Kırsal alanda kadınların girişimcilik algıları; Konya ili Derbent ilçesi örneği

T.C.

SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

Ocak-2018 KONYA Her Hakkı Saklıdır KIRSAL ALANDA KADINLARIN GĠRĠġĠMCĠLĠK ALGILARI; KONYA ĠLĠ

DERBENT ĠLÇESĠ ÖRNEĞĠ

NurĢen TATAR

YÜKSEK LĠSANS TEZĠ

ÖZET

YÜKSEK LĠSANS TEZĠ

KIRSAL ALANDA KADINLARIN GĠRĠġĠMCĠLĠK ALGILARI; KONYA ĠLĠ DERBENT ĠLÇESĠ ÖRNEĞĠ

NurĢen TATAR

Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı

DanıĢman:Prof.Dr.Cennet OĞUZ

2018, 90 sayfa

Kadın giriĢimciliği kentsel alanlarda olduğu gibi kırsal alanlarda da aile bütçelerine katkı

sağlamaları açısından büyük önem taĢımaktadır. Kırsal alanlarda kadınların giriĢimcilik süreçlerine yoğun

olarak katılması, giriĢimci kadınların yaĢadıkları sorunların tespit edilmesi ve bu sorunlara etkin çözümler üretilebilmesi ile mümkün olacaktır. Bu bağlamda kadın giriĢimciliğini desteklemek amacı ile çeĢitli proje, program ve çalıĢmalar yürütülmektedir. Bu çalıĢmanın amacı kırsal alanda yaĢayan kadınların giriĢimcilik özelliklerini belirlemek, giriĢimciliğe engel olan unsurları ortaya koymak, giriĢimcilik algılarını belirlemek ve kadın giriĢimciliğini etkileyen faktörleri analiz etmektir. Bu kapsamda giriĢimcilik ve kadın giriĢimciliği kavramları çeĢitli yönleriyle incelenerek kadınları giriĢimci olmaya yönlendiren faktörler, karĢılaĢılaĢtıkları sorunlar ve bu sorunlara çözüm önerileri getirilmiĢtir.

ÇalıĢmanın ana materyalini Konya ili Derbent ilçesinde yer alan giriĢimcilik eğilimi gösteren kadınlardan elde edilen veriler oluĢturmaktadır. AraĢtırmada kullanılan veriler, ana kütle oranlarına dayalı basit tesadüfi olasılık örneklemesi yöntemi ile, 100 giriĢimcilik eğilimi gösteren kadın ile anket yöntemi kullanılarak elde edilmiĢtir. Kadınların giriĢimcilik özelliklerinin belirlenmesinde khi-kare bağımsızlık testinden yararlanılmıĢ, Likert ölçeği kullanılarak faktörlerin önem seviyeleri belirlenmiĢtir. Kadınların giriĢimcilik algılarının belirlenmesinde, değiĢkenler arasındaki bağlantıyı daha kolay kurmak ve verileri en aza indirgemek amacı ile 13 (bağımsız) değiĢkene Faktör analizi uygulanmıĢtır. Analiz sonucunda elde edilen 3 faktör; bireysel yeterlilik, sorunlar ve sürdürülebilirlik olarak adlandırılmıĢtır. Ayrıca kadın giriĢimciliğini etkileyen faktörlerin analizi doğrultusunda seçilen 17 (bağımsız) değiĢkene faktör analizi yapılarak 6 (bağımsız) değiĢken elde edilmiĢtir. Bu faktörler doğrusal regresyon modeli ile analiz edilmiĢ olup, modelde giriĢimcilik indeksi bağımlı değiĢken olarak seçilmiĢtir. Analiz sonucunda elde edilen 6 (bağımsız) değiĢkenin 5‗i anlamlı bulunmuĢtur. Bu değiĢkenler sosyal ve ekonomik bağımsızlık, özgüven demografik özellikler, finansal faktörler ve aile desteğidir. GiriĢimciliği etkileyen faktörler arasında sosyal ve ekonomik bağımsızlık, demografik özellikler ve finansal faktörler (p<0,001) %1 önem düzeyinde anlamlı bulunmuĢtur. Özgüven ve aile desteği faktörleri ise (p<0,005) %5 önem düzeyinde anlamlı bulunmuĢtur. Bu durum kadınların giriĢimciliğe yatkınlığını göstermekte olup, verilecek destekler veya uygulamalı eğitimlerle kadın giriĢimcilerin sayısının artabileceği söylenebilir.

ABSTRACT

MS THESIS

PERCEPTIONS OF WOMEN’S ENTREPRENEURSHIP IN RURAL AREAS; THE CASE STUDY OF DERBENT DISTRICT IN KONYA

NurĢen TATAR

The Graduate School Of Natural And Applıed Scıence Of Selçuk Unıversıty The Degree Of Master Of Scıence

Department Of Agricultural Economics

Advisor: Prof. Dr. Cennet OĞUZ

2018, 90 Pages

The women's entrepreneurship is an important source of income in rural areas as well as in urban areas in terms of contributing to family budgets. The participation of women in the entrepreneurial processes in rural areas is possible due to the fact that entrepreneurial women are able to identify the problems which they are experience and to produce effective solutions to these problems. In this context, various projects, programs and studies are carried out in order to support women entrepreneurship. The purpose of this study is to determine the entrepreneurial characteristics of women living in rural areas, to identify the obstacles to entrepreneurship, to identify entrepreneurial perceptions and to analyze the factors that affect women entrepreneurship. In this context, the concepts of entrepreneurship and women entrepreneurship are examined from various aspects, and the factors that lead women to become entrepreneurs, the problems facing, and the solutions for these problems have been suggested.

The main material of the study is the data obtained from women who show entrepreneurship tendency in the province of Derbent in Konya. The data used in the research were obtained by simple coincidence probability sampling method based on main body mass ratios and by using survey method with 100 entrepreneurship tendency. The chi-square independence test was used in determining the entrepreneurship characteristics of women, and the importance levels of factors were determined using the Likert scale. The women's entrepreneurship perceptions, and 13 (independent) variable factor analysis was used to establish the link between the variables more easily and to minimize the data. Three factors were obtained as a result of analysis; individual competence, problems and sustainability. Moreover, 17 (independent) variable factor analysis was conducted in line with the analysis of factors affecting female entrepreneurship and 6 (independent) variables were obtained. These factors were analyzed by linear regression model and entrepreneurship index was chosen as dependent variable in the model. As a result of the analysis, 5 of 6 (independent) variables obtained were significant. These variables are social and economic independence, demographic characteristics, financial factors, self-reliance and family support. Social and economic independence, demographic characteristics and financial factors (p <0.001) were found to be significant at 1% significance level among the factors affecting entrepreneurship. Self reliance and family support (p <0,005) for were found significant at 5% significance level. This situation showed the tendency of women for entrepreneurship and it could be said that the number of female entrepreneurs can increase with the support or practical trainings.

ÖNSÖZ

Kırsal alanda kadın giriĢimciliğinin önemi gün geçtikçe artan oranlarda hissedilmektedir. Son yıllarda kadın giriĢimciliğinin ekonomik kalkınmaya olan katkısı göz ardı edilemez. Bu bağlamda kadın giriĢimciliğini yönlendirmek ve daha faydalı hale getirmek adına birçok çalıĢma yürütülmektedir. Bu amaç doğrultusunda yola çıkarak hazırlanan bu çalıĢmada; desteğini esirgemeyen danıĢman hocam Prof. Dr. Cennet OĞUZ‘a Ģükranlarımı sunarım.

ÇalıĢmanın baĢlangıç aĢamasından itibaren görüĢlerini ve desteklerini esirgemeyen tüm hocalarıma, çalıĢmanın özellikle analiz kısımlarında desteğini esirgemeyen Prof. Dr. Zeki BAYRAMOĞLU‘ na, tez çalıĢmam süresince görüĢ ve önerilerini aldığım, bana her konuda moral ve destek veren Yrd. Doç. Dr. Zuhal KARAKAYACI ve Dr. Aysun YENER‘e teĢekkürü borç bilirim. Ayrıca jürime katkı sağlayan Yrdç. Dr. Haluk GEDĠKOĞLU‘na teĢekkür ederim.

Tez sürecinin her aĢamasında maddi ve manevi yardımlarını esirgemeyen, bu süreçte yaĢadığım tüm sıkıntıları aĢmam için elinden geleni yapan çok değerli aileme, ayrıca bu süreçte yaĢadığım sıkıntılar boyunca hep yanımda olan tüm arkadaĢlarıma ve özellikle Nur MERAKLI‘ya sonsuz teĢekkürlerimi sunarım.

ĠÇĠNDEKĠLER ÖZET ... IV ABSTRACT ... V ÖNSÖZ ... VI ĠÇĠNDEKĠLER ... VII KISALTMALAR ... XII 1. GĠRĠġ ... 1 1.1. AraĢtırmanın Önemi ... 1 1.2. AraĢtırmanın Amacı ... 4 2. KAYNAK ARAġTIRMASI ... 5 3. MATERYAL VE YÖNTEM ... 14 3.1. Materyal ... 14 3.2.Yöntem ... 14

3.2.1. Örnek seçiminde kullanılan yöntem ... 14

3.2.2. Verilerin Analizinde Kullanılan Yöntemler ... 15

3.2.2.1. Kırsal kadınların sosyo-demografik özellikleri ... 15

3.2.2.2. Kırsal Kadınların GiriĢimcilik Özelliklerini Belirlemede Kullanılan Yöntemler ... 15

3.2.2.2.1. Khi-Kare bağımsızlık Analizi ... 15

3.2.2.2.2. Likert Analizi ... 16

3.2.2.2.4. Cronbach’s Alpha Katsayısı ... 17

3.2.2.4. Kırsal Kadınların GiriĢimcilik Algılarını Ortaya Koymak Ġçin Uygulanan Yöntem ... 18

3.2.2.5. Kadın giriĢimciliğini etkileyen faktörleri analiz etmek için uygulanan yöntem 19 4. ARAġTIRMA ALANI HAKKINDA GENEL BĠLGĠLER ... 21

