Yerleşimde Bulunan Konutların Tarihi Merkez ve Oluşturulan Yen

Berat kentinde nüfus artışı kentte yeni yerleşimlere ihtiyaç duyulmasına neden olmuştur. Berat tarihi yerleşiminin karşılıklı iki yamaç üzerinde konumlanması ve yerleşimde konumlanacak alanları olmaması nedeniyle berat doğu yönünde gelişim göstermeye başlamıştır. Kentin oluşturulan yeni yerleşimleri tarihi yerleşimden uzak kaldığı için kentte ufak çaplı yeni merkezler oluştuğu görülmektedir.

125

Şekil 4.46. Berat kentinde tarihi ve yeni mahalleleri

Kentin doğu yönünde gelişim göstermesi, kent merkezinin ve kamu binalarının tarihi yerleşimden uzaklaşmasına, tarihi yerleşime olumsuz etkiler göstermesine sebep olmaktadır. Tarihi yerleşimin topoğrafik yapısı, konut düzeni ve boş alanlarının olmaması, merkezin, ticari alanların, çocuk oyun alanlarının, park alanı gibi birimlerin yerleşimin dışına tasmasına sebep olmuştur. Tarihi yerleşimlerin yaşanabilir olması için, ekonomik tabanda çeşitliliğin sağlanması gerekmektedir. Berat tarihi yerleşimi ticari alan, park alanı ve çocuk alanları yerleşimin hemen dışında Osimu nehrinin kıyısında oluşturulmuştur. Merkezi yerleşim dışında olmasına, rağmen tarihi yerleşimden çok fazla uzak olmaması nedeniyle tarihi yerleşimi etkileyen olumsuz sonuçların minimum ölçekte olduğu görülmektedir.

Bu bağlamda Berat tarihi yerleşiminde ankete katılan Kullanıcılar merkeze olan bağlantıya yönelik duydukları memnuniyet düzeyine %70,7 en yüksek oranıyla’ memnun’ oldukları yanıtını vermişlerdir.

126

Şekil 4.47. Berat tarihi yerleşimin merkezle olan bağlantısı

Kullanıcıların merkezle olan ilişkileri konusunda en çok şikâyetçi oldukları iki konudan ilk; trafik düzenlemeleri ve otopark yetersizliği olarak tespit edilmiştir. İkinci si ise kamu alanlarının bakımsızlığıdır. Meydan-sokak aktiviteleri ve serbest zaman değerlendirmeye yönelik, sinema, kafe gibi birimlerle ilgili yapılan değerlendirmelerde, kullanıcıların bu fonksiyonların sayısının yetersiz olup olması konusunda bir değerlendirme yapmamalarına neden olmuştur.

Ergiri tarihi yerleşimin topoğrafik yapısı ve tarihi kentin düzenlenmesinde merkezin orta esnekte tutulması, kente nüfus artışı ile birlikte de kentin gelişimine neden olmuştur. Tarihi yerleşimde merkezin orta esnekte tutulması, yerleşimin daha canlı ve yaşayan alanların daha fazla olmasında etkili bir rol oynadığı görülmektedir. Bu bağlamda Ergiri tarihi yerleşiminde ankete katılan Kullanıcılar merkeze olan bağlantıya yönelik duydukları memnuniyet düzeyine %70,7 en yüksek “memnun” olduğu yanıtını vermiştir.

127

Şekil 4.48. Berat tarihi yerleşimin merkezle olan bağlantısı

Berat tarihi yerleşiminde yerleşimin turizm açısından ve daha canlı tutulması adına 21 konutun fonksiyonu değiştirerek Ticari Alanları ve Turizm Tesis Alanları dönüştürüldüğü görülmektedir. “Serbest İşlev”, “Pansiyon”, “Konut + Pansiyon”, “Ticaret”, “Konut + Ticaret” ve “Ticaret + Pansiyon” olmak üzere parsellere çeşitli işlevler verilmiştir. Planda;

• Fonksiyonu “Serbest İşlev” olarak belirlenmiş toplam 15 parsel, • Fonksiyonu “Konut + Pansiyon” olarak belirlenmiş toplam 5 parsel, • Fonksiyonu “Konut + Ticaret” olarak belirlenmiş toplam 3 parsel, • Fonksiyonu “Pansiyon” olarak belirlenmiş toplam 10 parsel,

• Fonksiyonu “Ticaret + Pansiyon” olarak belirlenmiş toplam 4 parsel bulunmaktadır.

