazarla sonra üret sürecine geçmek
• Bölgesel ve global markalar ile pazarlama ve satış yapmak
• Yurtdışında kendi pazarlama ve dağıtım kanallarını kurmak.
Üretim Politikaları
• İhracat hedefleri ile uyumlu olarak üretim kapasitesinin arttırılması
• Üretimde orta üst sınıf moda marka içeren ürün ağırlıklı ürün gamında değişim yapılması
• Üretim girdileri; pamuk, iplik, kumaş ve tekstil terbiye alt sektörlerinde kalite artışı sağlanması
• Üretimde esnek üretim yapısına geçilmesi
• Üretimde entegrasyonun artırılması
• Global rekabetçi ölçek büyüklüklerine ulaşılması, ölçek sahibi ve ölçek dışı firmalar arası işbirlikleri
• Fason yapı ile ilişkilerde işbirlikleri ve kalite artışı
• Üretim maliyetlerinde işçilik, enerji, finansman, işletme giderleri, vergi maliyetlerinde iyileştirmeler
• Üretim içerikli hazır giyim sektöründe özgün 3 proje;
• Rekabet avantajı kazanmaya dönük hazır giyim sektöründe yeniden yerleşim
• “Made in Turkey” ve “Turquality” etiketleri ile ihracat
• Hazır giyim sanayi kümelerinin kurulması
Pazarlama Politikaları
• İkili ve çok taraflı ticaret politikalarının etkinleştirilmesi; AB, ABD, Japonya ve diğer ülke pazarlarına ihracatta ticaret avantajları yaratacak anlaşmalar yapılması
• Pazarlara ihraç edilen ürün gamının değiştirilmesi; global ve bölgesel markalı, orta üst sınıf, moda marka içeren ürünlerin ağırlığı,
• Global pazarlarda pazarlama ve dağıtım kanallarının etkinleştirilmesi,
• E- ticaret alt yapısının kurulması,
• Aktif pazarlamada yurtdışında yeni örgütlenme modellerine geçilmesi,
• Hazır giyim sektöründe nitelik değişimi ve gelişimi için politikalar;
• Ar-ge alt yapısının kurulması ve teknolojide yenilikçilik,
• Sürekli ve etkin eğitim ile insan kaynakları kalitesinin arttırılması,
• Markalaşma sürecine geçiş (Tgsd, 2004).
1.1.6. Dünya da Ve Türkiye de Hazır Giyim Sektöründeki Teknolojik Gelişmeler
Teknolojik gelişme; cihazların verimli bir biçimde kullanılmalarını, ayrıca belirli bir teknik ve ekonomik kârlılığın gerçekleştirilmesini, işletmelerin büyümesini, bir dizi karmaşık işlemin ve gittikçe çoğalan bir enerjinin kullanılmasını sağlayan tüm yeni gelişmeler diye tanımlanabilir” (Ülgen, 1993:135).
Teknolojik gelişme, yaşantımızın her alanına girmiş bulunmaktadır. Dünya globalleşirken bilimin ışığında büyük bir teknolojik patlama yaşanmaktadır.(Yaylagül, 1995:1).
Teknolojik gelişme, bir yandan sanayinin çeşitli alanlarında kullanılan üretim, donanım ve yöntemleri, diğer yandan belli bir teknik alanda, bilimsel ilkelere dayanan tutarlı bilgi ve uygulamaların tamamını içermektedir. (Sözen, 1995:19).
Bilginin insanlığın hizmetine verilebilecek bir mal ya da hizmet haline getirilmesine ilişkin çalışmaların tamamını içeren teknolojik gelişmenin kapsamı çok geniştir. Çünkü insanlık dünya üzerinde bulunan her şeyden yararlanmaya çalışmaktadır. Dolayısı ile herhangi bir konuda üretilen her bilgi, sonuçta herhangi bir şekilde insanlığın hizmetine sunulmaktadır.Bu bakımdan teknolojik gelişme oldukça geniş bir alanı kapsamaktadır.
Genel bir terim olan ve insanın bulunduğu her yerde mutlaka bulunan teknoloji, çoğunlukla çözüm bulduğu alanla ilgili olarak isimlendirilmektedir. Beslenme teknolojisi, giyim teknolojisi, barınma teknolojisi, bilgisayar teknolojisi gibi. Bazı durumlarda da o çok sınırlı alanla ilgili olan uygulamalar, o konunun teknolojisi olarak belirtilmektedir. Örneğin, ekmek teknolojisi, hamur teknolojisi, iplik teknolojisi gibi (Karahan,2001:3).
Teknoloji insan yaşamının bütün evrelerini kapsamaktadır. Bir insanın yaşamının bütün evrelerinde yararlandığı her türlü mal ve hizmet mutlaka bir teknoloji ürünüdür. Bu nedenle teknoloji yasamın kendisidir. Kapsamı, insan
yaşamı ile sınırlıdır. Ya da bir başka anlatımda "teknolojinin kapsamı insan yaşamı ile ilgili faaliyetlerin bütünüdür" (Kırlıdökme, 1993:46).
Hazır giyim sanayi işletmeleri ve üretime yönelik hizmet veren bütün sektörlerde teknolojik gelişme, mevcut üretim metotlarının geliştirilmesi, örgütün teçhizat ve yeni mamul faaliyetlerinde tasarruf sağlanması gibi işletmelerin ihtiyaç ve sorunlarını dikkate alan her çeşit gelişmeleri kapsamaktadır(Muratoğlu, 1997:314).
1940 ve 1950’ li yıllarda;
Türkiye de o yıllarda, bugünkü giyim sanayicisinin karşıladığı giyim ihtiyacını, el emeğinin ucuzluğundan terziler karşılamakta idi.
1950 ve 1960’ lı yıllarda;
Türkiye’de biraz daha değişik bir durum almış küçük atelyeler oluşmaya başlamıştır. Bunlar başlangıçta ister takım elbise ister gömlek diken terziler olsun iş olmayan dönemlerde ellerindeki kalfa ve çırakları boş tutmamak için müşterilerin zevkini ve ölçülerini bildiklerinden kumaşlarını alıp olası tercihler doğrultusunda takım elbise veya gömlek dikip yaptıklarını askılı dolaplara hazırlayıp asmakta idiler.Gelen müşteri prova olayının zaman alacağını düşünerek zevklerine bedenlerine uygun olan bu elbiselerden almayı tercih etmekte idi.
