Doğumunun 150. Yıl Dönümü Münasebetiyle
TÜRKÇEDE PIERRE LOTI TERCÜMELERİ
VE
HAKKINDA YAZILAN YAZILAR BİBLİYOGRAFYASI
Prof. Dr. Zeynep K ERM AN
1850 yılında Rochefort'da doğan Pierre Loti’nın asıl adı Julian Viaud’dur. 1867
yılında deniz subayı çıkan Loti, Uzak Doğu ve Orta Doğu seferlerinde görev alır. Tahiti
kraliçesinin adamlan ona, Pasifik’te yetişen bir çiçek olan ’‘Loti” adını verirler. Yazar, o
tarihten itibaren eserlerinde bu takma adı kullanır.
Pierre Loti 1870-1913 yıllan arasında birçok defa Türkiye’ye gelir. Onun hakkında
kapsandı bir inceleme eseri yayımlayan Abdülhak Şinasi Hisar*
1, bu gelişleri tarihleri ve
aynntdanyla verir. Buna göre Loti’nin ilk defa 1870’de kısa süreli bir İzmir ziyareti
vardır (s. 12). Loti, 1876 yılında Couronne firkateyniyle, o zaman Osmanlı sınırlan için
deki Selanik’e gelir. Şehrin Müslüman mahallelerinde yaptığı gezilerde,
Aziyade
roma
nının kahramanı H atice’yle tanışır. İki buçuk ay kadar Selânik’te kalan Loti, Sultan
Abdülhamid’in kılıç kuşanma merasimi esnasında ilk defa İstanbul’a gelir ve on altı ay
kadar kalır. Bu dönemin mahsulü olan
Aziyade
adlı aşk romanım 1879’da adım kaydet
meden bastınr.
1887’de ikinci defa İstanbul’a gelen Loti.
Aziyade'
nin devamı niteliğindeki
Fantôme d ’Orient'ı
(1892) yazmaya başlar (s. 19). Abdülhak Şinasi Hisar a göre Loti,
bu eserinde m ezan kaybolduğu için rüvalanna giren Aziyade nin m ezanyla beraber,
"gömülmüş olan gençlik aşkınm sönmüş, savrulmuş küllerinin haüralanm” arayıp bul
mak ister (s. 19).
1890‘da üçüncü defa İstanbul’a gelen Loti, o şualarda basılmakta olan
L'Exilée
(1893) adlı kitabına aldığı "Constantinople en 1890"i (18 9 0 ’lann İstanbul'u) yazar. Bu
uzun yazıyı Loti, yayımcının isteği üzerine, fakat bir şart ileri sürerek kaleme alır:
"Seyyahların gözleriyle görülenleri değil, gönlünün hatıraları arasından görebilecekleri
ni” yazacaktır (s.21).
1894 Mayısında İstanbul’a dördüncü gelişinde. 28-31 Mayıs 1894 günlerim Bur-
sa’da geçirir
Le Galilée
(1895) başlıklı kitabına aldığı “La Mosquée Verte” (Y eşil Ca
mi) parçası, Bursa’ya yapuğı bu ziyaretin izlenimlerinin ifadesidir. Hisar a göre
Figures
et Choses qui passaient’
deki (1898) “Le Passage de Sultan” da (Sultanın G eçişi) bu
dönemin mahsulü olmalıdır (s.69). Bu parçada Loti. Sultan Abdülhamid’in Y ıldız Sara
yından çıkarak Selâmlık resmi için Hamidiye Camiine gidiş ve dönüşünü tasvir eder.
•Türk Dili, S 580. Nisan 2000. s. 336-351.
1 İstanbul ve Pıerre Lott. İstanbul 1958. Baha mat., 192 s. (Sayfa numaralan bu esere aittir).
337
Pierre Loti, 1903 yılı Ağustosunda, Fransa'nın İstanbul'da bulundurduğu Vautour
zırhlısına süvari olarak atanır. Kendisini Galata rıhtımında karşılayan gemi mürettebatı
arasında, g en ç Claude Farrère de vardır. Claude Farrère, Loti’nin maiyetinde on dört ay
kalır ve izlenim lerini "Pierre Loti quand je l ’ai connu” (Taradığım zamanki Pierre Loti,
1926) adh makalesiyle
Loti
(1929) adlı kitabında dile getirir.
Pierre Loti, bu beşinci gelişinde İstanbul’da yirmi ay kadar kalır.
Les
Désenchantées
(1906): adh meşhur romanı bu yılların mahsulüdür. Hisar, bu romanın
hikâyesine eserinde geniş yer vermiştir (s.24-25). 1903-1905 yıllan arasında Loti’nin
Türkçe öğrenmek arzusuyla
Saadet, Malumat, Sabah
ve
İkdam’(M
telif ve tercümeleri
yayınlanan Şehremaneti kâtiplerinden Zeki M egam ız’a (1871-1932) mektupla müraca
atı, istibdat idaresi dolayısıyla özel izin alınması macerasına da kitabında özel bir bölüm
ayırmıştır (s. 54-61). Hoca-öğrenci ilişkisi ömür boyu sürecek bir dostluğa dönüşür. Loti
hiç aksatmadan ölünceye kadar her çıkan eserini Zeki M egam ız’a zarif ithaflarla gönde
rir. Yazdığı yetmiş üç kadar mektup ve kısa notu Zeki M egam ız Topkapı Sarayı Kütüp
hanesine hediye etmiştir. 1904 yılı Haziranında özel bir gem iyle İstanbul’a gelen Henri
de Régnier ve eşi, Loti’yi ziyaret ederler ve Régnier, izlenimlerini “A İstanbul au
Temps de Loti” (Loti’nin zamanında İstanbul’da) adlı makalesinde ve hatıratında anla-
ür.
Bu yirm i aylık ikamet esnasında. Loti, azınlıklar ve tatlı su Frenkleriyle görüşmek
istemez. Türkleri tercih edermiş. Şehre çıküğı zamanlar mutlak fes giyer, mürettebatı ise
kendisine paşa diye hitap edermiş.
Bursa Vahşi Reşit Mümtaz Paşanın oğlu Semih Mümtaz. Loti'nin 1908’de Bur
sa’ya geldiğini ve vilâyet mektupçusu Süleyman N a z if le tanıştığını bir yazısında be
lirtmekle beraber. Hisar, bu tarihin 3 M ayıs 1904 ile karıştırılmış olabileceğini önemle
vurgular (s. 71).
1910 Ağustosunda İstanbul'a tekrar gelen Loti, bir süre Kandilli’deki Ostrorog ya
lısında misafir olduktan sonra. Divanyolu’nda Atikali Camii karşısındaki bir subaya ait
evi kiralar ve 27 A ğustos’tan 29 Eylül’e kadar bu evde oturur. 1 Ekim’de Fransız kon
solosunun Ortaköy tepelerindeki bahçeli evine geçer. Bu üç aylık ziyaret esnasında ağır
bir grip geçirerek bir süre Taksim ’deki Fransız hastahanesinde tedavi görür.
Son olarak 1913 Ağustosunda İstanbul’a gelen Loti. Trablusgarp ve Balkan Sa-
vaşlan sırasında Türkleri müdafaa eden eserleri ve tutumu dolayısıyla büyük merasimle
karşılanır. Sultan Reşat kendisini kabul ederek görüşür. Topkapı Sarayındaki M ecidiye
Köşkünde misafir etmek isterse de uygun görülmez. Bir söylentiye göre sarayın yardı
mı, bir başka rivayete göre Şehremaneti ve Müdafaa-i M illiye Cem iyeti tarafından ha
zırlanan Çarşamba semtindeki Fethiye Camii civarındaki eve yerleşir. 1913 ’ te bastırdığı
La Turquie Agonisante
aynı yıl tercüme edilerek yay ınlanır.3
1921’de yayımlanan
Suprêmes Visions d ’Orient'ı
1910 ve 1913 yıllarındaki ziyaretleri
nin izlenimlerini ihtiva eden bir günce olarak kabul etmek mümkündür.
Prof. Dr. Zeynep Kerman
: Eserin .Ueyuseler (çev. Hüseyin Naci, İzmir 1338/1922, 64 s.) ve Bezgin Kadınlar (çev. Nahif S im Örik, İstanbul 1947, 237 s.) adıyla iki tercümesi vardır.
’ Eser. Can Çekişen Türkiye adıyla 1913'te R.C.H. tarafından ve 1973’te Fikret Şahoğlu tarafından çevrilmiş tir.
338
Türkçede Pierre Loti Tercümeleri...