4.1. AraĢtırma Alanının Tarihçesi ... 21

4.2. AraĢtırma Alanının Coğrafi Konumu ... 21

4.3. AraĢtırma Alanının Eğitim Durumu ... 22

4.4. AraĢtırma Alanının Ekonomik Yapısı ... 23

5. GĠRĠġĠMCĠLĠK VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE ... 25

5.1. GiriĢimciliğin Tanımı ... 25

5.2. GiriĢimciliğin Tarihsel GeliĢimi ... 26

5.2.1. Türkiye‘de GiriĢimciliğin Tarihsel GeliĢimi ... 27

5.2.1.2. Cumhuriyet Sonrası Dönem ... 28

5.3. GiriĢimciliğin Belirleyici Özellikleri ... 30

5.3.1. BaĢarma Ġhtiyacı... 30

5.3.2. Risk Almak ... 31

5.3.3. Bağımsızlık ... 31

5.3.4. Fırsatları Kullanabilme Yeteneği ... 31

5.3.5. Yaratıcılık ve Yenilik ... 31

5.3.6. ĠletiĢim Kurma Becerisi ... 32

5.3.7. Kendine Güven... 32

5.3.8. Problem Çözmek ve Hızlı Karar Verebilmek ... 32

5.4. KADIN GĠRĠġĠMCĠLĠĞĠN TANIMI VE ÖNEMĠ ... 33

5.5. Kadın GiriĢimcilerin Özellikleri ... 34

5.6. Kadın GiriĢimci Tipleri ... 36

5.6.1. Geleneksel Kadın GiriĢimci Tipi: ... 36

5.6.2. Aileci (Evcil) Kadın GiriĢimci Tipi ... 36

5.6.3. Yenilikçi Kadın GiriĢimci Tipi ... 36

5.6.4. Köklü (Feminist) Kadın GiriĢimci Tipi:... 36

5.7. Kadın GiriĢimciliğini Etkileyen Faktörler... 37

5.7.1. GiriĢimciliği Olumlu Yönde Etkileyen Faktörler ... 37

5.7.2. GiriĢimciliği Olumsuz Yönde Etkileyen Faktörler ... 38

5.8. Kadın GiriĢimciliğinde BaĢarıyı Destekleyen Faktörler ... 39

5.9. Kadın GiriĢimcilere Destek Veren KuruluĢlar ... 40

5.9.1. BaĢbakanlık Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü(KSSGM) ... 41

5.9.2. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ... 42

5.9.3. Küçük ve Orta Sanayi GeliĢtirme Ġdaresi (KOSGEB) ... 42

5.9.4. Türkiye ĠĢ Kurumu (ĠġKUR) ... 43

5.9.5. Kadın GiriĢimciler Derneği (KAGĠDER) ... 43

5.9.6. Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (GAP-ÇATOM) ... 44

5.9.7. Türkiye Genç ĠĢ Adamları Derneği (TÜGĠAD) ... 45

5.9.8. Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı ... 45

5.9.9. ÇağdaĢ Kadın ve Gençlik Vakfı (ÇKGV) ... 45

6. ARAġTIRMA SONUÇLARI VE TARTIġMA ... 46

6.1. AraĢtırma Alanının Demografik ve Sosyo-Ekonomik Özellikleri ... 46

6.1.1. AraĢtırma Alanında Nüfusun Dağılımı ... 46

6.1.2. Nüfusun Eğitim Durumuna Göre Dağılımı ... 46

6.1.3. Kadınların Medeni Durumu ... 47

6.1.4. AraĢtırma Alanındaki Kadınların Sosyal Güvence Durumu ... 48

6.1.5. Kadının Aile Ġçindeki Görevleri ... 48

6.1.6. Kadınların Kararlara Katılım Durumu ... 49

6.1.7. Kadınların Farklı Bir ĠĢletmede ÇalıĢma Durumu ... 49

6.2. Kadın GiriĢimcilerde Olması Gereken Özellikler ... 50

6.2.1. Kırsal Kadınlara Göre GiriĢimcide Bulunması Gereken Özellikler ... 53

6.2.2. Kadınların GiriĢimcilik ve Liderlik Yapmasında Etkili Olan Faktörler ... 54

6.3. Kadın GiriĢimciliğinde KarĢılaĢılan Problemler ... 55

6.3.1. Kadın GiriĢimciliğinde BaĢarıyı Engelleyen Faktörler ... 56

6.3.2. Kadınların ÇalıĢma Hayatına Katılmasını Engelleyen Faktörler ... 58

6.3.3.Kadınların GiriĢimciliğe Destek Veren Kurum ve KuruluĢlardan Haberdar Olma Durumu ... 58

6.4. Kadın GiriĢimciliğinde BaĢarıyı Destekleyen Faktörler ... 59

6.4.1. Kadın GiriĢimciliğini Destekleyen Eğitim ve Kurs Durumu ... 60

6.4.2. Aile ve Toplumun Desteği ... 61

6.4.3.Kadın GiriĢimciliğinin YaygınlaĢması ... 62

6.5. AraĢtırma Alanında Kadınların GiriĢimcilik Algıları ... 63

6.6. Kadınların GiriĢimci Olma Kararını Etkileyen Faktörler ... 67

6.6.1. Kadın GiriĢimciliğini Etkileyen Faktörlerin Analizi ... 68

7. SONUÇLAR VE ÖNERĠLER ... 73

KAYNAKLAR ... 77

EKLER ... 81

Çizelgeler Dizini

Çizelge 1. Araştırma Alanının Eğitim Durumu ... 23

Çizelge 2. İlçe Nüfus Durumu ... 24

Çizelge 3. Araştırma Alanında Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı(%) ... 46

Çizelge 4. Eğitim Durumuna Göre Dağılım ... 47

Çizelge 5. Kadınların Medeni Durumu ... 47

Çizelge 6. Araştırmaya Katılan Kadınların Sosyal Güvence Durumu ... 48

Çizelge 7. Kadının Aile İçindeki Görevleri ... 49

Çizelge 8. Kadınların Kararlara Katılım Durumu ... 49

Çizelge 9. Kadınların Farklı Bir İşletmede Çalışma Durumu... 50

Çizelge 10. Kadınların Kendilerini Girişimci Olarak Yeterli Görme Durumu ... 50

Çizelge 11. Kadınların girişimcilik özellikleri ile eğitim ve yaş arasında khi-kare analizi ... 51

Çizelge 12. Araştırmaya Katılan Kadınlara Göre Girişimcilikte Sahip Olunması Gereken Özellikler ... 53

Çizelge 13. Kadın GiriĢimciliğinde Etkili Faktörler ... 54

Çizelge 14. Kadınların Karşılaştıkları Girişimcilik Problemleri ... 55

Çizelge 15. Kadınların Girişimcilik Konusundaki Tereddütlerine Yönelik Eğilimleri (Bireysel Faktörler) ... 57

Çizelge 16. Kadınların Çalışma Hayatına Katılmama Nedenleri (Çevresel Faktörler) ... 58

Çizelge 17. Araştırma Alanında Kadınları Girişimciliğe Teşvik Eden Eğitim ve Kurs Durumu ... 59

Çizelge 18. Kadınların Bildiği Bazı Kurumlar ... 59

Çizelge 19. Kadın Girişimciliğinde Başarıyı Arttıran Faktörler ... 60

Çizelge 20. Araştırma Alanında Kadınları Girişimciliğe Teşvik Eden Eğitim ve Kurs Durumu ... 61

Çizelge 21. Girişimcilik Eğitiminin Faydasına İlişkin Kadınların Düşünceleri ... 61

Çizelge 22. Girişimci Olmak İsteyen Kadınlara Aile ve Toplumun Desteği ... 62

Çizelge 23. Son Yıllarda Kadın Girişimciliğinin Artış Gösterme Durumu ... 62

Çizelge 24. Kadın Girişimcilerin Son Yıllarda Artmasında Etkili Olan Faktörler ... 63

Çizelge 25. Kırsal Alandaki Kadınların Girişimcilik Algıları ... 64

Çizelge 26. Girişimcilik Algıları Faktör Analizi ... 65

Çizelge 27. Anketteki Maddelere İlişkin Yığılma Tablosu ... 66

Çizelge 28. Faktör Analizi Sonucunda Belirlenen Alt Boyutlar ve Bu Boyutlardan Yük Alan Maddeler ... 66

Çizelge 29. Kadın Girişimciliğini Olumlu Etkileyen Faktörler ... 68

Çizelge 30. Araştırma Alanında Kadın Girişimciliğinde Etkili Faktörlerin Analizi ... 69

Çizelge 31. Araştırma Alanında Kadınların Girişimcilik Eğilimi Göstermesinde Etkili Faktörler . 70 Çizelge 32. Araştırma Alanında Kadınların Girişimcilik Eğilimini Etkileyen Faktörlerin Analizi ... 71

ġekiller Dizini

Şekil 1:Derbent İlçe Haritası ... 22 Şekil 2. Girişimcilik Algıları Faktör Analizi Dağılım Grafiği ... 65

KISALTMALAR

KSSGM: BaĢbakanlık, Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü TOBB: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

DPT: BaĢbakanlık Devlet Planlama TeĢkilatı KOSGEB: Küçük ve Orta Sanayi GeliĢtirme Ġdaresi ĠġKUR: Türkiye ĠĢ Kurumu

GAP: Güneydoğu Anadolu Projesi KAGĠDER: Kadın GiriĢimciler Derneği KEDV: Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı KADAV: Kadın DayanıĢma Vakfı

KAMER: Kadın Merkezi Vakfı

ÇATOM: Çok Amaçlı Toplum Merkezleri

UNDP: BirleĢmiĢ Milletler Kalkınma Programı- Türkiye Temsilciliği SRAP: Sosyal Riski Azaltma Projesi

TKV: Türkiye Kalkınma Vakfı

TÜGĠAD: Türkiye Genç ĠĢ Adamları Derneği ÇKGV: ÇağdaĢ Kadın ve Gençlik Vakfı TĠSVA: Türkiye Ġsrafı Önleme Vakfı TÜĠK: Türkiye Ġstatistik Kurumu

TOBB: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TDK : Türk Dil Kurumu

1. GĠRĠġ

1.1. AraĢtırmanın Önemi

Sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiĢ sürecinde beĢeri sermaye, kalkınmayı sağlama anlamında fiziki sermayeden daha önemli bir hale gelmiĢtir (Acar ve Bulut, 2006). Ekonomik faaliyetlere katkı sağlayan bireylerdeki bilgi, beceri ve benzer nitelikler olarak tanımlanan beĢeri sermaye, insana yapılan yatırımlarla artmakta ve üretim sürecinin vazgeçilmez bir girdisi olmaktadır (Çakmak ve GümüĢ, 2002). 1970‘lerde yaĢanan piyasa istikrarsızlıkları kitlesel üretimin önemini kaybetmesi ve esnek üretim yöntemlerinin geliĢmesi sonucunu doğurmuĢtur. 1980‘lerde yaĢanan yüksek iĢsizlik oranları ilgiyi arz yönlü iktisada kaydırmıĢ ve toplam arzı etkileyen faktörler anlaĢılmaya çalıĢılmıĢtır. Bu olgu giriĢimciliğe olan ilginin canlanmasının ilk nedenidir. Ġkinci olarak, batı ülkelerindeki iĢsizlik sorununun makro iktisadi politikalarla aĢılamaması, küçük ve yeni iĢletmelere yönelik ilgiyi artırmıĢtır. Küçük ve yeni iĢletmelerin öneminin artması ise giriĢimcilik olgusunu ön plana çıkarmıĢtır (IĢık ve ark., 2011)