Terzinin 1950 ve1960 sonlarına doğru mevcut teknik malzemeleri ise; zengin terzi atelyelerinde 1 yuvarlak bıçaklı elektrik motorlu kesim makası, 1 yağlı motorlu düz makine ve sürfile, ilik düğme dikmek için zigzag makinesi bulunmaktaydı. İmalat ise hazır takım elbise dikimi yönünde gelişme göstermekte idi (6. Beş Yıllık Kalkınma Planı:20).
Hazır giyim sanayi ortaya çıkışından bu yana gerek kullanıcı ile doğrudan ilişkide bulunması gerekse katma değeri en yüksek üretim kademesi olmasından, gelişmeleri hep hızla gerçekleştirilmiş,modern teknolojinin tekstil alanındaki temel uygulama alanlarından biri olmuştur.
Özellikle 1970’li yıllardan sonra büyük bir ilerleme kazanmaya başlayan bu gelişmeler,bilgisayar teknolojisindeki gelişmelere paralele olarak ilerlemiştir(Kırlıdökme, 1993:46).
1960 ve1970 yılları içinde Hazır Giyim Sanayi daha ileri adımlar atmış, küçük atelyeler oluşmuş ve bununla beraber 50-100 kişilik sayıları çok az olan konfeksiyon fabrikaları kurulmaya başlanmıştır.
1977-1980 yılları arasında Türkiye’nin bir döviz dar boğazı içinde olduğundan fazla ithalat yapılamamış ve çoğunlukla mevcut makinelerle idare edilmiştir(6. Beş Yıllık Kalkınma Planı:20).
Hazır Giyim üretiminde dikiş makinesinin icat edildiği 19. yüzyıldan 1970’ lere kadar teknolojik açıdan kayda değer önemli bir ilerleme pek görülmemiştir.
Bu yıllardan sonra, hazır giyim, sanayi dalında hem makine parkı hem de fabrika örgütlenme biçimi yönünden önemli yenilikler olmuştur. Bunun temel nedeni ise; sanayileşmiş ülkelerin yüksek işçi ücretlerinden kaynaklanan maliyet artışlarını giderebilmek için söz konusu sanayi dalını emek yoğun bir faaliyet olmaktan çıkararak, sermaye yoğun bir üretim dalı haline getirme çabaları olmuştur.
1970’ler den sonra hazır giyim sanayinde uygulanmasına geçilen başlıca teknolojik gelişmeler;
• Kesim zamanını azaltan, kesim kalitesini yükselten ve malzeme kaybını azaltan lazer ışınlı kesim makineleri ve nümerik kontrollü kesim araçları.
• Dikim hızını yükselten ve dikiş kalitesini artıran otomatik teğel ve profil dikim makineleri ve nümerik kontrollü dikiş makineleri.
• Satış analizleri ve tahminlerinde, envanter kontrolünde ve iş akımının yöneltilmesinde kullanılan elektronik bilgisayarlar. Bilgisayarlar üretim süresinde nümerik kontrol teçhizatı ile birlikte de kullanılabilmektedir.
• Japonya gibi gelişmiş ülkeler, hazır giyim üretiminde artık robotları da kullanmaktadırlar(Özenç:1).
Fabrikasyon üretim yapan işletmelerin sayısı 1970’ li yıllarda hazır giyim talebi ile birlikte artma eğilim içine girmiştir. Bunlar büyük kentler ve özellikle İstanbul çevresinde yoğunlaşmıştır. Başlangıçta yalnız gömlek ve pardesü üreten hazır giyim fabrikalarının ürün türleri de artmıştır. Bu tür firmaların önemli bir bölümü, ihracata yönelik olarak kurulmuştur. Ancak ihracat konusunda zorluklar ile karşılaşınca, iç pazara yönelen bu firmaların kapasite kullanım oranları azalmıştır. Dünyadaki genel eğilimine paralel olarak büyük boyutlu hazır giyim kuruluşlarının dış firmalar için fason üretimde bulundukları da görülmektedir(Özenç:4).
Hazır giyim sanayinin teknolojik gelişmesini etkileyen en önemli sorun ağır rekabet koşulları altında makine olanaklarının yenilenmesi veya ileri teknoloji ürünü yeni yatırımların sektörün kendi imkanları dahilinde finanse edebilmesi sorunu olmuştur ( Özdamar,1995: 14).
Teknolojik gelişmeler, bireylerin yaşam ve düşünce biçimini değer yargılarını değiştirmek suretiyle bireyleri ve toplumu etkilemekle birlikte; devlet endüstri ilişkilerinde ve işletmelerde yapısal değişikliklere de neden olmaktadır. İleri teknoloji kullanımıyla yaratılan maliyet, hızlı ürün geliştirme ve piyasaya sunma, zamanında teslim, kalite ve esneklik avantajları, işletmeleri ileri teknoloji kullanımına özendiren hatta zorlayan nedenler olarak görülmektedir(Eray,2000:51).
Teknolojik gelişmeler işletmelerde strateji geliştirmenin teknoloji odaklı olmasını zorunlu hale getirmiştir. Bu teknolojiyi kullanmanın işletmelere en önemli katkısı rekabet güçlerini artırmalarıdır. Bu, uygulanan teknolojinin özel niteliklerine ve firmanın içinde bulunduğu koşullara göre farklı şekillerde gerçekleşebilir. Örneğin B.D.T. yeni ürünlerin kalitesinin artırılmasını ve üretim zamanlarının kısaltılmasını sağlamaktadır ( Tekin, v.d., 2000: 23,46)
Gelişen teknoloji, hazır giyim endüstrisinde de yerini almaktadır. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte bilgisayar desteği ile kalıp elde etmek mümkün hale gelmiştir. Günümüzde hazır giyim işletmelerinde, yerine getirdikleri işlevler açısından aynı fakat kullanım şekilleri ve yan donanımları açısından farklı bilgisayar teknikleri kullanılmaktadır (Pamuk, 2002:58).