Trablusgarp ve Balkan Savaştan sırasında başladığı siyasî nitelikli ve Tüıkleri ve
Türk hukukunu müdafaa eden
La Turquie Agonisante
(1913), 1919’da çıkan
Les Alliés
qu 'il nous faudrait
(Bize Lüzumu Olan Müttefikler)
, 1920’de basılan
La Mort de Notre
Chère France en Orient
(A ziz Fransa'mızın Şarkta Ölümü)4 adlı eserleri dolayısıyla
Pierre Loti, Avrupa’da, özellikle Fransa’da istenmeyen adam hâline gelir, ağır alay,
hakaret ve küçümsemelere muhatap olurken, Türkiye’de âdeta bir sevgi ve saygı hâle
siyle yüceltilir.
10 Aralık 1919’da Abdülhak Hamid, Hamdullah Suphi, Yahya Kemal, Celâl Sahir,
Ahmet Ihsan, Velid Ebüzziya, Kâzım Şinasi’nin teşebbüsüyle “Pierre Loti Cemiyeti”
kurulur. 23 Ocak 1920’de İstanbul Darülfünunu’nda Veliaht Abdülmecid Efendinin
himaye ve katılmasıyla tertip edilen Pierre Loti gününde Süleyman N azif ve Yahva
Kemal konuşurlar. Süleyman N a z if in konuşmasının tercümesini okuyan Loti, kendisine
bir teşekkür mektubu gönderirse de, o şırada Malta’da sürgünde bulunan Süleyman
Nazif, bu mektubu ancak dönüşünden sonra alır ve bir teşekkür yazısı yayımlar.5 1920
yılı basınında, bu konuda pek çok yazı ve haber çıkmıştır.
1920 yılının son aylarında Pierre Loti felç geçirir, 1921 yılında Müfide Ferit (Tek)
in başkanlığında bir h e y e t Türkiye Büyük M illet M eclisi adına Loti’yi ziyarete gider.
Kendisine fahri hemşehrilik şahadetnamesi sunulur 6
10 Haziran 1923’te ölümü üzerine Pierre Loti hakkında Türk hasırımda pek çok
yazı ve haber yayımlanır. Ahmet İhsan Türkiye tem silcisi olarak cenaze törenine katılı
şım ve izlenimlerini
Servet-i Fünun'da
yayınlar.
1920-1927 yıllan arasında, her 23 Ocak tarihinde muntazaman Pierre Loti günleri
tertip edilir.
14 Ocak 1950 günü doğumunun 100. yılı münasebetiyle İstanbul’da Union
Française’de Pierre Loti’yi anma günü tertiplenir. Abdülhak Şinasi Hisar, yazarın
Türklere dair kitaplan konusunda bir konuşma yapar. Aynı yıl Reşit Saffet Atabinen
Pierre Loti, Heroique Ami des Turcs
(Türklerin Kahraman Dostu Pierre Loti)
adh kita
bım yayınlar. 1950 yılında, bu faaliyetler dolayısıyla Türk basınında Loti’nin hatırasını
ihya ve taziz eden pek çok yazı görülür. Bu anmalar sırasında Eyüp'teki kahveye ve
D ivanyolu’nda bir süre oturduğu evin sokağına adı verilir.
1952 de Reşit Saffet Atabinen yeni bir “Pierre Loti Cemiyeti” kurmak isterse de
başarılı olamaz.
Türk edebiyatında, ilginç şahsiyeti, konusunu Türkiye ve Türklerden alan eserleri,
Trablusgarp ve Balkan savaşlarından itibaren. Türklen yücelten, müdafaa eden, batının
tutumunu şiddeüe tenkit eden eserleri dolayısıyla Pierre L oti’nin müstesna bir yeri var
dır. Ancak. Tevfik Fikret Halit Ziya Uşaklıgil. Celâl Nuri İleri, Burhan Cahit, Abidin
Daver. Adnan Adı var başta olmak üzere, pek çok edebiyatçımız, onu. Avrupa’da yanlış,
hatta menfi, hayalî bir Türkiye imajı yaratmakla suçlar ve tenkit ederler.
Gerek sağlığında, gerekse ölümünden sonra Türk basınında daima ilgi odağı olan
‘ eser. Fransa Şarkta Neler Kaybetti adıyla 1922 yılında Feyyaz Mümtaz tarafından çevrilmiştir. “Pierre Loti Hazretlerine", İlen, nr.1653, 12 Eylül 1338/1922; Çal Çoban Çal. 1923, s.25-28. Metni için bk. Yem Şark, 13 Kânun-ı evvel 1337/1921.
Servet i Fünun, nu. 10-1484, 22 Kânun-ı sanı 1340/1924.
339
P rof Dr. Zeynep Kerman
Loti’nin, pek çok eseri Türkçeye çevrilmiş, hakkında çok sayıda tamucı ve değerlendi
rici makale yazılm ış olmasına rağmen, taramaya dayalı bir bibliyografyası yayım lan
mamıştır. Doğumunun 150. yılı münasebetiyle, bu Türk dostunu anmak için, uzun y ıl
lardır biriktirdiğim fişleri değerlendirmeye karar verdim. Değerli meslektaşım Prof. Dr.
İnci Enginim, elinde bulunan fişleri bana vermek lûtfunda bulundu. İlk bakışta, basit
gibi görünmekle beraber, bu bibliyografya, uzun, çetin ve sabır gerektiren bir taramanın
mahsulüdür. Pek çok eksikleri olacağını peşinen kabul ettiğim bu bibliyografyayı, bu
sahada çalışacak genç arkadaşlarım bir başlangıç kabul ederek geliştirirlerse, sevinirim.
1891
“Pierre Loti”, Servet-i Fünun. nu. 12, 30 Mayıs 1891, s. 139-140 (resmi s. 142).
“Japonya Seyahatnamesi, çev. M. Safvet, Hizmet, nu. 422-468, 31 Kânun-ı sanı 1891- 22 Temmuz 1891.
1892
Japonya Seyahatnamesi, çev. M. Safvet, İstanbul 1309-1892, Matbaa-i Ebüzziya, 4+408 s. (ilânı: Hiz met. nu. 561, 18 Haziran 1892).
1893
“Pierre Loti' nin resmi”, Maarif, nr.82, 4 Şubat 1308/16 Şubat 1893, s.49. 1894
Cebel-i Hara yahut Yeraltında Pagodi, Hizmet, nu. 720-728, 10 Kânun-ı sam 1894-11 Şubat 1894. “Pierre Loti” ,Tercüman-ı Hakikat, nu. 4679. 21 Kânun-ı sani 1309' 3 Şubat 1894.
“Pierre Loti”, Tercüman-ı Hakikat, nu. 4816, 8 Temmuz 1310-' 19 Temmuz 1894.
Cebel-ı Hara yahut Yeraltında Pagod. Çev. M. Safvet, İzmir 1309' 1894, Hizmet mat., 34 s. 1898
“Tevfik Fikret’ in Aziyade hakkında bir mütalaası”, İkdam, nu. 1583, 5 Kânun-ı sani 1898. “Beyhude Acıkmışım”, çev. .Ahmet Rasim, Malumat, nu. 118, 15 Kânun-ı sani 1313/ 27 Ocak
1898, s. 1335-1337.
“Annem”, çev. Refik .Ali, Malumat, nu. 157, 22 Teşrin-i evvel 1314/ 3 Kasım 1898, s.739-740. 1899
“İhtiyar Kürek Mahkûmu”, Sabah, nu. 3375, 14 Nisan 1899.
H. A. “ Musahabe: Pierre Loti' ye Dair”, Malumat, nu. 166, 24 Kânun-ı evvel 1314/ 5 Ocak 1899. s.9 3 0 -9 3 1.
1901
“Hikâye-i Müntahabe”. çev. Yuşa, Malumat, nu. 272, 274, 275, i 1 Kânun-ı sani 1316/ 24 Ocak. 1901; 25 kinun-ı sani 1316/ 7 Şubat 1901; 1 Şubat 1316/ 14 Şubat 1901; s.646-648, 687- 688, 706-707.
340
1902
Türkçede Pierre Loti Tercümeleri...
İzlanda Balıkçıları, Servet-ı Fünun, nu. 5 9 6 -6 2 3 , 12 Eylül 1 3 18/25 Eylül 1 9 02-20 Man 1 3 1 9 /2 Nisan 1903, s.374-376, 389-392, 403-406, 29-31. 46-48, 62-64, 78-79, 94-96, 110-111, 126-128. 158-160. 174-176, 190-192, 206-208, 222-224. 238-240, 254-256, 270-272, 287-288, 302-304, 318-320, 334- 3 3 6 ,3 5 0 -3 5 2 , 3 6 6-368,382-384.398-400.
