teknolojinin oynadığı rolü vurgulayarak, yeniliği bilim ve teknolojiyi ekonomik ya da toplumsal faydaya dönüştürmek olarak tanımlamıştır.106
Bilim ve teknoloji etkinliğinin tüm süreçlerini kapsayan yenilikten beklenen, bilim ve teknoloji etkinliğinde bir fikrin kuram, eylem ve sonuç bakımından yarara dönüşmesi ve belki de anlam bakımından çok önemli bir unsur olarak bu yararın pazarlanabilir somut bir çıktı ile birlikte olmasıdır. Dolayısıyla yenilik, basit anlamda bir yenilenme değil, yenilenmenin kuramsal aşamasından başlayarak yenilik ürününü de içine alan ve pazarlanabilir niteliğini kabul eden bir süreçtir. 107
Sonuç olarak yenilik bilimsel araştırmadan icada, geliştirmeye ve ticarileştirmeye kadar yeni bir ürün veya üretim süreci yaratmaktaki tüm faaliyetleri kapsamaktadır.108
- Süreç yeniliği, yeni veya önemli derecede iyileştirilmiş bir üretim veya teslimat yönteminin gerçekleştirilmesidir. Bu yenilik teknikler, teçhizat veya yazılımlarda önemli değişiklikleri içermektedir.
- Pazarlama yeniliği, ürün tasarımı veya ambalajlaması, ürün konumlandırması, ürün tanıtımı (promosyon) veya fiyatlandırmasında önemli değişiklikleri kapsayan yeni bir pazarlama yöntemidir.
- Organizasyonel yenilik, firmanın ticari uygulamalarında, işyeri organizasyonunda veya dış ilişkilerinde yeni bir organizasyonel yöntem uygulanmasıdır.
Yukarıdaki sınıflandırmada yenilik bir firmanın ürünlerinde, hizmetlerinde, üretim ve dağıtım yöntemlerinde, tasarım ve pazarlama yöntemlerinde yapılmasına göre sınıflandırılmıştır.. Bunun yanı sıra farklı açılardan sınıflandırmalar da yapılabilmektedir. Örneğin teknolojinin önemli bir girdi olup olmamasına bağlı olarak yenilik teknolojik olan ve teknolojik olmayan şeklinde ikiye ayrılabilmektedir.
Bir başka sınıflandırma da ekonomik yenilik, toplumsal yenilik sınıflandırmasıdır.
Eşitsizlikleri ortadan kaldıran, istihdam yaratan ve çevrenin korunmasına katkıda bulunan toplumsal bir sistem olması nedeniyle ekonomik yenilik kadar ön planda yer alan bir kavram olan toplumsal yenilik, toplumun tüm kesimlerine fayda sağlayacak yenilik, değişiklik ve iyileştime faaliyetlerinin geliştirilmesini ve uygulanmasını ifade etmektedir.110
Yenilik pazarda yaratacağı etkiler bakımından küçük ve köklü yeniliklikler olarak da sınıflandırılabilir. Oslo Kılavuz’una göre, radikal fikirler sonucu daha önce denenmemiş ve geliştirilmiş ürün veya üretim yöntemlerinin ortaya çıkardığı büyük
110 Elçi (2006), op. cit., s. 3.
atılımlarla oluşan yenilik radikal yenilik olarak tanımlanırken, adım adım yapılan bir dizi geliştirme ve iyileştirme faaliyetini içeren çalışmaların sonucu ortaya çıkan yenilik artımsal yenilik olarak tanımlanmıştır.111 Pazar üzerinde ya da o pazarın içindeki firmaların ekonomik faaliyetleri üzerinde önemli bir etkiye sahip bir yenilik olan radikal yenilik, yıkıcı yenilik olarak da adlandırılmaktadır. Tablo 18’de yenilik türleri, örnekleriyle birlikte yer almaktadır:
Tablo 18: Örneklerle Yenilik Türleri
YENİLİK TÜRÜ ÖRNEKLER
Ürün Yeniliği: Mevcut özellikleri veya öngörülen kullanımlarına göre yeni ya da önemli derecede iyileştirilmiş bir mal veya hizmetin ortaya konulmasıdır.
Mallara örnekler - kameralı cep telefonları
- 3 M tarafından geliştirilen Scotch Brite mikro fiber mutfak bezi - Sony tarafından geliştirilen CD walkman ve Dvd oynatıcılar - tekerlekli bavul
- market arabaları
Hizmetlere örnekler - bankacılık veya fatura ödeme sistemleri gibi internet hizmetleri - akıllı kartlar ve çok amaçlı plastik kartların tanıtımı
- yeni bir self-servis banka şubesi - hasta kabul sistemi
Süreç Yeniliği: Yeni veya önemli derecede iyileştirilmiş bir üretim veya teslimat yönteminin gerçekleştirilmesidir. Bu yenilik teknikler, teçhizat veya yazılımlarda önemli değişiklikleri içermektedir.
Üretim Yeniliği lazer kesim araçları otomatik ambalajlama
bilgisayar destekli ürün geliştirme (örneğin Goldaş’ın geliştirdiği bilgisayar destekli tasarım ve üretim sistemi)
Teslimat yöntemi
yeniliği Mal ve envanter kaydı için taşınabilir bilgisayarlar Ulaştırma teçhizatı için GPS izleme sistemleri Otomatik sesli yanıt sisteminin tanıtımı Elektronik bilet kesme yönteminin tanıtımı
Pazarlama Yeniliği: Ürün tasarımı veya ambalajlaması, ürün konumlandırması, ürün tanıtımı (promosyon) veya fiyatlandırmasında önemli değişiklikleri kapsayan yeni bir pazarlama yöntemidir.
