Tablo 20. Yenilenmiş Problem Davranış Listesi İle Ebeveyn Tutum Ölçeği Arasındaki İlişkiye Yönelik Sonuçlar Davranım Bozukluğu Dikkat Problemleri - Toyluk Kaygı - İçe Kapanma Psikotik Davranış Motor Gerilim - Aşırılık Davranış Problemleri Kontrol Ölçeği r p r p r p r p r p r p Demokratik -0.137 0.009 -0.119 0.024 0.004 0.947 -0.093 0.079 -0.022 0.680 -0.111 0.035 Otoriter 0.273 0.000 0.314 0.000 0.229 0.000 0.217 0.000 0.316 0.000 0.349 0.000 Aşırı Koruyucu 0.068 0.201 0.201 0.000 0.165 0.002 0.149 0.005 0.119 0.025 0.168 0.001 İzin verici 0.078 0.140 0.084 0.112 -0.009 0.859 -0.003 0.949 -0.012 0.825 0.057 0.282
Ebeveyn Tutum Ölçeği
Toplam Puanı 0.105 0.046 0.206 0.000 0.186 0.000 0.116 0.029 0.183 0.000 0.198 0.000
Tablo 20’de görüldüğü gibi Ebeveyn Tutum Ölçeği toplam puanı ile davranış problemleri kontrol ölçeği toplam puanı arasında istatistiksel olarak anlamlı derecede pozitif yönlü çok zayıf bir ilişki görülmektedir(p<0.05). Bu bulgu Ebeveyn Tutum Ölçeği toplam puanı arttıkça davranış problemleri kontrol ölçeği toplam puanının da arttığını göstermektedir.
Ebeveyn Tutum Ölçeği toplam puanı ile davranım bozukluğu puanı, dikkat problemleri – toyluk puanı, kaygı – içe kapanma puanı, psikotik davranış puanı, motor gerilim - aşırılık puanı arasında istatistiksel olarak anlamlı derecede pozitif yönlü çok zayıf bir ilişki görülmektedir(p<0.05). Ebeveyn Tutum Ölçeği toplam puanı arttıkça davranım bozukluğu puanı, dikkat problemleri – toyluk puanı, kaygı – içe kapanma puanı, psikotik davranış puanı, motor gerilim – aşırılık puanları da artmaktadır.
Ebeveyn Tutum Ölçeği ile Davranış Problemleri Kontrol Listesi arasında zayıf da olsa bir ilişki görülmektedir. Ebeveyn Tutum ölçeğindeki toplam puanlar attıkça davranış problemleri toplam puanları da artış göstermektedir. Alanda bu konuda yapılan çalışmalar da anne baba tutumu ve çocukların davranış problemleri arasında anlamlı bir ilişki olduğunu ve anne babaların olumsuz tutumlarının çocukların davranış problemlerini arttırdığını göstermiştir. Yapılan bu çalışmalar bu bulguyu destekler niteliktedir (Chang vD, 2003; Kerr, Lopez, Olson ve Sameroff, 2004; Aunola ve Nurmi, 2005; Dursun, 2010; Tazeoğlu, 2011).
84
Anne baba çocuk arasındaki ilişkinin anne karnında başladığı, çocuğun karşılaştığı ilk sosyal ortamının anne babadan oluştuğu düşünülürse, problem davranışların ebeveyn tutumundan etkilenmesi beklenen bir durumdur. Çocuk kendisine ve karşısındaki kişiye değer vermeyi, olaylar karşısında nasıl tepki göstereceğini, sağlıklı kişilik yapısına sahip olmayı ve korumayı anne babasının kendisine karşı gösterdiği tutumlardan öğrenir. Çocuğun ailesi ile sağlıklı ilişkiler kuramaması, duygu ve düşüncelerini ifade etmesine fırsat verilmemesi, karşılaşılan sorunların çözümlenememesi, çocuğa karşı sevgi ve şefkat gösterilmemesi, yanlış ve uygun olmayan anne baba tutumları çocukların davranış problemlerinin artmasına neden olabilir. Ayrıca ilk yılların çocukların gelişimi için hayati önem taşıması ve ilk yıllarda ailesi ile olan iletişiminin çocuğun bütün dünyasını oluşturması, çocukların anne babalarına koşulsuz olarak güvenmeleri, bağlanmaları, onları model alarak öğrenme yolunu seçmeleri nedeni ile anne baba tutumlarının çocukların davranışları üzerinde etkili olduğu düşünülebilir.
Demokratik puan ile Davranış Problemleri toplam puanı, Davranım Bozukluğu puanı ve Dikkat Problemleri – Toyluk puanı arasında negatif yönlü çok zayıf bir ilişki görülmüştür (p<0.05). Buna göre; Demokratik puan arttıkça Davranış Problemleri toplam puanı, Davranım Bozukluğu ve Dikkat Problemleri – Toyluk puanları azalmaktadır.
