veı. un.Dcrg, (LU07),23,i:71·77
AKKARAMAN
ıRKı
KOVUN VE KOÇLARDA PALPEBRA TERSivA ÜZERiNDE
HiSTOLOJiK VE HisTOKiMVASAL
ÇALIŞMALAR"
Murat Boydak 1@Hi
st ologlc
and Hi
stochemical
Studie
s
On Th
e
PalpelıraTer
tia o
f A
k ka r a ma n
S
heep
An
d Ram
Özet: Buçalışmadapalpebra tersiya(PTrnin ve sahipolduğubezlerinhistolojikyapılarınınaydınlatılması, gözün fokal bağışıklığına muhtemel katkılarını n değerlendi rilmesi ve bu bölgede gerçekle ştirilecek olan lokal müdahalelere ya
r-dımcıolabilecek histolojikbilgibirikiminekatkıda bulunması amaçlanmıştır. PT'dekibezterinhistokimyasal özelliklerinin belirlenmesind e;PAS, ABpH:2.5ve PAs/AB pH::2.5kombine boyamamet otları uygulanmıştır. PT'ninAkkaraman ırkı koyun ve koçlarda.medialgözaçısında yerl eşm i ş olduğu ve hiyalinkıkudaktüründe"l "harfi şekli nd eki , KPT ile desteklerimiş olan kcnjunktiva dürümündcn oluştuğu tespitedildi.P'T'nin serbest uç,palpebral ve bulbaryüzlerinin, konjunktivadaolduğugibiçokkatl ı yassıepitelle örtüldüğüvekı k ı rdakçevresinde GPTS'ninlcpçuklanrunyerl eşm iş
ol-dukl arıtespitedildi.GPTS'inAkkaraman ırkıkoyunvekoçlarda.bileşik tubuloaıveoıaryapıdave mikst karakterdesalgı yapanbezlerin histolojik özelliklerinigösterdiğitespitedildi.Akkaraman ırkı koyunve koçlarda PT'nin serbest uç, pal· pebral ve bulbar yüz epitellennde, özellikle epitelin bazal katmanlarında değişen derecelerde pigmentasyon g öz-lenm işt i r.
AnahtarKeüm eler:Palpelıratersiya, koyun, Harder bezi,histolojik,histokimyasal
Summary: The aim ol the study was to
o
etermtne
blstcıcçıcaıstructure ol both nictitating membrane, itself and,tıs glands, loevaluate possible contributionto thelocal immunityolthe eye ilselland the basic bisıolcçica!knowledge to beusedasreferenceout on localinterventions.Tho periodieacid-Schilf (PAS),alcian bluepH::2 .5(AB) and PAS/AB at pH::2.5combinedstainingwas usedto histochemicalpropertiesinthe glandsolthe pajpebratertia (PT). It wasotı served that the PT of Akkaraman sheep and raminvestigated hadan"T"shapedhyalinecartilage, so-called cartilago palpebratertia(KPT)whichwas coverecwith the continuationofconjunctival epıtbeuatussue in themedialce nın usin Akkaramansheep and ram. The epitheliaol theboth patpebralandbulbartaces. andfree marginal aspect ofthe PT werestraıitieosquamous epithelium asinconiuncuva.Gll.palpeb retertras
uoerncreus
(GPTS) was observed aslobessurrounded bycormective tissue capsule located around theKPT. Varying degrees ol pigmentation was observed over the Iree margin, palpebral and bulbaraspects ol the PT inAkkaramansneepand ram.
Key Words: Palpebra
terrta.
sheep,Harderian gland, bıstoıoçıceı. nısıccnemcatGiriş
Mediyal göz açısında yerleşmişolan palpebra tersiya (PT), hlyaün ya da elastik kıkırdak dokusu özelliğinde ve 'T' harfi biçimindeki bir krkrrdakla (ka rtil a go palpebratersiya,KPT) desteklenmiş olan
bir ko nju nkliva dürümüdü r (Trautman ve Fie biger, 1952; Prince ve ark., 19 60; Bloom ve Fawcett, 1975; Sakai, 198 1). PT kornea n ın korunmas ı, kor
-neaya ulaşan yabancı cistrnlerin uzaklaştı rı lmas ı. pre-komeal gözyaşı salgısının dağıtılması gibi me-kanik fonksiyonlarının yanı nda konjun ktiva
dü-rüm ün d e bulunan lenf fo lik ülle rind en dolayı gözün
tokat savunmasında immunolojik bir öneme de sa -hiptir (Sakai, 1981; Wey ra uc h,198 3a ; 1983b).