1903
Madam Krizantem, Servet-ı Fünun. nu. 647-669, 4 Eylül 13 1 9 /1 7 Eylül 1903- 5 Şubat 13 1 9 /1 8 Şubat 1904.
“lcmal-i Edebiye", Malumat, c. 18, nu. 4 0 2 ,1 1 Eylül 1 3 1 9 /2 4 Eylül 1903 (Servet adıyla Fransızca çıkan gazetedeki Manas imzalı PietTe Loti hakkındaki yazıyla ilgili).
1904
Madam Krizantem, İstanbul 1319/ 1904, Matbaa-i Ahmed İhsan ve Şürekâsı, 165 s.
İzlanda Balıkçısı, İstanbul 1319/ 1904, Matbaa-i Ahmet İhsan ve Şürekâsı, 197 s. 1907
Lütfi Fikri Bey, Les Desenchantees de M. Pierre Loti, Le Caire (Kahire), 1907. 1909
Aziyade, M usavver Eşref, nu. 3. 4. 6. 7. 17 Eylül 1325/ 30 Eylül 1909; 24 Eylül 1325 7 Ekim 1909; 8 Teşrin-i evvel 1325/21 Ekim 1909; 15 Teşrin-i evvel 1325 28 Ekim 1908.
1910
“Pierre Loti' nin resmi". Musavver Hale, nu. 3. Şubat 1325/ 1910, s.6.
“Pierre Loti", Servet-ı Fünun. c.39, nu. 1003, 12 Ağustos 1326/ 25 Ağustos 1910. Sefer B ey, “Les Desenchantees de Pierre Loti". La Revue. Septembre (Eylül) 1909.
1911
Köprülüzade, “Pierre Loti İçin", Servet-ı Fünun. c.40, nu. 1039. 21 Nisan 1327' 4 Maviş 1911 s 579-583.
Zeki, “ Pierre Loti. Bazı Ahval-i Hususiyesi”, Servet-ı Fünun. c.40, nu. 1039. 21 Nisan 1327'4 Mayıs 1911. s. 583.
“Pierre Loti’ nin mütalaası", Sabah, nu. 7978. 8 Ağustos 1911. 1912
“Trablusgarp Muharebesi Hakkında", Servet-ı Fünun, nu. 1075. 21 Muharrem 1330 12 Ocak 1912. “Fatih'te Yatsı Namazı", çev Hamdullah Suphi. Tûrkjurdu. c.2. nu. 10. 1328/ 1912, s.667-670 İzzet Melih, Sermet, Paris 1912 (Pierre Loti’ nin önsözüyle).
1913 “Pierre Loti' nin Cevabı", Tanın, nu. 1529, 4 Mart 1913.
“Büyük ve Müntakım Ses Loti' nin Ulvi İnadı", Tanın, nu. 1536. 11 Mart 1913. “Pierre Loti' nin Mektupları" (ilâm) Tanın, nu. 1574. 18 Nisan 1913.
Pierre Loti' nin Mektupları, çev. Abdullah Niyazi, İstanbul (t. s ) . Şant mat., 111 s.
341
“Pierre Loti' nin Konferansı". Tanın, nu. 1587, 1 Mayıs 1913.“Pierre Loti' nin Şerefine", Tanın, nu 1587, 1 Mayıs 1913.
“Pierre Loti' nin Konferansı: Türk Dostlarım", Tanın, nu. 1592. 6 Mayıs 1913.
“Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti, Muhterem Bir Sima: Pierre Loti”, Kadınlar Dünyası, nu. 102, 27 Temmuz 1329/ 9 Ağustos 1913, s.2.
Feyzullah Sacit, “Büyük Pierre Loti' ye" (Ş), İçtıhad, nu. 75 , 8 Ağustos 1329/ 21 A ğustos 1913, s.1657-1658.
Şehabeddin Süleyman, “Pierre Loti”, Rübab, c.2, nu. 72, 8 Ağustos 1329/ 21 Ağustos 1913. .Ali Kemal. “ Pierre Loti”, İkdam, nu. 5 9 1 9 ,1 3 Ağustos 1913.
Ali Kâmi, “Pierre Loti ve Üdebamız”, İçtıhad, nu. 75, 8 Ağustos 1329/ 21 .Ağustos 1913. s. 1658- 1661.
“ Pierre Loti Şerefine Tiyatro"', Tanın, nu. 1705, 28 Ağustos 1913. “Küçük Bir İzah”, İçtıhad. nu.77, 22 Ağustos 1329/ 4 Eylül 1913, s.1714 (.Ali Kâmi' nin yazısıyla ilgili).
"OsmanlIların Sınıf-ı Münevveri Pierre Loti Hakkında N e Düşünüyorlar?”, Şehbal, nu. 81, 1 Eylül 1329. 1913, s. 168 (Ebulula, .Ahmed Esad. .Ahmed Cemal, Ahmed Mümtaz, İsmail Hakkı. İsmail Safa. Efzaleddin, .Aka Gündüz. Recaizade Ekrem, Enver, Enis Behiç).
"Erbab-ı Kalemimizin Muhibb-i M illîmiz Hakkındaki İhtisaslarından Bir Nebze” , Şehbal, nu. 81, 1 Eylül 1329/ 1913, s. 169 (Bedi Mensi, BahaTevfik, Celaleddin .Arif, Celâl Sahir, Celâl Nuri, Cenab Şehabeddin. Haşan Tahsin, Hüseyin Daniş, H ıfzı Tevfik, Kılıçzade Hakkı. "Milletin Pierre Loti Hakkındaki Hülâsa-i Hissiyatına Tercüman Olmak İçin ". Şehbal. nu 8 1,1 Evlül 1329 1913. s.170 (Doktor Rusçuklu Hakkı, Hakkı B eh iç, Uşşakızade Halid Ziya.
Halil Nihad. Şehbal ' in mizah muharriri Handan. Satı. Salim e Servet Seyfi. Süleyman Nazif, Selim Sır rı. Şehabeddin Sülevman, Dr. Suphi. Edime valisi Adil. Abdullah Cevdet).
“Memleketimizin zübde-i mütefekkirini Karşısında Pierre Loti”, Şehbal, nu. 81. 1 Eylül 1329/ 1913, s. 171 ( Abdülhak Hami d. Abdurrahman Şeref, Feyyaz, Mahkeme-i temyiz ceza reisi
Osman. Dr. Adnan. İzzet Melih. .Ali Canip, Ali Haydar Emir. Ali Rıza Seyfi, G alip Ata. Faik .Ali, Fatma .Aliye).
“Mahafil-i Fikriyemiz Pierre Loti İçin ne Söylüyor?”, Şehbal, nu. 81, 1 Eylül 1329' 1913, s. 172 173 ( Falih Rıtkı. Kâmuran Sim. Mehmed Emin. Mehmed Celâleddin, Mehmed Rauf.
Mehmed Ziya. Mehmed Tahir. M. Adil. Muallim M ehmed Aziz. Köprülüzade Mehmed Fuad. Muhiddin. Nlidhat Cemal, Mustafa Hazım, Müdir-i Şehbal Necati, Nigâr Bınti Osman, Y usuf Akçuraoğlu. Y usuf Razi. Yusuf Kenan, Yunus Nadi).
“Pierre Loti Kapak Resmi’’, Şelâle, nr.34, 28 Eylül 1913.
“Şehbal Refikimizden: Münevver ve Mütefekkir sınıfımızın Alicenap Pierre Loti Hakkındaki İhsâsâtı”. Şelâle, nu.34. 28 Eylül 1913, s.2 (Abdülhak Hamid. Uşşakızade Halid Ziya, Mehmed Emin. Süleyman Nazif. Abdurrahman Şeref. Y u su f .Akçuraoğlu).
“Mösvö Pierre Loti Müstakbilleri İle İstanbul Rıhtımında”, Şelâle, nr.34, 28 Eylül 1913, s.3 (Resimde Pierre Loti, Yaver İbrahim Bey, Hazım Bey, M ehmed Emin Bey, Celâleddin .Arif Bey var).
Sabri Beyzade H.. “Pierre Loti” (Ş ), Şelâle, nu. 34, 28 Eylül 1913.
Faik .Ali, '"Osmanlı Edebivat-ı Cedidesinden: Ölüm”, Şelâle, nu. 34. 28 Eylül 1913. s.3-4. “Fransız Edibinin Müessir Muhabbetine Karşı Osmanlı Matbuatının Tahassüsat-ı Samimisi ’ (Resimde Pierre Loti. Fethi Bey. Abdullah C evdet Babanzade İsmail Hakkı, Yunus Nadi.
