• Sonuç bulunamadı

دح الوهم عند رواة ال قته وأنواعه وأحكامه

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "دح الوهم عند رواة ال قته وأنواعه وأحكامه"

Copied!
32
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

ثﯾﺣدﻟا ةاور دﻧﻋ مﻫوﻟا

ﻪـﻣﺎﻛـﺣأو ﻪـﻋاوـــﻧأو ﻪﺗﻘــﯾﻘﺣ دﻋﺎﺟاﻟ سﻧأ* صﺧﻠﻣاﻟ رﺟﺣ نﺑ ﻲﻋﻠ نﺑ دﻣﺣأ ) رﯾﺑاﻟﻛ ثﺣداﻟﻣ ﻪﻔﻟأ يذاﻟ بﯾذﻬﺗاﻟ بﯾرﻘﺗ بﺎﺗﻛ نإ ثﯾدﺎﻷﺣا اوور نﯾذاﻟ ةاوراﻟ لﺎﺟراﻟ لﺎﺣ سردﺗ ﻰﺗاﻟ ثﯾﺣداﻟ بﺗﻛ مﻫأ نﻣ دﯾﻌ ( ﻲﻧﻼﻘاﻟﻌﺳ لﺎﺣ نﻋ ﻼ ﻣﺎﻛ را ﯾرﻘﺗ ﻲطﻌﯾو ﺣداو رطﺳ ﻲﻓ ءﺎاﻟﻌﻠﻣ لاوﻗأ رﺻﺗﺧﯾ وﻫو ، ﺔﺗاﻟﺳ ﺗباﻟﻛ ﻲﻓ . مﺎﻫأو ﻪﻟ ﺔﻘﺛ : يورا اﻟ نﻋ ﻪﻛﻼﻣ نﻣو , يورا اﻟ . ﻪﻧﺑاﺟو لﻛ نﻣ مﻫاﻟو تﺳرد لﺎﻘاﻟﻣ اذﻫ ﻲﻓ ﻲﻧاو تﻧﯾﺑو ، ﺔﻠﺛﻣﻷﺎﺑ ﺎ ﻧﯾﻌﺗﻣﺳ ثﯾدﺣاﻟ ﺢﻠطﺻﻣ ﻲﻓو ﺔﯾﺑرﻌاﻟ ﺔﻟﻠﻐﺎﺑ ﻪﺗﻓرﻋ : ﻪﻔﯾرﺗﻌ . ﻪﺗﻘﯾﻘﺣ ﺔﻓرﻣﻌ ﻰإﻟ ﺟﺔﺎﺣاﻟ . ثﯾدﺎﻷﺣا ﻲﻓو لﻣﺟاﻟ ﻲﻓو ءﺎﺳﻣﻷا ﻲﻓو فورﺣاﻟ ﻲﻓ : ﻪﻣﺎﺳﻗأو . ءﺎﻠﻣﻌاﻟ لاوﻗأ ﻰﻋﻠ ادﻣﺗﻣﻌ ، ﻪﻋاوﻧأ نﻣ عﻧو لﻛ مﺣﻛ تﺣرﺷو تﻧﯾﺑ : ﻪﻣﺎﻛﺣأو ثﯾﺣداﻟ ،يورا اﻟ ،مﻫاﻟو :ﺔﯾﺣﺎﺗﻔﻣﻟا ﺎتﻣﻠﻛﻟا

(2)

Delusion According To Hadith Scholars: Its Description, Types and Legal Decision

Abstract

Delusion/mistake in the eyes of the scholars of hadith The Takrib'ut Tehzib (Estimation of Refinement), authored by the grand scholar of Hadith Ahmet ben Ali ben Hadjer Al-Asqalani, is among the most important hadith books explaining the statuses of the narrators who had reported the hadiths in The Kutub-i Sitte (The Six Books of Hadith). Contemporary scholars have a big confidence in this work in explaining the status of a hadith reporter, because Ben Hadjer gives precise/enough information, just in a line, about the status of the reporter.

"This reporter is reliable but he has delusions," is from among his words about the reporters. In this study, I have explained "delusion" in its all aspects. I have explained it in its literary meaning and in its special meaning in the terminology of hadith with the lights of relevant examples. I have underlined the need to recognize this subject. Types of delusion: Delusion in the letters, names, sentences and hadiths The legal decision for delusion: I have explained and elucidated, relying on the words of scholars, the legal decisions for each and all types of delusion said above

Key Words: Delusion, Reporter, Hadith.

مﯾﺣرﻟا نﻣﺣرﻟا ﷲا مﺳﺑ

دﻣﺣاﻟ ﻪﻟ , مﯾظاﻟﻌ شرﻌاﻟ بر ضرﻷا برو تااﻟﺳﻣو بر , نﯾﻟﻣﺎاﻟﻌ بر ﷲ دﻣﺣاﻟ لﻛ دﻣﺣﺑ دﻣﺣاﻟ ﻪﻟ , دﺑﻌ ءﻲﺷ نﻣ ءﺎﺷ ﺎﻣ ءلﻣو ﺎﻬﻣﻧﯾﺑ ﺎﻣ ءلﻣو , ضرﻷاو تااﻟﺳﻣو ءلﻣ

. نﯾرﻛﺎاﻟﺷ لﻛ رﻛﺑﺷ رﻛاﻟﺷ ﻪﻟو نﯾدﻣﺎﺣاﻟ : دﺑﻌ ﺎأﻣ

(3)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 211 ﯾثﺣداﻟ ﺢﻠطﺻﻣ ﻲﻓ ﺔﻣﺎﻫ ﺔﻟﺄﻣﺳ ﺞﻟﺎﯾﻌ يذاﻟ مﯾﻘ اﻟ عوﺿاﻟﻣو اذﻫ ن أ بﯾراﻟﻐ نﻓﻣ ﻲﻓ ﻻ , دﺣأ ﺣﻪﺿوﯾ مﻟو لﺑ ﺣدأ ﻪﯾﻓ بﺗﻛﯾ مﻟ ﺎﻬﻧوﺗﻣو ثﯾﺣداﻟ دﻧﯾﺎأﺳ ﻲﻓ ةرﯾﺑﻛ ﺔﻣﺷﻛﻠ لﺣﯾو فر ﻋ ﺣدأ ﻰﻋﻠ فﻗأ مﻓﻠ , ﺎﻫرﯾﻏ ﻻو لاﻟﻌﻠ بﺗﻛ ﻲﻓ ﻻو ﺎلﺟرﻟا بﺗﻛ ﻲﻓ ﻻو ﺢﻠطﺻاﻟﻣ بﺗﻛ ةدوﺻﻘاﻟﻣ تﺳﯾﻟ ةرﺛﺎﻧﺗﻣ ترا ﺎﺑﻋ ضﻌﺑ ﻻإ ﻪﺻﺧﺗ ﺎﻣﺎﻛﺣأ نﯾﺑ وأ , ﻪﻋاوﻧأ نﯾﺑ أو مﻫاﻟو . ةاوراﻟ ﺣدأ نﻋ عﺎدﻓاﻟ ضرﻌﻣ ﻲﻓ تﻧﺎﻛ ﺎﻣﻧإ ﺎﻬﺗاذﻟ رﯾﻏ رﺷﺑﻟﺎﻓ ﻲﻌﺑﯾط رأﻣ اذﻫو , نﯾﺛ ﺣداﻟﻣ ﻊﯾﺟﻣ ﻪﺑ ﻊﻘﯾ رﻣأ مﻫاﻟو نأ ﻊﻣو مﻣﻬﺎﻛﺣأو مﻬظﻔﺎأﻟ ﻲﻓ نﯾﺛد ﺣاﻟﻣ ﺔﻣﺎﻋ ﻪﻣﺧدﺗﯾﺳ مﻫاﻟو نأ ﻊﻣو , لﻟزﻟاو ﺄﺧطاﻟ نﻋ نﯾﻣوﺻﻣﻌ رﺟﺣ نﺑاو نﺎﺑﺣ نﺑاو يرﺎﺧﺑﻟا نأ ىرﺗ ﺳ ثﯾﺣداﻟ ءﺎﻋﻠﻣ نﻣ ةذﺑﺎﻬﺟاﻟ بﺗﻛ ﻲﻓ ترظﻧ اذاو , ضﺑﻌ نوﻔﺻﯾ ثﯾﺣداﻟ ﻲﻓ بﺗﻛ نﻣ ﯾﻊﻣﺟو يذﻣرﺗﻟاو ﻲﻠﺟﻟﻌاو ﻲﻠﯾﻘﻟﻌاو مﺗﺎﺣ ﺎﺑأو ﻫﺑﻲذﻟاو . مﻫﻟوﺎﺑ ةاوراﻟ لﺎﺟراﻟ مﻫاﻟو ﻲﻓ ﺎ ﺑﺎﺑ أو ﺎﺛﺣﺑ ﺢﻠطﺻــــــاﻟﻣ ﻲﻓ بﺗﻛ نﻣﻣ ﺣدأ صﺻﺧﯾ مﻟ ﻛﻠﻪ ذﻟك لﻛ ﻊﻣ . ﻼﻘﺗﻣﺳ ﺎ ﺑﺎﺗﻛ وأ ﺔﻟﺎﺳر ﻪﯾﻓ ﺣدأ بﺗﯾﻛ مﻟو , ﻪﻣﺎﻛﺣأو ﻪﻋاوﻧأو كذﻟ ﻲﻓ اوﺗﺑﻛﯾ مﻟ _مﻬﻧﻣ بﺗﻛ نﻣ ﻲﻧﻋأو_ تﺎﻘﺑطﻟاو لﯾدﻌﺗﻟاو حرﺟاﻟ ءﺎﻋﻠﻣ نأ ﺎﻛﻣ صﺎﺧ بﺎﺗﻛ وأ ثﺣﺑ وأ لﻘﺗﺳﻣ بﺎﺗﻛ ﻲﻓ ﺎلﺟراﻟ نﻣ مﻫﻟوﺎﺑ فﺻو نﻣ اﻣﻌوﺟﯾ مﻟو ﺎ ﯾﺿأ نﯾﻟﺳدﻟﻠﻣ ﺎ ﺗﺑﻛو نﯾطﻠﺗﺧﻟﻠﻣ ﺎ ﺑﺗﻛو , ءﺎﻔﻌﺿﻟﻠ ﺎ ﺑﺗﻛو تﺎﻘﺛﻟﻠ ﺎ ﺑﺗﻛ اوﺻﺻ ﺧ مﻬﻧأ ماﻟﻌﻠ ﻊﻣ مﺑﻬ . ذﻟك رﯾﻏو ﺎتﻘﺑطﻠﻟو نﯾﻠﺳرﻠﻣﻟو ﻲﻓو , تﺎﻘﺑطاﻟ بﺗﻛو ﺢﻠطﺻاﻟﻣ بﺗﻛ ﻬمﺑﺗﻛ ﻲﻓ ﻲ ﺳﻧﻣ ثﺣﺑﻟا اذﻫ ن أ تﯾرأ ﻟكذﻟ

(4)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 212 (ﺔﻧاﻟﺳ مﻠﻋ) مﻠﻌاﻟ اذﻫ ﻲﻓ ثﺣﺎﺑاﻟ كﻟذﻛو ثﺣﺑﻟا اذﻫ ﻲﻓ رظﺎﻧاﻟ ناو , نوﺗﻟﻣاو دﯾﻧﺎﺳﻷا بﺗﻛ ار ﺛﯾﻛ ﺞﻟﺎﻌﯾو , ثﺣﺎﺑاﻟ ﺟﻪاﺗو ﺗﻲاﻟ لﻛﺎاﻟﻣﺷ نﻣ را ﺛﯾﻛ ل ﺣﯾ ثﺣﺑاﻟ اذﻫ ﻲﻓ ﺔﺑﺎﺗاﻟﻛ اذﻫ نأ مﯾﻌﻠ

(5)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 213 ىرﺧأو ثﯾﺣداﻟ ﺢﻠطﺻﻣ ﻲﻓ ﺔﻣﺷﻛﻠ ﺞﻟﺎﯾﻌ ﻓﻬو , ﺎﻫدﻧﻋ ثﺣﺎﺑاﻟ فﻗوﺗﺗﺳ ﻲﺗاﻟ ﺎﯾﺎﺿﻘاﻟ نﻣ . ثﯾﺣداﻟ ﻰﻋﻠ مﻛﺣاﻟ ﻲﻓ : ﯾثدﺣﻟا ﺢﻠطﺻﻣ ﻲﻓ ﻻوأ نﺑﯾﯾو ﻪﻓرﻌﯾ مﻟو لﺑ , ثﯾدﺣاﻟ ﺢﻠطﺻﻣ ﻲﻓ ﺎﺑﺎﺑ دﺣأ بوﺑﯾ مﻟ ﻪﻧأ ﻔﺎﻧآ ترذﻛ ﺎﻛﻣ ﻪﺗﻠﺋﻷﺳ ﺔﺑوﺟأ ﺟدﯾو ﻪﺗﯾﺎﻏ ﺟدﯾ ثﺣﺎﺑاﻟ لﻌﺟﻧﺳ ﷲا قﯾﻓوﺗﺑ ﺎلﻘﻣاﻟ اذﻫ ﻲﻓ ﻧﺎﻧاو , دﺣأ ﻪﻣﺎﻛﺣأ نﯾﺑو ﻪﯾﻧﺑ قﻔراﻟ فرﻌﯾو , مﻫاﻟو د ﺣ فرﯾﻌ ﻪﯾﻔﻓ , ﻪﺑ اوﻔﺻو نﯾذاﻟ لﺎﺟرﻟﺎﺑو مﻫﻟوﺎﺑ ﺔﻘﻌﻠﺗاﻟﻣ . ﻪﻣﺎﻛﺣأو مﻫاﻟو عاوﻧأ فرﻌﯾو , ﺔاﻟﻌﻠ نﯾﺑو ﻪﯾﻧﺑ قرﻔﻟاو , ﺄﺧطاﻟ : ﯾثدﺣﻟا دﻧﺎﺳإ ﻰﻠﻋ ﻛمﺣﻟا ﻲﻓ ﺎﻧﯾﺎﺛ فﺻو و ر ا ﻪﯾﻓ يذاﻟ ثﯾﺣدﻟا دﺎﻧإﺳ ﻰﻋﻠ مﻛﺣاﻟ ﺔﻣﺷﻛﻠ ﻲﻬﻓ : ﺔﻧﯾﺎﺛاﻟ ﻪاﻟﻣﺷﻛﻠ ﺎﻣأ زا ﺟﺎﻋ فﻘﯾﻓ ذﻟك ﻪﻔﻗوﺗاﺳ مﻫﻟوﺎﺑ فﺻو ﺎﯾورا ثﯾﺣداﻟ دﻧﺳ ﻲﻓ دﺟو اذإ ثﺣﺎﺑاﻟ نﺈﻓ مﻫﻟوﺎﺑ ﺔﺑﻠطاﻟ ﺎﻧﺋﻼﻣز نﻣ ﺟدﻧ ﺎﻣ را ﺛﯾﻓﻛ , ﻪﻔﺿﻌ أو ثﯾﺣداﻟ دﺎﻧإﺳ ﺣﺔﺻﻟ قﯾﻗد مﻛﺣﺑ ﻪﻧﺎﺗﯾإ نﻋ يورا اﻟ نﺎﻛ اذإ اذﻫ , ﻊﺑﺎﺗﻣ ﻰﻋﻠ ﻗفأ مﻟ نوﻟوﻘﯾو ﺔﻟﺎﺣاﻟ ﻩذﻫ لﺛﻣ ﻲﻓ ثﯾﺣداﻟ نوﻔﻌﺿﯾ ﺑلﻘﯾ قﯾرﻓ : نﯾﻘﯾرﻓ ﻰﻟإ ذﻟك ﻲﻓ اﻬوﺟﺗا سﺎﻧﻟﺎﻓ مﻫوﯾو ﺔﻘﺛ يورا اﻟ نﺎﻛ اذإ ﺎﻣأ , مﻫوﯾو قودﺻ نﻣ ﺔﺑﯾر سﻔﻧاﻟ ﻲﻓ ﻰﻘﺑﯾ ذﻟك ﻊﻣو , ﺎطﺎﺗﯾﺣا ﻪﺑ جﺎﺟﺗﻻﺣا لﺑﻘﯾ ﻻ قﯾرﻓو , ﻪﺑ جﺎﺟﺗﻻﺣا كذﻟ دﺑﻌ ﻊﯾطﺗﺳﯾو لﯾوطاﻟ ثﺣﺑاﻟ نﻋ ﻪﯾﻧﯾﻐ ﺎﻣ ثﺣﺎﺑاﻟ ﺟدﯾﺳ ﺎﻧﻫﺎﻫو , ثﯾﺣداﻟ ﻰﻋﻠ مﻛﺣاﻟ . مﻠﻋأ ﻰﻟﺎﺗﻌ ﷲاو , ثﯾﺣداﻟ دﺎﻧإﺳ ﻰﻋﻠ ﺎﻘﯾﻗد ﺎﺣﻛﻣ مﻛﺣﯾ نأ وﺗﻌﺮﯾﻔﮫ اﻟﻮھﻢ ﺣﻘﯿﻘﺔ ﻲﻓ ﺄطﺧﻟﻠ ﺔﺿرﻣﻌ سﻔﻧ ﻲﻫ ﺎﻫدﺟوأو ﻰﻟﺎﻌﺗو ﻪﻧﺎﺣﺑﺳ ﷲا ﺎﻬﻘﺧﻠ سﻔﻧ لﻛ نإ