PT' n in palpebral ve bulbar olmak üze re iki
yüz ü vard ır. Her iki yüzün epitel örtüsü konjunklival
epite lin devamı olup, ço k katl ı yassı epite ldir
(Fahmy ve ark., 1971 ; Da s, 1979 ; Fa h my ve ark.•
1979 ; Fa th el-B ab ve ark ., 19 91 ; Na gpal ve ark.,
1991).
PT'nin lamina propriyasında lenfold hücreler bulunmaktadır. Bun lar bazen lenffo likülle ride
oluş-GelişTarihi: 12.,(,) 1.2007 @: boydakceselcuked uır.
• BuçalrşmaS.U.A.F turuf tnda ndestekle rı mişolup.doktora tezinden özctlc n mişur. ı.S.U.Veteriner Fakültesi, HisıolojivcEmhr iyoloji AnabilimDal ı.KO NYA.
nOYDAK
turmakta ve kornea iliş kili lenfoid doku (cornea as-sociated Iymphoid tissue, CALT) olarak ta isim-lendirilmektedir. PT içerisinde plazma hücrelerine yoğun bir şekilde rastlanmaktadır ve sayıları yaşlı hayvanlarda belirgin bir şekilde artmaktadır (Das, 1979; Weyrauch, 1983a; 1983b; Nagpal ve ark., 1991).
PT üzerindeyapılan çalışmalarda (Das, 1979; Nagpal ve ark., 1991;Ahmet-Babave ark., 1990; Musthakve ark.,1990) gerek palpebral ve gerekse oküler yüzde kadeh hücrelerine rastlandığı
bil-di rilmişt ir. Keçi ve sığırda; koyununkinden daha
fazla sayıda kadeh hücresi bulunduğu ve yaş lanmayla birlikte sayılarının arttığı açıklanmıştır (Weyrauch,1983a; 1983b).
Hintsu manda/arı nda (Das, 1979), PT'ninbağ dokusunun düzenli sıkı bağ dokusu olduğu, kan damarlarından zengin ve çok sayıda sinir fasikülü ile az miktardaelastik ve retiküler iplikiçe rdiği bil-diri l mişti r.
Nagpal ve ark (1991), devenin KPT'sinin hi-yalin, Fahmy ve ark (1971), ise elastik olduğunu kaydetmişlerdir. Das (1979),Hint sumandalarında, KPT'ninhiyalinyapıda olduğunu açıklamıştır. Eren-çin (1971), KPT'nin ruminantlarda hiyalin yapıda
olduğunubildirmektedir.
PT'deki KPT'ye gll. palpebra tersiya ya-pışmıştır. Bu bezin derin bölümüne glandula pal-pebra tersiyaprofundus (Harder bezi, GPTP),
yüz-lek olanına ise glandula palpebra tersiya
süperfisiyalis(GPTS)adı verilmiştir. GPTS lakrimal sekresyonda rol .oynar (Prince ve ark., 1960; Bloom ve Fawcett, 1975; Sakai, 1981). Devede GPTS'nin lipoidal salgıyla karakterize olduğu ve GPTS'yi oluşt u ran korpus glandule (KG)'lerin
bi-leşik tubuloalveolar tipte oldukları kaydetmişlerdi r
(Fahmy ve ark., 1971). Sığır ve koyunda, GPTS salgı s ının mikst old uğu rapor edilmiştir (Trautman ve Fiebiger, 1952; Erençin, 1971; Delimann, 1976). Diesem (1975), evcil ruminantlarda bezin posteriyör kısm ının seröz, yassılmış kıvrım böl-gesinin ise serö-rnüköz özellikte olduğunu bil-dirmekle birlikte; Prince ve ark (1960), bezin ta-mamen seröz KG'lerden oluştuğunu ileri
sürmüşlerdir.