GiriĢimcilik faaliyetleri somut olarak Sanayi Devrimi ile baĢlamıĢtır. Daha sonra 1970‘li yılların ikinci yarısı dünya ekonomisinde ve siyasal arenasında radikal dönüĢümlerin yaĢandığı bir dönem olmuĢtur. Ortaçağ‘da ortaya çıkan ―büyük üretici‖ kavramı 17. yüzyılda risk kavramını da içine almıĢ ve 18. yüzyılda sermaye sahipliği ile risk üstlenebilme özelliği ayrı ayrı ele alınmıĢtır. 19. yüzyılda sermayeye ait kazanç, giriĢime ait kârdan ayrılmıĢtır. 20. yüzyılda ise giriĢimci kavramı Ģekillenmeye ―yenilikçi, organizatör ve orta derecede risk alan kiĢi‖ olarak ifade edilmeye baĢlanmıĢtır. Yeni Klasik Okullara mensup iktisatçılar piyasaların serbestleĢtirilmesini, ekonomik dengelerin oluĢumunun piyasanın iĢleyiĢine bırakılmasını, devlet müdahalesine ve katılımcılığına son verilmesini istemiĢlerdir. Söz konusu bu Yeni Klasik Politikaların benimsenmesi, tüm ülkelerde devletin ekonomisindeki yerinin daraltılması, bu amaçla piyasalara doğrudan müdahalelerinin kaldırılması ve özelleĢtirme, dıĢ ekonomik iliĢkilerde serbestleĢtirme uygulamalarının yaygınlaĢmasına neden olmuĢtur. Bu yeni ekonomik akıma Türkiye ise, 24 Ocak 1980 Ġstikrar Politikası uygulaması ile katılmıĢtır (ġahin, 2002). Bütün bu geliĢmeler zaten Sanayi Devrimi ile Ġngiltere baĢta olmak üzere Batı Avrupa ülkelerinde liberal düĢünceyle gündeme oturan giriĢimciliğin önemini artıracak oluĢumları hızlandırmıĢtır (ġahin, 2002). Tahmin edilebileceği gibi piyasaların serbestleĢmesi, özel giriĢimcilik faaliyetlerinin artmasına

sebep olmuĢtur. GiriĢimciliğin geçmiĢine ülkemiz açısından bakıldığında Anadolu Selçukluları dönemine kadar uzandığı görülmektedir. Türkiye‘de giriĢimciliğin baĢlangıcı Atatürk‘ün önderliğinde Ġzmir‘de toplanan 1. Ġktisat Kongresi olmuĢtur. Burada Türkiye‘de ekonomik kalkınmanın giriĢimcilikle sağlanacağı ifade edilmiĢtir. 24 Ocak Ġstikrar Politikası ile serbest piyasa ekonomisine geçilmesi ve dıĢa açık büyüme modelinin benimsenmesine paralel olarak giriĢimcilik hız kazanmıĢtır (Ġyicil, 2006). Bu durum giriĢimciliğin ekonomik büyümede önemli bir güç olduğunu göstermektedir. GiriĢimcilik, ekonomik büyümenin, üretkenliğin, inovasyonun ve istihdamın önemli bir itici gücü olarak giderek daha fazla tanınmaktadır ve ekonomik dinamizmin anahtar unsuru olarak kabul edilmektedir. Fikirleri ekonomik fırsatlara dönüĢtürmek, giriĢimciliğin belirleyici konusudur. Tarih; giriĢimci ve yenilikçi, fırsatları değerlendiren ve risk almak isteyen insanlar tarafından ekonomik ilerlemenin önemini vurgulamaktadır (Hisrich ve Peters, 2002 ). Ġnsan kaynaklarından en etkili biçimde yararlanmak, iĢsizliği azaltmak ve düzenli istihdam sağlamak Türkiye‘ de çözülmesi gereken önemli sorunlar arasında yer almaktadır. Bu sorunların çözülebilmesi için giriĢimciliğin teĢvik edilmesi ve desteklenmesi gerekmektedir (Söğüt, 1994). Ayrıca istihdamda erkeklere göre daha düĢük oranlara sahip olan kadınların da giriĢimciliğe teĢvik edilmesi ekonomik kalkınmada büyük önem taĢımaktadır. Tarihin ilk çağlarında kadınlar toprak iĢleriyle uğraĢıp erkekler hayvan güderlerdi. Hayvan sayısı az olduğundan kadınların yaptığı iĢ ön planda olmaktaydı. Ancak kuraklık, kuĢlar tarafından ekilen tohumların yenmesi gibi sebepler bazen biçilecek ürün bile bırakmıyordu. Araziler daha çok otlarla kaplıydı. Bunların olması ekmek yetmezken bol koyun peynirinin, etinin olmasına sebep oluyordu. Bu da hayvan yetiĢtiriciliğinin, yani erkeğin gücünün önem kazanmasına sebep olmuĢtur (Demirci ve Özçelik, 1986). Tarihte kadının o dönemlerden itibaren ikinci plana düĢtüğü düĢünülürse, bu durum belki de toplumsal kalıpların, ataerkil yapının temelini oluĢturduğu söylenebilir. Bu toplumsal kalıplar kadınların toplumdaki rollerini öncelikle eĢ ve anne olarak belirlediği için erkeklerin giriĢimciliği Sanayi Devrimi öncesinde var olurken ve bu devrimle daha da somut hale gelirken kadınlar bu dönemde ancak ‗ücretli‘ olarak ve ‗iĢçi‘ statüsü altında çalıĢma yaĢamında yer alabilmiĢtir. Bu kadın problemi dünyada 1950‘li yıllardan itibaren BirleĢmiĢ Milletlerin gündemine, kalkınma ve ekonomik yaĢama katılımlarının arttırılması bağlamında girmesi ile dünyada kadınların kalkınma çabalarının tümü içinde yer alması yönünde yoğun bir faaliyet baĢlamıĢtır (ġahin,

Türkiye‘de ise kadın giriĢimciliği kapsamlı ve geniĢ olarak ilk kez 1992 yılının ekim ayında düzenlenen Ġstanbul Belediyesi Kadın Eserler Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı‘nın Hollanda BaĢkonsolosluğuyla ortaklaĢa düzenlediği ‗Kadınların Ekonomik Bağımsızlığı için Geleneksel Olmayan ĠĢ Kollarının Desteklenmesi‘ sempozyumu ile toplumun özellikle de kadınların gündemine girmiĢtir (Anonim, 2000). Son yıllarda önemi daha çok anlaĢılmaya baĢlanan giriĢimcilik konusunun ekonomik ve toplumsal geliĢmede daima anahtar rol oynamıĢ bir olgu olduğu anlaĢılmıĢ, ülkede giriĢimci sayısını arttırmaya yönelik teĢvikler artmıĢtır. Sürdürülebilir ekonomik ve sosyal kalkınmanın kaynağı olarak görülen giriĢimciliğin, yeni iĢ fırsatları yaratarak iĢsizlik sorununun çözümünde önemli bir rol oynaması doğrultusunda, bir ülkedeki gayri safi yurtiçi hasıla, toplumsal zenginlik ve yaĢam kalitesinin artması ile giriĢimci sayısının yüksek olması arasında doğrudan iliĢki bulunmaktadır. 1980‘lerden itibaren hızlı bir geliĢme gösteren giriĢimcilik anlayıĢı erkekler kadar kadınların da ilgi alanı içerisine girmeye baĢlamıĢtır. Kadınların çalıĢma hayatına katılımlarının hızlandığı ve kadın iĢgücünün toplam iĢgücü içerisindeki oranının giderek arttığı günümüzde, ekonomik ve sosyal kalkınma süreci ile bilim ve teknolojideki hızlı geliĢmeler gibi faktörler zamanla kadının toplumdaki rolünü değiĢtirmiĢ ve onları iĢ yaĢamının vazgeçilmez aktörleri haline getirmiĢtir (Ġplik, 2012b).

GiriĢimci kavramı sözlük anlamı olarak, ―ticaret, endüstri vb. alanlarda sermaye koyarak giriĢimde bulunan kimse, müteĢebbis‖dir (TDK). Ġktisat Terimleri Sözlüğüne göre ise giriĢimci, ―emek, sermaye ve doğayı bir araya getirerek üretim sürecini bir üretim faktörü olarak tasarlayan, örgütleyen ve onun tüm riskini üstlenen kiĢi‖ olarak tanımlanmaktadır. Malta‘lı düĢünür De Bono‘ya göre: GiriĢimciyi tanımlayan, bir Ģeyi gerçekleĢtirme tutkusudur. Bir yazar ya da ressamın tutkusundan farklı değildir. Daha önce bulunmayan bir Ģeyi yaratmak onun en büyük amacıdır (Titiz, 1998). GiriĢimci kavramı ekonomik mal ve hizmet üretmek, pazarlamak için üretim faktörlerini ele geçirip, düzenli bir Ģekilde bir araya getiren, kar amacı güden ve giriĢimlerinin sonunda doğabilecek tüm riskleri göze alan kiĢiler olarak tanımlandığı görülmektedir (Tosunoğlu, 2003). Bu bağlamda giriĢimcilik, riskleri yönetme, minimize etme ve riskleri baĢkalarına aktarmayı gerektirmektedir (Özden K. ve ark., 2008). Schumpeter‘e göre giriĢimciliğin dört değiĢik davranıĢsal göstergesi bulunmaktadır. Bunlar pazara yeni bir ürün ve hizmet sunmak, üretimde yeni bir yöntem geliĢtirmek, henüz keĢfedilmemiĢ bir talep boĢluğu yakalamak ve bir sanayi dalında yeni bir firma kurmaktır (Ercan ve Gökdeniz, 2009).

Kadın giriĢimci; Kendi iĢinin sahibi olan ve tek baĢına çalıĢan ya da yanında iĢçi çalıĢtıran mal veya hizmet üretip satan, kredi kaynaklarından faydalanabilen, yeni koĢullara adapte olabilen, alanında deneyim sahibi ve vizyon sahibi kadın ―GiriĢimci Kadın”dır (ġahin, 2006b). Kadın giriĢimciliği, ülkelerin ekonomik geliĢmesine katkı sağlayabilecekleri için en az erkeklerin giriĢimciliği kadar önemlidir. Türkiye nüfusu 2016 yılı verilerine göre 79.814.871‘dir. Bu nüfusun 40.043.650‘sini erkek, 39.771.221‘ini ise kadınlar oluĢturmaktadır. Yani toplam nüfusun %50,17‘sini erkekler, %49,83‘ünü ise kadınlar oluĢturmaktadır (TÜĠK, 2016). Nüfusun bu kadar önemli bir kısmını oluĢturan kadınların kendi ekonomik özgürlüklerini sağlayacak olan faaliyetlerin, özelliklede hem kendisine gelir hem de pek çok kiĢiye iĢ imkanı sağlayacak olan giriĢimcilik faaliyetinin desteklenmesi ülke ekonomisinin güçlenme dinamiğinin arttırmasında kuĢkusuz önemli bir yer almaktadır.

