Yayılma (spread)

Yayılma stratejisi eş zamanlı olarak bir opsiyon sözleşmesinin alınıp bir diğer opsiyon sözleşmesinin satılmasıyla gerçekleşen işlemdir. Yayılma stratejisi ile yatırımcının riski sınırlandırılırken, yüksek derecede kâr sağlanmaktadır. Özetleyecek olursak; yayılma stratejisi aynı sözleşmeye konu olan iki dayanak varlığın kullanım fiyatı ve/veya vadeleri birbirinden farklı olan opsiyonların biri alınırken diğerinin satılmasını anlamına gelir.

2.8.1.1 Boğa alım yayılma (spread) stratejisi

Boğa Alım Yayılma stratejisi, piyasadaki fiyat hareketliliğinden yararlanmak isteyen ve spekülasyon amacıyla işlem yapan yatırımcıların tercih ettiği stratejidir. Ancak bu stratejinin kullanılması halinde, spekülatörün bütün riski göze almış olması gerekir. Spekülatörün yani yatırımcının Alım yönünde bu işlemi yapmasına Boğa Alım Yayılma Stratejisi, bu işlemi yapan yatırımcılara ise boğalar denilmektedir. Buradan yola çıkarak alım opsiyonu tercih edilerek yapılan boğa yayılma stratejisini, “boğa alım yayılma stratejisi” şeklinde ifade edebiliriz. Aynı sözleşmeye konu olan ve vadeleri aynı iki dayanak varlıktan oluşan opsiyonların, kullanım fiyatı daha düşük olan alım opsiyonun alınması aynı zamanda yüksek olan alım opsiyonunda satılması ile bu strateji oluşturulur.

Özetleyecek olursak; Alım opsiyonu sözleşmelerinde opsiyon sözleşmesine konu olan dayanak varlığın fiyatı yükseldikçe opsiyon sözleşmesini alan taraf aradaki fark kadar kâr sağlamaktadır. Opsiyon sözleşmesinin fiyatı düşüşe geçtiğinde ise ortaya çıkan zarar miktarı kısa call sebebiyle yalnızca call alımı stratejisine göre daha sınırlı olmaktadır. Bu stratejiye göre opsiyon işlemini gerçekleştiren yatırımcıların temennisi piyasadaki hareketlerin artış yönünde olmasıdır. Ancak bu stratejinin avantajı; yatırımcının temennisindeki piyasa artış hareketi gerçekleşmediği uygulamalarda oluşan zarar sınırlıdır.

35

Şekil 2.6: Boğa Alım Yayılma Stratejisinin Kâr/Zarar Durumu 2.8.1.2 Boğa satım yayılma (spread) stratejisi

Boğa yayılma stratejisi sadece alım opsiyonlarında değil satım opsiyonlarında da tercih edilebilir. Alım opsiyonlarında yapılan Boğa Yayılma Stratejisi satım opsiyonlarında kullanırken “Boğa Satım Yayılma Stratejisi” olarak ifade edebiliriz. Boğa Yayılma Stratejisi, Alım Opsiyonlarındaki kullanımının tersine Satım Opsiyonlarında kullanıldığında, Opsiyon işlemine başlangıçta pozitif işlem akışı gözlemlenmektedir. Ancak bu durumda Marjlar dikkate alınmamalıdır. Aynı sözleşmeye konu olan ve vadeleri aynı iki dayanak varlıktan oluşan opsiyonların, kullanım fiyatı daha düşük olan satım opsiyonun alınması aynı zamanda fiyatı yüksek olan satım opsiyonunda satılması ile bu strateji oluşturulur.