Bu çalışmada; Akkaraman ırkı koyun ve koç-larda palpebra tersiyanın histolojik yapıs ının ay-dınlatıl ması , gözün lokal bağışıklığ ına muhtemel katkıla rı n ın değerlendirilmesiamaçlanmıştır.
Materyal ve Metot
Bu çal ı şmada; Akkaraman ırkı koyun ve
koç-lardan al ınan 10'ar PT dokusu materyal olarak kul-[arnld]. Doku örnekleri Zenker-Formalin so-lusyonunda (Lillie ve Fulmer, 1976) tespit edildi. Tespit sıvısında 24 saat süreyletutulandokular; bi-linen histolojik tekniklerle yıkama, dehidrasyon ve parlatma işlemlerini takiben parafinde bloklanet . Bloklardanal ınan6 um kalınlığındaki kesitler,genel histolojik yapının belirlenmesi amacıyla Mallory'nin üçlü boyama metotu (Mallory, 1900), elastik ip-,
Iiklerin demonstrasyonu amacıyla Orcein-Giemsa boyama metotu (Culling ve ark., 1985), salgı ma-teryalinin nitel iğ in in belirlenmesi amac ıyla, pe-riyodikasit-Schiffreaksiyonu (Mc Manus, 1946), al-cian blue pH=2.5 (Scoot ve Dorling,1965)ve PASı AB pH=2.5 (Mowry, 1956) kombine boyama
me-totlarıyla boyandı. Ayrıca plazma hücrelerinin de-monstrasyonuiçin metilgreen-pyroninboyama me-totu (Pappenheim, 1899), melanin pigmentinin tespiti için Masson-Fonta na' n ın gü m üş/ e me bo-yaması (Fontana,1912;Mason1914),retikulum ip
-liklerinin belirlenmesi amacıyla Gordon-Sweet'in gümüş impregnasyon tekniğ i (Gordon ve Sweets, 1936) ve demirintespit edilmesi amacıyla Prussian mavisi (Sundberg ve Broman, 1955) boyama me-totları uygulandı . Ayrıca alınan PT dokuları lipoid salgı materyalinin demonstrasyonu amacıyla for-mol-kalsiyumsolusyonunda+4oC de 1 gecetespit edildi ve kryostat (Slee, London ma rkalı) ile alınan 12 um kalınlığ ındaki kesitlerSudan-black (Burdon, 1946) yağ boyası ile boyandı. Porfirinin de-monstrasyonu amacıyla kryostat kesitleri porfirin demonstrasyonu tekniği (Sancovich ve ark., 1970) ile floresans mikroskobunda incelendi. Hazırlanan preparatlar, Leitz laborlux-12 model laboratuvar mikroskobunda değerlendirild i ve gerekli görülen bölgelerin fotoğrafları Leitz-Ortholux-II modelaraş tırma mikroskobuylaçekildi.
Bulgular
Koyun ve koçların PT epitelieri, hem serbest uçta ve hem de palpebralve bulbar yüzlerdeçok katlı yassı epitelyumdi (Şekil 1). Epitelde serbest uçtan itibaren başlayan pigmentasyon, palpebral yüz epitelinde daha yoğundu ve aynı zamanda daha geniş bir bölgede iztenrnekteydi. Bulbar yüz epitelinde, serbest uca yakın bölgelerde daha yoğun olmak üzere lamina propriyada lenfosit in-filtrasyonları bulunmaktaydı. Koyun ve koçun KPT'sihiyalinkıkırdaközelliğindeydi.
Hem koyun ve hem de koçta GPTS'nin, KPT tarafından desteklenenbelirgin bir kapsüllesarılan , ekzokrin bezlerin tipik yapısına sahip olduğu gö-rüldü (Şekil 2).Bezin interlobulerintersitisyumu
01-AkkaramanırkıKoyunYeKoçlardaPal pebr a Tersiya...