(6)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 214

(7)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 215 نـــــــــﺑا لﻛ ) : لﺎﻗ , طﻠﻐـــــــــــــــــﯾو نﻘﺗﯾو , بﯾﺻﯾو ﺊﺧطﯾﻓ مﻫرﯾﻏ ﺎأﻣ , مﻟﺳﻼاو ةﻼﺻاﻟ .(1) ( ءﺎطﺧ آدﻣ ﺄﺧطﻟﺎﺑ ﻊﻗو مﻬﻧﻣ ضﻌﺑﻟﺎﻓ رﻣﻷا اذﻫ نﻋ ىﺄﻧﺑﻣ ثﯾﺣداﻟ ةاورو ﺔﻧﺳاﻟ ءﺎﻋﻠﻣ نﯾﻛ مﻟو ءﺎﻷﺧطا كﺗﻠ ﻊﺗﺑﺗ ثﯾﺣداﻟ لﻫأ مﺎﻣﻫﺗا مﻫأ نﻣ نﺎﻛو , مﻫﻟوﺎﺑ كذﻟ بﺑﺳﺑ فﺻوو لﻟزﻟاو . ﻪﺗاور مﺎﻫوأو ثﯾﺣداﻟ لﻋﻠ ﻰﻋﻠ فوﻗﻟواو مﺎﻫوﻷاو . حﻼطﺻﻻاو ﺔاﻟﻠﻐ ﻲﻓ مﻫاﻟو فﯾرﻌﺗ نﻣ دﺑ ﻻ ءدﺑ يذ ئدﺎﺑو : ﺔﻐﻟﻠا ﻲﻓ ﻻوأ نأ ﺟدـــــــــــــﯾ (2) ﺔﯾﺑراﻟﻌ ﺔــﻠﻐﻟا ﺟمﺎﻌﻣ ﺑﻊﺗﺗ نﻓﻣ ﻧﻰﻌﻣ نﻣ رﺛﻛأ ﻪﻟ ﺔاﻟﻠﻐ ﻲﻓ مﻫاﻟو : لﻘﺗﻣﺳ ﻰﻧﻣﻌ بﺎﺑ لﻛﻟو ( ط ﻠﻏ أو لﺟ و و , دﻋو ) نﯾﺑﺎﺑ ﻰﻋﻠ نزوﯾ { مﻫو } لﻌ ــــــــــــــــــﻔاﻟ , ﻩرﯾﻏ ةدرا إ ﻊﻣ ﻪﯾإﻟ بﻠﻘاﻟ قﺑﺳ : وﻫو ( ﺎﻣﻫو مﻬ ﯾ مﻫو ) ﺄ ﯾ دﻋو بﺎﺑ نﻣ : لوﻷﺎﻓ . مﺎ ﻫأو : ﻪﺟﻣﻌ , ﻪﯾﻓ د دﱠر ﺗﻣﻟ ا ﻲ ﻓر ط ح وﺟﻣر وأ ب ﻠﻘ ﻟا ت را طﺧ نﻣ : مﻫو ﻟ ا : اﻻو ـــــﻗو نزاﻟو ﻲﻓ ﺎط ﻠﻏ ط ﻠﻐﯾ ط ﻠﻏ ــــﻛ وﻫو ( ﺎﻣﻫو مﻫو ﯾ مﻫ و ) يأ لﺟو بﺎﺑ نﻣ : ﻲﻧﺎﺛاﻟ .ﻧﻰﻟﻣﻌاو نﺋﯾﺎﺧطﻟا رﯾﺧو ءﺎطﺧ مدآ نﺑا لﻛ : لﺎﻗ ﻲﻧﺑﻟا نأ : سﻧأ نﻋ ذ ﯾﻣرﺗﻟا ﻪﺟرﺧأ ثﯾدﺣﻟا اﻫذ (1) .ةدﺎﺗﻗ نﻋ ةدﻌﺳﻣ نﺑ ﻠﻲﻋ ثﯾﺣد نﻣ ﻻإ ﻪﻓرﻌﻧ ﻻ بﯾرﻏ ثﯾﺣد اﻫذ ﻰﺳﯾﻋ وﺑأ ﺎلﻘـ . نوﺑاوﺗﻟا بﺑﯾﺣ وﺑأ ﻠﻲﻫﺎﺑﻟا ةدﻌﺳﻣ نﺑ ﻠﻲﻋ ﻪﺑ درﻔﺗ بﯾرﻏ ثﯾﺣد وﻫو , مﻛﺎﺣﻟاو , ﻲﻣاردﻟاو ﺔﺟﺎﻣ نﺑا ﻪﺟرﺧأ ﻲﻠﻋ : ثﯾدﺣﻟا رﻛذ بﻘﻋ صﯾﺧﻠﺗﻟا ﻲﻓ ﻲﺑﻫذﻟا ﻪﻧﻋ ﺎلﻗو , مﺎﻫوأ ﻪﻟ قوﺻد رﺟﺣ نﺑا ﻪﻧﻋ ﺎلﻗ يﺻرﺑﻟا . نﯾﻟ ﻪﯾﻓ ةدﻌﺳﻣ نﺑ سوﻣﺎﻘﻟا ( 643 /12 ) برﻌﻟا ﺎنـــــــــــــــﺳـﻟ ( 740 ) حﺎﺣﻟﺻا ﺎرﺗﺧﻣ ( 674 / 2 ) رﯾﻧﻣﻟا حﺎﺑﺻﻣﻟا (2) . ( 1507 ) ﯾطﺣﻣﻟا

(8)

مﻬ ﯾ ﺢ ﺗﻔ ﻟﺎﺑ ءﻲﺷﱠ اﻟ ﻰ إﻟ مﻫو و : لﺎﻘﻓ ﻲﻧﺎﺛﻟاو لوﻷا ﻰﻧﻌاﻟﻣ ﺔﯾﺎﻬﻧاﻟ ﻲﻓ رﺛﯾﻷا نﺑا رﻛذو سﺎﺑﻋ نﺑا ثﯾدﺣ لوﻷ ا نﻣو , ط ﻠﻏ اذإ كﯾرﺣﱠﺗﻟﺎﺑ ﺎ ﻣﻫو مﻫو ﯾ مﻫ و وو , ﻪﯾإﻟ ﻪﻣﻫ و بﻫ ذ اذ إ ﺎﻣﻫو : ﻲﻧﺎﺛاﻟ نﻣو , ﻪﯾإﻟ ﻪﻣ ﻫو بـــــــــﻫ ذ ﺄ ﯾ , (3) مرﺣﻣ وﻫو ﺔﻧ وﻣﯾﻣ ﺞﯾو ز ﺗ ﻲﻓ مﻫ و ﻪﻧﱠأ :  : لﺎﻗ ؟ ت ﻣﻫ و كﻧﱠﺄﻛ : ﻪﻟ لﯾﻗ ﻪﯾﻓو , ط ﻠﻐ ﻠ ﻟ ﺄ ﯾ , سﺎﻟﺟ وﻫ و مﻫو ﻠ ﻟ دﺟ ﺳ ﻪﻧﱠأ : ثﯾﺣداﻟ ﺎ ﻣو ﻗ نﻷ ةزﻣ اﻟﻬ رﺳﻛ ﻓ واﻟواو ﺢﺗ ﻔﻟﺎﺑ مﻫو أ : لﺻ ﻷا , مﻬﺿ ﻌﺑ ﺔﻐ ﻟ ﻰﻋﻠ اذﻫ , مﻬ ﯾ إ ﻻ فﯾﻛ و تﺑ ﻠﻘﻧ ا [ مﻫو أ ] ةﻣزﻫ رﺳ ﻛ ﺎﻣﱠ ﻓﻠ م ﻠﻌﺗ و م ﻠﻌ ﻧو م ﻠﻋ إ : نو ﻟوﻘﯾﻓ ل ﻌ ﻓ لﺑﻘ ﺗﺳﻣ نورﺳ ﻛ ﯾ برﻌ اﻟ نﻣ ﻲﻓ مﻫو ﻟ او مﻫو ﻟ ا نﯾﺑ قرﻓ كﺎﻧﻫ نأ نﺑﯾﺗﯾ دﻣﻘﺗ ﺎﻣ لﻼﺧ نﻣ , (5) ه.ا (4) ءﺎﯾ وا اﻟو , ﻩرﯾﻏ ةدرا إ ﻊﻣ نﻫذاﻟ ﻪﯾإﻟ قﺑﺳ ﺎﻣ ﻫو : مﻫ ﻟوﺎﻓ , ﺔاﻟﻠﻐ ثﯾﺣ نﻣ ﻰﻧﻌاﻟﻣ ﻲﻓو لﺎﻌﻣﺗﺳﻻا ﺎأﻣ , اﺳﻣك ﯾرﻏ ﻰﻟإ ﻪﻫﻧذ بﻫذ نﻛﻟو دﻣﺣﻣ اﺳﻣك نأ مﯾﻌﻠ وﻫو ﻼ ﺛﻣ دﻣﺣﺄﺑ كﯾدﺎﻧﯾ نﻛﻣ نﻛﻣ , باوﺻاﻟ ﻪﻧأ ﻩدﻘﺎﺗﻋﻻ ﺄﺧطﻟا ذﻟك ﻪﺗدرا إ ﻊﻣ باوﺻاﻟ ﺔﻧﺑﺎﺟﻣو طاﻟﻐﻠ وﻓﻬ : مﻫو ﻟ ا ذإ , نﺛﯾﺣدﻟﻣ ا ترا ﺎﺑﻋ ﻪﯾﻋﻠ ﺎﻣ ﻫو ﻰﻧاﻟﻣﻌ اذﻫو , باوﺻاﻟ ﻪﻧأ ﻪﻧﻣ ﺎﻧظ اﺳﻣك ﯾرﺑﻐ ﺎ ﻛدﺎﻧ . لوﻷا ﻰﻧاﻟﻣﻌ نﻣ يورا اﻟ مﺎﻫأو نﯾﻛو نأ لوﻘاﻟﻣﻌ نﻣ سﯾﻟ نوﺑد ( 1740 مﻗر 652 / 2 ) مرﺣﻣﻟا ﺞﯾوزﺗ بﺎﺑ رﺻﺎﺣﻹا باوﺑأ ﻲﻓ يﺎرﺧﺑﻟا ﻪﺟرﺧأ ثﯾدﺣﻟا اﻫذ (3) . ( 1845 مﻗر 571 / 1 ) جوزﯾ مرﺣﻣﻟا بﺎﺑ كﺳﺎﻧﻣﻟا بﺎﺗﻛ ﻲﻓ ﺎﻬﺑ دواد وﺑأ ﻪﺟرﺧأو , مﻫو ﻔظﻟ . ( 525 / 5 ) (4) ) ﻲﻧﺎﺛـــــــﻟا رطـــﺷـــﻟا نﻛﻟو , ﻪﯾﻠﻋ ﻗفأ ﻟم ( سﻟﺎﺟ و ﻫو مﻫو ﻠ ﻟ دﺟ ﺳ

(9)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 217 ﻪﻧﱠأ ) ثﯾدﺣﻟا نﻣ لوﻷا رطﺷﻟا (5) ﻻ ﻲﻟ ﺎﻣ : اﷲ لوﺳر لﺎﻗ : ﺎلﻗ اﷲ دﺑﻋ نﻋ فﯾﻌﺿ دﻧﺳﺑ ﻩدﻧـــــــﺳـﻣ ﻲﻓ رزا ــــــﺑﻟا ﻪﺟرﺧأ ( مﻬﯾإ ﻻ فﯾﻛو ﻻإ اﷲ دﺑﻋ نﻋ ﻩدﻧﺳأ ادﺣأ مﻠﻌﻧ ﻻ ثﯾدﺣﻟا اذﻫو : رزا ﺑﻟا ﺎلﻗ , ﻩرﻔظو ﻪﺗﻣﻠﻧأ نﯾﺑ ﻛمﺣدأ ﻎﻓ رو مﯾﻬإ ﺎلﻗ ,( 1895 مﻗر 280 / 5) ﻼﺳرﻣ ﻲﺑﻧﻟا نﻋ سﯾﻗ نﻋ لﯾﺎﻋﻣﺳإ نﻋ ﻪﯾورﯾ كﺎﺣﺿﻟا رﯾﻏو كﺎﺣﻟﺿا نﺎﺑﺣ نﺑا ﺎلﻗ دﯾز نﺑ كﺎﺣﺿﻟا ﻪﯾﻓو رزا ﺑﻟا ﻩاور :( 1227 مﻗر 296 / 1 ) دﺋاوزﻟا ﻊﻣﺟﻣ ﻲﻓ ﻲﻣﯾﺛﻬﻟا ﻪﻧﻋ ﻪﺑ جﺎﺟﺗﺣﻻا لﺣﯾ ﻻ :

(10)

: ﻼحطﺻﻻا ﻲﻓ ﺎﻧﯾﺎﺛ نﻋ نﯾﻛو نأ ﺎإﻣ نﺎﺳﻧﻹا نﻋ ردﺻﯾ يذاﻟ ﺄطﺧاﻟ نأ لﯾدﻌﺗﻟاو حرﺟاﻟ ءﺎﻋﻠﻣ رﺗﺑﯾﻌ . دﺗﻌﻣ رﯾﻏ نﻋ أو دﺗﻌﻣ مﻬﺗﻣ ثﯾﺣداﻟ ءﺎﻋﻠﻣ دﻧﻋ ﻪﺑﺣﺎﺻ ﻰﻣﯾﺳ _دﻌﻣﺗاﻟﻣ ﺄطﺧاﻟ وﻫو_ : لوﻷا عوﺎﻟﻧﻓ وأ ﺎﺑاذ ﻛ مﻫدﻧﻋ دﯾﻌ أو , ﺑﻊﺎﺗﯾ ﻻ فﻌﺿاﻟ دﯾدﺷ ﻪﯾﺛدﺣ اذﻫو ﻊﺿﻟوﺎﺑ مﻬﺗﻣ أو بذﻟﻛﺎﺑ . عوﺿﻣو ﻪﯾﺛدﺣ اذﻫو ﺎﻋﺎﺿ و : مﺎﺳﻗأ ﺔﺛﻼﺛ وﻫو دﻋﻣ رﯾﻏ نﻋ ﺄﺧطاﻟ وﻫو : ﻲﻟﺛﺎﻧا عوﻟﻧاو , ﺎ ﺳﻌﺎﺷ ﺔﺣﺻاﻟ نﻋ ﻩدﻌﺑو , را ﯾﺑﻛ ﻓﻪﻼﺗﺧاو , ﺎ ﺷﺣﺎﻓ ﻩؤطﺧ نﺎﻛ ﺎﻣ : و ﻟﻷا مﺳﻘﻟا ثـــــــﯾدﺣ اوﻛرﺗﯾ نأ ءﺎاﻟﻌﻠﻣ بﺟأو ﺄطﺧاﻟ اذﻓﻬ , لﻣﺗﺣﻣ رﯾﻏ ﺎ دﺣﺎﻓ باوﺻاﻟ طﺧ نﻋ ﻪﻓرا ﺣﻧاو . ﻪﯾﺗاور ﻲﻓ كذﻟ رﺛﻛ نﻣ ﯾلﺑﺳ نﻋ دﻌﺑﺗا ﻰﺗﺣ ترﺛﻛ طﻪﻼﻏأ نﻛﻟو , را ﺛﯾﻛ ﻩؤطﺧ شﺣﻔﯾ مﻟ : ﻲﻟﺛﺎﻧا مﺳﻘﻟا . ءﺎﻔﻌﺿاﻟ نﻣ يورا اﻟ لﻌﺟﺗ ءﺎﻷﺧطا نﻣ عوﻧاﻟ اذﻫ ةرﺛﻓﻛ , ﻪﺑ جﺎﺟﺗﻻﺣا وﻫ اذﻫو , باوﺻﻟﻠ ﺎﻧﺑﺎﺟﻣ ﺎﻧظو , را ﯾﻐﺻو ﻣﻼﺗﺣﻣ ﻩؤطﺧ نﺎﻛ ﺎﻣ: ﻟثﺎﻟﺛا مﺳﻘﻟا ﻻ , لﻠﺟ رﯾﻏو رﯾﻐﺻو لﻣﺗﺣﻣ ﺄطﺧ ﻫو : ﺔﻘﯾﻘﺣاﻟ ﻲﻓ مﻫﻟوﺎﻓ , ﺔﻣﺋﻷا ﻪﻧﯾﯾﻌ يذاﻟ مﻫاﻟو , بﯾرﻘاﻟ ﺄﺧطاﻟ ﻫو مﻫاﻟو : ﻘلﻓ تدرأ ناو , ﺔﻓرﺣاﻟ ﻩذﻫ ﻲﻓ عﺎﺑ ﻪﻟ نﻣ ﻻإ ﻪﯾﻋﻠ نطﻔﯾ ﺄطﺧاﻟ نﯾﺑ ﺎﻣ نأ ىرﺗ مﯾﺳﻘﺗاﻟ اذﻫ نﻣو , ﻪﯾﺳﻣﻘﺑ دﯾﻌﺑاﻟ ﺄﺧطاﻟ ﻪﺑ درا ﯾ قﻠطأ اذإ ﺄﺧطﻟاو اذﻫو , ﺎﻣﻫو نوﺛﺣداﻟﻣ ﻩرﺑﺗﯾﻌ ﺄطﺧ لﻛ سﯾﻟو , ﺄطﺧ دﯾﻌ مﻫو لﻓﻛ صوﺻﺧو مﻋﻣو مﻫﻟواو . حﻼطﺻﻻا لﯾﺑﺳ ﻰﻋﻠ