Sülevman Nazif. Atina sefir-i sabıkı Muhtar Bey. Hüseyin Tosun , Esad Fuad, Temps muhabiri M ösyö Muto, Matbuat müdir-i umumisi Rauf. Salih Gürcü, Matın muhabiri M ösyö Döter. Hikmet Bey. Kâzım Nami Bey, Ebüzzivazade Velid Bev, Danyal Bey, Celâl Bey, İkdam muharriri d m d en Kenan Bey, Sa
başmuharrirlerinden Adil Bey, Jö n Türk_heveı-i tahririye müdürü Jak Efendi. La Turquiemuharriri Mösvö Gustave, Tasvır-ı Ejkâr muharrirlerinden Hüseyin Bey, Sabah muharrirlerinden Enisi Bey.
Tanın muharrirlerinden Server Cemal Bey).
Pierre Lotı'vi Düelloya davet”, İkdam, nr.6002. 6 Teşrin-i sani 1913.
"Pierre Loti'nin Şehbal ' e mektubu". Şehbal. nr.88.15 Kanun- 1 evvel 1329 28 Aralık 1913. s.301.
Can Çekişen Türkiye. çev. R.C.H., İstanbul 1329/1913. Matbaa-i Hayriye ve Ş ü rek âsı. 114 s . Kütüphane-i intibah: 8.
342
1915
Türkçede Pierre Loti Tercümeleri...
Muhtasar Türk İli, çev. Reşad Siraceddin,İstanbul 1331/1915, tiham mat., 83 s . (Pierre Loti' nin önsö zü: Yangın feryatları 11 Teşrin-i evvel 1911, s.3 -1 1; Bir Îtal yanın mektubu ve cevabı, 6 K. evvel 1911, s. 12-13; Osmanlı-îtalyan muharebesi 15 T. evvel 1911, s. 12-23; Diğer bir îtalyanm mektubu münase betiyle, 10 K. sani 1912, s.24-26; Türkler katliam ediliyor, T. sani 1912,s.27-35; Yeni muharebe hak kında mektuplar, T. sani 1912, s.36-39; Yine Türkler, K. evvel 1912, s.40-43; Balkan muharebesi hak kında mektuplar, K. evvel 1912, s.44-48; 2.mektup,T. sani 1912, s.49- 55; 3.mektup, K. evvel 1912, s.56-63; 4.mektup, 28 K. evvel 1912, s.64-73; Muharip şövalyeler, s.74-83.
1918
Cenab Şehabeddin,"Pierre Loti", Hadisat, nr.39, 25 Teşrin-i sani 1334/ 1918.
Abdülfeyyaz Tevfık,".Altın Vicdan-Pierre Loti'ye",/pn/ıa</._135,19 Kânun-ı evvel 1918,s.2877-78. 1919
Fuad Samih,"Pierre L otiyi ziyaretim",Yeni İstanbuljnr.91-99 7-9 Mart 1335/1919. P. Loti’nin Rıza Tevfık'e gönderdiği Nisan 1919 tarihli mektubun metni, Biraz da Ben Konuşayım, haz. Abdullah Uçman, Şubat 1993, İletişim Yay., s.63-^4.
“Pierre Loti'nin Türklere muhabbeti", Peyam.ya.335-93,5 Teşrin-i sani 1919. "Alicenap dostumuz Pierre Loti", Peyam,_nr.349-107, 19 Teşrin -i sani 1919
Celal Nuri, "Pierre Loti'nin lutf-ı makalesi münasebetiyle peyda edilmiş dostluklar", İleri,
nr.670, 20 Teşrin-i sani 1335/1919.
"Pierre Loti", Alemdar. 31 Kânun-ı evvel 1335/1919
Türkler ve Ermemler, tstanbul 1335/1919, A li Şükrü mat., 23 s.
Memleket
_gazetQS\ külliyatından
1920
"Çölde Bir Gece", Genç Yolcular, nr.3,1 Kânun-ı sani 1336/1920, s.41. "Pierre Loti cemiyeti", Tasvır-ı E fk â r.nr.2950, 6 Kânun-ı sani 1920. "Pierre Loti ve Güzel İzmir", Vakit./?r.782, 9 Kânun-ı sani 1920.
Pierre Loti Cemiyeti, İstanbul, Matbaa-i Ahmed İhsan ve şürekâsı, 10 Kânun-ı sani 1336/1920 Ahmet Nuri,"Loti ve Fransa", Vakit,_nr.784,l 1 Kânun-ı sani 1920 .
"Büyük Pierre Loti Namına Abide Rekzi" , İkdam, -nu. 8231, 11 Kânun-ı sani 1920. "Pierre Loti cemiyeti", İkdam, nr.8235,15 Kânun-ı sani 1920.
"İstanbul 1191 yangınından sonra yazılmış notlar", Genç Yolcular, nr.4,15 Kânun-ı sani 1336/1920, s. 56 .
"Pierre Loti cemiyetinin ikinci içtimai", İkdam, nr.8240, 20 Kânun-ı sani 1920. "Pierre Loti cemiyetinin evvelki günkü içtimai",Vakit, nr.794 21 Kânun-ı sani 1920.
"Pierre Loti cemiyetinin evvelki günkü içtimai", Tasvır-i Efkâr, nr.2965, 21 Kânun-ı sani 1920 Celal Nuri,"Pierre Loti Beyefendi Hazretlerine", //en.nr.733, 22 Kânun-ı sani 1336/1920. "Bî-nazir Dostumuz Pierre Loti" , İkdam, nu . 8 2 4 3 ,2 3 Kânun-ı sani 1920
23 Kânun-ı sani 1920 günü İstanbul Darülfîinunda yapılan toplantıda Yahya Kemal ve Süleyman N azif konuşmuşlardır.
Y.K., "İklim ve Esrar Kâşifi Pierre Loti", İkdam, nr.8243, 23 Kânun-ı sani 1920.
İlk Gençlik adlı eserinin son kısmından bir parçanın tercümesi, İkdam, nr.8243, 23 Kânun-ı sani 1920 "Mütarekeden Sonra Pierre Loti ve Biz", İkdam, nr.8243,23 Kânun-ı sani 1920
Ebüzziyazade,"Pierre Loti ve Fransa",Tasvır-i Efkâr, nr.2967, 23 Kânun-ı sani 1920. "Pierre Loti günü, Tercüme-i Hali, Sanatı, E seri, Türkler ve Pierre Loti", Tasvir-ı Efkâr,
nr.2967, 23 Kânun-ı sani 1920.
Yahya Kemal, "O ve Biz", Tasvır-i Efkâr, nr.2967, 23 Kânun-ı sani 1920.
Ruşen Eşref, "Pierre Loti' de Türk .Aşkı ", Tasvir-i Efkâr, nu. 2967, 23 Kânun-ı sani 1920. “ Üdebâ ve mefahirimizin fikir ve ihtisasları ”, Tasvır-i Efkâr, nr.2967, 23 Kânun-ı sani 1920
343
Prof. Dr. Zeynep Kerman
_____________________________________________________ _
( A Hamid, S. Nazif, H. Ziya, C. Şehabeddin, Bursalı Mehmed Tahir, Abdurrahman Şeref, Ebülulâ, Fâik Ali, Selim S im ).
"Loti'nin Eserleri", Tasvir-i Efkâr, nr.2967, 23 Kânun-ı sani 1920.
"Pierre Loti'nin İstanbul'da İkamet ettiği Haneler", Tasvir-i Efkâr, nu. 2967, 23 Kânun-ı sam 1920.
"Mütarekeden Sonra ilk Müdafaası", Tasvır-i Efkâr, nu. 2967, 23 Kânun-ı sani 1920. "Muhterem hak-gû dostumuzun kıymettar bir makalesi", Tasvır-i Efkâr, nu. 2967, 23 Kânun
sani 1920. v
"Muazzez dostumuz Pierre Loti için dünkü parlak tezahürat", İkdam, nr.8244, 24 Kânun-ı sani 1920.
"Pierre Loti’nin Türkçesi",/fofam. nr.8244, 24 Kânun-ı sani 1920.
"Hak ve Hukuk kahramanı,Türklerin, İslâmiyet’in muhibb-i muhteremi Pierre Loti'nin taziz-i nâmı", Tasvir-i Efkâr, nr.2968, 24 Kânun-ı sani 1920.
“Abdülhak Hamid B ey’in Nutku”, Tasvir-i Efkâr, nu. 2968, 24 Kânun-ı sani 1920.