Bu araĢtırma sonucunda kırsalda yaĢayan kadınların giriĢimcilik eğilimlerinin hangi ölçüde, nasıl bir yapıda olduğuna, giriĢimcilik faaliyetine engel olabilecek durumların neler olabileceğine dair bulgular ve çözüm önerileri ortaya konulmuĢtur.

1.2. AraĢtırmanın Amacı

Bu araĢtırmanın temel amacı; Kırsal kadınların giriĢimcilik algılarını ortaya koyarak giriĢimciliği etkileyen faktörleri analiz etmektir. Bu kapsamda;

 Kırsal kadınların, giriĢimcilik özelliklerini belirlemek,

 Kadınların karĢılaĢtıkları giriĢimcilik problemlerini belirlemek,

 GiriĢimciliğe engel olan (eğitim, demografik çevre ve aile yapısı, cinsiyet, sosyoekonomik çevre v.b) unsurları ortaya koymak,

 Kırsal kadınların giriĢimcilik algılarını ortaya koymak,

2. KAYNAK ARAġTIRMASI

Allen ve Truman (1993) ―Kadın ve Erkek GiriĢimciler: YaĢam Stratejileri, ĠĢ Stratejileri‖ isimli çalıĢmalarında kadın giriĢimcilerin ev ve iĢ yaĢamını ne Ģekilde dengeledikleri araĢtırılmıĢtır. Bu araĢtırma neticesinde evi ile ilgili sorumluluğu genellikle eĢine devreden erkek giriĢimcilerin ev ve iĢ yaĢamında üstendikleri rollerin çeliĢmediği görülmüĢtür. Kadın giriĢimcilerin ise bir yanda ev iĢlerini organize etmeye çalıĢırken bir yandan iĢle ilgili sorumluluklarını yerine getirmeye çabaladıkları görülmüĢtür ve bu durumun kadınlarda çoğunlukla suçluluk duygusuna ve strese neden olduğu saptanmıĢtır.

Yetim (2002) ―Sosyal Sermaye Olarak Kadın GiriĢimciler‖ Mersin Örneği makalesinde kadınların mücadeleci, hırslı, evine iĢ götüren ve kendileri için eriĢilmesi zor hedefler belirleyen yapıda oldukları bulgularına ulaĢılmıĢtır. Kadın giriĢimcilerin kiĢisel özellikleri üç kapsamda ele alınmıĢtır. Bu özelliklerden ilki olan giriĢimci olmaktan kaynaklanan kiĢisel özellikler; kendine güven, yaratıcılık, yenilikçilik, risk alma, akılcılık, bağımsızlık ve rekabetçilik olarak sıralanmıĢtır. Diğer taraftan sosyokültürel değerlerle ilgili giriĢimcilik özellikleri ise; çevresinde saygın biri, çevresindeki kaynakları ve iliĢkileri iyi değerlendirebilen, koruyan-gözeten, iĢbirliğine yönelik, akrabalarının ve yakın çevresinin desteğini kazanmıĢ olarak sıralanabilmektedir. Kadın giriĢimcilerin kiĢisel özelliklerini ortaya koyma çerçevesinde ele alınan bir diğer özellikler bütünü ise onların cinsiyet rollerinden kaynaklanan özellikler olarak bilinmektedir. Bunlar ise, iyi iletiĢim kuran, problemleri kolaylıkla çözebilen, hoĢgörülü, özverili ve duygusal olarak sıralanabilmektedir.

Çakıcı (2003) ―Mersin‘deki kadın giriĢimcilerin iĢ yaĢamını etkileyen faktörler ‖ adlı çalıĢma Mersin ilinde yapılmıĢ olup çalıĢmada, kadın giriĢimcilerin iĢ yaĢamını etkileyebileceği düĢünülen faktörler değerlendirilerek, onların geliĢmeleri ve güçlenmelerine katkıda bulunabilecek öneriler geliĢtirmek amaçlanmıĢtır. Mersin‘de faaliyet gösteren 200 kadın giriĢimciye bizzat araĢtırmacı tarafından yüz yüze anket yöntemi ile sorular yönlendirilmiĢtir. Bu bağlamda kadın giriĢimcilerin iĢ yaĢamında etkili olabilmelerinin; onların kiĢilik özelliklerine, bilgi ve becerilerine, iĢlerini yürütmede karĢılaĢtıkları sorunlar ve bu sorunları çözebilmelerine, eğitilmelerine ve desteklenmelerine bağlı olduğu varsayılmaktadır. Kadın giriĢimciliğinde baĢarıyı destekleyen faktörlerin yorumlanmasında çalıĢmadan faydalanılmıĢtır.

KöĢker (2004) ―Sakarya‘da kadın giriĢimciliğinin sorunlarının incelenmesi‖ Sakarya ilinin Adapazarı ilçesinde yapılan çalıĢma 100 kadınla yüz yüze anket yöntemi kullanılarak uygulanmıĢtır. Bu çalıĢmada giriĢimci kadınların demografik ve genel özelliklerini belirlemek, giriĢimcilikte baĢarıyı arttırabilecek faktörler ve kadınları giriĢimciliğe teĢvik edebilecek unsurları belirlemek amaçlanmıĢtır. ÇalıĢmada kadın giriĢimciliğinin bölgesel profili ortaya çıkarılıp kadın giriĢimcilerin sorunları belirlenmiĢtir. GiriĢimci kadınların demografik ve genel özellikleri ile kadınları giriĢimciliğe iten faktörler belirlenmiĢ ve giriĢimcilikte baĢarılı gördükleri gerekli ön Ģartlar saptanmıĢtır.

Çoban (2006) ―Türkiye‘de Kadın GiriĢimciliğini Destekleme Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi‖ çalıĢma Ankara Orta Doğu Teknik Üniversitesinde giriĢimcilik alanında geniĢ varlık gösteren örgütlerin temsilcileri ile yapılan 17 görüĢme, raporlar ve alanda yer alan aktörlerin arĢiv bilgilerine dayanmaktadır. ÇalıĢmada giriĢimcilikte kadınlara destek veren aktiviteler ve kurumlar araĢtırılmıĢtır. Türkiye‘de kadın giriĢimciliğinin desteklenmesine yönelik farklı yaklaĢımlar belirlenmiĢ ve bu yaklaĢımların temel aldıkları varsayımlar ve uygulamada doğurdukları farklılıklar açısından karĢılaĢtırmalı olarak analiz edilmiĢtir. Kadın giriĢimciliğini destekleyen kurumların tanımlanmasında çalıĢmadan faydalanılmıĢtır.

Kutlu (2006) ―Türkiye‘de kadın giriĢimciliği‖ çalıĢmada; giriĢimcilik kavramı temel olarak ele alınmakta ve bu temel üzerinden kadınların çalıĢma hayatındaki yeri ve giriĢimcilik faaliyetleri incelenmektedir. Bununla ilgili olarak ülkemizde ve Dünya ülkelerinde kadın giriĢimciliği ve Kadın giriĢimciliğini teĢvik eden çalıĢmalar incelenerek karĢılaĢtırılmıĢ ve Türkiye‘nin Kadın GiriĢimciliği konusundaki durumu çeĢitli boyutlarıyla ele alınmıĢtır. ÇalıĢmada son yıllarda kadın giriĢimciliğinin yükseliĢ göstermesindeki nedenler incelenmiĢ olup kadın giriĢimciliğinin önündeki engeller belirlenmiĢtir. ÇalıĢmanın sonuçları doğrultusunda son yıllarda artan kadın giriĢimciliğinin yanında engelleyici birçok faktörün olduğu, finans yetersizliği, eğitim seviyesinin düĢüklüğü, cinsiyet ayrımları gibi birçok engelleyici faktör saptanmıĢtır. GiriĢimciliğin cumhuriyet öncesi dönemi anlatılırken çalıĢmadan faydalanılmıĢtır.

Manjunatha (2006) ―Kırsal alanda kadın giriĢimcilerin sorunları‖ kırsal alanda kadınların giriĢimcilikte yaĢadıkları sorunları ortaya koymak amaçlanmıĢtır. Mevcut küreselleĢmiĢ dönemde, ekonomi alanında radikal bir ilerleme kaydedilmiĢtir. Bunda kadınların iĢ hayatına katılımı büyük önem taĢımaktadır. Onlar ekonomi alanında da dâhil olmak üzere tüm alanlarda ilerleme kaydetmiĢtir.

Kadınlar giriĢimci olarak birçok sorunla karĢı karĢıyadır. Bir kadın giriĢimci ekonomi alanında birçok sorunla karĢılaĢır. ÇalıĢmada kadın giriĢimcilerin bu sorunlarla nasıl baĢa çıkacağına dair stratejiler geliĢtirilmiĢtir.

ġahin (2006a) ―kadın giriĢimcilik ve Konya ilinde kadın giriĢimcilik profili üzerine bir uygulama‖ Bu çalıĢmada; doğası gereği pek çok alanda erkeklerden farklı bir bakıĢ açısına sahip olan kadınların; gerek sosyal iliĢkileri gerekse iĢ ve özel yaĢamlarındaki dengeleyici faktörleriyle iĢ hayatına farklı bir renk ve baĢarı kattıklarını ifade etmek ve kadın giriĢimcilerin karĢılaĢtıkları sorunları, motivasyon ve liderlik özelliklerini ortaya koyarak genel bir profillerini çizmek amaçlanmıĢtır. ÇalıĢmada132 anket formu hazırlanmıĢ olup, Konya Eczacılar Odasına kayıtlı kadın eczacılar, Konya Sanayi Odasına kayıtlı kadın giriĢimciler ve Konya Ticaret Odasına kayıtlı kadın giriĢimcileri kapsamaktadır. ÇalıĢmadan elde edildiği kadarıyla, kadınlar farklı iĢ kollarında daha fazla rol alarak ve giriĢimci yönlerini geliĢtirerek toplumlarda bölgesel ekonomik farklılıkların giderilmesine katkıda bulunabileceklerdir. GiriĢ kısmında kadın giriĢimcilerin kırsal kalkınmaya olan katkısından söz edilerek çalıĢmadan yararlanılmıĢtır.