(11)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 219 و را ﻛ رﻣﻷا اذﺑﻬ ةاوراﻟ نﻣ ا ﺣدأ نوﻔﺻﯾ ﺎﻣدﻧﻋ مﻬ ﺗرا ﺎﺑﻋ ﻲﻓ نﺛﯾﺣداﻟﻣ فﻼﺗﺧا ﺎأﻣ ﺔﺑﻧﺳ رﯾدﻘﺗ ﻲﻓ توﻔﺎﺗ ﻰإﻟ ﻊﺟرﯾ فﻼﺗﻻﺧا اذﻓﻬ ﺊﺧطﯾ لوﻘﯾ رﻵﺧاو مﯾﻬ ﻪﻧﺄﺑ مﻬﺿﺑﻌ ﻪﻔﺻو ﻩرﺗﺑﻋا لوﺑﻘﻟاو لﺎﻣﺗﻻﺣا دﺣ تزوﺎﺟﺗ ﺄﺧطاﻟ ﺔﺑﻧﺳ نأ ىرأ نﻓﻣ , يورا ﻟا دﻧﻋ ﺄﺧطاﻟ ﺟمﺣو . ﺎﻣﻫو ﻩرﺑﺗﻋا بﯾرﻗو لوﺑﻘﻣو لﻣﺗﺣﻣ ﺄطﺧ ﻪﻧأ ىرأ نﻣو , ﺄطﺧ واﻟﺨﻄﺄ اﻟﻮھﻢ ﺑﯿﻦ اﻟﻔﺮق ﻟكذﻟو , مﻫاﻟو نﻋ اﻛﻠﻣوﺗﯾ مﻟ ﺔﻧاﻟﺳ مﻋﻠ ﻲﻓ اوﺗﺑﻛ نﯾذاﻟ فاﻟﺳﻠ نأ قﺑﺳ ﺎﻣﯾﻓ ترذﻛ : نﯾﺑﻫذﻣ ﻰﻋﻠ مﻓﻬ موﯾاﻟ نوﺛﺣﺎﺑاﻟ ﺎأﻣ , ﺔاﻟﻌﻠ أو ﺄﺧطﻟاو مﻫاﻟو نﯾﺑ ﺎﻣ قرﻔاﻟ اورﻛذﯾ مﻟ . ﺣداو ءﻲﺷ ﺄﺧطﻟاو مﻫاﻟو نأ : لوﻷا بﻫذاﻟﻣ . ﺄﺧطﻟاو مﻫاﻟو ظﻔﺎﻟأ لﺎﻌﻣﺗاﺳ مﻫدﻧﻋ يوﺗﯾﺳ نﺛﯾﺣداﻟﻣ نأ مﻟﻬ دﺷﻬﯾو : ﻼ ﺻﯾﻔﺗ كﺎﻧﻫ نأ : ﻲﻧﺎﺛﻟا بﻫذاﻟﻣ مﻫو ﻪﯾﻓ ﻻﻗو اوﻔﺻو اذإ نﺛﯾﺣداﻟﻣ نﻣ رﯾﺛﻛ دﻧﻋ ﺄﺧطﻟاو مﻫﻟوﺎﺑ فﺻاﻟو يوﺗﯾﺳ : ﻻأو : نوﻟوﻘﯾ ﺎﻛﻣ , ﺔﺑﺎﺣﺻاﻟ نﻣ ﻩدــــــــــﻋ نﻣ ﺄﺧطأ : نﻓﻼ نﺑ نﻓﻼ نوﻟوﻘﯾﻓ مﻫو ﻪﯾﻓ ﻼ ﻓﻌ أو , ﻪﻟ جرﺧأ يرﺎﺧﺑاﻟ نأ مﻋز نﻣ ﺄطﺧأ : نﻓﻼ نﺑ نﻼﻓو , مﻫو دﻘﻓ ﺔﺑﺎﺣﺻاﻟ نﻣ ﻩدﻋ نﻣو لاوﻷﻗاو لﺎﻌﻷﻓا فﺻو ﻲﻓ اذﻫو رﻣ ﺎﻣﻛ مﻫو دﻘﻓ ﻪﻟ جرﺧأ يﺎرﺧﺑﻟا نأ مﻋز نﻣو نوﻟوﻘﯾ ﺎﻛﻣ . ﺎﻬﻧوﻘدﻗﯾو مﻬﺗرا ﺎﺑﻋ نوطﺿﺑﯾﻓ ﺢﯾرﺟﺗﻟاو لﯾدﻌﺗﻟا ثﯾﺣ نﻣ ﺎﯾورا اوﻔﺻو اذإ ﺎأﻣ : ﺎ ﻧﯾﺎﺛ ﺎأﻣ لﻣﺗﺣﻣ بﯾرﻗ ﺄطﺧ مﻫﻟواو , ﺄﺧطﻟﺎﺑ فﺻﯾو نﻣﻣ ﺔﺟرد ﻰﻠﻋأ مﻫدﻧﻋ مﺎﻫوﻷا بﺣﺎﺻﻓ مﻫو لﻓﻛ صوﺻﺧو مﻋﻣو مﻫﻟواو ﺄطﺧاﻟ نﯾﺑ ﺎﻣ نأ ىرﺗ كذﻟ ﻰﻠﻋو , لﺟﻠ دﯾﺑﻌ وﻓﻬ ﺄﺧطاﻟ . ﺎﻘﺑﺎﺳ ذﻟك ﺎﻧﯾﺑ ﺎﻛﻣ , ﺎ ﻣﻫو نوﺛﺣداﻟﻣ ﻩرﺑﺗﯾﻌ ﺄطﺧ لﻛ سﯾﻟو , ﺄطﺧ دﯾﻌ

(12)

: ﻲﻠﯾ ﻷ ا دﺎ ﺟﻧﻟا ﻲﺑأ نﺑ دﯾزﯾ نﺑ سﻧﯾو نﻋ لﺎﻗ بﯾرﻘﺗاﻟ ﻲﻓ رﺟﺣ نﺑا نأ مﻟﻬ دﺷﻬﯾو قرﻔاﻟ اذﻫ ﻰإﻟ رظﻧا ,(6) ﺄطﺧ يرﻫزاﻟ رﯾﻏ ﻲﻓو ﻼﯾﻗﻠ ﺎ ﻣﻫو يرﻫزﻟا نﻋ ﻪﺗﯾاور ﻲﻓ نأ ﻻإ ﺔﻘﺛ نﻋ ﻪﯾﺗاور ﻲﻓ نأ ﻻإ ﺔﻘﺛ : ﻼ ﺛﻣ لﺎﻘﻟ اﺣداو ﻰﻧﻣﻌ ﺎﻣﺑﻬ درا أ ﻪﻧأ وﻟو ﺎلﻌﻣﺗﺳﻻا ﻲﻓ ﺢﺿااﻟو ﺎﻬﻧﻛﻟ مﺎﻫأو ﻪﻟ ﺔﻘﺛ : ﻼ ﺛﻣ لﺎﻗ وأ را ﯾﺛﻛ ﻩرﯾﻏ ﻲﻓ أو رﺛأﻛ يرﻫزﻟا رﯾﻏ ﻲﻓو ﻼﯾﻗﻠ ﺎ ﻣﻫو يرﻫزاﻟ ﻲﻓ ﺎأﻣ , ﺎﻬﯾﻓ مﻫو يرﻫزاﻟ نﻋ ثﯾدﺎﺣأ ﻩدﻧﻋ نأ نﺑﯾﺗ يورا اﻟ ﺔﺳرا د ىدﻟو , ﺔﻠﯾﻗﻠ يرﻫزاﻟ ﻲﻓ يرﻫزاﻟ نﻋ ﻪﺿﻌﺑو دﯾﺳﻌ نﻋ ﻪﻟأو ﺣدااﻟو ثﯾﺣداﻟ ﻲﻓ نﻛوﯾﻓ ثﯾدﺎﻷﺣا نﯾﺑ طﻠﺧﯾ نﺎﻓﻛ ﻩرﯾﻏ رﺟﺣ نﺑا ﻊﻣﺟﯾ مﻟو , ﺄﺧطﻟاو مﻫاﻟو نﯾﺑ قﻔرﻟا ﻰإﻟ رظﻧﺎﻓ , (7) دﻣﺣأ مﺎﻣﻹا ﻪﻟﺎﻗ ﻪﯾﻋﻠ ﻪﺗﺑﺷﯾﻓ . مﻠﻋأ ﻰﻟﺎﺗﻌ ﷲاو , ﺿﻊاﻣو ﺔﺛﺛﻼ ﻲﻓ ىﺳو بﯾرﻘﺗاﻟ ﻲﻓ ﺄﺧطﻟاو مﻫاﻟو نﯾﺑ واﻟﻌــــــﻠﻞ اﻟﻮھــــﻢ ﺑﯿﻦ اﻟﻔﺮق قﻔرﻟا ﻰﻋﻠ فﻘﻧﻟ مﻫاﻟو فﯾرﺗﻌ قﺑﺳ نأ دﺑﻌ ﺔاﻟﻌﻠ فﯾرﻌﺗ ﻰﻋﻠ فوﻗاﻟو نﻣ دﺑ ﻻ : ﺎﻬﻣﯾﻧﺑ حدﺎﻗ بﺑﺳ ﻪﯾﻓ ﺎﻣ ﻫو : لﻠاﻟﻣﻌ ثﯾﺣداﻟ : يورا ﻟا لﻬﻧاﻟﻣ ﻲﻓ ﺎلﻗ : لﻠاﻟﻌ فﯾرﺗﻌ قرطﺗﯾو بﻗﺎﺛﻟا مﻬﻔﻟاو ةرﺑﺧﻟاو ظﻔﺣﻟا لﻫأ ﻪﻧﻣ نﻣﻛﺗﯾو ﻪﻧﻣ ﺔاﻟﺳﻼﻣ ﻩرﻫﺎظ نأ ﻊﻣ ضﻣﺎﻏ ﺎﻣﺑو ﻩرﯾﻏ ﺔﻔﻟﺎﺧﻣﺑو يورا ﻟا دﻔرﺗﺑ ذﻟك كردﯾو , را ﻫﺎظ ﺣﺔﺻاﻟ طورﺷﻟ ﻊﻣﺎﺟاﻟ دﺎﻧﺳﻹا ﻰإﻟ ذﻟك ﻪﻧظ ﻰﻋﻠ بﯾﻐﻠ ﺎﻣﻣ ذﻟك رﯾﻏ أو ثﯾدﺣ ﻲﻓ ثﯾدﺣ جرا دإ أو فﻗو أو ﺎلﺳﺈرﺑ مﻫو ﻰﻋﻠ ﻪﻧﺑﯾ . ( 7919 مﻗر 614 ) بﯾذﻬﺗﻟا بﯾرﻘﺗ (6) . ( 7188 مﻗر 555 / 23 ) ﺎلﻛﻣﻟا بﯾذﻬﺗ (7)

(13)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 221 ﻲﻓ رظﻧﻟاو ثﯾﺣداﻟ قرط ﻊﺟﻣ ﻪﺗﻓرﻌﻣ قﯾرطو , فﻗوﯾﺗﻓ ددرﺗﯾ أو ﻪﺗﺣﺻ دﻣﺑﻌ مﻛﺣﯾﻓ .ه.ا (8)مﻬﻧﺎﻘﺗاو مﻬطﺑﺿو ﻪﺗاور فﻼﺗﺧا ﻲﻓ نﺎﻛ ﺎﻣو ( ﻲﻔﺧ , دﺣﺎﻗ ) ﺔاﻟﻌﻠ ﺎﻧﻛر ﻪﯾﻓ ﻊﻣﺗﺟا ﺎﻣ ﻫو لاﻟﻣﻌﻠ ثﯾﺣداﻟ نذإ ﺎأﻣ ،ﺔﻣﻣﻌﻠو دﻋاﻗو قﻓو ،ﻗدﺎﻧاﻟ ﻪﻟ ىدــﺻﺗﯾ نﯾﺑ ﻩؤطﺧ فﯾﻌﺿﻟا ثﯾﺣداﻟ نﱠ ﻷ ؛ طﻘﻓ تﺎــــــــﻘﺛاﻟ . دﻘﺎﻧاﻟ ةذﺑﺎﺟﻬ ﻻإ ﺎﻟﻬ ىدﺻﯾﺗ ﻻو ، قﯾدﻗاﻟ ﻩﺎﻧﺑﻣﻌ لﻠاﻟﻌ مﻋﻠ عوﺿﻣو ﻲﻓﻬ ﺎتﻘﺛاﻟ ثﯾدﺎﺣأ ﺎﻫزﯾﯾﻣﺗو مﻬﯾﺛدﺎﺣأ صﯾﺣﺗﻣ ﻰﻋﻠ لﻣﻌﯾو ، تﺎﻘﺛﻟا ةاوراﻟ مﺎﻫأو نﻋ ثﺣﺑﯾ لاﻟﻌﻠ مﻓﻌﻠ ﺎﻫرﻫﺎظ ﯾثدﺎﻷﺣا لﻛ سﯾﻟو , ﺣدأ ﺄطﺧاﻟ نﻣ مﯾﺳﻠ سﯾﻟ ذإ ، ﺄطﺧ نﻣ ﺎﻬﯾرﺗﯾﻌ ﺎﻣ فﺷﻛو ، فﺎﺻوﻷا ﻩذﻫو ، ﺔﯾﻠﺟ ةرﻫﺎظ ﺎﻬﺗﻋﻠ ثﯾدﺎﻷﺣا نﻓﻣ ، ﺔﯾﻔﺧ ﺔﻋﻠ لﻛ تﺳﯾﻟو ، ﺔاﻟﺳﻼﻣ قﻠطأ دﻗ ءﺎﻠﻣﻌاﻟ ضﺑﻌ ﺎﻧدﺟو كذﻟ ﻊﻣو ، لﻠاﻟﻌ مﻋﻠ نﻣ تﺳﯾﻟو ، قﺻأﻟ فﯾﻌﺿﻟا ثﯾدﺣﻟﺎﺑ . ﻊﺳوﺗاﻟ بﺎﺑ نﻣ مﺎﻌﻟا ﻩﺎﻧﺑﻣﻌ ظﻔاﻟﻠ ﺎلﻌﻣﺗﺳاو ، ﻲﻠﺟﻟاو ﺎﻬﻧﻣ ﻲﻔﺧاﻟ ﻰﻋﻠ ﺔاﻟﻌﻠ : مﻫﻟواو ﺔاﻟﻌﻠ نﯾﺑ قرﻔاﻟ ﺢﺿﺗﯾ ﻪﺗرذﻛ ﺎﻣ لﺧﻼ نﻣ , رﻣ ﺎﻛﻣ ﻪﯾﻓ فﻗوﺗﯾ أو ﻪﻠﺟﻷ ثﯾﺣداﻟ فﻌﺿﯾ دﺣﺎﻗو ﻲﻔﺧ ﺄطﺧ ﻲﻫ : نذإ ﺔﻟﻌﻠﺎﻓ فﯾﻌـﺿــــﺗ ﻲﻓ ﺎﺑﺑﺳ نﯾﻛو ﻻ ةرﺎﺗو , ﻪﻠﺟﻷ ثﯾﺣداﻟ فﻌﺿﯾ ﺎدﺣﺎﻗ نﯾﻛو ةرﺎﺗﻓ : مﻫاﻟو ﺎأﻣ ظﻔﺣاﻟ ﻲﻓ نﻔاﻟ ةذﺑﺎﺟﻬ ﻻإ ﻪﻓرﯾﻌ ﻻ ﺎﯾﻔﺧ نﯾﻛو ةرﺎﺗو , ﺎﺣﺿاو را ﻫﺎظ نﯾﻛو ةرﺎﺗو, ثﯾدـــــﺣاﻟ . مﻠﻋأ ﻰﻟﺎﺗﻌ ﷲاو ﺔﻋﻠ وﻬﻓ ﺎدﺣﺎﻗو ﺎ ﯾﻔﺧ نﺎﻛ اذﺈﻓ , ﺔاﻟﻌﻠ نﻣ مﻋأ مﻫﻟوﺎﻓ , نﻘﺎﺗﻹاو ﻢــــــــاﻟﻮھ اعﻮـــــــــأﻧ : عاوﻧأ ﺔﺧﻣﺳ مﻫﻟﻠو . ( 52 ﻠلﻣﻌﻟا ثﯾدﺣاﻟ)( 8)

(14)