dukça ince ve gevşek bağdokusu septumları
ha-lindeydi. Lopçukları oluşturan KG (korpus
glan-dule)'ler seröz karakterde ve KG epitelieri yüksek piramidal şekilliydi. Hücre çekirdekleri yu varlak-oval şekilliydi. Ökromatik özellikteki çekirdekler hücre merkezinde ya da sitoplazmanın all 1/3'lük bölümünde lokalize olmuş durumdaydılar. M
i-yoepitelhücrelerinin çekirdekleri oldukça belirgindi. interlobuler intersitisyumda bol miktarda kapillar damar ile duvarlarını pirizmatik epitel hücrelerinin
oluşturduğu sekonder akıtıcı kanallara rastlanıldı.
lnterlober intersitisyumda ise duvarlarını pirizmatik epitel hücrelerinin oluşturduğu tersiyer akıtıcı k a-nallar da gözlendi.Tersiyer vesekonderakıtıcı
ka-nalların duvarında tek tük kadeh hücreleri b
u-lunmaktaydı.
Orcein-Giemsa ile boyanan kesitlerde elastik
iplikler; serbest uç ve palpebral yüz lamina prop
-riyasında rastlandı.
AB ile pH=2,S'ta boyanan kesitlerde; hem p al-pebral hem de bulbar yüz epitelindeki AB-pozitif hücrelerin sayılarında hayvanlar arasında farkların
olduğu dikkati çekti (Şekil 3).GPTS'nin KG'lerinde az sayıda AB-pozitif hücrelere rastlandı. KPT'de güçlüAB-pozitifreaksiyongözlendi.
PAS boyamasında; GPTS'nin KG epitelierinin
hemen hemen tamamı zayıf PAS-pozitif reaksiyon
göstermekteydi. Akıtıcı kanallarda da bol miktarda PAS-pozitif hücreye rastlandı. KPT'nin matriksi de
yoğun PAS-pozitif reaksiyon gösterdi.
PAS/AB pH=2,S kombine boyamasında;
pal-pebral ve bulbar yüz epiteli arasında PAS
/AB-pozitif hücre sayıları arasında fark bulunmaktaydı.
GPTS'nin bazı KG'lerindeki hücreler tümüyle AB -pozitif iken; bazı larında hücrelerin tamam ı PAS -pozitif reaksiyon vermekteydi. Ak ı t ıc ı kanalları n s a-dece sekonder bölümlerinde AB - pozitif ve PAS -pozitif hücreler birlikte bulunmaktaydı (Şekil4).
Methyl green-pyronin boyamasında; serbest
uç ve her iki yüzün lamina propriyasında da yoğun
olarak plazma hücrelerine rastlandı. Lenf folikülleri bulunan hayvanlarda, intertoliküler alanlarda fazla olmak üzere gruplar halinde plazma hücreleri
göz-lendi. GPTS'in interlobuler intersitisyumda da çok
sayıda plazma hücresi gruplarına rastlandı (Şekil S).
Gordon ve Sweet'in, retiküler iplik
bo-yamasında; bulbar ve palpebral yüz lamina
prop-riyasında , lokalize olan lenf foliküllerinin çevresinde
(Şekil6) ve KG'lerde akıtıcı kanalların çevresindeki
bağdokusunda da retikulum iplikağıgözlendi.
Masson- Fontana'n ı n melanin boyamasında;
pigment granülleri, serbest uç epiteli ile palpebral
ve bulbar yüz epitelierinde sıklıkla gözlenmekteydi
(Şekil7).
Koyunda ve koçun PT'lerinin her iki yüz epitel
hücreleri ile organdaki bez KG'leri ve akıtıcı kanal
epitel hücrelerinde lipoidsalgı, portirin pigmentive demir partikülleri gözlenmedi.
PAS boyamasında, koyunun bulbar ve pa
l-pebra/ yüz epitelierinde PAS-pozitif hücreye
rast-lanılmadı. Bunun yan ı sı ra koçta PAS-pozitif hüc-relere her iki yüzdeki epitelde de rastlanıldı.
Koyunların , GPTS'deki PAS-pozitif hücre içeren KG'lerin koçlarınkinden daha fazla olduğu tespit edildi.
PAS/AB pH=2,Skombine boyamasında; koçta,
AB - pozitif hücre içeren KG sayısının
ko-yu n ları nkinden fazla olduğu gözlendi. Koçlarda her iki reaksiyonla pozitif sonuç veren hücrelerin
bu-lunduğuKG'lerin koyunlardakinden dahaazdı.