Hazır Giyim alanında kullanılan B.D.T./ B.D.Ü. 3D Body Scanner’ ların ölçtüğü değerlerin ve ( Cyberware, SymB.D.T. ) gibi verilerin nakliye edilmesini destekliyor veya CAESAR’ ın ( Sivil Amerikan ve Avrupa Yüzey Antropometri Kaynak Projesi ) alternatif olarak uygulanmasına izin veriyor. 3D Body Scanner ile kullanıcılar, giysilerin sanal olarak denemelerini gerçekleştiriyorlar. Üretim kalıbı ve işaretleyicinin etkili olması sağlanıyor. Ölçüm sırasındaki maliyet daha aza indirilmiş olmaktadır ( Konfeksiyon Teknik, 2000: 69).
Teknolojik gelişmeleri yakından takip eden firmalar, 2 boyutlu B.D.T. sistemlerinden daha çok 3 boyutlu B.D.T. sistemlerini ve otomatik ölçüm cihazları (Body Scanner) ile bağlantı kurarak kişinin isteklerine ve ölçülerine uygun ısmarlama giysi (Made to Measure) üreten yazılım sistemlerini kullanmaktadırlar.
Bu son dönem gelişmelerin ulaştıkları aşama, bilgisayar destekli tasarım ve imalatın (B.D.T. ve B.D.Ü.) koordinasyonu sağlanarak birbirine eklenmesi ve bilgisayar destekli üretim planlama ve materyal yönetim sistemlerini tarafından denetlenmesi ile ortaya çıkan bilgisayarlı imalat sistemleridir (CIM). Bu sistemlerin sonuçta “işçisiz fabrika”ya ya da “geleceğin fabrikasına“ doğru çevrileceği düşünülmektedir ( Özoğlu, Burçak,2003: 20).
Yeni giysi modellerinin gündeme gelmesiyle bilgisayarın tasarım olanaklarından yararlanılması gelişen teknolojinin en önemli sonuçlarından biridir. Bilgisayar ekranında tasarımların kalıp haline getirilmesi, pastal planının en az fireyi verecek şekilde yerleştirilmesi ve takibindeki diğer işlemlerin yapılması teknoloji açısından çok az zaman almaktadır(Alpay,1989: 27).
Genellikle emek yoğun bir tekstil süreci olan hazır giyimde son yıllarda büyük aşamalar kaydedilmekle birlikte işlemleri kolaylaştırıcı, basitleştirici ve birim maliyetleri düşürücü teknikler geliştirilmektedir( Pazarcık, v.d., 1984: 55).
1.2. B.D.T./ B.D.Ü. Nedir?
Bir tasarımın oluşturulması, düzeltilmesi, iyileştirilmesi, çözümlenmesi, yenilenmesi, geliştirilmesi ve sunulması için bilgisayar olanaklarının kullanılmasıdır(Bolulu, 1999: 36 ).
Bilgisayar sistemlerinin imalatta ,primitifler kullanılarak nesneler yaratma, tanımlama, analiz ve tasarımın optimizasyonu gibi işlerde kullanılması B.D.T.olarak adlandırılır. Bu sistemler yazılım ve donanım kısımlarından oluşur. B.D.Ü., bilgisayar sistemlerinin planlama, yönetme ve bir imalat işleminin kontrolünün direk veya dolaylı bilgisayar ara yüzeyi kullanılarak yapılması gibi işlemler için imalatta kullanılmaktadır(Yağmur, 2004: 1).
B.D.T./ B.D.Ü. sistemleri imalatta, tasarım, analiz, işlem planlama, parça programlama, program doğrulama, parça işleme, ve muayene gibi fonksiyonları etkin ve doğru bir şekilde yerine getirebilmektedir.
Bilgisayar Destekli Tasarım ( Computer Aided Desing- B.D.T.)
Bilgisayar Destekli Üretim ( Computer Aided Manufactring –B.D.Ü. )
Kısaca tasarım ve üretim işlemlerinde bilgisayarın kullanılması olarak tanımlanmaktadır.
B.D.T./ B.D.Ü. sistemleri, gelişimin ilk başlarında Bilgisayar Destekli Tasarım ve Bilgisayar Destekli Üretim olmak üzere ayrı disiplinler olarak geliştirilmişlerdir. Günümüzde ise bu disiplinler, tümleşik bir sistem oluşturacak biçimde birleştirilmişlerdir ve tasarımdan üretime tüm ürün süreçleri tek bir sistem üzerinde yapılmaya başlanmıştır( Çelikliay, 1999: 2 ).
B.D.T. yalnızca bir çizim aracı değildir. Ne zamanki tasarımcı çizim sürecinde kazandıklarını, tasarımını geliştirmek için yararlı girdilere çevirebilir ve bilgisayarın veri biriktirme/sıralama, hesaplama, programlanabilme, görselleştirme yeteneklerinden yeterince yararlanabilir, işte o zaman bilgisayar ortamında çalışmak onun için gerçek anlamda verimli olacaktır. Tasarım bittiği zaman nasıl bir ürün ortaya çıkacağını, belki de ürünün nasıl çalışacağını önceden
görüp ona göre tasarımını geliştirebilen kişi B.D.T.’dan yararlanabilmektedir (Anonim,2005).
B.D.T. öncelikle bir süreçtir. Bu süreç yalnızca kişilerin eylemleri üzerinde değil, tasarım kuruluşlarının yeniden yapılandırılması açısından da ciddiyetle üzerinde durulması gereken bir konudur.
Portland State University (ABD) B.D.T. danışmanı Tuğrul Daim’e göre: “Firma içinde B.D.T. organizasyonu, B.D.T. teknolojisinin başarıya ulaşabilmesi için çok önemlidir. B.D.T. sistemine parti parti geçmek, alışma döneminin daha az hırçın geçmesini sağlayacaktır. Örneğin teknik çizim bölümünde B.D.T.’e geçiş varsa, resim masaları hemen kaldırılmamalıdır. B.D.T. ilk önce kendi başına bir bölüm olmalı, daha sonra mühendislik, üretim ve teknik çizim gibi bölümlere entegre olmalıdır. Unutulmamalıdır ki, B.D.T. yalnızca çizim amaçlı bir teknoloji değildir.”