ﻲﻓ مﻫو , ﻛمﺣﻟا ﻲﻓ مﻫو , نﺗﻣﻟا ﻲﻓ مﻫو , دﻧﺎﺳﻹا ﻲﻓ مﻫو , يوارﻟا ﻲﻓ مﻫو . لﻘﻟﻧا مﻛﻼﻣﻬ ءرا ﻘﺗﺳا ﻰﻋﻠ مﯾﺳﻘﺗﻟا اذﻫ ﻲﻓ تدﻣﺗﻋا دﻗو , ﺣدأ دﻧﻋ ﻩرأ مﻟ مﯾﺳﻘﺗاﻟ اذﻫو دﻗو , نﺛﯾﺣداﻟﻣ ضﺑﻌ ﺎﻬﯾﻋﻠ ﻪﺑﻧ ﻲﺗاﻟ ةاوراﻟ ضﺑﻌ ﺎﻬﯾﻓ ﻊﻗو ﻲﺗاﻟ مﻫاﻟو نﻛﺎﻣأ ءرا ﻘﺗﺳاو ضﺑﻌ ﻲﻓ مﻫﻟﻠو ﺎﻋاوﻧأ قﻠطأ نﺛﯾﺣدﻣاﻟ ضﺑﻌ نأ ماﻟﻌﻠ ﻊﻣ , ترذﻛ ﺎﻣﯾﻓ ةروﺻﺣﻣ ﺎﻬﺗدﺟو : كذﻟ لﺎﺛﻣ , ﺎﻬﺑﻋوﺗﯾﺳ مﻟو نﻛﺎﻣﻷا ةرﺎﺑاﻟﻌ ﻩذﻫو (9)دﺎﻧﺳﻹاو نﺗﻣاﻟ ﻲﻓ مﺎﻫأو ﻪﻟ : بﯾاﻟﻣﺳ نﺑ اﻟﻌﻼء نﻋ مﻛﺎﺣاﻟ ﺎلﻗ . مﻫاﻟو عاوﻧأ نﻣ نﯾﻋوﻧاﻟ نﯾذﻫو , را ﯾﺛﻛ لﻠاﻟﻌ بﺗﻛ ﻲﻓ ﺔﻣﺧدﺗﻣﺳ اذﻫو دﻧﯾﺎﺳﻷا بﻗﻠ ﻲﻓ ﻪﻣﻫو نﺄﺑ ةاوراﻟ ﺣدأ ﻰﻋﻠ ﻩﻧو نﺎﺑﺣ نﺑا نأ ﺎﯾﺿأ ذﻟك نﻣو عﻧو لﻛ ﷲا ءﺎﺷ نإ نﺑﯾﺄﺳو , مﻛﻼﻣﻬ ءرا ﻘﺗﺳا نﻣ ﻪﺗدﺟو ﺎﻣ اذﻫ , دﺎﻧﺳﻹا مﻫو عورﻓ نﻣ عرﻓ ﻲﻓﻬ , ادﯾدﺷ را ﺎﺻﺗﺧا را ﺗﺻﺧﻣو زا ﺟوﻣ ﺎﺣﺿﻣو مﺎﺳﻗأ نﻣ ﻪﺗﺣﺗ ﻊﻘﯾ ﺎﻣ ﻊﻣ عاوﻧﻷا ﻩذﻫ نﻣ . ﺔﺣﻔﺻ نﻌوﺑرأ ﺎﻠﻬﯾﺻﻔﺗ زوﺎﺟﺗ دﻗ يدﻧﻋ : ةدﻋ لﺎﻛأﺷ ﻰﻋﻠ يورا اﻟ ﻲﻓ ةاوراﻟ نﻣ مﻫاﻟو ﻊﻘﯾ : يوارﻟا ﻲﻓ مﻫوﻟا : لوﻷا عوﻟﻧا و رﯾﺷﺑﻛ ﻪﺻﻘﻧﺑ أو فرﺣ ةدﺎﯾزﺑ ﺎإﻣ نﻛوﯾو اﺳﻤﮫ ﻓﻲ اﻟﻮھﻢ : اﻷﻮﻟ .ﺔﻌﺑﯾﺳو ﯾﻊﺑﺳﻛو رﺑﺷ كذﻟ لﺎﺛﻣ , ﻪﻟﺎﻣﻫإ وأ فرﺣﻟا مﺎﺟﻋﺈﺑ ﺎﻣاو , ﻪﻔﯾﻔﺧﺗ وأ ﻪاﺳﻣ نﻣ فرﺣ دﯾدﺷﺗﺑ ﺎﻣاو فرﺣ مﯾدﻘﺗﺑ ﺎﻣاو , (10) مﻫو دﻘﻓ رﺷﺑ لﺎﻗ نﻣو : نﺎﺑﺣ نﺑا لﺎﻗ ﻲﻠﯾداﻟ نﺣﺟﻣ نﺑ رﺑﺳ : نﺎﻣﻛ فرﺣ لادﺑﺈﺑ ﺎﻣاو , ﻪاﺳﻣ نﻣ فرﺣ نﺎﻛﻣ فرﺣ لادﺑﺈﺑ ﺎﻣاو , ﻩرﯾﺧﺄﺗ وأ ﻪاﺳﻣ نﻣ . ( 349 مﻗر 171 \ 8 ) بﯾذﻬﺗﻟا بﯾذﻬﺗ (9)

(15)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 223

(16)

نﺑ كﻟﺎﻣ لﺎﻗ نﻣو : نﺎﺑﺣ نﺑا لﺎﻗ ﻲﻣﺎﻣﯾاﻟ رﻣﯾﺧأ نﺑ كﻟﺎﻣ : كذﻟ لﺎﺛﻣ ﻪﺑﯾأ ماﺳ نﻣ فرﺣ دﻘﻓ كﺗﯾﻋ نﺑا ﻪﯾﻓ لﺎﻗ نﻣو : رﺟﺣ نﺑا لﺎﻗ قﺗﯾﻋ نﺑ نﺎﻣﯾﻠﺳ ذﻟك لﺛﻣو ,(11)مﻫو دﻘﻓ رﻣﺎﺧأ . ةرﺛﯾﻛ عاوﻧﻷاو (12) مﻫو نظﯾ نأ كذﻟ نﺎﯾﺑو : ياﻟﺮاو ﺲﺟﻨ ﻓﻲ اﻟﻮھﻢ : اﻟﺜﺎﻧﻲ ﺔﺑﯾﺳرا ﻟا بﻟﺎﻏ ﻧتﺑ ةرﻓد : ذﻟك لﺎـﺛﻣ ساﻟﻌﻛ أو رذﻛ وﻫو ﻰﻧﺛأ ﻫو يورا اﻟ اذﻫ نأ ثﺣداﻟﻣ . (13) ﻼ ﺟر ﺎﺟﻌﻠﻬ نﻣ مﻫوو : رﺟﺣ نﺑا ﺎلﻗ نﺎﯾﺑو ( واﻟﻤﺘﺸﺎﺑﮫ ﻖاﻟﻤﺘﻔ ) ﻂاﻟﺨﻠ وھﻢ : اﻟﺜﺎﻟﺚ ﺟداﻟ ماﺳ ﻲﻓ ﻔﺎﻠﺗﺧﯾو ﻪﯾﺑأ مﺳاو ﻪاﺳﻣ ﻲﻓ رﺧآ ورا ﻊﻣ ﻪﺑﯾأ مﺳاو يورا اﻟ ماﺳ قﻔﺗﯾ نأ : ذﻟك ﻲﻧﻼﻘاﻟﻌﺳ دﯾﺣﻣ نﺑ دﺎﺣﻣ : ذﻟك ﺔﻠﺛﻣأ نﻣو ﺣداو ﺎﻣﻬﻧأ ن ظ ﯾﻓ دﻠﺑاﻟ أو ﺔﻧﯾاﻟﻛ وأ بﻘﻠاﻟ ﻲﻓ أو . (14) ﺎﻬﻣطﺧﻠ نﻣ مﻫو : رﺟﺣ نﺑا لﺎﻗ ﻲﻧﺎﺳرا ﺧاﻟ دﯾﺣﻣ نﺑ دﺎﻣﺣو نﯾﻛو نأ : ذﻟك نﺎﯾﺑو , ﻪﻠﺑﻗ يذاﻟ سﻋﻛ وﻫو : ﻗﺔﻔﺮﺘاﻟ وھﻢ : اﻟﺮاﺑﻊ وأ ﻪﻻﺳﻣ فﺎﺿﯾ ةرﺎﺗ أو ﻩدﺟ ﻰﻟإ بﺳﻧﯾ ةرﺎﺗو ﻪﺑﯾأ ﻰإﻟ بﺳﻧﯾ ةﺎرﺗ أو نﺎﺑﻘﻟ أو نﺎﯾﺗﻧﻛ يورا ﻟﻠ نﺳﺣاﻟ نﺑ ﷲا دﺑﻋ : ذﻟك ﺔﻠﺛأﻣ نﻣو نﺎﻧﺛا ﻪﻧأ ن ظ ﯾﻓ فﺣذﺗ ةﺎرﺗو ﻼ ﺛﻣ فﯾرﻌﺗاﻟ لأﻪﺑﯾأ مﻻﺳ بﺣﺎﺻ مﻫو : رﯾﻷﺧا رذﻛ دﺑﻌ رﺟﺣ نﺑا لﺎﻗ نﺣﺳ نﺑ ﷲا دﺑﻋو , ﻲﻋﻠ نﺑ نﺳﺣاﻟ نﺑ . (15) ﻪﻠﺑﻗ يذاﻟ وﻫ , ﻩدرا ﻓإ ﻲﻓ لﺎاﻟﻛﻣ . ( 1245 مﻗر 379\3 ) ﻪﺳﻔﻧ بﺎﺗﻛﻟا(11) . ( 2593 مﻗر 253 ) بﯾذﻬﺗﻟا بﯾرﻘﺗ (12) . ( 8580 مﻗر 746 ) بﯾذﻬﺗﻟا بﯾرﻘﺗ (13) . ( 1475 مﻗر 178 ) ﻪﺳﻔﻧ بﺎﺗﻛﻟا(14) . ( 3274 مﻗر 300 ) ﻪﺳﻔﻧ بﺎﺗﻛﻟا(15)

(17)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 221 لﻌﺟﯾﻓ ثﺣداﻟﻣ مﯾﻬ نأ وﻫو (اﻟﻤﻘﻠﻮب) ﺐاﻟﻘﻠ وھﻢ : اﻟﺨﺎﻣﺲ نﺑ فﺿﯾﻏ : كذﻟ ﺔﻠﺛأﻣ نﻣو ﻪﻣــــــــــاﺳ نﺎﻛ ﻣ ﻪﺑﯾأ ماﺳ لﻌﺟﯾو , ﻪﺑﯾأ ماﺳ نﺎﻛ ﻣ يورا اﻟ ماﺳ . (16) مﻫو دﻘﻓ فﺿﯾﻏ نﺑ ثرﺎﺣاﻟ ﻪﻧإ لﺎﻗ نﻣو : نﺎﺑﺣ نﺑا لﺎﻗ ﻲﻧﺎﻣﯾﻟا ثرﺎﺣاﻟ مﻫوﺗﯾو ﻪﻧﯾﺗﻛﺑ يورا اﻟ رﻬﺗﯾﺷ نأ كذﻟ نﺎﯾﺑو ﺔاﻟﻜﻨﯿ وھﻢ : اﻟﺴﺎدﺳ : نﺎﺑﺣ نﺑا لﺎﻗ , رﯾﻋﻣ نﺑ ﺔﻧﺎأﺳ نﺑ رﻣﺎﻋ : ﻪاﺳﻣ ﺢﯾﻠﻣاﻟ وﺑأ : كـــذﻟ لﺎﺛﻣ نﻣو ﻪاﺳﻣ ﻲﻓ . (17) مﻫو دﻘﻓ ﺔﻣﺎأﺳ نﺑ دﯾز أو دﺎﯾز ﻪاﺳﻣ نأ مﻋز نﻣو ن ظ ﯾ نأ ذﻟك نﺎﯾﺑ : اﻟﻄﺒﻘﺔ أو اﻟﺮﺗﺒﺔ وھﻢ : اﻟﺴﺎﺑﻊ عوﻧاﻟ اذﻫ ﻲﻓ نﯾﻛو ﺎﻣ رﺛﻛأو ﻟكذﻛ ﻫو سﯾﻟو ﻲﻌﺑﺎﺗاﻟ ﻊﺑﺎﺗ وأ ﻲﻌﺑﺎﺗ وأ ﻲﺑﺎﺣﺻ ﻪﻧأ يورا اﻟ نﺑا لﺎـــــــﻗ ﻲﺷـﺑـﺣاﻟ ﺢﯾرﺷ نﺑ شﯾﺑﺣ : كذﻟ ﺔﻠﺛﻣأ نﻣو مﻬﻧﻣ سﯾﻟو ﺔﺑﺎﺣﺻاﻟ ﻲﻓ يورا اﻟ رذﻛ .(18) ﺔﺑﺎﺣﺻﻟا ﻲﻓ ﻩرذﻛ نﻣ مـــــــــــﻫوو : رﺟﺣ بﺳﻧﯾ نأ كذﻟ نﺎﯾﺑ , يااﻟﺮو ﻧﺴﺐ ﻲﻓ اﻟﻮھﻢ : اﻟﺜﺎﻣﻦ ةرﺳﻣ نﺑ دﻣﺣأ : ذﻟك ﺎلﺛﻣ نﻣو يورا اﻟ داﺟدأ نﻣ ﺑﻲﺎﺣﺻاﻟ ذﻟك سﯾﻟو ﺑﻲﺎﺣﺻ ﻰإﻟ يورا اﻟ وﺑأ مﻫو : ﻧﻲطﻗراداﻟ لﺎﻗو بدﻧﺟ نﺑ ةرﺳﻣ دﻟو نﻣ ﻫو : نﺎﺑﺣ نﺑا مﺗﺎﺣ وﺑأ لﺎﻗ ةرﺳﻣ وﺑأ . (19) يرأ اﻟ ةرﺳﻣ نﺑ رﺑﺎﺟ نﺑ دﻟﺎﺧ نﺑ ﺔﺳﻠﻣ نﺑ دﻣﺣأ ﻫو ﺎﻣﻧإ ةرﺳﻣ ﻰإﻟ ﻪﺑﺳﻧ ﻲﻓ مﺗﺎﺣ دﻧﺎﺳﻹا ﻲﻓ مﻫوﻟا ﻲﻟﺛﺎﻧا عوﻟﻧا : ﺎﻬﻧﻣ ةرﯾﺛﻛو ةدﻋ لﺎﻛأﺷ ﻰﻋﻠ دﺎﻧﺳﻹا ﻲﻓ ةاوراﻟ نﻣ مﻫاﻟو ﻊﻘﯾ . ( 1068 مﻗر 326\3 ) ﺎنﺑﺣ نﺑﻻ تﺎﺛﻘﻟا (16) . ( 4500 مﻗر 190\5 ) ﺎنﺑﺣ نﺑﻻ تﺎﻘﺛﻟا (17) . (1116 مﻗر 152 ) بﯾذﻬﺗﻟا بﯾرﻘﺗ (18) . ( 186 مﻗر 72\1 ) يزوﺟﻟا نﺑﻻ نﯾﻛورﺗﻣﻟاو ءﺎﻔﻌﻟﺿا (19)

(18)

, عوﻓرﻣاﻟ فﻗو , ﺎ ﻋوﻓرﻣ سﯾﻟ ﺎﻣ ﻊﻓر , دﯾ ﻧﺎﺳ ﻷ ا نﻣ صﻘﻧاﻟ , دﯾ ﻧﺎﺳ ﻷ ا ﻲﻓ ةد ﺎﯾز ﱢاﻟ رﯾﻏ ﻰإﻟ ثﯾدﺎﻷﺣا ﺔﺑﻧﺳ , عﺎﻟﺳﻣاو ءﺎﻘاﻟﻠ ﻲﻓ مﻫو , ساﻟﻌﻛ وأ ﻊطﻘﻧﻣ وﻫو دﻧﺳاﻟ لﺎﺗﺻا . بﻠوﻘﻣاﻟ دﻧاﻟﺳ , لﺳراﻟﻣ وأ ﻊطﻘﻧاﻟﻣ لﺻو , ﺎﻬﺗاور : حﺎﯾﺿﻺﻟ ﺔﻠﺛﻣﻷا ضﺑﻌ نﺑ مﯾﻫرا ﺑإ ﺎﻧﺛ ءرا ﯾﻔﺻاﻟ ﺑﻲأ نﺑ دﻣﺣﻣ نﺑ ﯾﻰﺣﯾ ﺎﺛﻧدﺣ :(20) يدﻋ نﺑا ﺎلﻗ - ﻲطﻋأ : ﷲا لوﺳر ﺎلﻗ : ﺎلﻗ سﻧأ نﻋ تﺑﺎﺛ نﻋ ﺔﺳﻠﻣ نﺑ دﺎﺣﻣ ﺎﻧﺛ نﺎﻔﻋ ﺎﻧﺛ دﯾﺳﻌ ﻩرﯾﻏو نﻔﺎﻋ رﯾﻏ ﺣدأ ﻪﻌﻓر مﻠﻋأ ﺎﻣ ثﯾﺣداﻟ اذﻫو ةرﺎﺳ ﻧﻲﯾﻌ ,(21) نﺳﺣﻟا رطﺷ ﻣﻪأو فﺳوﯾ . ﺔﺳﻠﻣ نﺑ دﺎﺣﻣ نﻋ ﻪﻔﻗأو : ﷲا لوﺳر ﺎلﻗ ةرﯾرﻫ ﻲﺑأ نﻋ نﯾرﯾﺳ نﺑا ثﯾدﺣ نﻋ ﻧﻲطﻗراداﻟ لﺋﺳ - (22) ؟ ثﯾﺣداﻟ ... لﺋﯾارﺳإ ﻲﻧﺑ نﻣ لﺟرو مﯾرﻣ نﺑا ﻰﺳﯾﻋ ﺔﺛﻼﺛ ﻻإ دﻣﻬﻟا ﻲﻓ مﻠﻛﺗﯾ ﻟم ةرﯾرﻫ ﺑﻲأ نﻋ نﯾرﯾﺳ نﺑا نﻋ دﻟﺎﺧ نﺑ نرا ﻣﻋو مزﺎﺣ نﺑ رﯾرﺟ ﻩاور : ﻪﻌﻓر ﻲﻓ فﻠﺗﺧا ﻘﺎلﻓ نﻋو نﺑا نﺎﻛو ﺢﯾﺣﺻ ﻪﻌﻓرو , ﺎﻓوﻗوﻣ نﯾرﯾﺳ نﺑا نﻋ دﺑﯾﻋ نﺑ سﻧوﯾو بوﯾأ ﻩاورو , ﺎﻋوﻓرﻣ . (23) عوﻓرﻣاﻟ فﻗو ﺎﻣﺑر .(1550مﻗر 384/5) ءﺎﻔﻌﻟﺿا ﻲﻓ لﻣﺎﻛﻟا (20) ﻪﺟﺧرأو ( 162 مﻗر 145/ 1 ) ءرا ﺳﻹا بﺎﺑ ﺎنﻣﻹﯾا بﺎﺗﻛ ( ﻣﻪأو ) نوﺑد مﻠﺳﻣ ﻪﺟرﺧأ ثﯾدﺣﻟا اﻫذ ( 21) لﺎﻗو ( 4082 مﻗر 622 / 2 ) ﻼمﺳﻟا ﻪﯾﻠﻋ فﺳوﯾ رﻛذ , ءﺎﻷﻧﺑﯾا نﻣ نﯾﻣدﺗﻘﻣﻟا بﺎﺗﻛ ﻣﻪﺎﻣﺗﺑ مﻛﺎﺣﻟا ذ ﯾﻟا نﻷ ثﯾدﺣﻟا اﻫذ ﻲﻓ مﻫوﻟا ﺔﺳرا د ﻊﺑرا ﻟا لﺻﻔﻟا ﻲﻓ ﻲﺗﺄﯾﺳو , مﻠﺳﻣ طرﺷ ﻠﻰﻋ : صﯾﺧﻠﺗﻟا ﻲﻓ ﻲﺑﻫذﻟا . { مﻫو ﺎﻣﺑر ﺔﻘﺛ } ﺎنﻔﻋ وﻫ ﻪﯾﻓ مﻫو / 3 ) مﯾرﻣ بﺎﺗﻛﻟا ﻲﻓ رﻛذاو , ءﺎﻧﺑﯾﻷا بﺎﺗﻛ يرﺎﺧﺑﻟا ﻪﺟرﺧأ لﯾوط ثﯾﺣد نﻣ ءزﺟ ثﯾدﺣﻟا اﻫذ (22) .( 2550 مﻗر 1976 / 4 ) نﯾدﻟاوﻟا رﺑ مﯾدﻘﺗ بﺎﺑ ﺔﻟﺻﻠاو رﺑﻟا بﺎﺗﻛ ﻲﻓ مﻠﺳﻣو , ( 3253 مﻗر 1268 . ( 182 مﻗر 14 / 10 ) ﻲﻧطﻗاردﻠﻟ ﻠلﻌﻟا ( 23)