Gökalp (2008a) ―Türkiye‘de kadın giriĢimciler Ve kadın yöneticiler‖ Kırıkkale‘de yapılan çalıĢmada kadınların geliĢimi, statüsü ve genel durumu göz önüne alınarak; giriĢimcilik, yöneticilik ve liderlik alanında kadının durumu incelenmiĢtir. GiriĢimciliğin anlamı ve ülkemizde kadın giriĢimcilerin yetiĢtiği ve geliĢtiği sosyal ve kültürel ortam, kadın giriĢimciler ile erkek emsallerinin farklılıkları, kadınların giriĢimci olurken karĢı karĢıya kaldıkları sorunlar belirlenmiĢ ve bu doğrultuda ülkemizdeki kadın giriĢimcilik sorunları ile destekleme ve özendirme politikaları incelenmiĢtir. Yöneticilik alanında ise dünyada ve ülkemizde kadın yöneticilerin geliĢimi ve durumu, kadının kariyer geliĢimi ve iĢ hayatında ihtiyaç duyduğu yöntemlere değinilmiĢtir. Liderlik alanında da; liderlik ve cinsiyet iliĢkisi, literatürdeki liderlik kuramları ve kadın liderlik konuları irdelenmiĢtir. Bu bağlamda çalıĢmada kadının iĢ hayatındaki durumu, toplumsal ve örgütsel roller çerçevesi ile giriĢimci ve yönetici olurken karĢı karĢıya kaldığı sorunları incelemek ve çözüm önerileri sunabilmek amaç edinilmiĢtir.

ÇalıĢma alanındaki kadınların çoğununun cinsel ayrımcılığa, önyargılı davranıĢlara maruz kalmadığı, ev hayatlarında ise kocalarından ve ücretli yardımcıdan destek aldıkları, kendine güvenen özgüvenli bireyler olmanın, lider ve öngörülü olmanın kadın yönetici ve giriĢimciler için önemli özellikler olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır. AraĢtırma alanında nüfusun dağılım çizelgesinin yorumlanmasında çalıĢmadan faydalanılmıĢtır.

Özkaya (2009) ―kadın giriĢimcilere yönelik ―strateji geliĢtirmede‖ yerel yönetimlerle iĢbirliği içinde olmak, mümkün mü?‖ çalıĢma Manisa‘da Ticaret ve Sanayi Odasına bağlı ―Kadın GiriĢimciler Kurulu‖na üye olan 25 kadını kapsamaktadır. Kadın giriĢimci sayısının az olmasından dolayı verilerin ―odak grup analizi‖ ile test edildiği belirlenmiĢtir. ÇalıĢma üç amaç kapsamında uygulanmıĢtır. Birincisi; kadın giriĢimcilerin, ―sosyal sermaye‖ olarak tanımlanan nitelik ve yeterliliklerinin belirlenmesi, ikincisi; kadın giriĢimcilerin karĢılaĢtığı problemlerin tanımlanması ve son olarak da; karĢılaĢılan bu problemlere yönelik olarak kadın giriĢimcilerin geliĢtirdikleri yöntemler ile gerek yerel yönetimler ve kurumlar gerekse ülke bazında oluĢturulan politikaların ve stratejilerin karĢılaĢtırılmasıdır.

Sarkulova (2009) ―Kadın giriĢimciliğinde etkili faktörlerin araĢtırılması‖ Kırgızistan‘daki kadın giriĢimcilerle yapılan çalıĢmada kadın giriĢimciliğini etkileyen faktörler incelenerek uygun metotlarla analizler yapılmıĢtır. ÇalıĢmanın amacı giriĢimciliğin olumlu yönlerini incelemektir. ÇalıĢmada motivasyon faktörleri ile giriĢimcilik arasındaki iliĢkiyi incelemek için regresyon ve korelasyon analizi kullanılmıĢtır. Bulgular, Kırgız kadın giriĢimcilerinin kendi iĢlerini baĢlatmada motive eden ana faktörler olarak is tatminsizliği, cam tavan (bir kariyerde ilerlemeye set çeken görünmez engel), issizlik ve ekonomik değiĢimlerin olumsuz etkileriyle oluĢan finansal nedenlerin itici faktörler olduğunu göstermiĢtir. Diğer yandan, kadınların zor zamanlarda bile baĢarılı olmalarının nedeni olan çekici güçler olarak da kar kazanma arzusu, kendini gerçekleĢtirme ihtiyacı ve var olan aile isletmesinin desteği ön plana çıkmıĢtır.

Soysal (2010a) ―Kadın giriĢimcilerin özellikleri, karĢılaĢtıkları sorunlar ve iĢ kuracak kadınlara öneriler‖ KahramanmaraĢ ilinde yapılan çalıĢmada 76 kadın giriĢimci ile yüz yüze anket yöntemi ile araĢtırma yapılmıĢtır. Bu çalıĢma, iĢ yaĢamında giriĢimcilik faaliyetinde bulunan kadınların demografik ve kiĢisel özelliklerini ve yaĢadıkları sorunları belirlemeyi ve bu çerçevede giriĢimcilik faaliyetlerinde bulunacak olan kadınlara önerilerde bulunmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda çalıĢmada kadınların demografik özellikleri, kiĢisel özellikleri, giriĢimcilikte karĢılaĢtıkları sorunlar ve giriĢimci olacak kadınlara olan tavsiyeleri ortaya konulmuĢtur. Kadın giriĢimcilerin özelliklerinin tanımlanmasında çalıĢmadan faydalanılmıĢtır.

Wube (2010) ―Mikro giriĢimlerde kadın giriĢimcilerin performansını etkileyen faktörler‖ adlı çalıĢmada Ethiyopya‘nın Dessie kasabasında 203 kadın giriĢimci ile yapılan görüĢme sonucunda elde edilen veriler değerlendirilmiĢtir. ÇalıĢmanın amacı kadın giriĢimcilerin mikro iĢletmelerde baĢarısını etkileyen faktörleri incelemek ve kadınların giriĢimcilik özelliklerini belirlemektir.

Atalay ve Varol (2011) ―Ġleri teknoloji sektöründe kadın giriĢimciliği‖ Ankara‘da yapılan araĢtırma ileri teknoloji sektöründe yer alan firma sahibi veya firma ortağı pozisyonundaki kadın giriĢimcilerle yapılmıĢtır. Kadın giriĢimcilerin sahip olduğu ileri teknoloji firmalarının sektörsel ve mekânsal farklılıkları, bu firmaların yığılma mekânları olarak görülen teknoloji geliĢtirme bölgelerinde ve bu bölgelerin dıĢında karĢılaĢtırılmaktadır. Tezde giriĢimci karakteristiği, firma niteliği ve firma performansı, firmanın mekânsal yer seçimi ve iĢ çevresinin kadın giriĢimcilere bakıĢ açısı detaylı olarak değerlendirilmektedir.

Biner (2011) ―Ekonomide kadın giriĢimciliğinin yeri: Türkiye‘de az geliĢmiĢ bölgeler üzerine bir inceleme‖ çalıĢmanın kapsamını ġanlıurfa, Gaziantep, Diyarbakır, Mardin, Adıyaman, Elazığ, Malatya, Van, Ordu, Trabzon ve Rize‘de giriĢimcilik faaliyetinde bulunan 130 kadın ile yüz yüze görüĢme yöntemi ile elde edilen veriler oluĢturmaktadır. ÇalıĢmanın temel amacını Türkiye‘nin az geliĢmiĢ bölgelerindeki kadın giriĢimcilerin ülke ekonomisindeki yerinin belirlenmesi oluĢtururken, kadın giriĢimcilerin baĢarısını etkileyen faktörleri belirlemek, karĢılaĢtıkları sorunların belirlenmesi ve bu sorunlara çözüm önerileri geliĢtirmek amaçlanmıĢtır. ÇalıĢmanın sonuçlarına göre geliĢmiĢ bölgelerde kadın giriĢimciliğinde karĢılaĢılan en büyük sorun sermaye temini iken, az geliĢmiĢ bölgelerde en büyük sorunun kadın olmaktan kaynaklanan cinsiyet problemleri olduğu belirlenmiĢtir.

Erdun (2011) ―Kadın GiriĢimcilerin Risk Alma Eğilimi Ve Kendine Güven Özellikleri Üzerine Bir ÇalıĢma‖ Zonguldak ilinde yapılan çalıĢma 111 kadın giriĢimciyi kapsamaktadır. ÇalıĢmada Zonguldak ilinde faaliyet gösteren kadın giriĢimcilerin demografik, iĢ yaĢamı ile risk alma eğilimi ve kendine güven ve bunların birbirleri ile olan iliĢkilerini ortaya çıkarmak amaçlanmıĢtır. AraĢtırmanın sonuçlarına göre giriĢimcilerin en önemli özellikleri arasında kendine güvenme, risk üstlenme ve baĢarı güdüsü yer almaktadır. Ayrıca risk üstlenme özelliği arttıkça baĢarı oranının da arttığı sonucuna ulaĢılmıĢtır.

Güleç (2011) ―Kadın giriĢimciliği; Karaman örneği‖ çalıĢmanın kapsamını Karaman ilinde yaĢayan 105 kadın giriĢimci ile yüz yüze anket yöntemi ile elde edilen veriler oluĢturmaktadır. Kadınların çalıĢma hayatına katılmalarında ve giriĢimci olmalarında eğitimin etkisinin araĢtırılması, kadın giriĢimcilerin genel profil özelliklerinin belirlenmesi, bununla birlikte, çalıĢmanın temel amacını destekleyen; kadın giriĢimcilerin karĢılaĢtıkları sorunların belirlenmesi, kadın giriĢimcilerin baĢarısını etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve kadın giriĢimcilerin karĢılaĢtıkları sorunlara çözüm önerilerinin üretilmesi çalıĢmanın amaçlarını oluĢturmaktadır. ÇalıĢmanın sonuçları dikkate alındığında kadınları giriĢimciliğe çeken faktörlerin baĢında ekonomik bağımsızlık ve ideallerini gerçekleĢtirmek gelmektedir.

Özkan (2011) ― Kadın GiriĢimcilerin ĠĢ- Aile YaĢamı Dengesi Üzerine Etkisinin Ġncelenmesine Yönelik Bir Uygulama‖ çalıĢmanın kapsamını Ġstanbul, Ankara, Konya, Ġzmir, Antalya, Bursa ve Çanakkale‘de yaĢayan 80 kadın giriĢimci oluĢturmaktadır. ÇalıĢmada; iĢ aile yaĢam çatıĢması kavramı ve bu kavramın alt boyutları olan iĢ-aile çatıĢmasının giriĢimcilik faaliyetleri üzerindeki etkisi, kadın giriĢimcilerin yaĢamlarındaki stres düzeyleri ve aile yasamı tatminleri üzerindeki etkilerini incelemek amaçlanmıĢtır.