Koçta AB pH=2,S boyamasında; GPTS'in
KPT'nin ön ucuna yakın olan lopçuklarındaki
KG'lerde AB-pozitif hücre sayısı az iken KPT
çev-resinde ve organın kök kısmına doğru gidildikçe
AB-pozitif hücre yoğunluğunda da belirginbir artış
gözlendi. Koçta, bu bezde koyuna göre daha fazla
AB-pozitif hücrebulunmaktaydı.
Methyl green-pyronin boyamasında; koçta,
GPTS'te intralobulerintersitisyumdaki plazma h
üc-resiyoğunluğ u dahaazdı.
Masson- Fontana'n ın melanin boyamasında;
koyunda, pigment granüllerinin, serbest ucun
boğum bölümüne kadar ki bölge epitelindebol ola-rak bulundukları halde;koçta, pigmentasyonun bul-bar yüz epitelinin daha ileribölümüne kadar devam
ettiğidikkatiçekti.
Tartışmave Sonuç
Akkaraman ırkı koyun ve koçta yapılan bu
ça-lışmada, organın bulbus okuli içerisinde mediyal
gözaçısında yerleşmiş olan 'T harfişeklindevehi -yalin türdeki KPTyi içeren bir konjunktiva d
ü-rümünden şekillendiği ve serbest uç,boyun ve kök
bölümlerinden oluştuğu tespit edildi. Das (1979)
Hint su mandalarında, Fahmy ve ark (1971) ife
Ahmet-Bab ve ark (1990) ise develerdeorganın
ya-pısı hakkındabenzertanımlamalar yapmışlard ır.
Akkaraman ırkı koyun ve koçta palpebral, bu
l-barve serbest uç epitelininçokkatlı yassı epitelo
l-ması ortak bir özellikti. Weyrauch (1983a),
BOYDAK
epitel örtüsünün çok katlı yassı epitelolduğunu
bil-dirmiştir.
PT üzerinde yapılan çalışmalarda (Weyrauch, 1983a; Das, 1979: Nagpal ve ark., 1991), epitelde pigmentasyonun varlığı bildirilmektedir. Bu
ça-lışmada, pigmentasyon palpebral yüz epitelinde dahayoğundu veaynı zamanda dahageniş bir böl-gedeizlenmekteydi.
Bu çal ışmada serbest uç, palpebral ve bulbar yüz epitelyumlarında kadeh hücresi göz-lemlenmedi.Akıt ıcı kanallarda yer alan kadeh hüc-relerinindağılımları ve boyanma özellikleriarasında
ise belirginfarklılıklarınolduğudikkatiçekti. PT üze-rinde yapılan çalışmalarda (Burns ve Maxwell, 1979: Das, 1979; Weyrauch, 1983a, 1983b; Must-hak ve ark., 1990; Nagpal ve ark., 1991) palpebral ve oküler yüz epitelinde kadeh hücrelerine rast-Iand ığ ı bild iri lmiştir. Buçalışmadasadece GPTS'nin tersiyervesekonder akıtıcı kanallarında kadeh hüc-resigöz lenm işt i r.
Akkaraman ırkı koyun ve koçlarda GPTS'nin
akıtıcı kanallarında AB-pozitif ve zayıf PAS-pozitif hücrelere rastlanmıştır. PAS boyamasında; bulbar ve palpebral yüz epitelinde, zayıf PAS-pozitif hüc-reler tespitedilmiştir. Bununla birlikte bazı KG'lerde kuvvetli PAS-pozitif ve bunlara komşu konumda
zayıf PAS-pozitif reaksiyon veren bez epitel hüc-releri de bulunmaktaydı. PAS/AB pH=2.5 kombine boyamasında ise organın palpebral ve bulbar yüz epitelierinde PAS/AB-pozitif hücreler görüımüştür.