(19)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 223 ﺎﻬﺿﻌﺑ رﻛذﻧ ةدﻋ لﺎأﺷﻛ ﻲﻓ نﺗاﻟﻣ ﻲﻓ مﻫاﻟو ﻊﻘﯾ : نﺗﻣﻟا ﻲﻓ مﻫوﻟا ﻟﺛﻻثا عوﻟﻧا , نﺗاﻟﻣ ﻲﻓ ﺔﺟﻣﻠ ةدﺎﯾز , نﺗاﻟﻣ ﻲﻓ ﺔﻛﻠﻣ ةدﺎﯾز : رﺻﺣاﻟ سﯾﻟو لﺎﺛاﻟﻣ لﯾﺑﺳ ﻰﻋﻠ حﺎﯾﺿﻟﻺ ﺔﻠﺛﻣﻷا ضﺑﻌ ﻩذﻫو , نﺗاﻟﻣ نﻣ صﻘﻧ , بوﻠﻘاﻟﻣ نﺗﻣاﻟ , ﺦﯾرﺎﺗﻟا ﻲﻓ مﻫو , دداﻟﻌ ﻲﻓ مﻫو : حﺎﯾﺿﻟﻺ نﺑ ﷲا دﺑﯾﻋ ﺎﻧﺛ مﯾظاﻟﻌ دﺑﻋ نﺑ سﺎﺑﻋ ﺎﺛﻧدﺣ : ﻘﺎلﻓ دد او وﺑأ جرﺧأ - ةأﻣرا نأ :  ﻪﺑﯾأ نﻋ ةدﯾرﺑ نﺑ ﷲا دﺑﻋ نﻋ ﯾبﻬــــــــــــــــــــﺻ نﺑ فﺳﯾو ﺎﻧﺛ ﻰـــــــــــــــﺳﻣو ةﺎﺷ ﺔﺎﺋﻣﺳﻣﺧ ﺎﻫدﻟو ﻲﻓ لﻌﺟﻓ ﷲا لوﺳر ﻰﻟإ كﻟذ ﻊﻓرﻓ تطﻘﺳﺄﻓ (24) ةأﻣرا ﻓتﺣذ ﺔﺋﺎﻣ باوﺻﻟاو " ةﺎﺷ ﺔﺋﺎﺧﻣﺳﻣ " ثﯾﺣداﻟ اذﻛ دد او وﺑأ لﺎﻗ , ذ ﻓﺣﻟا نﻋ ذﺋﻣوﯾ ﻰﻬﻧو . (25)مﻫو وﻫو سﺎﺑﻋ لﺎﻗ اذﻫﻛ دد او وﺑأ لﺎﻗ , ﺎةﺷ ثﯾدﺣ نﻣ(26) ﻪﯾﻋﻠ قﻔﺗﻣ ﻪﺑﻠﺳ ﻪﻠﻓ ﻼ ﺗﯾﻗ لﺗﻗ نﻣ ثﯾدﺣ : رﺟﺣ نﺑا ﺎلﻗ - سﺄﺑ ﻻ ﻩدﻧﺳو ءاﺳو ﺎﻧﻫ يذﻟﺎﻛ ﻪﻠﺛﻣ بدﻧﺟ نﺑ ةرﺳﻣ نﻋ دﻣﺣأ دﻧﺳﻣ ﻲﻓو ةدﺎﺗﻗ ﻲﺑأ مﯾو ﻪﻟﺎﻗ ﺎﻣﻧاو مﻫو وﻫو ردﺑ مﯾو كذﻟ ﺎلﻗ ﻲﻧﺑﻟا نأ ﺎﺑﻧﺎﺣﺻأ ضﺑﻌ بﺗﻛ ﻲﻓ ﻊﻗوو ﻪﺑ . (27) مﻣﺳﻠ دﻧﻋ ﺢﯾرﺻ وﻫو نﻧﯾﺣ وﻫ فذﺧﻟا ﻊﻣﺟﻣﻟا ﻲﻓ ﺎلﻗ ﻣﺔﺟﻣﻌﻟا ءﺧﺎﺎﻟﺑ تﻓﺧذ ﺦﺳﻧﻟا ضﻌﺑ ﻲﻓو ﺎﻬﺗﻣر : دوﺑﻣﻌﻟا نوﻋ ﻲﻓ ﺎلﻗ (24) 4578 مﻗر 207 / 12نﯾﻧﺟﻟا ﺔﯾد بﺎﺑ دودﺣﻟا بﺎﺗﻛ) ﺎﻬﺑ ﻲﻣرﺗو كﺑﺗﯾﺎﺑﺳ نﯾﺑ ﺎﻫذﺧﺄﺗ ةاوﻧ وأ ةﺎﺻﺣ كﯾﻣر · ( . ( 4578 مﻗر 602 / 2) نﯾﻧﺟﻟا ﺔﯾد بﺎﺑ تﺎﯾدﻟا بﺎﺗﻛ ( 25) ر ﯾﻏ ن ﻣ ﻪ ﺑ ﻠﺳ ﻪ ﻠﻓ ﻼ ﯾﺗ ﻗ ل ﺗ ﻗ نﻣ و ،ب ﻼﺳ ﻷا س ﻣﱢﺧ ﯾ م ﻟ نﻣ ب ﺎﺑ , سﻣﺧﻟا ضرﻓ بﺎﺗﻛ ﻲﻓ يرﺎﺧﺑﻟا دﻧﻋ (26) ل ﺗ ﺎﻘﻟ ا ق ﺎ ﻘﺣ ﺗﺳ ا ب ﺎﺑ , دﺎﻬﺟﻟا بﺎﺗﻛ ﻲﻓ مﻠﺳﻣ دﻧﻋو , ( 3142 مﻗر 92 \4 ) ﻪ ﯾﻓ م ﺎﻣﻹ ا م ﻛ ﺣو ،س ﻣﱢﺧ ﯾ ن أ . ( 1751 مﻗر 1370 \ 3 ) ل ﯾ ﺗ ﻘ ﻟا ب ﻠﺳ . ( 1401 مﻗر 105 / 3 ) رﺑﯾﺣﻟا صﯾﺧﻠﺗ (27)

(20)

ﻲﻓ وأ لﯾدﻌﺗﻟاو ﺢﯾرﺟﺗاﻟ ﻲﻓ ﺎإﻣ مﻛﺣاﻟ ﻲﻓ مﻫاﻟو ﻊﻘﯾ : ﻛمﺣﻟا ﻲﻓ مﻫوﻟا ﻊﺑارﻟا عوﻟﻧا وأ ةاوراﻟ نﻣ ﺔﺟﻣﻠ ﻰﻋﻠ وأ يورا اﻟ ﻰﻠﻋ مﻛﺣاﻟ ﻲﻓ ﻪﻧﺎظﻣو ذﻟك رﯾﻏ وأ فﯾﻌﺗﺿﻟاو ﺢﯾﺣﺗﺻاﻟ مﻫاﻟو : ذﻟك نﻣ , حﺎﯾﺿﻟﻺ ﺔﻠﺛﻣأو ﺎﻋاوﻧأ رﻛذﺄﺳو ثﯾدﺣ فﯾﻌﺿﺗ أو ﺢﯾﺣﺻﺗ ﻰﻋﻠ أو دﻧﺳ وأ دﺎﻧإﺳ فﯾﻌﺿﺗ ﻲﻓ مﻫاﻟو , ةاوراﻟ نﻣ ﺔﺟﻣﻠ ﺢﯾرﺟﺗ ﻲﻓ مﻫاﻟو , يورا اﻟ لﯾدﺗﻌ أو ﺢﯾرﺟﺗ ﻲﻓ : ﺔﻠﺛﻣﻷا ضﺑﻌ كﯾﻟاو ﻪﻔﯾﻌﺿﺗ أو ثﯾدﺣ ﺢﯾﺣﺻﺗ ﻲﻓ مﻫاﻟو , ﺣﻪﯾﺣﺻﺗ ﻪﻘﺛو مﻫﻻﻣو ﻲﺷﻘرﻟا دﺑﯾﻋ نﺑ رﯾﻋﻣ نﺑ ﺢﻟﺎﺻ نﺑ نﺎﺑأ : رﺟﺣ نﺑا ﺎلﻗ - . (28) ﻪﻔﻌﺿﻓ رﺑاﻟ دﺑﻋ نﺑاو ﻪﻬﻠﺟﻓ مزﺣ نﺑا مﻫوو ﺔﻣﺋﻷا : لﺎﻗ ثﯾﺣ مﻛﻠﻬ مﺻااﻟﻌو ﻰﻋﻠ فﻌﺿﻟا قﻠطأ نﻣ مﻫو دﻗ : نﺎﺑﺣ نﺑا ﺎلﻗ - . (29) ﻪﻟﺎﻗ ﺎﻣ ﺔﺣﺻ ﻰﻋﻠ تﺑﺗﺛ ﺔﻟﻻد رﯾﻏ نﻣ فﯾﻌﺿ وﻫو ﻻإ مﺻﺎﻋ ﺎﯾﻧداﻟ ﻲﻓ ﺎﻣ . ﺔﯾﻔﺧ ﺔﺑﻌﻠ رﺧآ ﻩدرﯾو ثدﺣﻣ ﺣﺣﻪﺻﯾ ثﯾدﺣ مﻓﻛ ثﯾﺣداﻟ مﻋﻠ ﻲﻓ رﺛﯾﻛ عوﻧاﻟ اذﻫو نﻣ ﺔﺻﺎﺧو نﯾرﯾﺛاﻟﻛ دﻧﻋ مﻫاﻟو نﻣ عوﻧاﻟ اذﻫ ﻊﻘﯾ : لﻘﻟﻧا ﻲﻓ مﻫوﻟا ﻣسﺎﺧﻟا عوﻟﻧا ضﺑﻌ رﻛذﺄﺳو , مﻫاﻟو ﻲﻓ نﻌوﻘﯾﻓ ىرﺧأ بﺗﻛ نﻣ نﻠوﻘﻧﯾ ثﯾﺣ , نﻔاﻟ اذﻫ ﻲﻓ مﻬﻧﻣ بﺗﻛ : مﻫاﻟو عاوﻧأ نﻣ رﯾﻷﺧا عوﻧاﻟ اذﻫ ﺢﯾﺗﺿﻟ ﺔﻠﺛﻣﻷا : بﯾذﻬﺗاﻟ بﯾرﻘﺗ ﻲﻓ رﺟﺣ نﺑا ﺎلﻗ .(30) ﻊﻓرا دﻟاو ﺞﯾﺧدﻟ ىور ﻲﺋﺎﺳﻧاﻟ نأ مﻋز نﻣ مﻫو  . (31) نﯾدﺎﻧﺟﺄﺑ دﻬﺷﺗاﺳ دﻠﯾوﺧ نﺑ مزا ﺣ نﺑ مﯾﺣﻛ نﺑ مﺎﻫﺷ نأ مﻋز نﻣ مﻫوو  . ( 137 مﻗر 87 ) بﯾذﻬﺗﻟا بﯾرﻘﺗ (28) . ( 4663 مﻗر 240 / 5 ) تﺎﺛﻘﻟا (29) . ( 1706 مﻗر 192 بﯾذﻬﺗﻟا بﯾرﻘﺗ (30) . ( 7290 مﻗر 572 ) بﯾذﻬﺗﻟا بﯾرﻘﺗ(31)

(21)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 225 رﯾﻏ ﺎلﻗ نﻣ مﻫوو ﻪﻧﻋ ﺔﯾاورﺑﺎﻟ رﻣﺟاﻟﻣ مﯾﻌﻧ دﻔرــــــــــــــﺗ نﯾﯾراوﺗاﻟﻌ ﻰﻟوﻣ بﯾﻬﺻو  (32)ذﻟك ﺎﯾرﻛز نﺑ لﺿﻔاﻟ نﺑ سﺎﺑﻋ نﻋ ىور ﺔﺟﺎﻣ نﺑا نأ مﻋز ﻲﻓ لﺎﻣاﻟﻛ بﺣﺎﺻ مﻫوو  .(33) ﺔﺟﺎﻣ نﺑا توﻣ دﺑﻌ دﻟو ﻪﻧﺈﻓ يوراﻟﻬ ﺑاﻟﻮھﻢ وﺻﻒ ﻣﻦ عﻠﻰ اﻟﺤﻜﻢ ﺔﻘﺛ : ةاوراﻟ نﻣ نﺎﻔــــﻧـــﺻ مﻫﻟوﺎﺑ اوﻔﺻو نﯾذاﻟ نأ بﯾرﻘﺗاﻟ بﺎﺗﻛ ءرا ﻘﺗﺳا نﻣ نﺑﯾﺗ دﻘﻟ نإ فﯾﻌﺿﻟا نﻷ ﻲﻬﯾدﺑ اذﻫو , مﻫﻟوﺎﺑ ءﺎﻔﻌﺿاﻟ نﻣ دﺣأ رﺟﺣ نﺑا فﺻﯾ مﻟو , قودﺻو ﻩاوﻘﺗ فﻌﺿﻟ درﯾ ﻪﻧﻷ ﻪﺋطﺧو ﻪﻣﻫو وأ ﻪﻧﻘﺎﺗإ ﻰﻋﻠ فوﻗو ﻓﻼ ﻩاوﻘﺗ فﺿﻌ بﺑﺑﺳ ﻪﻔﺿﻌ نﺎﻛ مدﻋ ﻲﻓ فﺎﻛ بﺑﺳ ﻟكذﻓ مﻫاﻟو ﻪﯾﻋﻠ بﻏﻠ وأ ﻪﺋطﺧ ﺣشﻓ ﺑبﺑﺳ ﻪﻔﺿﻌ نﺎﻛ ناو , . ﻪﺑ جﺎﺟﺗﻻﺣا ﺔﺛﺛﻼ ﻲﻓ روﺣﻣﺗﺗ ﺎﻬﻧﻛﻟو , مﻫﻟوﺎﺑ ةاوراﻟ فﺻو ﻲﻓ رﺟﺣ نﺑا ظﻔﺎأﻟ تددﺗﻌ دﻘﻟو : مﺎﺳﻗأ مﯾﻬ , مﻫو ﺎﻣﺑر : لﺎﺛاﻟﻣ لﺑﯾﺳ ﻰﻋﻠ رﺟﺣ نﺑا لوﻘﯾﻓ , لﯾﻠﻘاﻟ مﻫاﻟو : و ﻟﻷا مﺳﻘﻟا ﺔﻘﺛﻟﻠ مﺳﻘﻟا اذﻫو , ةرﺧﺄﺑ مﯾﻬ , ﻩرﯾﻏ ندو نﻓﻼ ثﯾدﺣ ﻲﻓ مﯾﻬ , ثﯾدﺣ ﻲﻓ مﻫو , ﻼﯾﻗﻠ . ءاﺳو دﺣ ﻰﻋﻠ قودﺻﻟاو ﻪﯾﻓ يوﺗﯾﺳ ﺎﺿﯾأ اذﻫو , مﻬﯾ , مﺎﻫأو ﻪﻟ : لوﻘﯾﻓ , طﺳوﺗﻣاﻟ مﻫاﻟو : ﻲﻟﺛﺎﻧا مﺳﻘﻟا . مﻫﻟوﺎﺑ فﺻاﻟو ثﯾﺣ نﻣ قودﺻﻟاو ﺔﻘﺛاﻟ . ( 2958 مﻗر 278 ) بﯾذﻬﺗﻟا بﯾرﻘﺗ ( 32) . ( 3184 مﻗر 294) (33)

(22)