Sayın (2011) ―Kadın GiriĢimcilerin Sorunlarının Betimleyici Analizi‖ Bu çalıĢmada, Aydın ilindeki kadın giriĢimcilerin iĢ hayatındaki ve toplumdaki sorunları, erkek giriĢimcilerle karĢılaĢtırılmaları, Aydın ĠĢ kadınları derneğinin ne kadar tanındığı ve kadın giriĢimcileri desteklemek için yaptıkları faaliyetler analiz edilmiĢtir. Bu bağlamda geleneksel ataerkil aile yapısının kadınlar üzerindeki baskısının azaltılması gerekliliği toplumsal düzen ve paylaĢım açısından yararlı olduğu, kadın giriĢimcilerin, kadınları aktif olarak çalıĢma hayatına katılımları için desteklenmeleri gerektiği sonuçları tespit edilmiĢtir.

Ġplik (2012a) ―Osmaniye Kırsalında Kadın GiriĢimciliği‖ çalıĢmanın kapsamını Osmaniye‘nin 7 ilçesinde bulunan 120 si giriĢimci olmayan 120‘si giriĢimci toplam 240 kadın oluĢturmaktadır. Osmaniye ilinde kırsal alanda yaĢayan kadınların; mevcut giriĢimcilik faaliyetlerini tespit etmek, kadınları giriĢimci olmaya yönlendiren faktörleri ortaya koymak, kadınların giriĢimciliğe bakıĢ açıları ve giriĢimcilik önündeki engelleri incelemek, giriĢimcilikte baĢarı ve baĢarısızlığa etki eden faktörleri belirlemek amaçlanmıĢtır.

Bu bağlamda kadınların karĢılaĢtığı en büyük sorunun sermaye temini ve toplumun olumsuz eleĢtirisi olduğu, giriĢimciliğin en büyük avantajının ise aile bütçesine katkı sağlamak olduğu saptanmıĢtır. Kadınların karĢılaĢtıkları giriĢimcilik problemleri çizelgesinin yorumlanmasında çalıĢmaya atıf yapılmıĢtır.

Tozlu (2012) ―Isparta ve Denizli illerindeki kadın giriĢimciliği: Engeller bağlamında karĢılaĢtırma‖ çalıĢmanın kapsamını Isparta‘dan 100, Denizli‘den 200 olmak üzere toplam 300 kadın giriĢimci oluĢturmaktadır. Bu çalıĢmanın amacı, giriĢimcilik ve kadın giriĢimcilik kavramlarının tanımlamaları ıĢığında farklı illerdeki kadın giriĢimcilerin karĢılaĢtıkları sorunları belirlemek ve elde edilen verileri Isparta ve Denizli illeri açısından karĢılaĢtırabilmektir. ÇalıĢmanın sonucunda her iki ilde de kadın giriĢimcilerin, sermaye ve mal temini sorunu ile karĢılaĢtıkları ve bu sorunun üstesinden gelebilmek için kadın giriĢimcilerin ya altınlarını sattıkları ya da evlerini ipotek ettirdikleri belirlenmiĢtir. Bunun yanı sıra özellikle Denizlili kadın giriĢimcilerin kalifiye eleman sıkıntısı çektikleri, Ispartalı kadın giriĢimcilerin ise ellerindeki fırsatları yeterince değerlendiremedikleri tespit edilmiĢtir.

Kumbhar (2013) ―Hindistan da Kadın GiriĢimcilerin Rolü‖ Hindistan da yapılan çalıĢmada kadınların giriĢimcilik rolünün ekonomik büyümeye katkısı incelenmiĢtir. Hemen hemen dünyada tüm geliĢmiĢ ülkelerde ekonomik kalkınmada kadınların giriĢimci rolünün kaçınılmaz olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır.

Mungan (2013) ―Kadın GiriĢimcilik Değerleri Ġle Kadın GiriĢimcilik Algısı Arasındaki ĠliĢkide GiriĢimcilik Eğitimlerinin Rolü‖ bu araĢtırma, kadınların giriĢimcilik davranıĢını etkileyen değerlerin neler olduğu, giriĢimcilik değerleri ile kadın giriĢimcilik algısı arasındaki iliĢki ve bu iliĢkide giriĢimcilik eğitimlerinin rolünü incelemek amacıyla, GAP Bölgesi‘nde kendi iĢini kurmuĢ veya giriĢimcilik eğitimi almıĢ kadınlar üzerinde yapılmıĢtır. ÇalıĢmada kadın giriĢimcilik değerlerinin kadın giriĢimcilik algısı üzerindeki etkisinde giriĢimcilik eğitimlerinin rolünü incelemek amaçlanmıĢtır. ÇalıĢmada verilere önce faktör analizi uygulanmıĢ olup elde edilen faktörlere regresyon analizi yapılmıĢtır. Bu bağlamda kadın giriĢimcilik algısı bağımlı değiĢkeni, kadın giriĢimcilik değerleri de bağımsız değiĢkeni oluĢturmaktadır. Kadınların giriĢimcilik algısının belirlenmesine yönelik yapılan faktör analiz sonuçları doğrultusunda bu çalıĢmadan yararlanılmıĢtır.

Onay (2013) ―Kadın GiriĢimciliğini Etkileyen Sosyo-Kültürel Faktörler: Isparta KOSGEB GiriĢimcilik Destekleri Üzerine Bir AraĢtırma‖ ÇalıĢma Isparta ilinde KOSGEB‘den hibe alan toplam 41 kadının 35‘i ile görüĢülerek elde edilen veriler ıĢığında değerlendirilmiĢtir. AraĢtırmanın sonuçlarında, giriĢimci kadınların eğitim seviyeleri yüksek olmasına rağmen henüz Isparta‘da giriĢimcilik kültürünün geliĢme aĢamasında olduğu, evli olup olmamanın kadınların giriĢimcilik faaliyetini etkilemediği fakat sahip olunan çocuk sayısı arttıkça giriĢimcilik faaliyeti oranının düĢtüğü saptanmıĢtır. Aynı zamanda kadın giriĢimcilerin giriĢimci olma yolunda cinsiyet temelli engellerle karĢılaĢmadıkları, Kadınların giriĢimcilik faaliyetinde genel olarak sosyo-kültürel faktörlerin daha çok destekleyici rol oynadığı tespit edilmiĢtir.

Ülker (2013) ―Kırsal Alanda Kadın GiriĢimciliğine Etki Eden Faktörler Ve Tekirdağ Ġlinde Mevcut Durumun Belirlenmesi‖ çalıĢma Tekirdağ ilinin merkezi ile beraber 9 ilçesini (Çerkezköy, Çorlu, Hayrabolu, Malkara, Marmara Ereğlisi, Muratlı, Saray, ġarköy) kapsamaktadır. ÇalıĢmada kırsal alanda kadın giriĢimciliğini etkileyen faktörleri tespit etmek ve Tekirdağ‘da mevcut durumun belirlenmesi amaçlanmıĢtır. ÇalıĢmanın sonucunda sermaye temini konusunda verilmesi gereken destekler, toplumun kadınların çalıĢması konusunda bilinçlendirilmesi gerektiği ve özellikle de eğitim seviyesinin yükseltilmesine vurgu yapıldığı belirlenmiĢtir.

Karaömer (2014)―Hatay Ġli Kırsalındaki Kadınların GiriĢimcilik Eğilimlerinin Ġncelenmesi‖ araĢtırma Hatay ili Merkez ve ilçelerine bağlı 21 köyde yaĢayan 120 kırsal kadını kapsamaktadır. AraĢtırmanın temel amacı, ekonomik hayatta önemli rolü olan kırsal kadınların, giriĢimcilik faaliyetlerinin yönlerini ortaya koymak, giriĢimciliklerinin genel profillerini tespit etmek, giriĢimcilik faaliyetlerine engel olabileceği düĢünülen eğitim, demografik çevre ve aile yapısı, cinsiyet, sosyoekonomik çevre gibi unsurları ortaya koyabilmektir. AraĢtırmada kullanılan veriler anket tekniği ile elde edilmiĢ olup, sonuçlar khi-kare ve lojistik regresyon analizi ile değerlendirilmiĢtir. Khi-kare analizinde elde edilen sonuçlara göre kadınların yaĢları, daha önce bir iĢte çalıĢmaları, giriĢimciliğin tanımını bilmeleri ile giriĢimcilik eğilimi göstermeleri arasında önemli bir fark bulunmuĢtur. AraĢtırmaya katılan kadınların giriĢimciliğini etkileyen faktörleri bulmak amacıyla yapılan Lojistik Regresyon analizinde kadınların giriĢimcilik eğilimi gösterip göstermemeleri bağımlı değiĢken olarak alınmıĢ olup, söz konusu bağımlı değiĢkeni etkileyen bağımsız değiĢkenler ise medeni durum, sosyal güvence türü, daha önce bir iĢte çalıĢma durumu ve Ģimdiki iĢ durumudur. Bu bağımsız değiĢkenlerin kadınların giriĢimcilik eğilimi gösterme olasılığını artırdığı sonucuna ulaĢılmıĢtır.

AraĢtırma alanının eğitim durumu çizelgesinin yorumlanmasında ve kadın giriĢimciliğini etkileyen faktörlerin öneminin vurgulanmasında çalıĢmadan yararlanılmıĢtır. Yılmaz (2015) ‖Kadın giriĢimciliğinde yönetsel etik değerler ve ifĢa‖ araĢtırma Mersin ilinde faaliyet gösteren kadın giriĢimcileri kapsamakta olup elde edilen sonuçlar khi-kare bağımsızlık analizi ile test edilmiĢtir. ÇalıĢmada kadınların giriĢimcilikte karĢılaĢabileceği toplumsal sorunlar ve çalıĢma alanının etik değerlerinden bahsedilmiĢtir. Etik davranıĢ ilkelerinin ve etik sorunların, hizmet sunan kamu kurum ve kuruluĢu çalıĢanları ile hizmet alan kadın giriĢimciler tarafından nasıl algılandığını saptamak ve kadın giriĢimciler ile iliĢkili oldukları kamu kurum ve kuruluĢlarında hizmet veren çalıĢanların kurum içerisinde karĢılaĢtıkları etik dıĢı davranıĢları yetkili makamlara ulaĢtırma eğilimini ölçmek çalıĢmanın amaçlarındandır. Bu bağlamda toplumda Ģüphe ve güvensizliğe yol açacak durumları ortadan kaldırmak ve kamuoyunun güvenini arttırmak için, kamu kurum ve kuruluĢlarında görev yapanların uymaları gereken etik davranıĢ kodlarının, örgüt yetkililerince belirlenmesi ve bu sayede etik dıĢı davranıĢların engellenmesinin gerekliliği vurgulanmıĢtır.