Tasarım ve ambalajlama
Yeni bir görünüm kazandırmak ve cazibesini artırmak için bir mobilya hattınını tasarımında önemli bir değişiklik yapılması (örneğin, Vitra’nın ana okullarını ve kreşleri hedef alarak geliştirdiği Junior Banyo”
111 Focus Innovation, op. cit., s. 1.
tasarımları ve
Yaşlı ve engelliler için geliştirdiği banyo tasarımları) Bahçıvan gıda’nın dilimli beyaz peyniri
Konumlandırma/satış kanalları
Doğrudan satış veya münhasır pazarlamanın ilk kez tanıtımı
Yeni ürün sunum konseptlerinin geliştirilmesi (örneğin dekore edilmiş alanlarda mobilyaların satılması)
Fiyatlama Sadece mağazanın kredi kartı ya da ödül kartı sahiplerinin yararlanabileceği özel mağaza içi indirimlerin ilk kez kullanılması
Promosyon Filmlerde ve televizyon programlarında ürün konumlandırmasının ilk kez kullanımı
Firmanın ürünün yeni bir pazarda konumlandırılması amacıyla temelden yeni bir marka sembolünün tanıtımı
Organizasyonel Yenilik: Firmanın ticari uygulamalarında, işyeri organizasyonunda veya dış ilişkilerinde yeni bir organizasyonel yöntem uygulanmasıdır.
Ticari uygulamalar Firma faaliyetleri için entegre bir izleme sisteminin ilk kez tanıtımı Farklı geçmişlerden veya sorumluluk alanlarından gelen personeli bir araya getiren verimli ve işlevsel bir ekip yaratmak amaçlı eğitim programlarının ilk kez tanıtımı
İşyeri organizasyonu Yeni bir iç haberleşme sistemi geliştirilmesi (İntranet gibi)
İlk kez, İşçiler de dahil olmak üzere bir firmadaki tüm çalışanların yaptıkları işle ilgili süreçleri iyileştirme konusunda söz sahibi edilmeleri (Kaizen yaklaşımı)
Dış ilişkiler Araştırma ve üretimin ilk kez dış kaynaklardan sağlanması
İlk kez üniversiteler veya diğer araştırma organizasyonları ile araştırma işbirliğine girmek
Radikal yenilik: Radikal fikirler sonucu daha önce denenmemiş ve geliştirilmiş ürün veya üretim yöntemlerinin ortaya çıkardığı büyük atılımlarla oluşan yenilik
-cep telefonları (iletişim şeklimizi oldukça önemli bir şekilde değiştirmiştir)
- Nescafe
Artımsal yenilik: Adım adım yapılan bir dizi geliştirme ve iyileştirme faaliyetini içeren çalışmaların sonucu ortaya çıkan yenilik
- Kameralı, MP3 çalarlı, değiştirilebilir kapaklı cep telefonları - ice- nescafe, gold marka nescafe
Toplumsal yenilik: Toplumun tüm kesimlerine fayda sağlayacak yenilik, değişiklik ve iyileştime faaliyetlerinin geliştirilmesini ve uygulanmasını ifade eder.
“Çiftlikten restorana” sistemi: bölgesel kalkınma aracı olarak Amerikan’ın pek çok bölgesinde yaygınlaşmıştır.
Kaynak: OECD (2006), op. cit., ss. 152-157, Şirin Elçi (2006), op. cit., ss. 3-19, Nuray Korkmaz, op.
cit., ss. 13-14 kaynaklarından yararlanılarak tablo hazırlanmıştır.
Ancak çoğu durumda bir yeniliğin birden fazla yenilik türünü içermesi nedeniyle tarif edilmesinde zorluklarla karşılaşılmaktadır. OECD tarafından hazırlanan Oslo Kılavuzu, farklı yenilik türlerinin birbirinden ayırt edilmesine yardımcı olan ilkeler sunmuştur.112
112 Örneğin mallara ilişkin olarak ürünler ve süreçler arasındaki farklılık net iken, hizmetler bakımından, çoğu hizmetin üretiminin, tesliminin ve tüketiminin aynı anda meydana gelebilmesinden
Oslo Kılavuzu, yeniliklerin belli bir derece “yeni” olma durumunu içermesi gerektiğini belirterek, üç kavram ileri sürmüştür: firma için yeni, pazar için yeni ve dünya için yeni. Buna göre, bir yenilik için asgari giriş düzeyi, firma için yeni olmasıdır.113
Oslo Kılavuz’unda yenilik olarak değerlendirilmeyecek değişikliklerin listesi de yer almıştır. Buna göre, 114
1. Bir sürecin, bir pazarlama yönteminin veya bir organizasyon yönteminin kullanımının veya bir ürün pazarlamasının durdurulması,
2. Basit sermaye yenileme veya artırımı,
3. Yalnızca faktör fiyatlarındaki değişimlerden kaynaklanan değişiklikler, 4. Kişiselleştirme,*
5. Düzenli, mevsimsel ve diğer döngüsel değişiklikler.
6. Yeni veya önemli derecede iyileştirilmiş ürünlerin ticareti yenilik sayılmamaktadır.