"Pierre Loti günü: Süleyman N a zif Bey'in Nutku", İleri, nu. 835, 24 Kânun-ı sani 1336/1920. "Veliaht Abdülmecid Efendi'nin konferansa katıldığı haberi",Tasvir-i Efkâr, nu. 2968, 24 Kânun-ı sani 1920.
“Süleyman N a z if B ey’in Hitabesi”, İkdam, nu. 8244, 24 Kânun-ı sani 1920.
“Büyük dostumuz Pierre Loti Şerefine Yapılan İhtifal", Vakit, nr.796, 25 Kânun-ı sani 1920 Halide Edib, "Pierre Loti", Vakit, nr.796, 25 Kânun-ı sani 1920.
“Pierre Loti’ye İstanbul hemşehrisi unvanının tevcihi”, Tasvir-i Efkâr, nu.2971, 2 7 Kânun-ı sani 1920.
"Pierre Loti'nin Hayatı v e Sanatı", Genç Yolcular,nr.5,12 Şubat 1336/1920,s.66-69 Halide Edib, "Pierre Loti", a.y. s.65.
Halid Ziya,"Muhterem Pierre Loti ve Biz" a.y. s.66-73. Yakup Kadri, "İklim ve Esrar Kâşifi Pierre Loti", a.y. s.74.
"Loti İçin Fikirler", a.y.,s.75 (G.Le Bon,A.France, J.Lemaître, Bnınetiere) Kemalettin Kâmi, “Pierre Loti’ye” (Ş), a.y., s.76.
.Ahmed Şükrü, “Pierre Loti”, a.y., s.76.
“Pierre Loti'nin Eserlerinden: İzzeddin Ali Efendi’ nin Evinde”, a.y., s.77.
Bir Sipahinin Rom anı' ndan, a.y., s.78-79. “.Ana Dilimizde Loti’nin Eserleri”, a.y.. s.79. “Loti Günü”, a.y., s.80 .
İhsan Raif, “Pierre Loti’ye” (Ş), a.y., s.83. “Pierre Loti”, İkdam, nu. 8403, 16 Temmuz 1920.
“Türk Dostu Davamız Yolunda Fransa’ya Hitap Ediyor”, Hâkimiyet-i Milliye, nu. 53, 5 Ağustos 1336/1920.
“Pierre Loti”, Hâkimiyet-i Milliye, nu. 72, 7 Teşrin-i sani 1336/1920. Yakup Kadri, “Loti Hasta Döşeğinde”, İkdam, nu 8503, 8 Kasım 1920.
Yakup Kadri, “Sermet”, İkdam, nu. 8511, 16 Kasım 1920 (İzzet M elih’in bu eseri hakkında Loti’nin sözlerini veriyor).
Süleyman Nazif, Hitabe, İstanbul 1920, Matbaa-i Ahmed İhsan, 15 s.
Docteur Nihad Rechad, Les Grecs â Smyme, Paris, İmprimerie de Kossuth, 1920. 1921
“Pierre Loti Günü”, Vakit, nu. 1123, 24 Kânun-ı sani 1921.
“Pierre Loti Günü” Servet-i Fünun, nu. 1467, 2 Şubat 1337/ 1921 (Çekilen bazı telgraflar). “Peyam-ı Eyyam”, Peyam-ı Sabah, 12 Eylül 1337/1921.
“Pierre Loti’nin Kandilli Hâtıraları”, Dergâh, nu. 16, 5 Kânun-ı evvel 1337/1921, s.56-58. “Fahri hemşehrimiz Pierre Loti”, Yeni Şark, 13 Kânun evvel 1337/1921
344
1922
Türkçe de Pierre Loti Tercümeleri...
“Amerika* nın Pierre Loti si .Ankara’da”, İlen, nu. 1407, 2 Kânun-ı sani 1338/1922 (Mr. Bras) Yakup Kadri, “Loti’nin Sanatı ”, İkdam, nu. 8913, 7 Kânun-ı sani 1338/1922.
“Pierre Loti’ve Yılbaşı Tebriki”, Yeni Şark, nu.100, 10 Kânun-ı sani 1338/1922.
“Pierre Loti Dostumuza Veliaht Hazretlerinin Telgrafnameleri v e Loti’nin Cevabı”, İkdam, nu. 8920, 14 Kânun-ı sani 1338/1922.
“Pierre Loti Dostumuzun Evini Ziyaret”, İkdam, nu. 8 9 2 1 , 15 Kânun-ı sani 1338/1922 Halid Fahri, “ Pierre Loti”ye”(Ş), Vakit, nu 1479, 23 Kânun-ı sani 1338/1922.
“Büyük Moğolların Beyaz Şaşaası”, çev. Ruşen Eşref, Hâkinuyet-ı Milliye, nu. 416, 27 Kânun-ı sani 1338/1922.
“ Isfahan İhtisasları”, çev. Çapanoğlu Münir Süleyman, İçtıhad. nu. 146, 1 Nisan 1922, s.3052-54. “ Büyük Dostumuz Pierre Loti’nın İstanbul .Ahalisine Teşekkümâmesi”, Nevsal-ı Millî. İstanbul
1338/1922.
“Dostumuz Claude Farrere’in Pierre Loti Hakkındaki Konferansı”. Akşam, nu. 1338, 13 Haziran 1338/1922.
Yakup Kadri. “M illî Türk Bedii”, İkdam, nr.9070, 17 Haziran 1338/1922 (Loti’den bahis).
“En Büyük Eserimiz Ordumuzdur”, Akşam, nu. 1352, 2 7 Haziran 1338/1922 (Loti ve Farrere’ den ba his).
“Pierre Loti’den Yeni İnci’ ye Mektup”, Yem İnci, nu. 2, Temmuz 1338/1922. s .l. “Pierre Loti ile Levander arasında düello”, Vakit. 22 Temmuz 1922.
“Garp Edebiyatı: Pierre Loti’den Bir Sayfa”, çev. Çapanoğlu Münir Süleyman, İçtıhad, nu.148, 25 Temmuz 1928. s.3088-3089.
Süleyman Nazif. “ Pierre Loti Hazretlerine”, İleri, nu. 165 3 ,1 2 Eylül 1338/1922 (Bk. Çal Çoban Çal, 1923, s.25-28.
"Büyük Dostun Mektubu”, Hâkımıyet-ı Milliye, nr.631,11 Teşrin- i evvel 1922
Cenab Şehabeddin. “Büyük Dostumuz”, Peyam-ı Sabah, nu. 1 1823. 23 Teşrin-i evvel 1338/1922
Meyuseler.çcv. Hüseyin Naci. İzmir 1338/1922, 64 s.
Fransa Şarkta Neler Kaybetti, çev. Feyyaz Mümtaz. 1338 1922, Muğla İnkılap gazetesi mat., 146 s.
1923
"Bir Kürek Mahkûmunun Kaderi". Yem M ecm ua.c.lN, nu. 1-67, 1 Kânun-ı sani 1339 1923. "Pierre Loti günü". Tevhıd-ı E fkâr,nr.3612-584. 23 Kânun-ı sani 1339 1923.
Süleyman Nazif. "Büyük Dost Günü", //en ,_ n r.l7 8 6 , 23 Kânun-ı sani 1339/1923. "Pierre Loti Günü", Akşam,_nu. 1 5 5 9 ,2 4 Kânun-ı sani 1339/1923.
“Kitap Yaprağı” (H), Akşam, nu. 1596, 2 Mart 1339 1923.
"Pierre Loti Günü", Yem Mecmua. c.IV. nu. 7-73. 1 N isan 1339/1923. "Pierre Loti Öldü", Yem İnci, nu. 11, Haziran 1339/1923 .
"Türkün Vefakâr muhibbi Öldü", Tevhıd-ı Efkâr, nu. 3749-721. 12 Haziran 1339 1923 Celal Nuri, "Pierre Loti'nin Ölümü ve Ruhu", İlen, nu. 1924. 13 Haziran 1339/1923. "Loti’nin Vefatı Etrafında: Pierre Loti Cemiyetinin Tazivenâmesi. P. L oti’nin Tercüme-i Hali. Loti'nin Oğluna Tazivename, Claude Farrere'e Taziyenâme, Pierre Loti'nin Eserleri".
Tevhıd-ı Efkâr, nu. 3749-721, 12 Haziran 1339/1923.