Tuğrul Daim aynı makalesinde B.D.T. in insani yönleri nede kısa ve öz olarak değiniyor: “B.D.T. teknolojisinin edinilmesinde unutulmaması gereken en önemli unsur insandır, çünkü onu kullanacak olan insandır. B.D.T.’İ kullanacak olanların yada B.D.T. eğitimi alacak olanların seçiminde kullanılan çeşitli yöntemler vardır. Bir yaklaşım deneyimli mühendislerin tercih edilmesini savunurken, bir diğer yaklaşım genç ve motivasyonu yüksek olanların tercihini önermektedir. Deneyimli olanlar deneyimlerini kullanıp, firmanın B.D.T. teknolojisinden yararlanma oranını artıracaktır. Fakat bunun yanı sıra genç ve motivasyonu yüksek grup B.D.T.’İ kısa sürede öğrenip değişik uygulamalarını keşfedecektir. Görüldüğü gibi her iki yaklaşımının da olumlu yönleri vardır. Bu iki yaklaşımın karışı bir yaklaşım kullanmak belki de en iyisi olacaktır” (Anonim,2005).
Genel olarak Bilgisayar Destekli Tasarım; BDT (Computer Aided Design-B.D.T.), bir ürünü renkli ekranda gösteren, üzerinde değişiklikler yapılabilen bir yazılım olarak düşünülmektedir. BDT kullanımı fabrikalara önemli bir kazanç sağlamaktadır. Stok kontrolünden maliyet analizine kadar değişik alanlarda, BDT
tarafından üretilen veriler kullanılmakta, dolayısıyla bazı gereksiz harcamalar kısılabilmektedir( Anlağan, 2003: 17 ).
Bilgisayar Destekli Üretim; BDÜ (Computer Aided Manufacturing; CAM), genel olarak bir hammaddeyi satışa hazır hale gelmiş ürüne çeviren, bilgisayar kontrollü üretim teknikleri ve onların ön hazırlık basamaklarının tümü olarak tanımlanabilir( Anlağan, 2003: 18 ).
1.2.1 B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Genel Yapısı
“ Bilgisayar Destekli ” ya da “ Bilgisayar Yardımlı ” kavramın etkinlik kazanması son 15 – 20 yılın ürünüdür. Ülkemizdeki gelişmeler dünya çapındaki bilgisayar destekli tasarım ve üretim uygulamalarına kıyasla daha yeni ve bir ölçüde de başlangıç aşamasındadır. Buna rağmen özellikle “ Bilgisayar Destekli Üretim ” dünya genelinde yeni gelişmeler göstermektedir ve özellikle “ Üretim Mühendisliği ” yeni bir meslek dalı olarak üniversitelerde gerçekleştirilme düzeyine gelmiş bulunmaktadır (Anonim,2004).
Bilgisayar destekli tasarım / üretim genel anlamda bilgisayar teknikleri kullanan yeni bir çok disiplini teknolojik alandır. Bu alanda çalışacak elemanların yüksek düzeyde yetişmiş olmaları gerekmektedir. Değişik mühendislik düzlemlerinden ortak bir proje üzerinde çalışacak takım üyelerinin ortak bir kavram bütünlüğüne ve ortak bir teknik dile sahip olmaları gerekmektedir. Bu durumda orta öğrenimden ve meslek okullarından başlamak üzere üniversite ve yüksek okullarda yeni bir eğitim planı üzerinde dünya genelinde başlayan bir tartışmaya tanık olmaktayız (Anonim,2004).
B.D.T./ B.D.Ü. koşullarında önemli bir öğe de bilgisayar grafikleridir. Bunlar tasarımcıya yeni bir ufuk yeni bir dünya açmıştır. Bilgisayar grafikleri ile üç boyutlu şekiller üzerinde düşünme ve istendiği biçimde müdahale olanakları doğmuştur. Bir motor ya da bir binanın değişik yönlerden kesitlerini değişik yönlerden görebilecek tasarımın başarı şansı arttırılabilmekte çok kısa sürede üretilen teknik resimlerle üretimde yer alanların karar alma verimlilikleri yükselebilmektedir. Bilgisayar grafikleri ile birlikte “ Sonlu eleman yöntemleri” tasarımcıya yeni düşünce boyutları açmıştır (Anonim,2004).
1.2.2. B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
Hem B.D.T. hem de B.D.Ü. 1950’ lerin başlarında doğmuştur. B.D.T.’ in evrimi geniş olarak bilgisayar grafiklerinin gelişmesiyle ilgilidir. Bilgisayar grafikleri alanında önemli projelerden biri 1950’ lerin ortalarında ve sonlarında geliştirilen APT dilidir. APT İngilizce Automatically Programmed Tools sözcüklerinin ( otomatik olarak programlanan takımlar anlamında ) baş harflerinden oluşturulan bir terimdir. Bu proje bilgisayar kullanımında nümerik kontrollü parça programları için geometri elemanlarını tanımlamak için uygun bir yol geliştirilmesi ile ilgiliydi( Tekin, 2002: 123).
Bu alandaki ilk çalışmalar 1949-1952 yıllarında A.B.D. kuvvetlerinin Massachusettes Institute of Technology (M.I.T.)’ e verdiği proje ile uçak sanayi ye yönelik olrak geliştirildi. 1955- 1959 yıllarımda MIT de sürdürülen çalışmalar sırasında D.T. Roos ilk defa Bilgisayar Destekli Tasarım (Computer Aided Desıgn) terimimni kullanmıştır. Akademik düzeyde Bilgisayar Destekli Tasarım (Computer Aided Desıgn) sistemine ilk adım 1963’te I.E. Sutherland’ın MIT deki doktora tezi ile atılmıştır(Roos, 1989: 84).
1960’ ların başlarında General Motors, IBM, Lockheed – Georgia McDonnell – Douglas gibi endüstriyel kuruluşların tümü bilgisayar grafikleriyle ilgili projelerde aktif rol oynamışlardır. Bu projelerin çoğu sonuçta ticari ürünler şeklinde çıkmışlardır.