Arıkan (2016) ― Kadın GiriĢimcilikte BaĢarı ve BaĢarıyı Etkileyen Faktörler‖ çalıĢmanın kapsamını Bursa ilinde yaĢayan 90 kadın giriĢimci ile yüz yüze anket yoluyla elde edilen veriler oluĢturmaktadır. Bursa ilinde yaĢayan kadınların; mevcut giriĢimcilik faaliyetlerini tespit etmek, kadınları giriĢimci olmaya yönlendiren faktörleri ortaya koymak, giriĢimcilik önündeki engelleri incelemek, giriĢimcilikte baĢarı ve baĢarısızlığa etki eden faktörleri belirlemek ve elde edilen bulgular doğrultusunda tespit edilen sorunlara yönelik çözüm önerileri sunmak amaçlanmıĢtır. ÇalıĢma sonucunda kurumsal engeller, gerekli finansmana ulaĢamamak, sermaye eksikliği baĢarıyı azaltan değiĢkenlerdir. Kurumsal destek ve giriĢimci özellikleri ise baĢarıyı arttıran anlamlı ve etkili değiĢkenler olduğu belirlenmiĢtir.

Öztürk (2016) ―Türkiye‘de Kadın GiriĢimcilik: Kadınları GiriĢimciliğe Yönelten Faktörler, KarĢılaĢtıkları Sorunlar Ve Çözüm Önerileri‖ Bu çalıĢmanın amacı Türkiye‘de faaliyet gösteren kadın giriĢimcilerin demografik özelliklerini, giriĢimci olma nedenlerini, firmalarını kurarken ve iĢlerini yürütürken karĢılaĢtıkları zorlukları ve kadın giriĢimcilerin sorunlarına yönelik çözüm önerilerini ortaya koymaktır. Bu kapsamda, giriĢimcilik ve kadın giriĢimciliği kavramları çeĢitli yönleriyle incelenerek, kadınları giriĢimci olmaya yönlendiren faktörler, karĢılaĢtıkları sorunlar ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri getirilerek, Türkiye‘de kadın giriĢimcilerin tarihsel geliĢimi anlatılmıĢtır.

3. MATERYAL VE YÖNTEM 3.1. Materyal

ÇalıĢmanın ana materyalini araĢtırma bölgesi olarak seçilen Konya ili Derbent ilçesinde yer alan toplam 100 kadın ile yüz yüze anket yolu ile elde edilen veriler oluĢturmaktadır. Ayrıca, konu ile ilgili daha önce yapılmıĢ olan araĢtırmalar, kurum ve kuruluĢların yapmıĢ olduğu çalıĢmalardan da yararlanılmıĢtır.

ÇalıĢma alanındaki kadınların giriĢimciliğe yatkınlığı, kadın nüfusunun erkek nüfusundan fazla olması, 2010 yılından itibaren bölgede kırsal kadınlara yönelik KOMEK, ĠġKUR gibi kurumlar tarafından çeĢitli kursların verilmesi ve Derbent ilçesi kadınlarının bu eğitimlere olan taleplerinin yoğun olması nedeni ile Derbent ilçesi araĢtırma alanı olarak seçilmiĢtir. AraĢtırma verileri 2016 üretim yılını kapsamakta olup anket uygulaması bizzat araĢtırıcı tarafından yapılmıĢtır.

3.2.Yöntem

3.2.1. Örnek seçiminde kullanılan yöntem

AraĢtırmanın ana kitlesini Konya ili Derbent ilçesinde yaĢayan hane halkı oluĢturmaktadır. ÇalıĢmada yapılan anket soruları için ana kitleyi temsil eden örnek çekilmiĢtir.

AraĢtırmanın örnek hacminin hesaplanmasında, ―Ana Kitle Oranlarına Dayalı Basit Tesadüfi Örnekleme Yöntemi‖ kullanılmıĢtır. AraĢtırmanın örnek hacmi 100 olarak belirlenmiĢ olup %95 güven aralığında %5 hata payı ile aĢağıdaki formüle göre hesaplanmıĢtır (Oğuz ve Karakayacı, 2017).

𝑛 = Np(1 − p)

(N − 1)σ_P2_{X + P(1 − P)} Formülde

n=Örnek Hacmi

N=Populasyon ĠĢletme Sayısı(4612) 𝜎_𝑝2_{𝑥=Oranın Varyansı}

3.2.2. Verilerin Analizinde Kullanılan Yöntemler

3.2.2.1. Kırsal kadınların sosyo-demografik özellikleri

Kırsal kadınların, giriĢimcilik yönündeki kiĢilik özelliklerini belirlemek ve kadınların genel giriĢimcilik profillerini tespit etmek amacı ile demografik özellikleri (yaĢ, medeni durum, eğitim, deneyim) anket tekniği ile elde edilen verilerden oluĢturulan çizelgeler ile basit yüzde oranlar ve ortalamalar olarak hesaplanmıĢtır. Anket verileri yaĢ grupları dikkate alınarak 18-25, 26-45 ve 46+ Ģeklinde üç grup oluĢturularak değerlendirmeye alınmıĢtır. Kadınların bağımsız karar alabilme yaĢı 18 olduğundan yaĢ sınırı 18‘den baĢlatılmıĢtır. 45 yaĢ TÜĠK‘te bulunan aktif nüfusu oluĢturmaktadır. Kadınların yaĢları arasındaki giriĢimcilik eğilimlerini belirlemek, yaĢ arasındaki karar alma farkını ortaya koymak için de 26-45 yaĢ aralığı seçilmiĢtir. 3.2.2.2. Kırsal Kadınların GiriĢimcilik Özelliklerini Belirlemede Kullanılan Yöntemler

Kadınların giriĢimcilik eğilimleri ile bazı değiĢkenler arasında iliĢki olup olmadığını belirlemek amacı ile Khi-Kare Bağımsızlık testi kullanılmıĢ, Likert ölçeği kullanılarak faktörlerin önem seviyeleri belirlenmiĢtir. Bu bölümde kadınların giriĢimcilik özelliklerini belirleyen faktörler ile yaĢ ve eğitim arasında iliĢki olup olmadığını ölçmek amacıyla khi-kare bağımsızlık testi kullanılmıĢtır.

3.2.2.2.1. Khi-Kare bağımsızlık Analizi

Kadınların giriĢimcilik eğilimleri ile bazı değiĢkenler arasında iliĢki olup olmadığını belirlemek amacı ile Khi-Kare Bağımsızlık testi uygulanmıĢtır. Ki-kare bağımsızlık testi, veri setinin normal dağılım göstermediği durumlarda kullanılmaktadır. Ġki veya daha fazla değiĢken arasında iliĢki olup olmadığını test etmek amacıyla kullanılır. Sıfırla +∞ arasında değerler alır. Karl Pearson tarafından bulunan bu dağılım x (Chi-square) olarak adlandırılır (Özkan, 2003).

Khi-kare bağımsızlık testinin uygulanabilmesi için gözlem sonuçlarının sınıflandırılmıĢ veya gruplandırılmıĢ bileĢik seriler Ģeklinde gösterilmesi gerekmektedir. Bu gösterim Ģekline kotenjans tablosu denilmektedir. Bu tablo değiĢkenlerin sınıflarının yer aldığı satır ve sütunlardan oluĢmaktadır. Tablodaki satır (row) sayısı (r) ve sütun sayısı (column) sayısı (c) ile gösterilirse (r*c) lik bir kotenjan tablosu elde edilmektedir.

Bu Ģekilde çapraz sınıflandırma, her hangi bir sıradaki elemanla sütundaki eleman arasındaki iliĢkinin (bağımlılık ya da bağımsızlığın) incelenmesi amacıyla yapılır. Bunun için her satır ve sütundaki elemanlara ait beklenen (expected) frekansların (Eij), gözlenen (observed) frekanslarla (Oij) karĢılaĢtırılması gerekmektedir (Kalaycı, 2010). Khi kare test istatistiği Ģu formül ile hesaplanır:

X2 > x2 a ; (r — 1) * (c — 1 ) ise H0 hipotezi ret, Hı hipotezi kabul edilir.

X2 < x2a ; (r — 1 ) * ( c — 1 ) ise H0 hipotezi ret, H1 hipotezi kabul edilir.

H0: DeğiĢkenler birbirinden bağımsızdır.

H1: DeğiĢkenler birbirinden bağımsız değildir.

a: Saptanan yanılma olasılığı (Anlamlılık düzeyi).

Belirlenen anlamlılık düzeyinde, Khi-kare tablosunda serbestlik derecesine (SD) karĢılık gelen değer, bulunan x2 değerinden küçük ise değiĢkenler arasında iliĢki vardır, büyük ise yoktur sonucuna varılır (Özkan, 2003). Bu araĢtırmada kadınların yaĢı ile kararlara katılım durumu, yaĢ ve eğitim ile kadınların giriĢimcilik özellikleri arasında iliĢki olup olmadığını tespit etmek amacıyla khi-kare bağımsızlık testi uygulanmıĢtır.

3.2.2.2.2. Likert Analizi

Kırsal kadınların giriĢimciliğini etkileyen faktörlerin belirlenmesinde Likert tipi ölçek kullanılmıĢtır. Likert ölçeği, tutumları ölçmek için kullanılan en kolay ve en kullanıĢlı yöntemdir. Bu yüzden de tutum ölçekleri arasında en çok kullanılan Likert ölçekleridir (Türker, 2007). Tutum ölçmede çoğunlukla ölçekler kullanılmaktadır. Belli baĢlı kullanılan tutum ölçekleri ise; Bogardus‘un Toplumsal Uzaklık Ölçeği, Thurstone‘un EĢit Görünümlü Aralıklar Ölçeği, Likert‘in Toplamalı Sıralama Ölçeği (Likert Tipi Ölçek), Guttman‘ın Birikimli Ölçekleme Tekniği, Osgood‘un Duygusal Anlam Ölçeği‘dir. Ancak bu ölçekler içerisinde en kullanıĢlısı Likert tarafından geliĢtirilmiĢ olan ve kendi adıyla anılan ölçektir (Güllü ve Güçlü, 2009). Derecelendirme sorularında, her yanıt seçeneğinin derece ortalaması hesaplanır; böylece genel olarak en çok hangi yanıt seçeneğinin tercih edildiğini belirleyebilirsiniz.

En yüksek derecelendirme ortalamasına sahip yanıt seçeneği en çok tercih edilen seçenektir. Derecelendirme ortalaması Ģu Ģekilde hesaplanmıĢtır.

W =derecelendirmenin ağırlığı X = yanıt seçeneğinin yanıt sayısı

X1.W1+X2.W2+…….+Xn.Wn/Toplam

Kadınları giriĢimciliğini etkileyen faktörlerin belirlenmesinde beĢli Likert ölçeğinde değerler; 5:Kesinlikle Katılıyorum, 4:Katılıyorum, 3:Kararsızım, 2:Katılmıyorum, 1: Kesinlikle Katılmıyorum Ģeklinde kodlanmıĢtır.