"Pierre Loti' nin Vefatı Etrafında : Pierre Loti ve Türk Gençliği. .Ankara gazeteleri ve Pierre Loti. Türk Ocaklan'mn Taziveti, Pierre Loti’ve Çelenk", Tevhıd-ı £/fcdr.nu.3750-723,13 Haziran
1339 1923. * *
"Pierre Loti'nin Ölümü", Yem Mecmua, c.IV, nu. 12-78, 15 Haziran 1339/1923 Şakir. "Pierre Loti Toprağa Tevdi Edilirken", Kajtir._nu.1986, 23 Haziran 1339/1923.
"Pierre Loti. Hayatı, Eserleri. Hususiyeti", Yem Mecmua. c.IV. nu.13-79, 1 Temmuz 1339 1923. "Pierre Loti'nin Cenaze Merasimi", Vakit, nr.1981, 15 Temmuz 1339 1923
.Azade, çev. Handan Lütfı, tstanbul 1923. Mahmud B ey mat., 230 s.
Prof. Dr. Zeynep Kerman
Süleyman Nazif, Çal Çoban Çal, İstanbul 1923, Kader mat., s.25-28.
345
1924
.Ahmet İhsan, “Pierre Loti ve Mezarı”, Servet-i Fünun, nu. 10-1484, 22 Kânun-ı sam 1340/ 1924, s. 157-158.
Yakup Kadri, “Pierre Loti Günü”, Hakımıyet-ı Milliye, nu. 1027, 2 3 Kânun-ı sani 1924. "Pierre Loti Günü", Akşam, nu. 1904, 24 Kânun-ı sani 1340/1924.
"Büyük Dostumuz Pierre Loti", Resimli Gazete._nu. 2 1 ,2 5 Kânun-ı sani 1340/1924. "Kara Gün Dostumuz. Necip ve Aziz Pierre Loti"Jiesımlı Gazete, nu. 21, 26 Kânun-ı sani 1340/1924.
"Pierre Loti", M ihrap.nu. 6, 1 Şubat 1340/1924, s. 191-192.
Süleyman Nazif. "İki Edib", Resimli Gazete, nu. 61 (.A France, P. Loti).
.Ahmet Muhtar,"Pierre Loti, Maurice Barrés, .Anatole France", İkdam, nr.9912, 7 Teşrin-i sani 1924.
Pierre Loti”, Muhtasar Tanh-i Edebiyat, 1924, s.371. “ Pierre Loti”, Nevsal-ı Millî, 1340/1924, s.353-356.
Sam i Paşazade Sezai, “Pierre Loti’nin Vefatı”, İclâl, Istanbul 1924, s.49-57. 1925
“ Pierre Loti Günü”, Cumhuriyet, nu. 249, 15 Kânun-ı sani 1341 1925.
Bugün Pierre Loti Günüdür", Vatan, 20 Kânun-ı sani 1341/1924 Süleyman Nazif, "Büyük Dost". Son Telgraf. 22 Kânun-ı sanı 1341'1925.
"Pierre Loti Günü". Vakit, 23 Kânun-ı sani 1925.
"Pierre Loti’nin Hâtırası İhya Edildi”, Cumhuriyet, nu.258. 24 Kânun-ı sani 1341 1925. ’’Bugün Bütün Türkler Büyük Dostumuzu Hürmetle Yâd Ettiler*’, Akşam, nu. 2259. 24 Kânun-ı sani 1341 1925.
"Dün Pierre Loti'nin Hâtırası Taziz Edildi" . Vatan. 24 Kânun-ı sani 1341 1925 Süley man Nazif, "23 Kânun-ı sani". Resimli Gazete, nu. 74,31 Kânun-ı sani 1341 1925
Kadriye Hüseyin. "Çin masalı". Mihrap, nr.28. 1 Nisan 1341 1925, s. 147-154 (Loti'nin Duhter-ı Sım a' sından mülhem).
Cenab Şehabeddin. "Claude Farrere", Servet-i Fünun, c.58. nu. 1505-31.18 Haziran 1341 1925 (L oti’den geniş b a h is).
Cenab Şehabeddin. " Mütalaa-i Edebiye:Büyük Dostumuz". Servet-ı Fünun, c.58. nu. 1508-34. 9 Temmuz 1341 1925.
1926
Mahmut Sadık. "Pierre Loti Günü Münasebetiyle : Şarkın H ayalat-ı Vapesını (Loti’nin son e se n)._Servet-ı Fünun, c. 59, nu.63-1537, 28 Kânun-ı sani 1926. s. 162-166.
"Benares Hâtırası", Servet-ı Fünun. c .59, nu. 65-1539, 1 1 Şubat 1926, s. 199.
Zeki Megamiz, "Pierre Loti've ait Hâtıralar". Servet-ı Fünun. c.6 0 , nu. 86-1560. 8 temmuz 1926, s .l 18-119.
Zeki Megamiz, "Pierre Loti've ait Hâtırattan: Azivade'nin Mezarı ", Servet-i Fünun,e.60. nu. 88
1562. 22 Temmuz 1926.S.146.
1927 "Pierre Loti Günü". Vakit. 23 Kânun-ı sani 1927. "Pierre Loti ile Karşı Karşıya", Vakit. 16 Temmuz 1927.
"Bu- Çöl Manzarası " . çev . Reşat Nuri , Hayat, c.2 . nu 51-52. 17, 24 Teşrin-i sani 1927. s.499; 518.
346
1928
Türkçede Pierre Loti Tercümeleri...
"Çöl Tasvirleri", çev. Reşat Nuri, Hayat, c.4, nu. 81, 14 Haziran 1928, s.45-46. "Taife", çev.Bedreddin, A /e; 'ale, nu. 5, 1 Eylül 1928, s. 12-13.
Merhametin ve ölüm ün Kitabı" ndan, çev. Reşat Nuri, Hayat, c.4, nu. 101, 1 Teşrin-i sani 1928, s.452.
"Pierre Loti'nin Aktörlük Ettiğini Biliyor musunuz?", Yeni Kitap, nu. 7, Teşrin-i sani 1928. 1929
Nahit Sırrı, "Loti'den Yeni Bir Kitap” , Hayat, c.5, nu. 121, 21 Mart 1929, s.327-328, s.7-8
{Journal Intime
"Benares Hâtırası", çev. Halid Fahri, Edebî Kıraat Numuneleri, İstanbul 1929, s.45-4 M. G . , "Meşhurların H ayatı: Fransız Edibi Pierre Loti' nin Gençlik Mektuplan”, Vakit,
nu. 4137, 18 temmuz 1929.
1931 "Claude Farrere'in Pierre Loti Hakkında verdiği konferans" ,1931.
"Meşhur Adamlar: Pierre Loti", Vakit, (Çocuk ilâvesi), nu. 35, 22 Kânun-ı sani 1931. Haşan Refik, "Pierre Loti İzlanda Balıkçıları Romanım N asıl Yazmıştır ", Vakit, (Çocuk ilâvesi), nu. 36, 29 Kânun-ı sani 1931.
Ahmet Haşim, “Seyahat ve Edebiyat”, İkdam, 14 Şubat 1929 (Bk. Ahmet Haşım-Bütün Eserleri II.
Haz. İnci Enginün- Zeynep Kerman, Eylül 1991, Dergâh Yay., s.206-207 (Loti’den geniş bahis).
Hikmet Feridun."Bir Çırpıda: Pierre Loti’nin evi", Akşam, nu. 4477, 29 Mart 1931.
1932
, Pevami Safa, "Kontes Ostrorog'un Kitabı", Cumhuriyet, nu.2368, 11 Ağustos 1932.
Allard de Chateauneuf, "Pierre Loti’ nin Meşhur Nâşad Kızlan Kimlerdir?” Vakit, 21 Ağustos 1932.
1933
Necip Fazıl, "Kar Altında İstanbul", ( Haber"den), Albüm, nr.4, 1 Mart 1933. Burhan Cahit, "Ah Pierre Loti Ah", Milliyet, nu. 2821, 16 Kânun-ı evvel 1933.
"İzlanda Denizlerinde Bir Fırtına" , çev. Hüseyin Cahit Tercüme Hakkında, haz. Ali Kemali. İstanbul 1933.
1934
Aka Gündüz, "Başvekil Hazretlerine: Pierre Loti Edebiyatı Hakkında", Milliyet, nu. 3023, 11 Temmuz 1934.
"Tahıti'de Pierre Loti’nin Bir Heykeli Yapıldı", Cumhuriyet, nu. 3696, 20 Ağustos 1934
İsfahan a Doğru Seyahat Hâtıraları, çev . 1. Hakkı Alişan, İstanbul 1934, Vakit mat., 292 s. "Tayfa", çev. Bedreddin, Şaheserler Antolojisi, haz. Vasfı Mahir Kocatürk. İstanbul 1934, Devlet matbaası, s. 143-146.