1960’ ların sonlarında Calma ( 1968 ) ve Applican ve Computervision ( 1969 )’ u içeren pek çok B.D.T./ B.D.Ü. sistem satıcısı ortaya çıkmıştır. Bu sistemler kullanıcının ihtiyacı olan yazılım ve donanımın tümünü veya bir çoğunu içeren “ anahtar teslimi ” sistemlerini satarlar. ( Tekin, 2002: 124).
1960’ larda yüzyılın en önemli teknolojik gelişmelerinden biri olarak kabul edilen B.D.T./ B.D.Ü. tekniği bugün basit bilgisayar grafiği kavramının oldukça ilerisine gelmiştir.
B.D.T. , bilgisayar teknolojisiyle mekanik çizim işleminin bir araya getirilmesidir. Ancak tasarımın en önemli unsuru ona yön verecek olan insan faktörüdür( Kazan,1993:28).
1970’ li yıllarda bir yandan bilgisayarların gücü artarken fiyatlarının düşmesi öte yandan sistem pazarlayıcıların yoğun faaliyeti BDT/BDÜ kullanımını ABD, Japonya ve Avrupa da yaygınlaştırmıştır. BDT sisteminin bütün sektörlerde kullanımını yaygınlaşması ise 1980’ li yıllarda gerçekleşmiştir( Tekin, 2002:125).
Günümüzde disk ve disket komponentlerinin çoğalması, mühendislik ve imalat işlemleri arasındaki bilgi bağlantısının anlaşılması sonucunda bu elemanların bütünleştirilmesinden büyük kazançlar elde edilmiştir.
25 1.2.3. Hazır Giyim Sektöründe B.D.T./ B.D.Ü. İn Tarihçesi
Giyim alanında B.D.T. ve B.D.Ü. çalışmalarına ilk Amerikalı Howard Hughes tarafından yapılmıştır. Howard Hughes iki boyutlu uygulamalara çözüm getirebilmek için bilgisayar kontrollü donanımları içeren geliştirme programını başlatan ilk kişidir. Çalışmanın temelinde yatan fikir herhangi bir çizim yada kesim sürecinin düz yüzeyler üzerinde gerçekleşmesidir.
Bu çalışma 1960 yılında Hughes araştırma şirketinde başlamıştır. Aynı yıl, çalışan bir lazer halka tanıtılmıştır. 1968’de Genesco ile çalışan Hughes, lazer ışınıyla çalışan Hughes o güne kadar kullanılan klasik yöntemlerin, hız ve doğruluk bakımından çok üstünde olan bilgisayar kontrollü kumaş kesme makinesini başarıyla geliştirmiştir (Taylor,1995: 23)
Bu teknolojinin giyim imalatında kullanılabileceği bariz olarak ortaya çıktı. Hughes giysi imalatında nesillik tecrübesi olan Autographics’in yardımıyla, çok zor iki süreç olan “serileştirme” ve “yerleşim planlama” süreçlerini kolaylıkla başaran bir sistem tasarlamıştı.
AM1 adıyla anılan bu sistem, giyim imalatçıları için hazırlanmış ilk B.D.Ü. sistemiydi. Bu sistem çok güçlü olan Hewlett Packard ana bilgisayarı tarafından çalıştırılıyordu. AM1, 1978-79 yılları arasında diğer bir amerikan firması olan Gerber tarafından satın alındığında ,10 yıldır Hughes Apparel Systems tarafından sürekli geliştirilip satılmaktaydı (Taylor,1995: 24).
26 Şekil 1. B.D.T./ B.D.Ü. Sisteminin Bileşenleri
(Anonim,2004) İŞLETME YAZILIMI YAZILIM KULLANICI YAZILIMI B.D.T./B.D.Ü. ÇEVRE BİRİMLERİ DONANIM BİLGİSAYAR
1.2.4. B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Yararları
Yeni bir giysi modelinin çalışabilmesi için bilgisayardan yararlanma, üretimde hız ve verimliliğin artmasını, üretim kalitesinin dünya standartlarına uygun hale gelmesini sağlayan önemli bir faktördür.
Gelen talebe göre müşteriye sunulacak olan giysi modellerinin kumaşı, desenleri, hatta aksesuarları ile birlikte sunabilmek ve bir çok örneğin beraberinde görülebilmesini sağlamak, uygun görülmediği takdirde anında düzeltme yapabilmek, kara verme süresini son derece kısaltmaktadır(Kırlıdökme, 1993: 47).
İnsan emeğinin yoğun olduğu bu sektörde kişilerin performansına bağlı olarak verimlilik ve kalite faktörleri de değişkenlik gösterir. İş akışı içerisinde insan emeğinin katkısını azaltmak dolayısıyla daha verimli ve kaliteli bir çalışma ortamı oluşturmak amacıyla, bilgisayar destekli sistemlerin kullanımı yaygınlaşmaktadır (Öndoğan, 1994: 406).
• Kaliteli tasarım : Bilgisayarda geliştirilen model üzerinde pek çok tasarım değerlendirildiğinden model seçeneklerinin en iyisi belirlenerek tasarım kalitesi yükseltilebilmektedir.
• Tasarım zamanı : Tasarım için harcanan zaman önemli ölçüde daha aza indirilebilmektedir.
• Dökümantasyon : Tasarımı tanıtan teknik resimler, raporlar ve grafikler otomatik olarak kısa zamanda hazırlanabilmektedir.
• Malzeme ve emekte ekonomi : Yapılan en iyi tasarım sonucu, daha az emek ve malzeme kullanılarak yapılan ve dolayısıyla tasarım ve üretimin en ekonomik olanıdır.
• Değişiklik kolaylığı : Tasarımda ve üretim yönetiminde yapılacak değişiklikler çok hızlı bir şekilde uygulanabilmekte, kısa zamanda hatalar düzeltilebilmekte ve yeni modeller üretilebilmektedir ( Erecek, 1993:4-5 )
• Müşteri isteklerine daha kısa zaman içerisinde cevap verebilme,Alternatiflerin çoğaltılıp daha doğru bir seçim yapılabilmesi (Anonim,.2004).