128

Şekil 4.49. Berat tarihi yerleşimin ticaret alanı olarak belirlenmiş yapılar

Ergiri tarihi yerleşimde ise 60 konutun fonksiyon değiştirerek Ticari Alanların ve Turizm Tesis Alanlarının dönüştürüldüğü görülmektedir. “Serbest İşlev”, “Pansiyon”, “Konut + Pansiyon”, “Ticaret”, “Konut + Ticaret” ve “Ticaret + Pansiyon” olmak üzere parsellere çeşitli işlevler verilmiştir. Planda;

• Fonksiyonu “Serbest İşlev” olarak belirlenmiş toplam 76 parsel, • Fonksiyonu “Konut + Pansiyon” olarak belirlenmiş toplam 4 parsel, • Fonksiyonu “Konut + Ticaret” olarak belirlenmiş toplam 45 parsel, • Fonksiyonu “Pansiyon” olarak belirlenmiş toplam 11 parsel,

• Fonksiyonu “Ticaret + Pansiyon” olarak belirlenmiş toplam 5 parsel bulunmaktadır.

129

Şekil 4.50. Ergiri tarihi yerleşimin ticaret alanı olarak belirlenmiş yapılar

Yerleşimlerde küçük ölçekli işletmelerin olması, yerleşimde ekonomik gelirin eşit bir düzende dağıtılmasına neden olmaktadır. Yerleşimde küçük ölçekli işletmeler tarihi yerleşimde belirli kısımlarda canlı ve yaşayan alanlar oluşmasını sağlamaktadır. Buda yerleşimlerde ekonomik refahın ve sosyal hayatin devam ettirilmesi için önemli olmaktadır.

Berat tarihi yerleşiminde ziyaretçilere hizmet edecek yöreye ait özgün ürünlerin üretildiği ve satışının yapıldığı mekânların ve yerel berat mutfağının sunulduğu lokanta, kafeterya vb. gibi ticarethanelerin yetersiz olduğu görülmektedir.

Ergiri yerleşimde merkezin orta esnekte bulunması nedeniyle ticari alanların yerleşimde daha eşit bir dağılıma sahip olduğu görülmektedir. Bu birimler, yerleşimin merkezinde olan Pazar bölgesi ana yaya aksi üzerine yoğunlaşmıştır. Yerleşim Unesco dünya miras listesine alındıktan sonra ekonomik koşullar ve ihtiyaçlar doğrultusunda, kent merkezinde yeniden işlevlendirme hareketlerinde artış gözlemlenmektedir. Ticaret birimlerini market, bakkal gibi günlük ihtiyaçların karşılandığı birimler, turizme yönelik

130

birimler ile hediyelik eşya ve halı gibi daha çok turistlere yönelik satış yapan birimler oluşturmaktadır.

İki yerleşim incelendiğinde Ergiri yerleşiminde ticari alanların Berat yerleşimine nazaran daha eşit bir bolümde dağıtıldığı görülmektedir. Yerleşime gelen turistlerin yerleşimin iç bölümlerine kadar ulaşmasına katkı sağlayarak, yerleşimde canlı ve yaşayan alanların daha fazla oluşmasına neden olduğu görülmektedir. Buda Ergiri yerleşimine ekonomik gelir dağılımı açısından verimli bir şekilde katkı sağlamaktadır. Nitekim anket çalışmasında ticari alanlarla ilgili görüşmecilerden alınan sonuçlara bakıldığı zaman berat yerleşimi de 3,06 gibi ortalama bir değer çıkmıştır Ergiri yerleşiminde ise kullanıcılar, kamu binalarının, çarşının, dinlenme ve eğlence mekânlarının yerleşimin içinde bulunmasının zaman kazandırdığını ve yürüme mesafesi içinde tüm ihtiyaçlarını karşılamaktan memnun olduklarını belirtmektedirler. Ergiri’de ise bu memnuniyet oranının değerinin 3.89 olduğu görülmektedir.

Ergiri yerleşiminde yıl içinde sanatsal müzikal ve yerel aktivitenin oluşmasından dolayı canlılığın yıl içinde dağıtılması, yıl içinde yerleşimde canlılığın sürmesine olanak sağlamaktadır. Bu doğrultuda görüşmecilere sorulan soru sonucunda sokak aktivitelerinden % memnun olduğu görülmektedir. Berat yerleşiminde ise yıl içinde kültürel ve rekreasyon amaçlı ihtiyaçları karşılanması yetersiz kalmaktadır. Kültür turizmi ile gelişmeyi amaçlayan yerleşimde; sanat merkezi ve atölyelerin sayısında artış görülmesine karşın, sergi alanları, konser ve toplantı mekânları sayısı yetersiz kalmaktadır. Bu bağlamda görüşmecilere sorulan soru sonucunda sokak aktivitelerinden %memnun olduğu görülmektedir.