Doktora Yeterlilik Sınavı Türkiye

Ankara Üniversitesi Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin (AÜ6, 2013) 40. maddesinde doktora yeterlilik sınavı ile ilgili açıklamalar aşağıdaki gibidir.

1) Doktora yeterlik sınavının amacı; doktora öğrencisinin bilimsel düşünme, bilimsel yöntemleri özümseme, bağımsız bir araştırmayı yürütebilme yeterliğine yönelik temel ve doktora

çalışmasıyla ilgili konularda derinliğine bilgi sahibi olup olmadığının sınanmasıdır. Yeterlik sınavları yılda iki kez akademik takvimde belirtilen tarihler arasında yapılır. Sınavın tarih ve saati anabilim dalının bildirimi ile enstitü müdürlüğünce ilan edilir.

2) Derslerini ve seminerini/seminerlerini tamamlayan ve enstitü yönetim kurulunun belirleyeceği diğer koşulları yerine getiren öğrenciler başvuruları üzerine yeterlik sınavına girebilirler. Yüksek lisans derecesi ile doktora programına kabul edilen her öğrenci en geç beşinci yarıyılın sonuna kadar, dört yıllık lisans derecesi ile doktora programına kabul edilen her öğrenci en geç yedinci yarıyılın sonuna kadar yeterlik sınavına girmek zorundadır.

3) Yeterlik sınavları, enstitü anabilim dalı akademik kurulu tarafından önerilen ve enstitü yönetim kurulu tarafından onaylanan beş kişilik doktora yeterlik komitesi tarafından düzenlenir ve yürütülür. Komitenin görev süresi bir yıldır. Komite, farklı alanlardaki sınavları hazırlamak, uygulamak ve değerlendirmek amacıyla sınav jürileri kurabilir.

4) Doktora yeterlik sınavı, yazılı ve sözlü olarak iki bölüm halinde yapılır. Doktora yeterlik komitesi, sınav jüri önerilerini ve öğrencinin yazılı ve sözlü sınavlardaki başarı durumunu değerlendirerek öğrencinin başarılı veya başarısız olduğuna salt çoğunlukla karar verir. Bu karar, enstitü anabilim dalı başkanlığınca yeterlik sınavını izleyen üç gün içinde ilgili enstitüye tutanakla bildirilir. Enstitü yönetim kurulu, yeterlik sınavlarının yapılış şekli ve değerlendirilme koşullarını belirleyebilir.

5) Yeterlik sınavında başarısız olan ya da koşullarını yerine getirdiği halde yeterlik sınavına girmeyen öğrenci, bir sonraki yeterlik sınavına girer.

Gazi Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliğinin (GÜ6, 2013) 37. maddesinde doktora yeterlilik sınavı ile ilgili işlemler aşağıdaki gibi düzenlemiştir.

1) Doktora yeterlik sınavının amacı, öğrencinin temel konularda bilgi derinliğine sahip olup olmadığının sınanmasıdır. Doktora programının ders yükümlülüklerini başarıyla ve en az 3,00 genel not ortalaması ile tamamlayan ve KPDS/ÜDS/YDS’den (İngilizce, Fransızca, Almanca) en az 55 veya Yükseköğretim Kurulunca denkliği verilmiş sınavlardan eşdeğer puan almış olan öğrenciler yeterlik sınavına girmeye hak kazanırlar. Genel not ortalaması 3,00’ın altında olanlarda bu şart sağlanana kadar istenilen dersler enstitü yönetim kurulunun kararı ile tekrarlanır.

2) Doktora yeterlik sınavları Nisan ve Ekim aylarında olmak üzere yılda iki kez yapılır. Yeterlik sınavında başarılı olamayan öğrenci bir sonraki dönemde tekrar sınava girer. Üst üste iki yeterlik sınavından başarısız olan öğrenciye, danışmanın uygun göreceği bir ya da iki ders enstitü yönetim kurulunca tekrar aldırılır. Bu dersi/dersleri geçmediği sürece öğrenci tekrar yeterlik sınavına giremez.

