//•
t /y t’ /
TÜR K T İY A T R O S U N D A
DIÜ M - B U G Ü N
Burhan Arpad
Yabancı
Türk tiyatrosu, yabancı toplulukları ve a rtistle ri gö ren Osnıanlı T ürklerinin h e yecanı. B atılılaşm a hevesli iyi niyetli bir iki padişahın istekleriyle başladı. Tiyatrodaş bestecilerinin tesiri pek bellidir. M eşrutiyetten sonra ki dönem in yarım yüzyılı bu lan cıı geniş p arçasın d a ise, Alman tiyatroculuğu ağır basm ıştır.
yayınlam ıştır.
Türk tiyatrosunda yeni dönem , Devlet K onsevatua- rındaıı. ya da d ışarıd a yetiş
miş, genç ve o rta yaşlı re ji sörlerle yeni b aşarılar
getiri-R ejisör M ax M einecke Ş ehir T i y a tro la rı ve İstan b u l K onserva
tu a rın a em ek verm işti.
saıtatiyle ilk bağları, saray ve çevresi kurdu. İlk yabancı rejisörler ve öğretm enler. İ- taly an Commedla D’ellarta üslubu ve müzikli ilk oyun ların ezgilerinde İtaly an çağ
s»a -ı kara D e v le t
- —«ti.
K uruculuk göreviyle T ür- kiyeye çağırılan ilk yabancı rejisör André A ııtoine’iıı Fransız olm asına rağm en, yukarıda belirttiğim iz d u ru mun başlıca iki nedeni v a r dır. Birinci Dünya Savaşın dan İkinci Savaş yıllarına kadar Türk tiy atro su n d a ku rucu, sahneye koyucu, yö netici ve ak tö r olarak tek a- danı d u ru m u n d a bulunm uş M uhsin E rtu ğ ru l’uıı Alman ekolünde kendi kendini ye tiştirm iş bir sahne adam ı ol ması, ilk nedendir. 1936 da kurulm uş olan A nkara Dev let K o n serv atu arın ın tiyatro ve opera bölüm ü s a n a tç ıla rı nı yetiştirm iş Prof. Cari E- b ert Türkiyeden ayrıldıktan sonra A n karada opera ve t i yatro rejisörü olarak uzun süre çalışm ış olan Viyanalı Prof. R cnato Mordo da, d e ğişik mizaç ve üslûbuna ra ğ men, Alman k ü ltü r m irasiy- lc beslenm iş bir sah n e a d a m ıdır. 1951 - 1955 arasın d a A nkara tiy atro su n d an opera rejisörlüğü yapm ış olan Ar- n u lf Schröder de, Bavyeralı bir A lm andır.
T ürk sahnelerinde Alman tiy atroculuğunun en son temsilcisi, İstan b u l Şehir Ti yatroları Baş Rejisörlüğü (1951 - 1958) yapmış, so n ra dan da bir şiire İstanbul K onservatuarı tiyatro bölii mütıti yönetm iş Max Mcin- ecke’dir. Meinecke, A lm an- yanın Ren bölgesinde d o ğ muş, tiy atro d a ilk adım ları Bcrlindc atm ış, sonra Viya na A vantgarde sahnelerinde çalışm ış bir tiyatro ad am ı dır.
Fransız André AntoineTn teori a la n ın d a kalm ış çalış- m alariylc başlayıp Max Mc- İnecke’nin Devlet Koııscrva- tuvarı dekor kürsüsü ö ğ ret m enliğine geçmesine kadar yarını yüzyıl sürede Alman asıllı olm ıyan yabancı tek re jisör, Trabzon doğumlu Yu
n an tiy atro ustası Takis Mu zcnidis’tlr; am a o da tiyatro öğrenim inin önemli yıllarını A lm anyada yapmı "e tiv at- ■ıf üzerine Almaı
R enato M ordo D evlet T iy atro su n d a da b aşarılı b ir yönetici
oldu
yor. Türk tiy atro su n a büyük em ekleri geçmiş olan y a b an cı rejisörleri, saygıyla a n m ak gerekiyor.
NOT: Bu dizinin ö te ki yazıları 13 m a rt 964 te başlıyarak «C um huri yet» in m art, nisan, m a yıs ayları hazırladığı Tiyatro say faların d a çık
tı.
tlıılü C ari E bert A n k ara D evlet — n n tr a s ı’nm «*ll»tne-
M I o y ı 1 .
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a Toros Arşivi