GPTS'nin hem KG'lerinde ve hem de akıt ıcı ka-nalla rınd a PAS/AB-pozitif hücreler bulunduğu dik-kati çekmektedir. AB pH=2.5 ileyapılan boyamada GPTS'nin KG'lerinde AB-pozitif hücrelere ve PAS-pozitifhücrelererasııanmıştır. Das (1979)'ınHint su mandala rında, GPTS'de PAS/AB kombine bo-yamasında aynı lopçuktaki KG'ler arasında olduğu gibiaynı KG'deki farklı hücrelerde de AB ve PAS-pozitif materyalin yOğunluğu arasında farklılıklar tespitedilmiştir.
Trautmann ve Fiebiger (1952) ve Delmann (1976), koyunda GPTS'nin mikst karakterde salgı yaptı ğ ın ı rapor etmiş lerdir. Diesem (1975), evcil ru-minantiarda bezin kök kısmının seröz,serbest uç-taki kısmı n ı n ise mikst olduğunu; Prince ve ark (1960) ise bu türde bezin seröz KG'lerden oluş tuğun u bildirmektedirler. Erençin (1971), GPTS'nin sı ğ ırlarda ve koyunlardamikstkarakterde salgı yap-tı ğ ı n ı kaydetm iştir. Fahmy ve ark (1971) devede, li-poidal birsa lg ı nı n yapıldığ ını açıklamışlardır. Bu
ça-lışmada koyun ve koçlarda bezlerden sadece GPTS'nin bulunduğu ve bunun da bileşik
tu-buloalveolarbirekzokrin bezyapısınasahipolduğu gözlenmiştir. Koyun ve koçlarda GPTS'nin salg ı içe riğ iise mikstkarakterdedir.
Bu çalışmada lenfoid dokuya bulbar yüz la-mina propriyasında ve bezlerdeki bağ dokusu sep-tumlarında rastlandı. Elde edilen bulgular Tra-utmann ve Fiebiger (1952) ile Delimann (1976)' ın bulgularıylauyumludur.
Bu çalışmada plazma hücreleri; serbest uç, palpebral ve bulbar yüz lamina propriya larında . GPTS'de intra ve intralobuler intersitisyumda yoğun olarak gözlenmiştir. Nagpal ve ark (1991) devede,bağdokusunun çok sayıdaplazmahücresi içerd iğini kaydetmişlerdir. Das (1979) ise, Hint su mandalarında yaptığı bir çalışmada lamina prop-riyada ve intralobuler intersitisyumda plazma hüc-relerininbulunduğunu açıklam ışt ır.
Taşbaş (1975) sığır ve mandada; Prince ve ark (1960) ise bazı evcil hayvanların KPT'sinin "T" harfi şeklinde olduğunu bildirmektedir. Das (1979) ise Hintsu mandalarının KPT'sinin hiyalin kıkırda k olduğunu PT'nin serbest ucundaki bölümünün AB-pozitif, geri kalan kısmında PAS-pozitif olduğu nu rapor etmiştir. Fahmy ve ark (1971) ise devenin KPT'sininelastik kıkırdak olduğunu açıklamışlard ır. Nagpal ve ark (1991) devede, KPT'nin matriksinin kuvvetli PAS-pozitif olduğunu kaydetm iş le rdi r. Bu çalışmada KPT'nin hiyalin türde ve "T"harfi şek linde olduğu saptandı. AB boyamasında AB-pozitif, PAS boyamasında PAS-pozitif ve PAS/AB kom-bine boyamasında ise iç matriks AB-pozitif, pe-rikondriyuma doğru ise zayıf PAS-pozitif olarak gözlendi. Sudan black boyamasında, Akkaraman ırkı koyun ve koçta GPTS'de Iipoidalsalg ı aktivitesi tespitedilememiştir.
Sonuç olarak Akkaraman ırkı koyun ve koç-ların PT'lerininoldukça birbirinebenzerolduğu söy-lenebilir. Ancak bazı histokimyasa l boyamalarda küçük farklarda gözlenmiştir. Kıkırdak hiyalintürde olup; PT içerisinde destek göreviyapmaktad ır. Ak-karaman ırkı koyun ve koçlarda bezlerden sadece GPTS'in bulunduğu ve bunun da bileş ik tu-buloalveolar, salgı içeriğ inin ise mikst karakterde olduğu gözlenmiştir. Akkaraman ırkı koyunve koç-larda GPTP (Harder bezi)'nin olmad ı ğ ı tespit edi l-miştir.