صﺧﯾ مﺳﻘاﻟ اذﻫو , ةرﺛﯾﻛ مﺎﻫأو ﻪﻟ , را ﯾﺛﻛ مﯾﻬ : لوﻘﯾﻓ , رﯾﺛاﻟﻛ مﻫاﻟو : ﻟﺛﻻثا مﺳﻘﻟا ﺔﺑﺗر ﻰإﻟ ﻪﺑﺗﺗر نﻣ ﺣطﻧا ﻪﻣﺎﻫأو تﺛرﻛ اذإ ﺔﻘﺛﻟﺎﻓ , ﺔﺣﺿاو ذﻟك ﺔﻠﻋو , ﺔﻘﺛاﻟ ندو قودﺻاﻟ . قودﺻاﻟ جردﻧﯾ مﻬﻧﻣ مﻗﺳ لﻛ , مﺎﺳﻗأ ﺔﺧﻣﺳ ﻰﻋﻠ مﻫﻟوﺎﺑ اوﻔﺻو نﯾذاﻟ نأ نﯾﺑﺗﯾ كذﻟ دﺑﻌ , تﺎﻘﺛاﻟ نﻣ ﻪﻣﻫو طﺳﺗو نﻣ , تﻘﺎﺛﻟا نﻣ ﻪﻣﻫو لﻗ نﻣ : وﺣﻧاﻟ اذﻫ ﻰﻋﻠ لﻘﺗﻣﺳ بﺎﺑ تﺣﺗ نﻣ ﻪﻣﻫو رﺛﻛ نﻣ , نﯾﻗودﺻاﻟ نﻣ ﻪﻣﻫو طﺳﺗو نﻣ , نﯾﻗودﺻاﻟ نﻣ ﻪﻣﻫو لﻗ نﻣ . نﯾﻗودﺻاﻟ نﯾﻫﻣاوﻟاو مﻫوﻟا مﺎﻛﺣأ . يوارﻟا درا ﻔﻧا : ﺎــــــــــــــــﻟوأ نﻘﺗاﻟﻣ ﺔﻘﺛاﻟ درﻔﺗ لﺑ , ﻟكذﻟ ﻪﯾﺗاور درﺗ أو ﺄطﺧ وأ ﺎ ﻣﻫو رﺗﺑﯾﻌ ﺔﻘﺛﻟا يورا اﻟ درا ﻔﻧا سﯾﻟ درا ﻔﻧا ﺎﻣأ , كذﻟ فرﻌﯾﻓ ءﻲاﻟﺷ ﻲﻓ ﻪﻣﻫوو ﻪطﻏﻠ نﯾﺑﺗﯾ نأ ﻻإ مﻬـــــاﻟﻠ , ﺎ ﺑﯾرﻏ ﺎ ﺣﯾﺣﺻ دﯾﻌ . ﻪﺑ ذﺧﯾؤ ﻓﻼ ﻪﻧدو ﺎﻣ أو قودﺻاﻟ طﻏﻠ ﺎﻣ يذاﻟ تﺛﺑﻟا ﺔﻘﺛاﻟ ﻫو نﻣو : ﻼ ﺋﺎﺳﺗﻣ لﻘﺎﻓ نزا ﯾاﻟﻣ ﻲﻓ ﻲﺑﻫذاﻟ ﻩررﻗ ﺎﻣ اذﻫو ﻪﺗﺑﺗرﻟ لﻣﻛأو ، ﻪﻟ ﻊﻓرأ نﺎﻛ ثﯾدﺎﺣﺄﺑ دﻔرﻧا اذإ ﻓظﺎﺣاﻟ ﺔﻘﺛاﻟ لﺑ ، ﻪﯾﻋﻠ ﻊﺑﺎﺗﯾ ﻻ ﺎﺑﻣ دﻔرﻧا ﻻو ءﻲﺷ لأو رظﻧﺎﻓ ، ﺎﻫوﻓرﻋ ﺎﻣ ءﺎﯾﻷﺷ ﻪﻧرا ﻗأ ندو طﻪﺑﺿو رﺛﻷا مﺑﻌﻠ ﻪﺋﺎﻧﺗﻋا ﻰﻋﻠ لدأو ، : ﻪﻟ لﺎﻘﯾﻓ ، ﺔﻧﺑﺳ دﻔرﻧا دﻗو ﻻإ ﺣدأ مﻬﯾﻓ ﺎﻣ ، ﺎرﻐﺻﻟاو ﺎرﺑاﻟﻛ ﷲا لوﺳر بﺎﺣﺻأ ﻰإﻟ , مــﻠﻌاﻟ نﻣ رﻵﺧا دﻧﻋ سﯾﻟ ﺎﻣ ﻩدﻧﻋ ﺣداو لﻛ ، نﻌوﺑﺎﺗاﻟ كﻟذﻛو ، ﻪﯾﻋﻠ ﺑﻊﺎﺗﯾ ﻻ ثﯾﺣداﻟ اذﻫ .ه.ا (34) را ﻛﻧﻣ دﯾﻌ ﻪﻧدو نﻣو قودﺻاﻟ دﻔرﺗ ناو . ( 5874 مﻗر 140 \ 3 ) (34)

(23)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 227 ﻲﻓ ﺔﺟرﺧاﻟﻣ درا ﻷﻓﺎﻛ ﺢﯾﺣﺻ بﯾرﻏ ﻰﻟإ بﯾرﻐاﻟ مــــــــــﺳﻘﻧﯾ : يورا ﻟا لﻬﻧاﻟﻣ ﻲﻓ ﺎلﻗو ﻻ لﻧﺑﺣ نﺑ دﻣﺣأ نﻋ ءﺎﺟ ﻟكذﻟو , بﺋرا اﻟﻐ ﻰﻋﻠ بﻟﺎﻐاﻟ وﻫو ﺢﯾﺣﺻاﻟ رﯾﻏ ﻰﻟاو , ﺢﯾﺣﺻاﻟ . (35) ءﻔﺎﻌﺿﻟا نﻋ ﺎﻬﺗﻣﺎﻋو رﯾﻛﺎﻧﻣ ﺎﻬﻧﺈﻓ بﺋرا اﻟﻐ ثﯾدﺎﻷﺣا ﻩذﻫ اوﺗﺑﺗﻛ . مﻫوﻟا نﻣ ةاورﻟا نﻣ دﺣأ وﻠﺧ ﻋدﻣ : ﺎـــــــــــﺎﻧﯾﺛ : مﻟﻬاوﻗأ نﻣ ﺔﺟﻣﻠ اذﻫو نوﺛﺣداﻟﻣ ﻩررﻗ ﺎﻣ اذﻫو وﻫ نﻣو , ﺄﺧطﻟاو ﺎﯾﺎﺧطاﻟ نﻣ ﺎﻣوﺻﻣﻌ نﯾﻛو نأ ﺔﻘﺛاﻟ طرﺷ نﻣ سﯾﻟ : ﻲﺑﻫذاﻟ ﺎلﻗ ضﻌﺑ ﻪﯾﺛدﺣ ﻲﻓ : ﺎلﻗو ءﻔﺎﻌﺿاﻟ ﻲﻓ ﺔﻘﺛ ةرﻣ ﻲﻠﯾﻘاﻟﻌ رﻛذو (36) طﻏﻠ ﺎﻣ يذاﻟ تﺑﺛاﻟ ﺔﻘﺛاﻟ .(37) ﺔﺑﻌﺷو ﻟكﺎﻣ لﺛﻣ ﻰﻋﻠ عوﻗاﻟو دﻗﺔﺎﺻ ﺔاﻟﻛﻠﻣ ﻩذﻫ : لﺎﻗو ﺑﻲﻫذاﻟ ﻪﯾﻋﻠ درﻓ , مﻫاﻟو نأ ظﻪﻔﺣ نﻣ ثﺣدﯾو ظﻔﺣﯾ نﻣ ﻰﻋﻠ بﻟﺎﻐﻟاو : نﺎﺑﺣ نﺑا ﻲﺗﺳﺑاﻟ مﺗﺎﺣ وﺑأ ﺎلﻗو .(38) مﯾﻬ .(39) ﺣدأ طاﻟﻐﻠ نﻣ تﻠﻔﯾ دﺎﯾﻛ سﯾﻟ : يروﺛﻟا نﺎﯾﻔﺳ ﺎلﻗو ﻪﻧﻋ لﺎﻗ نﺎاﻟﺷ مﯾظاﻟﻌ ﺣﺟﺔﻟا ثﺣداﻟﻣ نﺎطﻘﻟا دﯾﺳﻌ نﺑ ﻰﯾﺣﯾ كذﻟ ﻰﻋﻠ دﻫﺎﺷ رﺑﻛأو . نﺎطﻘﻟا ﯾﻰﺣﯾ نﻣ ﻪﻟ ﺎ ﺑﻠط نﺳﺣأ ﻻو ثﯾﺣدﻟﻠ اﺧذأ نـﺳﺣأ تﯾرأ ﺎﻣ : يدﻣﻬ نﺑا ﺔﺛﻼﺛ ﻻإ ﻪﯾﻓ لزﯾ مﻟو ﻪﯾﻋﻠ مﺎﻗأو ﯾثﺣدﻟﺎﺑ ﻲﻧﻋو بﻠط نﻣﻣ نﯾﻛ مﻟ : ﻲﯾﻧداﻟﻣ نﺑا لﺎﻗو . ﻪﻠﺛﻣ كﺎﻧﯾﻋ ىرﺗ ﻻ , ﻪﻧﻣ تﺑﺛأ تﯾرأ ﺎﻣو ﻪﻧﻣ لﺎﺟرﻟﺎﺑ مﻠﻋأ تﯾرأ ﺎﻣ , نﺎطﻘاﻟ مﻬﻧﻣ . ( 56 ص بﯾرﻐﻟا بﺎﺑ ﻲﻓ ) (35) . ( 5874 مﻗر 140 \ 3 ) (36) . ( 5130 مﻗر 635 \ 2 ) لادﺗﻋﻻا نزا ﯾﻣ ( 973 مﻗر 17 \ 3 ) رﺑﯾﻛﻟا ءﺎﻔﻌﻟﺿا (37) . ( 9168 مﻗر 97 / 7 ﺎنﺑﺣ نﺑﻻ تﺎﺛﻘﻟا ) (38) . ( 144) ﺔﯾاوﻟرا مﻠﻋ ﻲﻓ ﺔﯾﺎﻔﻛﻟا (39)

(24)

. نﺎطﻘاﻟ ﯾﻰﺣﯾ نﻣ لﺎﺟرﻟﺎﺑ مﻠﻋأ تﯾرأ ﺎﻣ : ﻲﻣﺗﯾاﻟ دﻣﺣﻣ نﺑ مﯾﻫرا ﺑإ لﺎﻗو ﻪﯾإﻟ نﺎﻛ نﺎطﻘاﻟ ﻰﯾﺣﯾ لﺛﻣ نﺄﺷﻟا اذﻫ ﻲﻓ تﯾرأ ﺎﻣ , ﻪﻠﺛﻣ يﺎﻧﯾﻋ ترأ ﺎﻣو : دﻣﺣأ ﺎلﻗو ﺎ ﺛﺣدﻣ نﺎﻛ ﺔﻘﺛ دﺷأو ﻪطﺿﺑأ نﺎﻛ ﺎﻣ , ﻪﻠﺛﻣ ﺎﻧﻛردأ ﺎﻣ ﷲاو ﻻو ةرﺻﺑﻟﺎﺑ ﺑتﺗﺛﻟا ﻲﻓ ﻰﻬﻧﺗاﻟﻣ . ءﺎﺛﻧاﻟ نﺳﺣﺄﻓ ﻪﯾﻋﻠ ﺛﻧﻰأو : دﻣﺣأ مﺎﻣﻹا لوﻘﯾ (40) بﯾذﻬﺗاﻟ بﯾذﺗﻬ نﻣ ﻪﺗرﺻﺗﺧاو ﻪﺗﻣﻠﺟأ يذاﻟ ءﺎﺛﻧﻟا اذﻫ لﻛ دﺑﻌ ﺄﺧطاﻟ نﻣ ىرﻌﯾ نﻣو : ﺎلﻗ مﺛ ﯾثدﺎﺣأ ﻲﻓ ﺄﺧطأ دﻘﻟو ﻰﯾﺣﯾ نﻣ ﺄطﺧ لﻗأ تﯾرأ ﺎﻣ . فﯾﺣﺗﺻﻟاو : مﻫوﺎﻟﺑ اوﻔﺻو نﯾذﻟا لﺎﺟرﻟا ﻰﻠﻋ ﻛمﺣﻟا ﻲﻓ ءﺎﻣﻠﻌﻟا لاوﻗأ : ﺎﻟﺛﺎﺛ مﯾﻬ نأ ظﻪﻔﺣ نﻣ ثﺣدﯾو ظﻔﺣﯾ نﻣ ﻰﻋﻠ بﻟﺎﻟﻐاو : نﺎﺑﺣ نﺑا ﻲﺗﺳﺑـاﻟ مﺗﺎﺣ وﺑأ ﺎلﻗ . ﻪﯾﺗاور ﻲﻓ مﯾﻬ مﺎﻫوﺄﺑ ﻪﺗﻟادﻋ تﺣﺻ تﺑﺛ ﺦﯾﺷ ثﯾدﺣ كرﺗ فﺎﺻﻧﻹا نﻣ سﯾﻟو , يروﺛﻟاو ﺞﯾرﺟ نﺑاو ىرﻫزاﻟ ثﯾدﺣ كرﺗ ﺎﻧﻣزﻟﻠ كاﻟﻣﺳﻠ اذﻫ ﻧﺎﺳﻠﻛ وﻟو : مﺗﺎﺣ وﺑأ ﺎلﻗ ﻻ ﻰﺗﺣ نﯾﻣوﺻﻣﻌ اوﻧﯾﻛو مﻟو مﻬظﻔﺣ نﻣ نوﺛﺣدﯾ اوﻧﺎﻛو نﻘﺎﺗاو ظﻔﺣ لﻫأ مﻬﻧﻷ ﺔﺑﻌﺷو , تﺎﯾاوراﻟ نﻣ ﺑتﺛاﻟ ىورﯾ ﺎﻣ لوﺑﻗ اذﻫ لﺛﻣ ﻲﻓ ﻰﻟوﻷاو طﺎﯾﺗﻻﺣا لﺑ , ﺎتﯾاوراﻟ ﻲﻓ اﯾﻬﻣو كﻟذﻛ نﺎﻛ نﺎﻓ ﻪﺑاﺻو ﻰﻋﻠ بﻠﯾﻐ ﻰﺗﺣ ﻪﻧﻣ كذﻟ شﺣﻔﯾ مﻟ ﺎﻣ ﺎﻬﯾﻓ مﻫو ﻪﻧأ ﺢﺻ ﺎﻣ كرﺗو . (41)ذﻧﺋﯾﺣ كرﺗاﻟ ﺣقﺗاﺳ ﻪﻧﯾد ﻲﻓ عراﻟو ﻪﯾﺗاور ﻲﻓ قودﺻﻟا مﻬﻧﻣو : ةاوراﻟ بﺗرا ﻣ حرﺷﯾ مﺗﺎﺣ ﻲﺑأ نﺑا ﺎلﻗو عراﻟو قودﺻاﻟ مﻬﻧﻣو , ﻪﯾﺛﺣدﺑ ﺞﺗﺣﯾ اذﻓﻬ دﺎﻘﻧاﻟ ةذﺑﺎﻬﺟاﻟ ﻪﻠﺑﻗ دﻗو , ﺎﻧﺎﯾﺣأ مﯾﻬ يذاﻟ تﺛﺑاﻟ . ( 359 مﻗر 191 / 11 ) (40) . ( 9168 مﻗر 97 / 7 )ﺎنﺑﺣ نﺑﻻ تﺎﻘﺛﻟا ( 41)

