Yetki Unsuru Yönünden Hukuka Uygunluk Denetimi

İdari işlemler, kanunun yetkili kıldığı organ, makam veya kamu görevlileri tarafından tesis edilir. İdari işlem niteliğinde olan idari yaptırım kararlarında yetki yönünden hukuka aykırılık halleri, yer, kişi, konu ve zaman unsurları dikkate alınarak incelenmesi gerekir.

Elektronik haberleşme hukukunda uygulanan idari yaptırımların yetki unsuru yönünden incelenmesinde de yaptırımı uygulayan makamın yer, kişi, konu ve zaman unsurları bakımından yetkili olması aranır.

Kişi yönünden yetki, bir idari işlemi uygulayan makamın, o işlemi tesis etmek bakımından yetkilendirilmiş olmasını ifade eder. Kişi yönünden yetkisizlik durumunda, kural olarak bu kararlar bağlayıcı değildir ve çoğu durumda iptal davasına bile konu olmazlar.

Konu yönünden yetki ise, belli konulara ilişkin kararların hangi idari makamlarca alınacağını ifade etmektedir. Hiyerarşi ilişkisi içerisinde, birimlerin birbirleri yerine işlem tesis etmesi konu bakımından yetkisizlik durumu oluşturur425

. İdari yaptırımları düzenleyen mevzuat hükümlerinde idari yaptırım uygulama yetkisi verilen idari makamların oldukça farklı olduğu dikkat çekmektedir. Kişi, heyet veya komisyonlar tarafından idari yaptırım kararı verilebilmektedir426

. Nitekim, elektronik haberleşme sektöründe de aynı şekilde farklı idari makamlar

425

GÖZÜBÜYÜK-TAN, s.420-421. 426 _{OĞURLU, s.167.}

142 tarafından idari yaptırım kararı verildiği görülmektedir. BTK tarafından yapılacak denetim sonucunda uygulanacak olan yaptırımın BTK’nın karar organı olan Kurul tarafından uygulanması ana kural olmakla birlikte, başka makamların da idari yaptırım uygulama yetkisi bulunmaktadır.

Somutlaştırmak gerekirse, BTK’nın idari yaptırım kararı vermek yerine adli para cezası vermesi halinde konu bakımından yetkisizlik söz konusudur. Bu durumda, uygulanan adli para cezası fonksiyon gaspı teşkil etmesi nedeniyle verilen karar yok hükmünde kabul edilecektir.

Yaptırımlar Yönetmeliği’nin “Yetki” başlıklı 45.maddesinde, yaptırımların türüne göre, BTK Başkanı, Kurul ve BTK Bölge Müdürlükleri idari yaptırım kararı verebilir. Uygulamada, bu konuda uyuşmazlıkların çıktığı görülmektedir.

Danıştay bir kararında427

, EHK ile BTK’ya sektöre ilişkin düzenlemeleri ve denetlemeleri yapma yetkisinin verildiği, 2813 sayılı Kanun’da ise BTK’nın karar organının Kurul olduğunun belirtildiği, bu sebeple dava konusu hususlara ilişkin kararların BTK’nın karar organı olan Kurul’ca alınması gerektiği, Kurul’un gündemine alınmadan bu konuda yetkisi bulunmayan Tüketici Hakları Daire Başkanlığı’nca uygulanan işlemin yetki unsuru yönünden hukuka aykırı olduğu belirterek yerel mahkemenin kararının onanmasına karar vermiştir. Uygulamada, somut olayın özelliklerine göre, yani uygulanacak olan idari yaptırıma ilişkin mevzuatta hangi makamın yetkili olduğuna bakılarak bir değerlendirme yapılması gerekir.

Yine, BTK’nın yetkisinde olan baz istasyonlarına ilişkin düzenlemelerin belediyeler tarafından yapılması yetki tecavüzü olduğu yargı kararlarında belirtilmektedir428.

Yer yönünden yetkili olmada idari yaptırımı uygulayan merciin coğrafi alan bakımından yetkilerini kullanabileceği sınırlar içinde kalması gerektiği

427 _{Danıştay 13. Dairesi, T.27.09.2016, E.2016/2542, K.2016/3048; aynı yönde karar için bkz.} Danıştay 13. Dairesi, T.14.09.2015, E.2014/1881, K.2015/3126, kararlar için bkz. (https://www.lexpera.com.tr/ictihat), E.T:28.03.2018.