Kaynaklar
Ahmet-Baba, M., Sınha, R. D., Prasad, R., Prasad, J. (1990). Histological and histochemicai studies on the palpebral epidermis and dermis of goal. Ind.
J.
Anim.Sci.,60, 7, 811-813.A"karııımıııır k ıKuyuun" Koçlarda1'lı l pt:1l rlıTersiya... BiOom.W., Fawcett. O.W.A(1975).Textbook
olhisıology. 10th ed.Philade lphia. 108 ·135_
Burdcn. K.L. (1946).Fatty material inbactena
and lungirevearecby staminqdried.fixed slide
pre-parations .J.Bectenol.,52,665.
Burns,
R.
B.,Maxwell, M.H. (1979). The struc-ture ol the Hardenarı and lacrimal gland duets ol Lhe turkey,law! and duck. AIightmkroscope study.
J
.
Anal.. 128.2. 285·292.Culling. C. F. A .• Allison,
R.
T.• Bart, W. T. (1985). Cellular Palhology Tec hnique. 4th editian Mid-Country Press Butterwo rthsand Co. ltd.•L on-don.Das,L. N.(1979).Gross , hisıological and h
is-tocbemical studies on the thirdeye lid oftndian
bul-talo.ind.J.Anim.seı.49,7, 523-530.
DeJlmann,H.D., (1976). Eye and Ear: Eye.In
Textbook ol Veterinary Histology.• Lea and Fe-biger. PtUladelphia. 423-443.
Diesem, C. (1975). Ruminants sense organs
and common integ ume ntInthe Analomy ofthe
Do-mestic Animals. 51hed,W.B.Saunders
Company.
I, Philadelphia, 1180-1211-Erençin.
Z
.
(1971). Ozel HistolojL A. Ü. Vet.Fak.Yayınlan .,268,A.Ü.Basımevi,Ankara. 197 1-Fathel-Bab. M. R., Kamer, G., Selim. A. A.•
Sayed,
R.
A. (1991). Histomo rphological and His-ıochemical Studies ol the Harderian Glands ol the One-Humped Came1. Assuit
vet
.
Med. J.• 23, 46,37·53.
Fahmy, M. F. A., Arnaulovle, LO, Abdalla, O. (1971). The morpnotoçv of the tarsal glands and the gland s ol the third eyelld in the one-humped camel. ActaAnaL.,78,40·46.
Fahmy, M. F. A., Shah len, Y. M., Kandil, M. (1979). The Hereertan gland of the one-humped camel. Egypt
J
.
HistoL., 2,2.
125-128.F
ontana
.
A. (19 12). Verlahren ıur intensiven und raschen F~rbung des treponema pallidum undandererSptrcchat en. Dermato1.wochenscn nlt., 55,
1003.
Gordon. H.,
Sweets.
H. H. (1936). A simple methOd lor the silver impregnation ol retccıum.Am.J.Pathol.. 12.545.
LiJlie. R. O.. Futme r. H. M. (1976). H
is-tooauıcıcçcat ıechnique and practical hi s-ıochemisıry.4th edn New York:McGraw-HiII_
Ma llory,F.B.(1900).Acontnbuüon tostalninq methods:ı. Adiflerential stain for conneclive-tissue
fibrillae and reticulum.J.Exp.Med., 5. 15·20. Masan, P.(1914)_
La
glande endoerinedel'in-testine enez rbomme. COmptes rendus reb-domadaires des
seances
de l'Academ e desset
-ences., 158.59.McMaous, J. F. A. (1946). Histologica l
de-monstrationol mucin alter period ie acid . Nature. London. 158.202.
Mowry.
R.
W. (1956).Observations on the use of sulphuric etner lot the sulphation of hydroxyt groups in tissue sections.J
.
Histcchem. Oytoc-hem.•4,407.
Mustha k.A. B.,Sinha,
R.
D.•Prasad, R.. P ra-sad,J
.
(1990).Histological and hlstcchernicat stu-dies on the palpebral ecıcennıs and dermis ofgoal. Inct
J
.
Ani.Sei.,60, 7, 311·31 3.Nagpal, S.