(25)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 229 بﯾﻫرﺗﻟاو بﯾﻏرﺗاﻟ ﻲﻓ ﻪﯾﺛدﺣ نﻣ بﺗﯾﻛ اذﻓﻬ طﻟﻐﻠاو ﻟﺳﻬواو ﺄﺧطﻟاو مﻫاﻟو ﻪﯾﻋﻠ بﻟﺎﻐاﻟ ﻔلاﻟﻣﻐ .(42) مرا ﺣﻟاو لﻼـــــــﺣاﻟ ﻲﻓ ﻪﯾﺛﺣدﺑ ﺞﺗﺣﯾ ﻻو , باﻵداو دﻫزﻟاو ﻪﯾﺛدﺣ نﻫﯾو ﺎﺑﻣ ﻪﯾﻓ دﺣﻘﯾ بوﻧذ أو ةوﻔﻫ ﻪﻟ أو ﺔﻋدﺑ ﻪﯾﻓ ﺣدأ لﻛ ﺎﻣ : ﻲـﻫﺑذاﻟ ﺎلﻗو نﻣ را ﯾﺛﻛ ﺎﻧرذﻛ ةدﺋﺎﻓ نﻛﻟو ، ﺄﺧطﻟاو ﺎﯾﺎﺧطاﻟ نﻣ ﺎﻣوﺻﻌﻣ نﯾﻛو نأ ﺔﻘﺛﻟا طرﺷ نﻣ ﻻو ، مﻫرﯾﻏ نأ فرﻌـــــــــــــــﯾ نأ مﻋﻠﻣﻬ ﺔﺳﻌ ﻲﻓ ةرﯾﯾﺳ مﺎﻫأو مﻟﻬ وأ ﺔﻋدﺑ ﻰﻧدأ مﻬﯾﻓ نﯾذاﻟ ﺎتﻘﺛاﻟ . (44’43) مﻬﻔﻟﺎــــــــﺧ أو مﻬـــﺿرﺎﻋ اذإ قﺛوأو مﻬﻧـــــــﻣ ﺢــــــﺟرأ نﻧﺳ نﻋ ﻪﺑ لدﯾﻌ ﺗﻰﺣ ﻩؤطﺧ رﺛﯾﻛ مﻟ ﺄطﺧأ ﺎﻣﺑر : ةاوراﻟ ﺣدأ ﻲﻓ نﺎﺑﺣ نﺑا ﺎلﻗ نوﻟوﺑﺟﻣ مﻟﺎﻌاﻟ ﻪﯾﻋﻠ يذاﻟ ءﻲاﻟﺷ سﯾﻟو , رﺷﺑاﻟ ﻪﻧﻣ كﻔﻧﯾ ﻻ ﺎﺑﻣ ﻪﻧﻣ ﻰﺗأ ﻪﻧﻛﻟو , لوداﻟﻌ شﺣﻓ اذﺈﻓ , ﻪﻧﻣ ذﻟك ﺣشﻔﯾ مﻟ ﺎﻣ , ﻪﯾﻓ كذﻟ دﺟو نﻣ بﺟﺑﻣو مﻬﻧﻣ ﺣدأ ﻪﻧﻣ كﻔﻧﯾ ﻻ ﺗﻰﺣ . (45) د ﺋﯾﻧﺣ ﻪﺑ نﻫاﻟو قزا إﻟ ﺣقﺗاﺳ : ةرﻣ لﺎــــــﻗو , درﻔﻧا اذإ ﻪﺑ جﺎﺟﺗﻻﺣا زوﺟﯾ ﻻ مﻫاﻟو رﺛﯾﻛ : ةاوراﻟ نﻣ رﺛﯾﻛ ﻲﻓ ﺎلﻗو . ﺎتﯾاوراﻟ ﻲﻓ لوداﻟﻌ كﻠﻣﺳ رﯾﻏ كﺳﻠ ﻰﺗﺣ ﻪﻣﻫو رﺛﻛو ﻩؤطﺧ ﺣشﻓ .ﻪﺑ جﺎﺟﺗﻻﺣا لطﺑ ﻪﻧﻣ كذﻟ رﺛﻛ ﺎﻓﻠﻣ ﺄﺧطاﻟ شﺣﺎﻓ مﻫاﻟو رﯾﺛﻛ : لﺎﻗو ﻪﺑ جﺎﺟﺗﻻﺣا زوﺟﯾ ﻻ تﺎﯾاوراﻟ ﻲﻓ تﺎﻘﺛاﻟ فﻟﺎﺧﯾ مﻫاﻟو شﺣﺎﻓ ﺄﺧطاﻟ رﯾﺛﻛ نﺎﻛ : لﺎﻗو نﺑ ﻰﻠﻋو نﺎطﻘاﻟ ﻰﯾﺣــــــﯾ نﺎﻛو نﯾﻘﻧـــــﺗـاﻟﻣ ظﻔﺎﺣاﻟ نﻣ نﺎﻛ شﺎﯾﻋ نﺑ رﺑﻛ ﻲﺑأ نﻋ ﺎلﻗو ﺄﺧطﻟاو ىور اذإ مﯾﻬ نﺎﻓﻛ ظﻪﻔﺣ ءﺎﺳ ﻪﻧﺳ رﺑﻛ ﺎﻟﻣ ﻪﻧأ ﻟكذو , ﻪﯾﻓ يرأ اﻟ نﺎﺋﯾﯾﺳ ﯾﻧﻲداﻟﻣ ﻻ ﻪﺑاﺻو ﻠﻰﻋ بﻟﺎﻐاﻟ نﺎﻛ ﻰﺗﺣ ﻩؤطﺧ رﺛﻛ وﻓﻠ , رﺷﺑاﻟ ﺎﻣﻬﻧﻋ كﻔﻧﯾ ﻻ نﺎﯾﺋﺷ مﻫﻟواو . ( 7 / 1 ) لﯾدﻌﺗﻟاو حرﺟﻟا (42) . ( 5874 مﻗر 140 \ 3 ) لادﺗﻋﻻا نزا ﯾﻣ ( 43) . ( 5130 مﻗر 635 \ 2 ) لادﺗﻋﻻا نزا ﯾﻣ ( 973 مﻗر 17 \ 3 ) رﺑﯾﻛﻟا ءﺎﻔﻌﻟﺿا (44) .(14564 مﻗر 484/8) ﺎنﺑﺣ نﺑﻻ تﺎﺛﻘﻟا (45)

(26)

دﺑﻌ ﻪﯾﺛدﺣ كرﺗ ﺣقﺗﯾﺳ ﻻ ءﻰﺧطﯾ ﺄﺧطاﻟ أو مﯾﻬ مﻫاﻟو دﻧﻋ ﺎﻣﺄﻓ , ﻪﺗﺎﯾاور ﺔﻧﺑﺎﺟﻣ قﺣﺗﯾﺳ . (46) ﻪﻋﺎﻣﺳ ﺣﺔﺻو ﻪﺗاﻟدﻋ دﻣﻘﺗ ﻪﯾﻓ فﻠﺗﺧﯾ ﻻ اذﻓﻬ نﻘﺗﻣ ﻓظﺎﺣ لﺟر : ﺔﺛﺛﻼ سﺎﻧاﻟ : يداﻟﻣﻬ نﺑ نﻣﺣراﻟ دﺑﻋ ﺎلﻗو بﻫذﻟ اذﻫ لﺛﻣ ثﯾدﺣ كرﺗ وﻟو , ﻪﺛﯾدﺣ كرﺗﯾ ﻻ اذﻓﻬ ﺔﺣﺻاﻟ ﻪﯾﺛدﺣ ﻰﻋﻠ بﻟﺎﻟﻐاو مﯾﻬ رﺧآو . (47)ﻪﯾﺛدﺣ كرﺗﯾ اذﻓﻬ مﻫاﻟو ﻪﯾﺛدﺣ ﻰﻋﻠ بﻟﺎﻟﻐاو مﯾﻬ رﺧآو , سﺎﻧاﻟ ثﯾدﺣ ﺎ ظﻔﻟ ﺎﻬﯾﻋﻠ ﻓقاﯾو ﻻ ﺗﻲﻟا ثﯾدﺎﻷﺣا نﻣ يورا ﻟا رﺎﺛإﻛ نإ : نزا ﯾاﻟﻣ ﻲﻓ ﺑﻲﻫذاﻟ ﺎلﻗو . (48) ثﯾﺣداﻟ كورﺗﻣ ﻩرﯾﺻﯾ ا دﺎﻧإﺳ أو نا و , طﻏﻠ ناو ﻓظﺎﺣ ﻓﻬو ظﻔﺣاﻟ لﺟراﻟ ﻰﻠﻋ بﻟﺎﻐاﻟ نﺎﻛ اذإ : يروﺛاﻟ نﺎﯾﻔﺳ ﺎلﻗو . (49) كرﺗ طاﻟﻐﻠ ﻪﯾﻋﻠ بﻟﺎاﻟﻐ نﺎﻛ مﻟ ﺢﯾﺣﺻ ﺎبﺗﻛ لﺻأ ﻪﻟ نﯾﻛ مﻟو نﺛﯾﺣداﻟﻣ نﻣ طﻪﻏﻠ رﺛﻛ نﻣو : ﻲﻌﻓﺎاﻟﺷ ﺎلﻗو . (50) ﻪﺗدﺎﺷﻬ لﺑﻘﺗ مﻟ ةدﺎاﻟﺷﻬ ﻲﻓ طاﻟﻐﻠ رﺛأﻛ نﻣ نﯾﻛو ﺎﻛﻣ ﻪﯾﺛدﺣ لــــــــــــﺑـــﻘﯾ : ﺗﻘدﻣ ﺎﻣ لﻼﺧ نﻣ ﺎتﻘﻟﺛا دﻧﻋ مﻫوﻟا مﺣﻛ : ﺎﻌﺑرا ﺎﻓﻣ مﻫدﻔرﺗ ﻲﻓ رﺛﯾؤ ﻻو مﻬﺗاﻟدﻋ ﻲﻓ دﺣﻘﯾ ﻻو رﺿﯾ ﻻ : تﺎﻘﺛاﻟ دﻧﻋ لﯾﻠﻘاﻟ مﻫاﻟو o . رﻣ ﺎﻛﻣ ﻪﯾﻓ ﻊﻗوو ﻻإ ﺣدأ نﻣ . ( 12018 مﻗر 669 / 7 ) ﺎنﺑﺣ نﺑﻻ تﺎﺛﻘﻟا (46) . ( 13 / 1 ) ءﺎﻔﻌﺿﻟا ﻲﻓ لﻣﺎﻛﻟا (47) . ( 5130 مﻗر 635 \ 2 ) ﻻ دﺗﻋﻻا نزا ﯾﻣ (48) . ( 144) ﺔﯾاوﻟرا مﻠﻋ ﻲﻓ ﺔﯾﺎﻔﻛﻟا (49) .ﻪﺳﻔﻧ بﺎﺗﻛﻟا (50)

(27)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 231 ﻻ ﺔﻘﺛاﻟ دﻧﻋ مﻫاﻟو نأ ﺔﻟﺄﺳﻣاﻟ ﻩذﻫ ﻲﻓ مﻛﻼﻣﻬ لﺻﺎﺣ : ﺎتﻘﺛاﻟ دﻧﻋ طﺳوﺗاﻟﻣ مﻫاﻟو o ندو رﺑﺗﯾﻌ ﻪﻧﻛﻟو , ﺎ ﺿﯾأ ﻩدﻔرﺗ درﯾ ﻻو ﻪﺑ جﺎﺟﺗﻻﺣا نﻋ ﻪﺟرﺧﯾ ﻻو يورا اﻟ ﺔاﻟدﻋ ﻲﻓ دﺣﻘﯾ , تﺎﻘﺛﻟﻠ مﻬﺗﻔﻟﺎﺧﻣ دﻧﻋ ﺎ ﺻوﺻﺧو , ﺔﺑﺗرﻣاﻟ ﻲﻓ ﻼ ﯾﻗﻠ ﻻإ مﻫاﻟو مﻬﻧﻣ ردﺻﯾ ﻻ نﯾذاﻟ تﺎﻘﺛاﻟ مﻟﻬ أو ﺔﻋدﺑ ﻧﻰدأ مﻬﯾﻓ نﯾذاﻟ تﺎﻘﺛاﻟ نﻣ را ﯾﺛﻛ ﺎﻧرذﻛ ةدﺋﺎﻓ : ﺎلﻘﻓ قﺑﺳ ﺎﻣﯾﻓ ﻫﺑﻲذاﻟ ﻪﯾﻧﺑ ﺎﻛﻣ . مﻬﻔﻟﺎﺧ أو مﻬﺿرﺎﻋ اذإ قﺛوأو مﻬﻧﻣ ﺢﺟرأ مﻫرﯾﻏ نأ فرﻌﯾ نأ مﻋﻠﻣﻬ ﺔﺳﻌ ﻲﻓ ةرﯾﯾﺳ مﺎﻫأو : قودﻟﺻا دﻧﻋ مﻫوﻟا مﺣﻛ ﺎﺳﻣﺎﺧ : نﯾﻗﺳﻣ قودﺻاﻟ ثﯾدﺣ لﻌﺟ ﻪﻧأ مﺗﺎﺣ ﻲﺑأ نﺑا مﻼﻛو مﻛﻼﻣﻬ لﺻﺎﺣ . ﻪﯾﺛﺣدﺑ ﺞﺗﺣﯾ اذﻓﻬ ، ﺎﻧﺎﯾﺣأ مﯾﻬ يذاﻟ قودﺻاﻟ : لوﻷا مﺳﻘاﻟ o ﯾبﻏرﺗاﻟ ﻪﯾﺛدﺣ نﻣ ﺗبﯾﻛ اذﻓﻬ ﺄﺧطﻟاو مﻫاﻟو ﻪﯾﻋﻠ بﻟﺎاﻟﻐ قودﺻاﻟ : ﻲﻧﺎﺛاﻟ مﺳﻘاﻟ o . مرا ﺣﻟاو لﻼﺣاﻟ ﻲﻓ ﻪﯾﺛﺣدﺑ ﺞﺗﺣﯾ ﻻو ، بﯾﻫرﺗﻟاو نﺈﻓ ﻩورذﻛ ﺎﻣ ﺔﺻﺧﻼ اذﻫو ﻪﻣﺎﻛﺣأو مﻫاﻟو ﻲﻓ ﺎلﻘاﻟﻣ اذﻫ ﻲﻓ ﷲا ﺎﻧﻘﻓو ﺎﻣ اذﻫ ﻊﯾﻣﺳ ﻪﻧإ ياﻟﺳو طرا ﺻاﻟ ﻰإﻟ مﻛﺎﯾاو ﷲا ﺎﻧﺎﻫ , ﻲﺳﻔﻧ نﻓﻣ تﺄﺧطأ ناو ﷲ لﺿﻔﻟﺎﻓ تﻧﺳﺣأ . نﯾﻣﻟﺎاﻟﻌ بر ﷲ دﻣﺣﻟاو , بﯾرﻗ ﺔﻣـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــﺎﺗﺧﻟا فﺻو يورا لﻛ ناو , ﺔﺑﻋوﺗﻣﺳ تﺳﯾﻟو مﻫاﻟو نﻋ ﺔﻓرﻌﻣ ﻲﻫ ﺔﻠﯾﻠﻘاﻟ ﺎتﺣﻔﺻاﻟ ﻩذﻫ ﺑبﻟﺳاو مﻫﻟوﺎﺑ ﻪﻔﺻو نﻣو ءﺎاﻟﻌﻠﻣ لاوﻗأ ثﺣﺎﺑاﻟ ﻊﻣﺟﯾ , ﻪﺑ ﺔﺻﺎﺧ ﺔﺳرا د ﻰإﻟ جﺎﺗﺣﯾ مﻫﻟوﺎﺑ كذﻟ دﺑﻌ , ﻻ مأ ﻊﺑﺎﺗﻣ نﻣ لﻫ رظﻧﯾو نرﺎﻘﯾ مﺛ ﺎﻬﺑ مﻫو ﻲﺗﻟا ثﯾدﺎﻷﺣاو مﻫﻟوﺎﺑ ﻪﻔﺻو ﻲﻓ . يورا لﻛ ﺔﻘﯾﻘﺣ مﻓﻬ ﻰإﻟ لﺻوﺗﯾ نأ ﻊﯾطﺗﯾﺳ ﻪﻛﻠ

(28)

ﷲا قﯾﻓوﺑﺗﻓ تﺑﺻأ نإ ﻲﻧاو , مﯾرﻛاﻟ ئﺎرﻘﻟﻠ ﺔﻌﻔﻧﻣ لﺎﻘاﻟﻣ اذﻫ ﻲﻓ نﯾﻛو نأ لﺄأﺳ ﷲاو . ﻲﺳﻔﻧ نﻓﻣ تﺄطﺧأ ناو ,ثﯾﺣداﻟ ءﺎﻋﻠﻣ لﺿﻔﺑو ﻊﺟاﻣرﻟا ﻲﻧﻼﻘاﻟﻌﺳ رﺟﺣ نﺑ دﻣﺣأ نﺑ دﻣﺣﻣ نﺑ ﻲﻋﻠ نﺑ دﻣﺣأ لﺿﻔﻟا وﺑأ :فﻟاﻟﻣؤ , بﯾذﻬﺗاﻟ بﯾﻘرﺗ - 1406 ،ﻰﻟوﻷا :ﺔﻌﺑطاﻟ ,ﺎﯾرﺳو – دﯾﺷراﻟ ردا :رﺷﺎﻧاﻟ, (ﻫـ852 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) .1 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ1986 نﺑ ﻲﻋﻠ نﺑ دﻣﺣأ لﺿﻔاﻟ وﺑأ :فﻟؤﻣاﻟ , رﯾﺑاﻟﻛ ﻲﻌﻓرا اﻟ ثﯾدﺎﺣأ ﺞﯾرﺧﺗ ﻲﻓ رﯾﺑﺣاﻟ صﯾﺧﻠﺗاﻟ ,ﺔﯾﻣاﻟﻌﻠ بﺗاﻟﻛ راد :رﺷﺎﻧاﻟ ,(ﻫـ85 2 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) ﻲﻧﻼﻘاﻟﻌﺳ رﺟﺣ نﺑ دﻣﺣأ نﺑ دﻣﺣﻣ .4 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ .م1989 .ﻫـ1419 ﻰﻟوﻷا ﺔﻌﺑطاﻟ :ﺔﻌﺑطاﻟ ﻲﻧﻼﻘاﻟﻌﺳ رﺟﺣ نﺑ دﻣﺣأ نﺑ دﻣﺣﻣ نﺑ ﻲﻋﻠ نﺑ دﻣﺣأ لﺿﻔاﻟ وﺑأ :فﻟاﻟﻣؤ , بﯾذﻬﺗاﻟ بﯾذﺗﻬ ﺔﻌﺑطاﻟ :ﺔﻌﺑطاﻟ ,دﻧاﻟﻬ ،ﺔﯾﻣﺎظﻧاﻟ فﺎرﻌاﻟﻣ ةرﺋدا ﺔﻌﺑطﻣ :رﺷﺎﻧاﻟ ,(ﻫـ85 2 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) .12 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ , ﻫـ1326 ،ﻰﻟوﻷا ،جﺎﺣﺟاﻟ وﺑأ ،فﺳﯾو نﺑ نﻣﺣراﻟ دﺑﻋ نﺑ فﺳﯾو :فﻟاﻟﻣؤ , لﺎﺟراﻟ ءﺎأﺳﻣ ﻲﻓ لﺎﻣاﻟﻛ بﯾذﺗﻬ , (ﻫـ742 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) يزاﻟﻣ ﻲﺑاﻟﻛﻠ ﻲﻋﺎﺿﻘﻟا دﻣﺣﻣ ﻲﺑأ ﻲﻛزﻟا نﺑا نﯾداﻟ ﺎلﺟﻣ ددﻋ , 1980 – 1400 ،ﻰﻟوﻷا :ﺔﻌﺑطاﻟ , تورﯾﺑ – ﺔﻟﺎﺳرﻟا ﺔﺳﺳﻣؤ :رﺷﺎﻧاﻟ . 35 :ءزا ﻷﺟا ،مﺗﺎﺣ وﺑأ ،ﻲﻣﯾﻣﺗﻟا ،د ﺑﻌﻣ نﺑ ذﺎﻣﻌ نﺑ نﺎﺑﺣ نﺑ دﻣﺣأ نﺑ نﺎﺑﺣ نﺑ دﻣﺣﻣ :فﻟاﻟﻣؤ , تﺎﻘﺛاﻟ دﺎﺑآ ردﯾﺣﺑ ﺔﻧﯾﺎﻣﺛاﻟﻌ فﺎرﻣﻌﻟا ةرﺋدا :رﺷﺎﻧاﻟ ,(ﻫـ354 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) ﻲﺗﺳ ﺑاﻟ ،ﻲﻣراداﻟ .9 :ءزا ﺟﻷا ددﻋ1973 ﻫ 1393 ،ﻰﻟوﻷا :ﺔﻌﺑطاﻟ , دﻧاﻟﻬ نﻛداﻟ , ﻪﻣﺎﯾأو ﻪﻧﻧﺳو مﻠﺳو ﻪﯾﻋﻠ ﷲا ﻰﺻﻠ ﷲا لوﺳر رأﻣو نﻣ رﺻﺗﺧاﻟﻣ ﺢﯾﺣﺻاﻟ دﻧاﻟﻣﺳ ﻊﻣﺎﺟاﻟ :رﺷﺎﻧاﻟ , ﻲﻔﻌﺟاﻟ يرﺎﺧﺑاﻟ ﷲا دﺑﻋ وﺑأ ﯾلﻋﺎإﺳﻣ نﺑ دﻣﺣﻣ :فﻟاﻟﻣؤ ,يﺎرﺧﺑاﻟ ﺢﯾﺣﺻ .9 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ , ﻫـ1422 ،ﻰﻟوﻷا :ﺔﻌﺑطاﻟ , ةﺎﺟﻧﻟا قطو ردا ،ﻲﻣﯾﻣﺗاﻟ رذﻧاﻟﻣ نﺑ سﯾردإ نﺑ دﻣﺣﻣ نﺑ نﻣﺣراﻟ دﺑﻋ دﻣﺣﻣ وﺑأ :فﻟاﻟﻣؤ , ﯾلدﻌﺗﻟاو حرﺟاﻟ ةرﺋدا سﻠﺟﻣ ﺔﻌﺑط :رﺷﺎﻧﻟاة , (ﻫـ327 :ﻰﻓوﺗﻣاﻟ) مﺗﺎﺣ ﻲﺑأ نﺑا يزرا اﻟ ،ﻲﻠظﻧﺣاﻟ ،ﻰﻟوﻷا :ﺔﻌﺑطاﻟ , تورﯾﺑ – ﻲﺑرﻌاﻟ ثرا ﺗاﻟ ءﺎﯾﺣإ ردا , دﻧاﻟﻬ –ﺔﯾﻧﺎﻣﺛاﻟﻌ فﺎراﻟﻣﻌ