"Bir Çöl Manzarası", çev. Reşat Nuri, Şaheserler Antolojisi, s. 146-149. 1935
Hüseyin Cahit Yalçın, Edebi Hâtıralar, İstanbul 1935, s. 107-108 (Loti’ den bahis).
Prof. Dr. Zeynep Kerman
1936
347
Peyami Safa, "Pierre Loti'nin Gözlüğü", Cumhuriyet, nu. 4313, 18 Mayıs 1936 Falih Rıfkı, "Pierre Loti", Tan, 23 Mayıs 1936 {Ulus" tan).
"Afrika'da Bir Sağanak" (Bir Sipahinin Romanı"ndan bir parça), çev. Halit Fahri Ozansoy,
Varlık, c.4, nu. 73, 15 Temmuz 1936. ^ Sadri Ertem, "Loti'yi ve Farrere'i Niçin Sevmiyoruz?", Kurun
1937
"Pierre Loti'nin Kuyruğu”, Son Posta, 14 İkinci Kânun 1937 (Farrere hakkında)
İsmet Hulusi, "Pierre Loti'den C.Farrere'e Açık Mektup", Son Posta, 14 İkinci Kânun 1937 Burhan C ahit "Dostluk", Son Posta, _ 15 İkinci Kânun 1937 (Loti ve Farrere hakkında).
"Ediplerimiz Ne Diyorlar? Loti ve Farrere Türk Dostu mu, Yoksa Türk Düşmanı mıdırlar?", Son Posta, 15 İkinci Kânun 1937 (1. Alaeddin, Aka Gündüz, Selâmi İzzet' le konuşan
Kemal Tahir).
Sadri Ertem, "Loti'yi ve Farrere'i Niçin Sevmiyoruz?", Yeni Adam, nr.161, 28 İkinci Kânun 1937,s.l 1 {Kurun" dan).
Kerim Sadi, "Pierre Loti İstanbul'u",Tem Adam, nu.162, 4 Şubat 1937, s.4.
Vedat Nedim Tör, "Sanatkâr Hamid", Ülkü, c . IX, nu. 51, 1 Mayıs 1937 ("P. Loti cemiyetini tertip edenler arasında Hamid, S. N a zif ve ben bulunuyorduk",dipnot s. 192).
Peyami Safa, “Bir Dosta Düşmanlığımız”, Cumhuriyet, nu. 4 8 6 2 ,2 4 Teşrin-i sani 1937
İzlanda Balıkçısı, çev. Hüseyin Cahit Yalçın. İstanbul 1937, Remzi Ktb. 192 s. 1938
Emil Bueri, "Azade'nin Mezarında. Bir Fransız Muharririnin Pierre Loti Hakkında Güzel Bir Makalesi", Cumhuriyet, nu.4955. 2 Mart 1938.
Selim Sim Tarcan, "Pierre Loti'nin .Aşk Maceraları ", Cumhuriyet, nu .5156, 19 Eylül 1938. 1939
Bir Sipahinin Romanı, çev. Halit Fahri Ozansoy, İstanbul 1939, Serte! mat., X X X V I -199 s. 1940
7^* Hikmet N isa a "Fransa'da Yerleşmiş Türkler, Pierre Loti ve Farrere’in Türklere karşı Gösterdikleri Dostluk", Yeni Sabah, nu. 665, 10 Mart 1940.
Nilla Kuku, "Ben Pierre Loti'ci Değilim". Vatan, 19 Kasım 1940.
Azıyade, çev. Nahit Sırrı Örik, İstanbul 1940, Hilmi Ktb., 225 s.
Murat Uraz, Orta Okuma Kitaplarında Yazıları Bulunan Şair ve Ediplerin Hayatı, 4. Bsk., İstanbul 1940, İnkılap Ktb., s.73. *
"Pierre Loti ve Trablusgarp", Vatan, nu.131, 29 A ralıkl940. 1941
İzlanda Balıkçısı, çev. Hüseyin Cahit Yalçın, 2.bsk., İstanbul 1941,191 s. Nusret Köymen. "Loti'nin Hayranlığı", Vatan, nu. 154, 24 Ocak 1941.
"51 Yıl Evvelki Servet-ı Fünun" dan: Pierre Loti' nin vefatı Haberi". Servet-i Fünun-Uyanış,
nu.2333, 8 Mayıs 1941, s.290.
Hamdi Varoğlu, "Nasıl Yaşadılar, Nasıl Öldüler?", YeniMecmua, nu.l 15, 11 Temmuz 1941. İsmail Habib Sevük, Avrupa Edebiyatı ve Biz, c.II, İstanbul 1941, s .3 14-315,402-407,603-604.
348
1944
Türkçe de Pierre Loti Tercümeleri...
“Pierre Loti’nin Abdullah Cevdet, Fethi Okyar, Süleyman N a z if Yunus Nadi.Velid Ebüzziya. Kâzım Nami ile çekilmiş resmi", Büyük Doğu, nu. 21, 2 Mart 1944, s. 14.
Madam Krizantem, çev. Cevdet Kudret Solok, İstanbul 1944, Işık Bsm., 82 s. 1945
İzlanda Balıkçısı, 3. bsk., çev. Hüseyin Cahit Yalçın, İstanbul 1945, 156 s.
Hikmet Fendun Es, Tarabya* da Bir Bahçede Pierre Loti ile N asıl Buluşurlardı ?", Akşam.
nu. 9536. 6 Mayıs 1945 (Recaizade Ekrem). 1947
Bezgin Kadınlar, çev. Nahit Sim Örik. İstanbul 1947, inkılap Ktb., 237 s. 1949
"Pierre Loti'nin Mezan", Şadırvan, nu. 28, 7 Ekim 1949. 1950
Abdülhak Şinasi Hisar 14 Ocak 1950’de Union Française'de Pierre Loti'nin Türklere dair kitaplan hakkında bir konferans vermiştir.
Abdülhak Şinasi Hisar, "Pierre Loti'nin 100. Doğum Yılı". Yeni İstanbul, nu. 45, 14 Ocak 1950. Refik Halid Karay. "Tabiat Tasvirlerinde Pierre Loti", Yeni İstanbul, nu. 45. 14 Ocak 1950. Reşit Safvet Atabınen. "Dünya Kaldıkça Biz Bu Dostu Unutamayız ’, Yem İstanbul, nu. 45. 14 Ocak 1950.
"Pierre Loti Türklerin Neden Dostudur". Yeni İstanbul, nu. 45. 14 Ocak 1950.
"Saadet ve Felâket Zamanlarında Türklerin Dostu Pierre Loti' nin 100. Doğum Yıldönümü" . T.B.M.M. Başkanı âdına Pierre Loti yi gören Bayan Tek’in intibaları. Yeni İstanbul.
nu.45. 14 Ocak 1950.
Abdülhak Adnan Adı var, "100 .Doğum Yıldönümünde Bizler ve Pierre Loti", Cumhuriyet, nu. 9134, 14 Ocak 1950.
"Pierre Loti'nin Oturduğu Ev"; "Türk Ocağı Pierre Loti'yi anıyor" ; "Pierre Loti' nin 100 Yıldönümünde C. Farrere' in Türk Milletine Mesajı", Yem İstanbul, nu.46. 15 Ocak 1950 Guv Michaud, "Loti ve İstanbul", Yem İstanbul, nu. 47. 16 Ocak 1950.
Ahmet Hamdi Tanpınar. "Pierre Loti’ye Dair", Cumhuriyet, jm . 9136, 16 Ocak 1950 (Bk. Edebiyat Edebiyat Üzerine Makaleler: haz. Zeynep Kerman. 2. Bsk. Eylül 1977, Dergâh Yay., s.480-483) "Pierre Loti'nin Hususiyetleri". Yeni İstanbul, nu.48, 17 Ocak 1950.
Henry Bordeaux. "Loti ve Eserleri", çev. S.R.. Yem İstanbul, nu. 49, 18 Ocak 1950. "Pierre Loti ve Resim", Yem İstanbul, nu.50. 19 Ocak 1950.
Refı Cevad Ulunay. "Türkün Kötü Gün Dostu", Yem Sabah.
Refı Cevad Ulunay. "Türkün Kötü Gün Dostu",Zem Adam, nr.634 Pevami Safa, '‘Pierre Loti". Ulus.
Peyami Safa, "Pierre Loti". Yem Adam. nu. 634, 25 Ocak 1950.