• Verimliliğin yükseltilmesi; işçilikten ve zamandan büyük kazanç sağlaması,
• Kalıpta ve serileme işleminde düzgünlüğün ve doğruluğun yükseltilmesi, modelistlerin detaylarla fazla uğraşmayıp kalıp ve serilerinin yapılmasına daha fazla vakit harcamaları. Bu sayede elle yapılana göre daha doğru ve daha simetrik kalıplar elde edileceği için dikim hataları azalacak üretim hızı artacaktır.
• Kalıp ve seri adetlerinin artması, elle yapılan ile kıyaslandığında kısa zamanda daha fazla sayıda kalıp ve serilendirme yapılabilmektedir.
• Ürün geliştirme ve koleksiyon safhasının kısaltılması, koleksiyon hazırlama ve üretim öncesi hazırlık safhaları kayda değer ölçüde kısaltılarak firmaların her bir sezonda üretebilecekleri ürün sayılarının yükseltilmesi, daha fazla sayıda ve daha geniş koleksiyonların sunulabilmesi
• İletişimin sağlanması, kalıp hazırlama ve serilendirme aşamalarında birimler arasında ve müşteriler ile sağlıklı ve etkin haberleşmenin sağlanması ( Mete, 1999: 108).
• Firmanın ortamdaki prestijinin arttırması
• Firmanın ortamdaki rekabet şansını arttırması
• Üretim ve kalite kontrol sırasında fire payının azaltılması
• Sektörün başlıca ham maddesi olan kumaşın, kesimde fire oranının en minimum seviyede tutulması(Öndoğan, 2000: 133,134).
1.2.5. B.D.T./ B.D.Ü.’İn Hazır Giyim Sektöründeki Uygulama Alanları
B.D.T./ B.D.Ü. kullanımı son yıllarda;
• Hızlı erişim sağlanması
• Ürünün adaptasyon hızının yüksek olması
• Tasarımda kolaylık sağlaması
• Simulasyon özelliği ile uygulama öncesi görüntüye ulaşabilmenin sağlanmasıyla hata riskinin azaltılması gibi nedenlerden dolayı artmıştır.
Yalnız dikkat edilmesi gereken bir husus teknolojinin sürekli gelişmesi nedeniyle teknolojik gelişmeleri çok iyi takip etmek ve bunları sisteme adapte edebilmektir B.D.T./ B.D.Ü. sistemlerinin bize sağladığı fayda ise;B.D.T./ B.D.Ü.’in giyim sektöründeki uygulama alanı konfeksiyon işletmeleridir. Konfeksiyon işletmelerindeki kullanım yeri; model tasarımı, bilgisayarlı kalıp hazırlama, serilendirme, pastal hazırlama ve kesim işlemidir.
Bütün bu aşamalar hem ar-ge çalışmalarında hem de üretim aşamasında kullanılmaktadır. Ar-ge’nin son noktası ise oluşmuş olan mamulü sergileme aşamasıdır (Anonim,2004).
1.2.5.1. B.D.T./ B.D.Ü.’in Uygulama Alanları • Tekstil sektörü • Otomotiv sektörü • Havacılık sektörü • Makine sanayi • Mimarlık sektörü • Elektronik endüstrisi 29
• Haritacılık sektörü • Reklamcılık sektörü • İnşaat sektörü • İlaç sektörü • Cam endüstrisi • Kuyumculuk sektörü
1.2.6. Hazır Giyim Sektöründe Mevcut B.D.T./ B.D.Ü. Sistemleri 1. Assyst 2. Gerber 3. Lectra 4. Konsan Cad 5. Parmel Cad 6. Tetra Cad 7. Investironica 8. Tukacad 9. Novocut.v.d.... 30
1.2.7. Hazır Giyim Sektöründe Kullanılan B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Yararları
Yeni giysi modellerinin çok çabuk olarak devreye girebilmesi, bilgisayarın tasarım olanaklarından yararlanılması, modern teknolojinin en önemli sonuçlarından birisidir (Oğuztaş, Başak, 1992: 155).
Bilgisayar sistemi müşteriye yeni giysi modellerini, farklı kumaş ve renklerini desenleriyle birlikte sunabilmekte ve birkaç seçeneğin anında görülebilmesini sağlamaktadır.
Bilgisayar ekranındaki tasarımların kalıp haline getirilmesi ,kalıpların en az fire ve yüksek verimlilik sağlayacak şekilde yerleştirilmesini sağlayarak zaman tasarrufu sağlamaktadır(Oğuztaş, Başak, 1992:156).
• Kumaş numunelerinin tasarımında ve üretiminde zamandan tasarruf,
• Desen çeşitlemelerinin, çok büyük miktarlarda gerçekleştirilmesini sağlanması,
• Kumaş üretilmeden zengin bir kumaş kataloguna sahip olunacağından
• Üretim maliyetlerini düşürmesi; giyim sektöründe emek yoğun üretim söz konusu olduğu için, insan faktörüne bağlı olarak yüksek olan üretim maliyetleri daha alt seviyeye çekilebilmektedir.
• Firmanın ortamdaki prestijini artırması
• Firmanın ortamdaki rekabet şansını artırması
• Tüketici istek ve taleplerine daha seri bir şekilde yanıt verilebilmesi
• Her açıdan daha fazla kar edilebilmesi
• Teknoloji ve moda alanında meydana gelen değişiklik ve yeniklerin daha iyi ve doğru bir şekilde izlenebilmesi
• Üretim ve kalite kontrol sırasında fire payının azaltılması
• Tasarlanan giysinin kalıp hazırlama, serileme, pastal yerleşimi gibi işlemlerinde iş gücü, zaman ve maddi tasarruf sağlaması
• Kalıplardaki hata oranlarını ve üretim kayıpların en aza indirmesi
• Kumaşı daha verimli olarak kullanması ( Öndoğan,1997: 47 )
1.2.8. B.D.T. Sistemlerinin Ana Elemanları
Şekil 2. B.D.T. Sistemlerinin Ana Elemanları
Kalıp hazırlama, serilendirme ve pastal hazırlama sistemlerinde 1 giriş kısmı (digitizer, scanner), 1 çalışma alanı (Workstation), 1 çıktı (plotter, XY plotter, printer) bulunur.