(29)
(30)

ﻪﺑﯾأ ماﺳ ﺟﺔﺎﻣو ،ﻲﻧﯾوزﻘاﻟ دﯾزﯾ نﺑ دﻣﺣﻣ ﷲا دﺑﻋ وﺑأ ﺟﺔﺎﻣ نﺑا :فﻟاﻟﻣؤ , ﺟﻪﺎﻣ نﺑا نﻧﺳ .2 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ ,ﺔﯾﺑرﻌاﻟ بﺗﻛاﻟ ءﺎﯾﺣإ راد :رﺷﺎﻧاﻟ , (ﻫـ273 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) دﯾزﯾ نﺑ دادﺷ نﺑ رﯾﺑﺷ نﺑ قﺎﺣإﺳ نﺑ ثﻌﺷﻷا نﺑ نﺎﻣﯾﻠﺳ دد او وﺑأ :فﻟاﻟﻣؤ , دد او ﻲﺑأ نﻧﺳ ادﯾﺻ ،ﺔﯾرﺻاﻟﻌ ﺔﺗﺑﻛاﻟﻣ :رﺷﻧﺎاﻟ , , (ﻫـ275 :ﻰﻓوﺗﻣاﻟ) ﻲﻧﺎﺗﺳ ﺟ سﱢ اﻟ يدزﻷا ورﻋﻣ . تورﯾﺑ – وﺑأ ،يذﻣرﺗاﻟ ،كﺎﺣﺿﻟا نﺑ ﻰﺳﻣو نﺑ رةوﺳ نﺑ ﻰﺳﯾﻋ نﺑ دﻣﺣﻣ :فﻟاﻟﻣؤ , يذﻣرﺗاﻟ نﻧﺳ . (ﻫـ279 :ﻰﻓوﺗﻣاﻟ) ﻰﺳﯾﻋ ﻲاﻟﻣﻛ ﻲﻠﯾﻘاﻟﻌ دﺎﻣﺣ نﺑ ﻰﺳﻣو نﺑ ورﻋﻣ نﺑ دﻣﺣﻣ رﻔﺟﻌ وﺑأ : فﻟاﻟﻣؤ , رﯾﺑاﻟﻛ ءﻔﺎﻌﺿاﻟ ـﻫ1404 ،ﻰﻟوﻷا :ﺔﺑﻌطاﻟ ,تورﯾﺑ – ﺔﯾﻣاﻟﻌﻠ ﺔﺗﺑﻛاﻟﻣ راد :رﺷﺎﻧﻟا ,(ﻫـ322 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) .4 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ , م1984 - دﻣﺣﻣ نﺑ ﻲﻠﻋ نﺑ نﻣﺣراﻟ دﺑﻋ جﻔراﻟ وﺑأ نﯾداﻟ لﺎﺟﻣ :فﻟاﻟﻣؤ , نوﻛورﺗﻟﻣاو ءﻔﺎﻌﺿاﻟ ،ﻰﻟوﻷا :ﺔﻌﺑطاﻟ , تورﯾﺑ – ﺔﯾاﻟﻌﻠﻣ بﺗاﻟﻛ ردا :رﺷﺎﻧﻟا, (ﻫـ597 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) يزوﺟاﻟ ،ردﯾﺣ نﺑ ﻲﻋﻠ نﺑ رﯾأﻣ نﺑ فرأﺷ دﻣﺣﻣ :فﻟاﻟﻣؤ .2 × 3 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ , 1406 , دد او ﺑﻲأ نﻧﺳ حرﺷ ﻲﻓ دوﺑاﻟﻣﻌ نﻋو :رﺷﺎﻧﻟا ,(ﻫـ1329 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) يدﺎﺑآ مﯾظاﻟﻌ ،ﻲﻘﯾدﺻاﻟ ،ﺣقاﻟ فرﺷ ،نﻣﺣراﻟ دﺑﻋ وﺑأ .14 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ ,ـﻫ 1415 ،ﺔﻧﯾﺎﺛاﻟ :ﺔﻌﺑطاﻟ , تورﯾﺑ – ﺔﯾﻣاﻟﻌﻠ بﺗاﻟﻛ ردا (ﻫـ365 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) ﻲﻧﺎﺟرﺟاﻟ يدﻋ نﺑ دﻣﺣأ وﺑأ :فﻟاﻟﻣؤ , لﺎﺟراﻟ ءﺎﻔﺿﻌ ﻲﻓ لﻣﺎاﻟﻛ .م1997ﻫـ1418 ،ﻰﻟوﻷا :ﺔﻌﺑطاﻟ , نﺎﺑﻧﻟ-تورﯾﺑ - ﺔﯾاﻟﻌﻠﻣ بﺗاﻟﻛ :رﺷﺎﻧاﻟ, يدﻣﻬ نﺑ دﻣﺣأ نﺑ تﺑﺎﺛ نﺑ ﻲﻋﻠ نﺑ دﻣﺣأ رﻛﺑ وﺑأ :فﻟاﻟﻣؤ ,ﺔﯾاوراﻟ مﻋﻠ ﻲﻓ ﺔﯾﻔﺎاﻟﻛ , ةروﻧﻣاﻟ ﺔﯾﻧداﻟﻣ - ﺔﯾاﻟﻌﻠﻣ ﺔﺗﺑاﻟﻣﻛ :رﺷﺎﻧاﻟ , (ﻫـ463 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) يدادﻐﺑاﻟ بﯾﺧطاﻟ .1 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ روظﻧﻣ نﺑا نﯾداﻟ لﺎﺟﻣ ،لﺿﻔاﻟ وﺑأ ،ﻰﻋﻠ نﺑ مرﻣﻛ نﺑ دﻣﺣﻣ :فﻟاﻟﻣؤ ,براﻟﻌ نﺎﻟﺳ ددﻋ, ـﻫ 1414 - ,تورﯾﺑ ردﺎﺻ راد :رﺷﺎﻧاﻟ , (ﻫـ711 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) يﺎرﻧﺻﻷا .15 :ءزا ﻷﺟا ﻲﻔﻧﺣاﻟ ردﺎﻘاﻟ دﺑﻋ نﺑ رﺑﻛ ﻲﺑأ نﺑ دﻣﺣﻣ ﷲا دﺑﻋ وﺑأ نﯾداﻟ نﯾز :فﻟاﻟﻣؤ , حﺎﺣﺻﻟا رﺎﺗﺧﻣ / ـﻫ1420 ،ﺔﻣﺳﺎﺧاﻟ :ﺔﻌﺑطﻟا , ادﯾﺻ – تورﯾﺑ ، ﺔﯾرﺻاﻟﻌ ﺔﺗﺑﻛاﻟﻣ :رﺷﺎﻧاﻟ, يزرا اﻟ .م1999

(31)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 235 نﺑ دﻣﺣﻣ نﺑ ﷲا دﺑﻋ نﺑ دﻣﺣﻣ مﻛﺎﺣاﻟ ﷲا دﺑﻋ وﺑأ :فﻟاﻟﻣؤ , نﯾﺣﯾﺣﺻﻟا ﻰﻋﻠ كردﺗاﻟﻣﺳ ﻊﯾﺑاﻟ نﺑﺎﺑ فوراﻟﻣﻌ يروﺑﺎﺳﻧﯾاﻟ ﻧﻲﺎﻣﻬطاﻟ ﺑﻲﺿاﻟ مﻛﺣاﻟ نﺑ مﯾﻌ ﻧ نﺑ ﻪﯾودﺣﻣ 1411 ،ﻰﻟوﻷا :ﺔﻌﺑطاﻟ , تورﯾﺑ – ﺔﯾﻣاﻟﻌﻠ بﺗﻛاﻟ ردا :رﺷﺎﻧﻟا ,(ﻫـ405 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) قﻟﺎﺧاﻟ دﺑﻋ نﺑ ورﻋﻣ نﺑ دﻣﺣأ رﺑﻛ وﺑأ :فﻟاﻟﻣؤ , . 4 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ ,1990 رﺎﺧزاﻟ رﺣﺑﻟا مﺳﺎﺑ رﺷوﻧﻣاﻟ رزا ﺑاﻟ دﻧﻣﺳ ﺔﺗﺑﻣﻛ :رﺷﺎﻧاﻟ ,(ﻫـ292 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) رزا ﺑﻟﺎﺑ فوراﻟﻣﻌ ﻲﻛﺗاﻟﻌ ﷲا دﯾﺑﻋ نﺑ دﺧﻼ ناﺑ .18 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ , ةروﻧﻣاﻟ ﺔﯾﻧداﻟﻣ - مﻛﺣﻟاو ماﻟﻌﻠو نﺑ نﻣﺣراﻟ دﺑﻋ نﺑ ﷲا دﺑﻋ دﻣﺣﻣ وﺑأ :فﻟاﻟﻣؤ , (ﻲﻣراداﻟ نﻧﺳ) ـﺑ فوراﻟﻣﻌ ﻲﻣراداﻟ دﻧﻣﺳ ردا (ﻫـ255 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) يدﻧﻗراﻟﺳﻣ ﻲﻣﯾﻣﺗﻟا ،ﻲﻣراداﻟ دﻣﺻاﻟ دﺑﻋ نﺑ مرا ﻬﺑ نﺑ لﺿﻔاﻟ ﻋدد , م 2000 - ـﻫ 1412 ،ﻰﻟوﻷا :ﺔﻌﺑطاﻟ, ﺔﯾداﻟﺳﻌو ،ﻊﯾزوﺗﻟاو رﺷﻧﻟﻠ ﻧﻲاﻟﻣﻐ .4 :ءزا ﻷﺟا , مﻠﺳو ﻪﯾﻋﻠ ﷲا ﻰﻠﺻ ﷲا لوﺳر ﻰإﻟ لداﻟﻌ نﻋ لداﻟﻌ لﻘﻧﺑ رﺻﺗﺧاﻟﻣ ﺢﯾﺣﺻﻟا دﻧاﻟﻣﺳ , (ﻫـ261 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) يروﺑﺎﺳﻧﯾاﻟ يرﯾﺷﻘﻟا نﺳﺣاﻟ وﺑأ جﺎﺣﺟاﻟ نﺑ مﻣﺳﻠ :فﻟاﻟﻣؤ .5 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ ,تورﯾﺑ – ﻲﺑرﻌاﻟ ثرا ﺗﻟا ءﺎﯾﺣإ راد :رﺷﺎﻧاﻟ مﺛ ﻲﻣوﯾﻔاﻟ ﻲﻋﻠ نﺑ دﻣﺣﻣ نﺑ دﻣﺣأ :فﻟاﻟﻣؤ , رﺑﯾﻛاﻟ حرﺷاﻟ بﯾرﻏ ﻲﻓ رﯾﻧاﻟﻣ حﺎﺻﺑاﻟﻣ ,تورﯾﺑ – ﺔﯾاﻟﻌﻠﻣ ﺔﺑﺗاﻟﻣﻛ :رﺷﺎﻧﻟا , (ﻫـ770 وﺣﻧ :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) سﺎﺑاﻟﻌ وﺑأ ،يﻣوﺣاﻟ . 2 :ءزا ﻷﺟا ددﻋ نﺑ مﯾﻫرا ﺑإ نﺑ دﻣﺣﻣ ،ﷲا دﺑﻋ وﺑأ :فﻟاﻟﻣؤ , يوﺑﻧاﻟ ثﯾﺣداﻟ مﻋﻠو رﺻﺗﺧﻣ ﻲﻓ يوراﻟ لﻬﻧاﻟﻣ :رﺷﺎﻧاﻟ , (ﻫـ733 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) نﯾداﻟ ردﺑ ،ﻲﻌﻓﺎاﻟﺷ يﻣوﺣاﻟ ﻧﻲﺎﻧاﻟﻛ ﺔﻋﺎﺟﻣ نﺑ ﷲا دﺳﻌ .1 :ءزا ﺟﻷا ددﻋ , 1406 ،ﺔﯾﻧﺎﺛاﻟ :ﺔﻌﺑطاﻟ , قدﻣﺷ – رﻛﻔاﻟ ردا نﺎﻣﺛﻋ نﺑ دﻣﺣأ نﺑ دﻣﺣﻣ ﷲا دﺑﻋ وﺑأ نﯾداﻟ سﺷﻣ :فﻟاﻟﻣؤ , لﺎﺟراﻟ دﻘﻧ ﻲﻓ لادﺗﻋﻻا نزا ﯾﻣ تورﯾﺑ ،رﺷﻧﻟاو ﺔﻋﺎﺑطﻟﻠ ﺔﻓرﻌﻣاﻟ ردا :رﺷﺎﻧﻟا ,(ﻫـ748 :ﻰﻓوﺗاﻟﻣ) ﻲﺑﻫذاﻟ زﺎﻣﯾﺎ ﻗ نﺑا

(32)

ث ﯾ د ﺣ ﻟ ا ة ا و ر د ﻧ ﻋ م ھ و ﻟ ا | 236

Referanslar

Benzer Belgeler

Küşte-i tîğ-i aşk olmayan kimseler yarın fenâ fillah olan kimseler makāmâtın gördüklerinde ifnâ- yı nefs etmede taksîr eyledikleri üzere teessüf edeler.. Pes saâdet

[r]

180 Ebû Zehv, Muhammed, el-Hadîs ve’l-muhaddisûn, Beyrut 1404/1984, s.. okuduklarının bildirilmesi, kıssacı vâizlerin bu süreçte önemli rol üstlendikle- rini

Cenabı Hak, bizden şahitliği "Allah için ve dosdoğru yapmamızı”, “bir topluma olan kinimizin bizi adaletsizliğe sevk etmemesini, adil olmamızı”,

İslam dini hakkında cahil olması sebebiyle özür sahibi olan bir müslüman.... İslam kelimesinin anlamı yalnızca Allah'a

ار وا تبون هس هک دشاب ن اب کس یکتخوم ا و دنناوخ ملعم ارن ا و دنشاب هتخوم ا دننک یم نینج تبون هس نوج دسرب دایص ات دراد هاکن و دروخن دریکب ار دیص و دنناود دیص رب هاک ره

Kim bir kâhini veya müneccimi söylediği şeylerde tastik ederse Muhammed Mustafa sallallahu aleyhi ve selleme indirilen Kuran-ı Kerimi inkâr etmiş olur. Kim şeriata muhalif bir

16 Ancak ًﺎ�و�ر ﺎﱠﻤا و ًﺎ�ﺸﺎﻤ ﺎﱠﻤإ ْضِرَتﺴا / Ya yürüyerek ya binek üzere yürü, örneğinde olduğu gibi “vâv” (و) atıf edatı إﺎﱠﻣ’den önce gelmesi