Enver Naci Gökşen. '‘Pierre Loti ve Biz". Damla, nü. 1 63, 25 Ocak 1950. s. 10. Çetin Altan, "Pierre Loti". Yem Adam, nu.634. 25 Ocak 1950.
.Ahmet Hamdi Tanpınar, "Pierre Loti'ye dair". Yem Adam. nu. 634, 25 Ocak 1950 (Cumhuriyet'
ten).
"Ayın Olayları: Pierre Loti". Varlık, nr.355. 1 Şubat 1950, s.2.
"Loti'nin İlk Romanı: Loti'nin Aşkları; Loti'nin Temizliği; Loti ile Poincare; Loti ile Dostlan".
Yem Adam. nu. 635. 2 Şubat 1950.
S . Mümtaz. "Mösyö Loti ve Farrere" . Yeni İstanbul. 6 Şubat 1950.
349
Prof. Dr. Zeynep Kerman
Enver Naci Gökşen,".Azade kimdi?", Yem Adam, nu. 636. 9 Şubat 1950.
"Pierre Loti’nin oğlu Samuel Viaud ve Claude Farrere İstanbul'da yapılan merasime teşekkür ediyorlar". Yeni İstanbul, nu. 72,10 Şubat 1950 (mektuplan).
Çetin .Altan, "Loti ve Ercüment Ekrem", Yeni Adam, nr.639, 2 Mart 1950.
E.T.Til, "Türk Matbuatının Pierre Loti'ye İftar Ziyafeti", Yem İstanbul, 6 Man 1950. E.T.Til, "P. Loti Cemiyetinin Kurulması İçin Bir Toplantı", Yeni İstanbul, 7 Mart 1950. Abdülhak Şinasi, "Pierre Loti'nin 100. Doğum Yılı", Hisar, nu. 1, 16 Man 1950, s. 12-13 £Yeni İstanbul' dan).
"Loti'nin Heykeli",Zem Adam, nu.644, 6 Nisan 1950, s.2.
M. Nermi, "Geçmiş Günlerden Tablolar", Yeni İstanbul, 16 Kasım 1950 (Loti'nin I. Dünya savaşına girmememiz için gönderdiği mektuptan bahis).
Reşit Saffet Atabinen. Pierre Loti, Héroïque Ami des Turcs. İstanbul 1950. 1953
“Karşıki Duvar", çev.Vahdi Yurtmen, Türk Dili._c.II, nu. 24, 1 Eylül 1953. Nahit Sırrı Orik. “Pierre Loti", Resimli Tarih, Eylül 1953.
Nahit Sırrı Orik, “Loti’nin İki Romanının Romanları", Resimli Tarih, Ekim 1953.
Benoit Braun, "Pierre Loti Kahvesi", çev. Ömer Faruk .Akün, İstanbul, nu.2, .Aralık 1953, s.2. 1954
İzlanda Balıkçısı. 2. B sk .. çev . Samih Tiryakioğlu, Varlık Yay . 205 s. 1955
“İzlanda Balıkçısı", Dünya Edebiyatından Seçme Eserler Kılavuzu, haz. Y usuf Ziya Bahadınlı, İstanbul 1955, Yenilik Bsm., s.50-51.
1957
İzlanda Balıkçısı, çev. Samih Tiryakioğlu, İstanbul 1957. Varlık yay ., 160 s . Varlık Yayınlan 475.
Varlık Büyük Cep Kitaplan 37.
"Büyük Yazarlann Resimleri", Varlık, nu. 463,1 Ekim 1957. s. 10. 1958
Abdülhak Şinasi Hisar. İstanbul ve Pierre Loti, İstanbul 1958, Baha mat., 192 s. İstanbul Fetih Cemiyeti
İstanbul Enstitüsü Yayınlan 41
1959
Sadi Borak. "Pierre Loti’ye Verilen tta\\H,Tarih-Coğrafya Dünyası. c.I, nu. 2, 1 Mayıs 1959. s.90. 1960
.Ali Sait Yüksel, “Münih’teki Pierre Loti", Türk Yurdu, c.2, nr.4 (286), Temmuz 1960, s.27. 1965
"Pierre Loti ve Claude Farrere'in Mektuplan", çev. Abdülhak Şinasi Hisar, Hayat Tarih Mecmuası. c.D, nu.10. Kasım 1965.
350
Türkçe de Pierre Loti Tercümeleri...
1967Aziyade, çev. Nahit Sim örik, İstanbul 1967, Hüseyin Hilmi Ktb. VÜI-i-272 s.
1968
Bir Sipahinin Romanı, 2.bsk., çev. Halit Fahri Ozansoy, İstanbul 1968, ötüken yay. 216 s. Ötüken Yayınlan 23
Tercüme Eserler Serisi 6
1972
“İstanbul'dan Ayrılış”, Bu Şehr-i İstanbul ki, derleyen Şemsettin Kutlu, İstanbul Mayıs 1972, Milliyet yayınlan, s,l 13-121 (.4ziyade' den).
Dr. Muhtar Tevfıkoğlu," Bir Siyaset Şairi Üzerine”, Son Havadis, 5 Eylül 1972 (Türklerin idarelerindeki azınlıklara insanca davranışlanna dair Loti’ nin Ocak 1919 da Figaro' da çıkan mektubundan tercüm e).
1973
Faruk Yener, "İki Butterflv", Ki illiyet Sanat Dergisi, nu. 14, 5 Ocak 1973, s. 13.
Can Çekişen Türkiye 1914, çev. Fikret Şahoğlu, İstanbul d.t. (1973), Kervan Kitapçılık A .Ş., 270 s. Tercüman 1001 Temel Eser 27.
Prof Dr. Zeynep Kerman
351
1986
İnci Enginün, “Pierre Loti”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, c.VI, Ocak 1986, s.98-99 Taha Toros, “ Pierre Loti üzerine bir konuşma”, Sanat Olayı, nu. 48, Mayıs 1986, s.58-61 (konuşan Tuna Serim).
Mesut Koman, Eyüp Sultan Loti Kahvesi ve Çevresi, Turing yay. İstanbul 1986, Ufuk m at 1991
Taha Toros, “Pierre Loti’nin Roman Kahramanlanndan Kontes Nuriye”, Tarih ve Toplum, nu 15 (86), Şubat 1991, s.35-40.
1992-1993
Ömer Koç, “The Cruel H oaxiengof Pierre Loti”, Cornucopia III, vol. I, London 1992-93, pp. 54,56, 105.
1993
“ Pierre Loti' nin Rıza Tevfık'e göndermiş olduğu Nisan 1919 tarihli mektubun metni”, Biraz da Ben Konuşayım, haz. Abdullah Uçman, Şubat 1993, İletişim yay., s.63-64.
1994 1974
Alpay K abacalı. "İstanbul’ da Ad Bırakan Beş Batılı Yazar" , Milliyet Sanat Dergisi._nu.73, 29 Mart 1974, s. 14-17,27 (Chenier, Mickievicz, Lamartine, Loti ve Farrère ).
1975 "Pierre Loti". Milliyet Sanat Dergisi._nu.\ 14. 10 Ocak 1975.
1976 “Türkler İçin Söylenen Büyük Sözler”. Zaman. 10 Haziran 1976.
Dr. Gertrude Durusoy, “Les deux amours de Pierre Loti”. Hacettepe Bulletin o f Social Sciences and Humanities, c.8. nu. 1-2, 6 Aralık 1976. s. 1-14.
“Yeni Kedi”, Ortaokullar İçin Türkçemız, haz. H. Fethi Gözler-Dr. Hikmet Tanyer, İstanbul 1976, s.275.
Peyami Safa, “Bir Dosta Düşmanlığımız”,. Yazarlar. Sanatçılar. Meşhurlar, İstanbul 1976, s. 20-21
{Cumhuriyet, nu. 4862. 24 Teşrin-i sani 1937). 1977
Yahya Kemal Beyatlı, “O ve B iz”, Mektuplar-Makaleler, İstanbul 1977, s. 127. 1983
Neveser Aksoy Erel, “Paris'te Pierre Loti'nin Desen Sergisi”, Ankara Sanat. n u J 7 (203), s. 12-13.
5ierre Loti'nin Desen Sergisi”, Ankara Sanat, nu. 17 (203), M ail 1£83* K . _ \ 1 ^ x
ç - ın ?
csJ**-i
t* iLtvr
Orhan Koloğlu, “Loti, Pierre” , Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. V, İstanbul 1994, Kültür Ba kanlığı ve Tarih Vakfı'mn ortak yayım, s.228-229.
*****
-
(ma •>
-
[t*
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