Elde hazırlanan kalıplar digitizer veya scanner yardımı ile ekrana yansıtılır yada ekranda geometrik şekillerden ve kalıp bilgisinden yararlanılarak yeni bir kalıp oluşturur veya önceki kalıplardan daha sonra istenilen bedenlerde çoğaltılır. İstenilen kumaş eninde, özelliklerinde ve asorti planında pastal resmi hazırlanır. Pastal resmi birebir boyutlarında plotter den veya minyatür olarak printerden alınılabileceği gibi XY plotterden de istenilen kalınlıktaki kağıda, değişik boyutlarda kesilmiş olarak veya çizim halinde alınabilir.
1.2.8.1. Digitizer
Kalıbı çıkartan kişinin normal bir kağıt üzerinde çalışır gibi dijit masasını serbestçe kullanması ile işlem yapılır. Elektronik bir kalem yardımı ile (bazı sistemlerde kablosuz kalem) kalıp tanımlanmaktadır. Köşe noktaları tekbir nokta ile eğrisel çizgiler, eğri üzerinde gidilerek sisteme girilir. Bu işlemler yapılırken yapılan işin görüntüsü anında ekrandan takip edilir. Böylece digitizerden kalıbı girerken herhangi bir hata yapılması engellenmiş olur (Bozkurt, v.d., 1993:482).
1.2.8.2. Workstation
Ekranda kalıp oluşturmak, oluşturulan kalıp üzerine model uygulamak, serilendirme işleminin yapılması, asorti lerinin hazırlanması kumaşın istenilen ende en verimli şekli ile kullanılarak pastal planının hazırlanması gibi kalıp ile ilgili bütün işlemlerin yapıldığı alandır. Hemen hemen tüm firmaların Windows tekniğine geçmeleri ile ekranda çalışma halinde iken farklı çalışma sayfalarını ekrana çağırabilme özelliği kullanılabilmektedir. Bu özellik daha çok pastal planı hazırlamada bize çok yardımcı olmaktadır.
Pastal planı hazırlama esnasında olan değişiklikleri Windows ile ekranda görüp düzeltme yada önceden yapılan pastal planını tekrar ekrana çağırıp ondan faydalanabilme imkanı sağlamaktadır (Yazgan Bulgun, 2000: 114).
Assyst ürünlerinin kalıplarını hazırlamak, değiştirmek, serilendirme yapmak için “ Assytcad.”, pastal planı için ise “Assytlay” sistemini kullandırmaktadır.
Konsancad. kalıp hazırlama ve serilendirme için Konsancad. KTS, Pastal Planı hazırlanması için Konsancad. Pastal sistemini kullandırtmaktadır.
Lectra kalıp hazırlama ve serilendirme için Modaris, Pastal Planı hazırlanması için Diamona sistemini kullandırmaktadır.
1.2.8.3. Plotter
Her firmanın kendi bünyesinde farklı modellerde plotterleri mevcuttur.
Assyst’ in kendi ürettiği plotterleri bulunmamaktadır. Ancak firma olarak kalemli ve ve inkjet seçeneklerini sunmaktadır.Püskürtmeli plotterlar için Algotex firması ile kalemli plotterlar için ise İoline firması ile işbirliği yapılmaktadır. Ayrıca Zünt firması ile geliştirdiği plotterda, kalıplar hem çizilmekte hem de kesilebilmektedir. Bu plotter mukavva kartonları bile kesebilmektedir. Ayrıca HP’ nin 120 cm olan inkjet plotterı da seçenekleri arasında yer almaktadır.
Konsancad pastal çizimi için konsanjet plotteri önermektedir. Oldukça sessiz çalışan inkjet plotterlar saatte 32 m çizim yapabilmektedir(Yazgan Bulgun, 2000: 115).
1.3. Konu İle İlgili Araştırmalar
Türkiye’de Hazır Giyim Sektöründe Kullanılan Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama Sistemlerinden Assyst, Konsancad Ve Lectra Sistemlerinin Karşılaştırılması konusunda literatür araştırması yapılmış ve sınırlı sayıda ulaşılabilen çalışmalar tarih sırasına göre verilmiştir.
Halim KAZAN’ ın 1993 yılında “Bilgisayar Destekli Tasarım Bilgisayar Destekli Üretim (B.D.T./ B.D.Ü.) ve Bir Uygulama” adlı yaptığı çalışmada gelişen teknoloji ile B.D.T./ B.D.Ü. sistemlerinin gerekliliği sonucuna ulaşmıştır.
Gaye KIRLIDÖKME 1993 yılında “Tekstilde Bilgisayar Destekli Tasarım” adlı yaptığı çalışmada ülkemiz ihracatında önemli bir paya sahip olan tekstil sektörü, bu payı artırmak için tekstil tasarımı ve üretimi alanında gelişmiş ülkelerle rekabet edebilmek için B.D.T./ B.D.Ü. bilgisayar sistemleri ile kendi yenilemelidir sonucuna ulaşmıştır.
Ferhat TORGALÖZ’ün 1997 yılında yaptığı “ Bir Konfeksiyon Otomasyon Yazılımı” başlıklı araştırmada B.D.T./ B.D.Ü. sisteminin her sektörde gerekliliği sonucuna varmış ve yeni bir yazılım üretimi yapılmıştır.
Ziynet ÖNDOĞAN’ ın 1997 yılında “Bilgisayar Destekli Tasarım, Kalıp Model Uygulama Ve Kesim Planı Hazırlama Sistemlerinin Hazır Giyim İşletmelerine Uyumu” adlı çalışmasında B.D.T. sistemlerinin verimliliği artırdığı sonucuna varmıştır.
Levent ÇUHACI 1999 yılında yaptığı “ Bir Konfeksiyon Otomasyon Yazılımı TetraB.D.T.” başlıklı çalışmada TetraB.D.T. sisteminin her sektörde fayda sağlayacağı sonucuna varılmıştır.
Araştırma kapsamında bulunan sistemler hakkında daha önce yapılmış araştırmalar incelenerek literatür taraması B.D.T. /B.D.Ü. hakkındaki genel bilgilere ulaşılarak tamamlanmıştır.