428 _{Danıştay 8. Dairesi, T. 9.3.2015, E. 2014/1979 K. 2015/1635; Danıştay 8. Dairesi, T. 2.3.2015,} E.2014/10896, K. 2015/1369; Danıştay 8. Dairesi, T. 5.3.2015, E. 2014/6283, K. 2015/1494; Danıştay 8. Dairesi, T. 5.3.2015, E.2014/6284, K.2015/1496; Danıştay 8. Dairesi, T. 8.4.2016, E. 2015/10873 K. 2016/3467; Danıştay 8. Dairesi, T.8.4.2016, E. 2015/8212 K. 2016/3473, kararlar için bkz. (https://www.lexpera.com.tr/ictihat), E.T:28.03.2018.

143 kastedilmektedir. BTK bir bağımsız idari otorite olarak tüm Türkiye’yi kapsayacak şekilde elektronik haberleşme sektörünü düzenleme ve denetleme görevini yerine getirmesine rağmen bazı durumlarda yer yönünden de yetki problemleriyle karşılaşılmaktadır. BTK’nın idari para cezası uygulama yetkisini Bölge Müdürlüklerine devretmesi buna örnek gösterilebilir.

Danıştay bir kararında429_{, para cezasının Bilgi Teknolojileri ve İletişim}

Kurulu yerine İstanbul Bölge İstanbul Bölge Müdürlüğü tarafından verildiği, bu durumda uygulanan idari para cezasında yetki yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı belirtilerek yerel mahkemenin kararının onanmasına karar vermiştir. Bu şekilde yetki yönünden idari yaptırım kararlarının iptal edilmesi üzerine, yargı kararları dikkate alınarak Kurul tarafından yeniden idari para cezası uygulanmasına karar verilmektedir430.

İdare hukukunda yetki devri, kanunda açıkça düzenlenmesi şartıyla yapılabilmektedir431

. EHK’nın 60.maddesinin beşinci fıkrasında idari para cezalarının taşra teşkilatı tarafından da verilebileceği hükmü ile Yaptırımlar Yönetmeliği’nin 45.maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen Kurul’un yetkisinin bir bölümünü Kurum’a devredebileceği hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, Kurul’un, kendisine verilen idari yaptırım yetkilerinin bir bölümünü devredebileceğini, bu durumunun hukuka aykırı olmadığını belirtebiliriz.

Zaman yönünden yetki, idarenin ya da kamu görevlilerinin yetki kullanmalarının belli bir zaman dilimi ile sınırlı olmasını ifade etmektedir. Bu zaman dilimi dışında yetki kullanılması halinde, yapılan işlem yetkisizlik sebebiyle hukuka aykırı olur432

. Zaman bakımından yetki sorunu genellikle mevzuat değişiklikleri sırasında uygulanan yaptırımlar bakımından ortaya çıkmaktadır. İhlalin tespiti ile idari yaptırım uygulanması arasında mevzuat değişikliklerinin dikkate alınması gerekmektedir. Yine, Kurul’un görev süresinin dolmuş olmasına rağmen idari

429 _{Danıştay 13. Dairesi, T.10.01.2017, E. 2013/2226 K. 2017/88, (https://www.lexpera.com.tr/ictihat),} E.T:28.03.2018.

430

Örneğin, BTK’nın 13.03.2013 tarihli ve 2013/DK-SİD/137 sayılı kararı ile BTK’nın 07.11.2012 tarihli ve 2012/DK-12/554 sayılı kararı, (https://www.btk.gov.tr/tr-TR/Kurul-Kararlari), E.T:28.03.2018.

431

ÇAĞLAYAN, İdari Yargılama Hukuku, s.421; GÖZÜBÜYÜK-TAN, s.432. 432 _{KALABALIK, s.181-182; ÇAĞLAYAN, İdari Yargılama Hukuku, s.429.}

144 yaptırım kararı uygulaması halinde de uygulanan idari yaptırım kararı yetki yönünden hukuka aykırı olacaktır.

Bu açıklamalar doğrultusunda, idari işlemleri tesis edebilecek makam ve kamu görevlilerinin yetkileri önceden mevzuatla belirlendiğinden idari işlemin yetki unsurunda idarinin takdir yetkisi bulunmamaktadır433. İdari işlem olarak kabul edilen idari yaptırımlar açısından da aynı durum geçerli olacaktır.