3) Yeterlik sınavları; anabilim/ana sanat/bilim/sanat dalı akademik kurulunun görüşü alınarak ilgili başkanlıkça önerilen on öğretim üyesi arasından, Enstitü Yönetim Kurulunca belirlenen beş asil ve iki yedek üyeden oluşan doktora yeterlik komitesince düzenlenir. Komite; sınavları hazırlamak, uygulamak ve değerlendirmek amacıyla tez danışmanlarının da yazılı görüşünü alarak sınav jürileri kurar. Jüri; biri danışman ve en az biri aynı alanda çalışmak koşuluyla başka bir yükseköğretim kurumundan olmak üzere beş öğretim üyesinden oluşur. Doktora/sanatta yeterlik komitesinin görev süresi iki yıldır.

4) Yeterlik sınavı, yazılı ve sözlü olmak üzere iki bölüm halinde yapılır. Jüri tarafından yazılı sınavda başarılı bulunan öğrenci 60 dakikayı geçmeyecek şekilde sözlü performansa alınır. Sözlü performansta jüri, öğrencinin başarılıya da başarısız olduğuna salt çoğunlukla karar verir. Sözlü performanstan da başarılı olan öğrenci yeterlik sınavını başarmış sayılır. Yazılı sınavda başarılı bulunan ancak sözlü performansta başarısız olmuş öğrenci bir sonraki yeterlik sınavında sadece sözlü performansa alınır. Sınav sonuçları, yeterlik sınavını izleyen üç gün içinde ilgili başkanlık tarafından gerekçeli karar ile birlikte başarılı ya da başarısız olarak enstitüye bildirilir.

İnönü Üniversitesi Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği (İÜ5, 2013) 30. Maddesinde doktora yeterlilik sınavı ile ilgili açıklamalar aşağıda belirtildiği gibi düzenlenmiştir.

Yeterlik sınavları, ana bilim/ana sanat dalı başkanlığı tarafından önerilen, enstitü yönetim kurulu tarafından onaylanan ve sürekli görev yapan beş kişilik doktora yeterlik komitesi tarafından düzenlenir ve yürütülür. Komite, farklı alanlardaki sınavları hazırlamak, uygulamak ve değerlendirmek amacıyla sınav jürileri kurar. Sınav jürisi, enstitü yönetim kurulu onayıyla kesinleşir. Doktora yeterlilik komitesi üyeleri, ana bilim/ana sanat dalı başkanlığının önerisi ve enstitü yönetim kurulu kararıyla gerektiğinde değiştirilebilir. Ana bilim/ana sanat dalı teklif ettiği takdirde, doktora yeterlik komitesinin görevlerini enstitü yönetim kurulu da yürütebilir.

Yeterlik sınavı, yazılı ve sözlü olarak iki bölüm halinde beşinci yarıyılda, başarısız olunması durumunda altıncı yarıyılda yapılır. Yeterlik sınavının yapılacağı yer ve zaman ana bilim/ana sanat dalı başkanlığı tarafından en az on beş gün önce enstitüye bildirilir. Yeterlik sınavında üst üste iki defa başarısız olan öğrenci, aldığı toplam kredinin en az 1/3’i oranında kredili ders alıp başarılı olmadan tekrar yeterlik sınavına giremez. Doktora yeterlik komitesi, sınav jürisinin önerilerini, öğrencinin yazılı ve sözlü sınavlardaki başarı durumunu değerlendirerek, öğrencinin başarılı veya başarısız olduğuna salt çoğunlukla karar verir. Bu karar ana bilim/ana sanat dalı başkanlığınca yeterlik sınavını izleyen üç gün içinde enstitüye tutanakla bildirilir. Doktora yeterlik sınavının yapılmasında yazılı kısımda en az iki gözetmen bulunur. Kullanılan sınav kâğıtları enstitü onaylı ve jüri imzalı olmalıdır. Başarı notunun hesaplanmasında, yazılı ve sözlü sınavlarda geçer not almak koşuluyla her ikisinin ortalaması alınır.

Türkiye üniversitelerinde yeterlilik sınavları yazılı ve sözlü olmak üzere iki aşamalı olarak uygulanmaktadır.