1.4. Problem Cümlesi
Türkiye’de Hazır Giyim Sektöründe Kullanılan Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama Sistemlerinden Assyst, Konsancad ve Lectra Sistemlerinin Karşılaştırılması
1.5. Alt Problemler
1. Türkiye’de Tekstil Konfeksiyon ve Hazır giyim sektöründe kullanılan mevcut B.D.T./ B.D.Ü. sistemleri hangileridir?
2. Assyst, Konsancad ,Lectra Sistemindeki Teknolojik Gelişmeler Nelerdir?
3. Assyst, Konsancad ,Lectra Sistemlerinin Çalışma Planları Nasıldır ?
1.6. Araştırmanın Önemi
Hazır Giyim sektörünün tasarım yönünden, üretim yönünden ve Pazar payı açısından artan teknolojisi ve gereksinim duyduğu gelişmeler, bilgi çağı’nın hızla ilerlemesi ve her gün yenilenen durmadan bir yenisinin eklendiği bilişim dünyasında Hazır Giyim sektörünün edinmiş olduğu yerde tutunabilmesi ve ilerleyebilmesi için yeniliklerden haberdar olması gerekmektedir.
Bütün bu gelişmelerden haberdar olunabilmesi, katıldığı fuarlar ,dergiler vs. yollar ile mümkün olabilmektedir.Bunun yanı sıra hem işletme sahiplerine hem de bu sistemlerin eğitimini verecek olan eğitimcilere bir yol göstermesi bakımından yapılan araştırma bir rehber durumundadır. Aynı anda farklı üç sistemin incelendiği, tercih edene uygun olduğunu öğrenebileceğimiz bir çalışma olduğu düşünülmektedir.
Bu araştırmada belirlenen her sistemin eksik yönleri tespit edilerek ilgili bölümlerden uzmanlarla birlikte çalışılarak yeni bir yazılım üretilebileceği, daha sonra yapılacak bu tür çalışmalara da rehber olabileceği düşünülmektedir.
1.7. Sayıltılar.
1. Türkiye’de kullanılan Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama Programları arasından tercih edilen Assyst, Konsancad ve Lectra örnekleminin evreni temsil ettiği varsayılmıştır
2. Her üç sisteminde karşılaştırmalarının öğrenilerek yapıldığı göz önünde bulundurularak geçerliliğinin ve güvenilirliliğin yüksek olduğu varsayılmıştır.
1.8. Sınırlılıklar
Araştırma, Hazır Giyim Sektöründe kullanılan Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama sistemlerinden sadece üç program ile sınırlıdır.
Zaman bakımından sıkıntı olacağı düşünülerek yapılan araştırma, alandaki sistemlerden sadece üç sistemin öğrenilmesi, incelenmesi ve karşılaştırılması ile sınırlandırılmıştır.
Yapılan araştırma Eylül 2003- Şubat 2006 tarihleri arsında sınırlılık göstermektedir.
BÖLÜM 2. YÖNTEM 2.1. Araştırmanın Modeli
Araştırma tarama modellidir. Bunun yanı sıra literatürlerde ulaşılamayacak olan uygulamayı kapsayan bilgiler, Hazır Giyim işletmelerinde ve Konya Ticaret Odası Hazır Giyim Eğitim Projesi’nin verildiği binada araştırma sürdürülmüştür.
2.2. Evren Ve Örneklem 2.2.1. Evren
Araştırmanın evrenini, Türkiye’de Hazır Giyim Sektöründe kullanılan Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama Sistemlerinin tamamı oluşturmaktadır.
2.2.2. Örneklem
Evrenin çok geniş olması ve araştırmadaki diğer sınırlıklarda göz önünde bulundurularak Assyst, Konsancad ve Lectra sistemleri örneklemi kapsamaktadır.
2.2. Verilerin Toplanması
Araştırmada veriler, araştırma kapsamındaki sistemleri kullanan Hazır giyim işletmelerinde toplanmıştır. Verileri toplarken şu yöntem kullanılmıştır.Her sistem bilgisayar ortamında incelenerek menüleri ayrıntılı olarak taranmıştır. Sistemler öğrenilerek ve uygulamaları yapılmıştır.
2.3. Verilerin Analizi
Her üç sisteminde ayrı ayrı menüleri incelenerek öğrenilmiştir. Elde edilen bilgiler doğrultusunda yapılan araştırmanın verilerinin sonuçları karşılaştırma tablosunda gösterilmiştir.
BÖLÜM 3. ARAŞTIRMANIN BULGULARI 3.1. Assyst Sistemi Ve Teknolojik Gelişmeleri
CAD.ASSYST sisteminin 2000 yılında IMB fuarı ile göze çarpan ilk değişikliği ürünlerinde yaptığı isim değişikliği oluyor. Firma 1999 yılı içinde Bullmer firmasını satın alarak serim ve cutter konusundaki açığını kapattı
Windows ortamında çalışılarak baz kalıbı kolayca oluşturabiliriz veya serilenmiş baz kalıplar üzerinden en komplike model uygulamalarını gerçekleştirebilir. Assyst sistemi, planlama aşamasında en kısa sürede gramaj ve metraj bilgileri verebiliyor. Assyst modem bağlantısı ile sınırsız uzaklıklara yazılım ve kullanım desteği veren sistemdir(Anonim,2004).
CAD.ASSYST serileme nin yanı sıra sıfırdan kağıt ve kalemsiz, T-Shirt' dan ceket'e kadar detaylı kalıp yaratma olanağını sağlayabilen bir sistem olduğu düşünülmektedir.
Assyst Sistem Konfigrasyonu
CAD.assyst / LAY.assyst Kullanıcı sever, bilgisayar destekli kalıp yaratım, serilendirme ve pastal planı
hazırlama sistemleri
FORMassyst Üretim Verileri Yönetimi (PDM) COSTassyst Serim ve Kesim Planlama/Optimasyonu PLANassyst Mobilya üretimi için dikiş planlama sistemi.
Automarker İnternet erişimi ile pastal planı
ayıda renkli rapor çizgilerine sahi yerleştirme(Anonim,2004).