Ayrıca, çalıĢmada, Kickul ve D'Intino (2005) tarafından geliĢtirilmiĢ, Naktiyok ve ark. ( 2009) tarafından geçerlilik güvenilirliği yapılarak Türkçeye kazandırılmıĢ olan 5‟li likert ölçeği ile ölçülen, çalıĢmanın amaçları dâhilinde oluĢturulan sorulardan oluĢan ―GiriĢimci Öz Yeterlilik ölçeği‖ kullanılmıĢtır. Bu ölçek için çalıĢmanın amaçlarına uygun olarak yenilikçi çevre oluĢturmak, yeni ürün geliĢtirmek, iĢ çevresi ile tanıĢmak, beklenmedik zorluklarla baĢ etmek gibi ölçek boyutu oluĢturulmuĢtur.

3.2.2.2.4. Cronbach’s Alpha Katsayısı

Kırsal kadınları giriĢimciliğini etkileyen faktörleri belirlemek, giriĢimcilik problemlerinin belirlenmesinde likert ölçeğinin yanında araĢtırmanın iç tutarlılığını sağlamak için Cronbach‘s Alpha güvenilirlik katsayısı uygulanmıĢtır. Ölçekte yer alan k sorununun varyansları toplamının genel varyansa oranlanması ile bulunan ve 0 ile 1 arasında değerler alan Alfa katsayısı bir ağırlıklı standart değiĢim ortalamasıdır. Cronbach Alfa Katsayısı, ölçekte yer alan k sorunun homojen bir yapıyı açıklamak üzere bir bütün oluĢturup oluĢturmadıklarını araĢtırır. Alfa katsayısı bireysel puanların k soru içeren bir ölçekte sorulara verilen cevapların toplanması ile bulunduğu durumlarda soruların birbirleri ile benzerliğini, yakınlığını ortaya koyan bir katsayıdır(George and Mallery 2003).

ÇalıĢmada alfa katsayısının bulunabileceği aralıklar ve buna bağlı olarak da ölçeğin güvenilirlik durumu aĢağıda verilmiĢtir.

 0,00≤α<0,40 ise ölçek güvenilir değildir.  0,40≤α<0,60 ise ölçek düĢük güvenilirliktedir.  0,60≤α<0,80 ise ölçek oldukça güvenilirdir.

3.2.2.4. Kırsal Kadınların GiriĢimcilik Algılarını Ortaya Koymak Ġçin Uygulanan Yöntem

Kadınların giriĢimcilik algılarının belirlenmesinde Cronbach Alpha (güvenilirlik testi) katsayısı kullanılmıĢ ve Faktör Analizi uygulanmıĢtır. KMO testi gözlenen korelasyon katsayıları büyüklüğü ile kısmi korelasyon katsayılarının büyüklüğünü karĢılaĢtıran bir indekstir. KMO oranının (0,5)‘in üzerinde olması gerekir.

Oran ne kadar yüksek olursa veri seti faktör analizi yapmak için o kadar uygundur denilebilir. KMO değerleri ve yorumları aĢağıda gösterilmektedir (Sharma, 1996).

KMO Değeri Yorum

 0,90 Mükemmel

 0,80 Çok Ġyi

 0,70 Ġyi

 0,60 Orta

 0,50 Zayıf

 0,50‘nin altı Kabul Edilemez

Faktör analizi, birbirleriyle iliĢkili çok sayıdaki değiĢkeni az sayıda, anlamlı ve birbirinden bağımsız faktörler haline getiren ve yaygın olarak kullanılan çok değiĢkenli istatistik tekniklerinden biridir. Faktör analizinin, baĢlıca amacı aralarında iliĢki bulunduğu düĢünülen çok sayıdaki değiĢkenin arasındaki iliĢkilerin anlaĢılmasını ve yorumlanmasını kolaylaĢtırmak için daha az sayıdaki temel boyuta indirgemek veya özetlemektir (Korkmaz, 2001; Kalaycı, 2006). Açıklayıcı faktör analizi, verilerin Kovaryans ya da Korelâsyon matrisinden yararlanılarak birbirleri ile iliĢkili p sayıda değiĢkenden daha az sayıda (k<p) ve birbirlerinden bağımsız yeni değiĢkenler (faktör) türetmek üzere yararlanılan bir tekniktir (Büyüköztürk, 2002). Faktör analizi sonunda varyans oranlarının yüksek olması, ölçeğin faktör yapısının güçlü olduğunu göstermektedir.

3.2.2.5. Kadın giriĢimciliğini etkileyen faktörleri analiz etmek için uygulanan yöntem

AraĢtırma alanında kadınların giriĢimcilik eğilimlerini belirlemek için öncelikle 17 (bağımsız) değiĢkene faktör analizi uygulanmıĢtır. Bu faktör analizinin sonucuna göre 6 (bağımsız) değiĢken tespit edilmiĢ olup ortaya çıkan 6 faktör içerdiği değiĢkenler dikkate alınarak isimlendirilmiĢtir. Bu değiĢkenler ile kadınların giriĢimcilik eğilimlerini etkileyen faktörlerin analizini yapmak için regresyon modeli kurulmuĢtur. Regresyon modelinde bağımlı değiĢken olarak kadınların giriĢimcilik eğilimi göstermesinde etkili olan ―GiriĢimcilik Ġndeksi‖ kullanılmıĢtır.

GiriĢimcilik indeksi, kadınların giriĢimcilik eğilimlerini belirleyen faktörlerin ortalamaları dikkate alınarak aĢağıdaki formüle göre hesaplanmıĢtır.

GiriĢimcilik Ġndeksi=(ÜAT/ÜAMP)*100 ÜATP: Üreticinin aldığı toplam puan

ÜAMP: Üreticinin alabileceği maksimum puan

Kadın giriĢimciliğinin analizinde regresyon analizi ile kadın giriĢimciliğini etkileyen faktörler ve bu faktörlerin etki payları (β) incelenmiĢtir.

Y =𝛽₀

+ 𝛽

𝑋

+ 𝛽

𝑋

+ 𝛽

𝑋

… … … . . +𝛽

𝑋

Bu modelde n tane x, n+1 tane bilinmeyen (tahmin edilecek olan) parametre (beta) vardır. Hata terimi (error term, disturbance) e; x1, x2,….., xn dıĢında y‘yi etkileyen

tüm diğer faktörleri temsil eder. Modele ne kadar çok x eklersek ekleyelim, yine de dıĢarıda kalmıĢ olan etkenler ya da gözlenemeyen faktörler var olacaktır. Regresyon analizi, aralarında sebep sonuç iliĢkisi bulunan iki veya daha fazla değiĢken arasındaki iliĢkiyi belirlemek ve bu iliĢkiyi kullanarak o konu ile ilgili tahminler (estimation) ya da kestirimler (prediction) yapabilmek amacıyla yapılır. ÇalıĢmada doğrusal regresyon analizinden yararlanılmıĢtır.

Regresyon analizinin parametrelerinin tahmininde ―En Küçük Kareler Yöntemi‖ kullanılmıĢtır. Regresyon analizinde kullanılacak parametrelerin belirlenmesinde ―Geriye Doğru Eleme (Backward Elimination) Metodu‖ kullanılmıĢtır (Gujaratı, 20009).

Kullanılan regresyon analizinde modelde dikkat edilen parametreler aĢağıda belirtilmiĢtir;

Bağımlı DeğiĢken(Y):Kadınların GiriĢimcilik Eğilimi

(Constant) Sabit değiĢken

𝑋₁ Sosyal ve Ekonomik Bağımsızlık

𝑋2 Özgüven

𝑋3 Demografik Özellikler

X4 Finansal Faktörler

X₅ Aile Desteği

4. ARAġTIRMA ALANI HAKKINDA GENEL BĠLGĠLER

4.1. AraĢtırma Alanının Tarihçesi

Osmanlı Döneminde, ―Derbent‖ kelimesi teĢkilat anlamında kullanılmıĢtır. Bu anlamda, dağlar üzerindeki geçitlerde ve boğazlarda kullanılan karakollara ―derbent‖ denilmiĢtir. Derbent, Selçuklular döneminde ―EĢref oğulları Beyliği‖ sınırları içinde kalmıĢtır. Derbent daha sonra, Osmanlı ve Karamanoğulları Devletleri arasında sık sık el değiĢtirmiĢtir. Karamanoğulları Beyliğinin sona ermesiyle birlikte Derbent kesin olarak Osmanlı Devleti'ne dâhil olmuĢtur (Yörük ve Dündar, 2011).

16. yüzyıl Anadolu sancakları incelendiğinde, Derbent bu dönemde, BeyĢehir sancağına bağlıdır. BeyĢehir sancağına bağlı 11 nahiye vardı. 16. yüzyılda Derbent bu 11 nahiyeden olan ―Göçü Nahiyesi‖ ne bağlı bir köydür. 18. yüzyıla ait Osmanlı belgelerine göre, Derbent´in eski adı Tatlarhisarı´dır. Tatlarhisarı, BeyĢehir sancağından sonra, 1729 yılına kadar, AkĢehir Sancağı´nın Ilgın Kazası´na bağlı kalmıĢtır. 18. asırda imparatorluk sınırları içindeki Derbent teĢkilatları bozulmaya baĢlamıĢtır. Bu bozulma Konya Tatlarhisarı Derbent´i için de geçerlidir. Bozulma sonucunda, Tanzimat Devrinde yeni kurulan Zaptiye Ġdaresine bağlanan Derbent, bundan sonra da sadece ―Derbent‖ ismiyle anılmaya baĢlanmıĢ, kayıtlara da ―Derbent‖ geçmiĢtir. Cumhuriyetin ilanından 1930 yılına kadar köy olan Derbent, bu tarihten itibaren Belediyelik olmuĢ, 09.05.1990 tarihinde T.B.M.M.‘inde kabul edilip 20.05.1990 tarih ve 20523 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 3644 sayılı kanunla Ġlçe yapılmıĢtır (http:/www.derbent.bel.tr.).

4.2. AraĢtırma Alanının Coğrafi Konumu

Konya ili Derbent ilçesi, 37°55‘ Kuzey enlemi ile 32°14‘ Doğu boylamı arasında yer almaktadır. Ġlçenin deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 1.480 metredir. Ġlçenin, kuzeyinde Kadınhanı, güneyinde Meram, batısında Ilgın, BeyĢehir ve doğusunda Selçuklu ilçesi bulunmaktadır. Ġlçenin yüzölçümü 302,2 km²‘dir. Derbent, Ġç Anadolu Bölgesinin güneybatısında kurulmuĢ bir ilçedir.

Ġlçe engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Önemli bir akarsuyu yoktur. Derbent Göleti ilçe için önemli olup, sulu tarım bu gölet ile yapılmaktadır (Anonim, 2015). Derbent ilçesi toplam 30.217,56 ha alana sahip olup, bu alan Konya toplam alanının %0,74‘ünü ve Göller havzası alanının ise %2,18‘ini oluĢturmaktadır.