Demokratik puan arttıkça, davranış problemleri toplam puanı, davranım bozukluğu ve dikkat problemleri – toyluk puanlarında azalma olduğu görülmektedir. Bu durumun demokratik annelerin; çocuklarının hakları olduğunu kabul eden, çocuklarına koydukları kuralları nedenleri ile açıklayan, hoşgörü sahibi, gereksiz kısıtlamalardan kaçınan, çocuklarını bağımsız bir kişilik geliştirmeleri için teşvik eden, çocuklarının düşüncelerine saygı gösteren, çocuklarına karşı hissettikleri duyguları ifade etmekten çekinmeyen anneler olmalarından kaynaklandığı düşünülebilir. Böyle bir ortamda yetişen çocukların duygusal açıdan daha sağlıklı, mutlu, girişken, kendine güvenen, düşüncelerini ifade edebilen, kendilerinden beklenen davranışların farkında olan ve davranışlarının sorumluluğunu almaları gerektiğini bilen çocuklar olacakları için daha az problem davranış gösterdikleri söylenebilir.
Otoriter puan ile Davranış Problemleri toplam puanı, Davranım Bozukluğu puanı, Dikkat Problemleri – Toyluk puanı, Kaygı – İçe Kapanma puanı, Psikotik Davranış puanı ve Motor Gerilim - Aşırılık puanı arasında pozitif yönlü zayıf bir ilişki görülmüştür (p<0.05). Buna göre; Otoriter puan arttıkça Davranış Problemleri toplam puanı, Davranım Bozukluğu, Dikkat
85
Problemleri – Toyluk, Kaygı – İçe Kapanma, Psikotik Davranış ve Motor Gerilim - Aşırılık puanları da artmaktadır
Otoriter puan arttıkça davranış problemleri toplam puanı, davranım bozukluğu, dikkat problemleri – toyluk, kaygı – içe kapanma, psikotik davranış ve motor gerilim - aşırılık puanlarında artış görülmektedir. Bu durumun otoriter annelerin; çocuklarını geleneksel yöntemler ile büyüten, sürekli kontrol sağlamaya çalışan ve ceza yöntemine başvuran, çocuklarının fikirlerini almaksızın kurallar koyan ve mutlak itaat bekleyen, sert, sevgisini göstermekten çekinen anneler olmalarından kaynaklandığı düşünülebilir. Böyle bir ortamda yetişen çocukların çekingen, kolayca başkalarının etkisinde kalabilen, aşırı hassas ya da aşağılık duygusuna sahip olan, isyankâr, saldırgan, güvensiz, korku içerisinde olan çocuklar olacakları için daha fazla problem davranış gösterdikleri söylenebilir. Bu çocukların sürekli olarak ceza ve kurallar ile yönlendirilmeleri nedeni ile kendilerini kontrol etme duygularının yeterli olmamasının, fırsat buldukları her an davranış problemleri göstermelerine neden olduğu düşünülmektedir.
Aşırı koruyucu puan ile Davranış Problemleri toplam puanı, Kaygı – İçe Kapanma puanı, Psikotik Davranış puanı ve Motor Gerilim - Aşırılık puanı, arasında pozitif yönlü çok zayıf bir ilişki görülmüştür (p<0.05). Buna göre; Aşırı koruyucu puan arttıkça Davranış Problemleri toplam puanı, Kaygı – İçe Kapanma, Psikotik Davranış ve Motor Gerilim - Aşırılık puanları da artmaktadır
Aşırı koruyucu puan arttıkça, davranış problemleri toplam puanı, dikkat problemleri – toyluk, kaygı – içe kapanma, psikotik davranış ve motor gerilim - aşırılık puanlarında artış görülmektedir. Bu durumun aşırı koruyucu annelerin; çocuğa gereğinden fazla özen gösteren, çocuğun karar vermesine izin vermeyen, her işi çocuğun yerine yapan, hastalanacak, sakatlanacak korkusu ile fiziksel aktivite yapmasına izin vermeyen, çocuğuna hiçbir sorumluluk vermeyen anneler olmalarından kaynaklandığı düşünülebilir. Böyle bir ortamda yetişen çocukların; bağımlı, ürkek, inatçı, kendi ihtiyaçlarını karşılayamayan, el becerileri gelişmemiş, kendine güvensiz, ağlayarak isteklerini yerine getirten, duygusal sorunları olan çocuklar olacakları için daha fazla problem davranış gösterdikleri söylenebilir. Bu annelerin çocuklarının kendileri olmadan hiçbir şey yapamayacaklarını düşünmeleri, fedakârlık
86
yaptıklarını söyleyerek tüm sorumlulukları üstlenmeleri ve bunu çocuklarına hissettirmelerinin davranış problemlerinin nedenleri arasında yer aldığı düşünülmektedir.
Sonuç olarak demokratik tutum arttıkça davranış problemlerinin azaldığı, otoriter ve aşırı koruyucu tutum arttıkça davranış problemlerinin de arttığı görülmüştür. Bu bulgu yapılan çalışmalarla benzer niteliktedir (Winsler, Madigan ve Aquilino, 2005; Casas vd, 2006; Yeter, 2010; Gülay ve Önder, 2011; Başal, 2013; Yalçın, 2013; Kaymak Özmen, 2013). Erken çocuklukta gördüğü ebeveyn tutumlarının ileri çocukluk çağındaki davranışların habercisi olduğu (Patrick vd, 2005), yapılan profesyonel yardım ve aile eğitimlerinin davranış problemlerini azaltmada etkili olduğu (Chao, Bryan, Burstein ve Ergul, 2006; Reid, Littlefield, ve Hammond, 2008, Raver vd, 2009) yapılan çalışmalarda saptanmıştır.