K
.•
Singh, G., Dhingra,LO
.•
Singh. Y. (1991).Histomorpho logy of the nictitating membrane ofInctian camel. Ind.J
.
Ani.Sei.,61,7, 694'698.Pappenheim: A. (1899). verqıecnenoe
Un-ıersuehungen über die elementare Z
u-sammensetzung des Rothen Knockenmarkes e
i-niger Slı.ugenthiere. Vitchows Archiv Lur Pathol.
Anat. Physiol.,157, t9.
Prince, H.• Diesam . C. D.• Eglitis, 1.. Ruskeü,
G. L.( 1960 ). Anatomy and Histology of the Eye
and Orbitin OomesticAnimals.Charles CThomas, Springfied , lIIinois.
Sakai. T, (1981). The Mamm alian Harderian Gland: Morphology, Biocharnistry. Function and Phylogony. Arch.Histel. Jap., 44 (4),299·333.
Sancovlch . H. A., Ferramota. A.M.. Batlle . A. M., Del C., Grinsıein, M. (1970). Method s in E
nz-ymol Academie Pres ., New Yorkl1..ondon.,Vol 17,
220·222.
50001.
J.E.,
Dorling,J.(1965).Differentialsta-lning ol acid gtycosaminog tycans ( rnu-copotysaccharides) by aıcıan blue in saltscruuons . Histochemie,S, 221-233 .
Sundberg,
R.
D.,Breman.H. (1955). Theapp-licationol Prusstanblue stainto previous ly stalned Iılms of blood and bone marrow. BIood., lA, 1 60-166.
Taşbaş, M. (1975) Yerli manda (Bos Bubalis)
ve yerli slQırın (Bos Taurus) gözle ri üzennde
ş-BOYDAK
tırmalar. A.Ü.Vet. Fak. Derg.,21, 3-4, 401-417.
Trautman, A., Fiebiger, J. (1952). Fun-damentals of the Histology of Domestic Animals. Translated and Revised by Habel, R E and Bi-berstein, E L Comstock Publishing Associates, It-haca, New York. 405-406.
Şeki l 1. BirkoyundaPT'nınserbest ucu, palpebral (p) ve bulbar (b) yüz epitelieriyle, serbest uç (s) lamina
prop-riyas ındaki kapillar damarağı görülmekte. Kıkırdak (k).
Üçlüboyama, X113.
Şe kil 3.BirkoyundaGPTS'dekideğiş ikderecelerdeAB
-pozitif reaksiyon veren epitel hücrelerinden oluşan KG'lergörülmekte.Aleian blue pH=2.5, X1152.
Weyrauch, K. D. (1983a). The Conjunctiva l Epithelium in the Domestic Ruminants i. Ligh-tmicroscopic Investigation. Z. Mikrosk. Anat. Forsch.Leipzig., 97, 4,565-572.
Weyrauch, K. D. ( 1983b). The Conjunctival Epithelium in Domestic Ruminants ii. Elect -ronmicroscopic Investigations. Z. Mikrosk . Anat.
Şekil 2. Bir koçta G~TS'in genel görünümü. Seröz k a-rakterdeki KG'Ier ve interlobuler intersitisyumdaki akıtıcı
kanallar ile bunların duvarındaki kadeh hücreleri
U
g ö-rülmekte.Üçlü boyama, X113.Şekil 4. Birkoçta GPTS'in korpus glandulelerinde PAS ve AB-pozitif hücreler görülmekte.Periyodikasit-Schittl Alcian blue pH=2.5,X72.
AkkaramanırkıKoyun YCKoçlarda Pal pebra Tersiya...
Şekil 5. Bir koyunda GPTS'in inlerlobuler
in-tersitisyumundaki plazma hücreleri görülmekte. Methyl
green-pyronin,X 1800.
Şekil7.BirkoçıaP'I'run serbest ucu (s), palpebral (p) ve bulbar (b) yüz epitelindeki melanin pigmenti granülleri görülmekte. Masson-Fontana.X161.
Şeki l 6. Bır koyunda lenf folikülleri çevresindeki ve
fo-likülün çatısını oluşturan retiküler iplik ağı görülmekte.