36

Şekil 2.7’de açıkça görebileceğimiz gibi, boğa satım yayılma stratejisinde opsiyona konu olan dayanak varlığın değeri opsiyon sözleşmesinde belirlenen anlaşma fiyatından daha düşük olduğu durumlarda, opsiyon sözleşmesinin alan tarafı opsiyon sözleşmesi yazılırken ödediği opsiyon primi kadar zarar elde edecektir. Tam tersi durumda ise yani opsiyon sözleşmesine konu olan dayanak varlığın değerinin anlaşma fiyatından yüksek olduğu durumlarda, opsiyon sözleşmesinin alan tarafı aradaki fark kadar kâr elde etmeye başlayacaktır. Opsiyon sözleşmesine konu olan dayanak varlıkların değeri opsiyon sözleşmesinde belirlenen anlaşma fiyatlarından ne kadar fazlaysa, o kadar daha fazla kâr elde edilecektir.

2.8.1.3 Ayı alım yayılma stratejisi

Vadeleri ikisinin de aynı olan iki alım opsiyonu için kullanım fiyatı daha düşük olanı satılıp, kullanım fiyatı yüksek olanı ise alınmaktadır. Satılan opsiyon kısmen uzun alma opsiyonunun maliyetini karşılayacak, böylelikle, strateji daha az maliyetli olacaktır. Boğa alım stratejisinin güçsüz yanı kârının belli bir sınırı olmasıdır. Çok büyük fiyat düşüşünün olduğu durumlarda dahi yatırımcının kârını en yüksek seviyeye çıkarmasını engelleyecek bir stratejidir. Bu işlemin başlangıcında beklenen en yüksek kâr ve en yüksek zararın bilindiğinden, bu strateji Binary (ikili) Opsiyon’a benzer getiriye sahiptir.

Yatırımcı piyasada fiyatların düşeceğini düşünmektedir. Fiyatları hızlı düştüğü piyasada ayı alım spread işlemi yaparak iki opsiyonun primleri arasındaki farktan yararlanarak kâr etmeyi hedeflemektedir. Fiyatların, kısa alım opsiyonunun kullanım fiyatının altına inmesi durumunda kısa pozisyona ilişkin alım opsiyonu kullanılmayarak ve alınan prim sayesinde zarar sınırlandırılıp azaltılmış olacaktır.

2.8.1.4 Ayı satım yayılma stratejisi

Ayı Satım Yayılma stratejisine göre opsiyon işlemini gerçekleştiren yatırımcıların temennisi piyasadaki hareketlerin düşüş yönünde olması ve buna harekete istinaden satış yönlü işlem yapmaktır. Aynı sözleşmeye konu olan ve vadeleri aynı iki dayanak varlıktan oluşan opsiyonlardan, kullanım fiyatı daha düşük olan satım opsiyonun satıp aynı zamanda yüksek olan satım opsiyonunda alınması ile bu strateji oluşturulur. Özetleyecek olursak; Ayı Yayılma Stratejisinde, var olan iki opsiyondan satın alınanın kullanım fiyatı satılan opsiyonun kullanım fiyatından daha yüksektir. İki motto ile yorumlayabiliriz;

37

 Kullanım fiyatı yüksek olan alım opsiyonu satın al,  Kullanım fiyatı düşük olan alım opsiyonunu sat,

Bu stratejide yatırımcılar, Boğa spread’ inin tam tersine beklentiye sahiptirler. Ayı

spreadlarda yatırımcılar piyasada düşüş gerçekleşeceği yönünde bir beklentiye sahiptir.

2.8.1.5 Kelebek stratejisi

Kelebek stratejisi, genellikle profesyonel yatırımcıların tercih edebileceği ileri düzey olarak tanımlanabilecek, alım ve satım opsiyonlarından dört tanesi kullanılarak yapılan sözleşmelerdeki stratejiyi ifade eder. Kısaca açıklayacak olursak dayanak varlığı ve vadesi aynı olan kulanım fiyatları K1, K2, K3 olan dört adet opsiyonun aynı zaman diliminde alınıp satılmasıyla oluşan stratejidir. Buradan yola çıkarak, kullanım fiyatı düşük (K1) ve kullanım fiyatı yüksek (K3) olan iki tane alım opsiyonun satın alınması ve bunlara ek olarak kullanım fiyatı fark etmeksizin bu iki opsiyon (K1 - K3) arasında olan, (K2) iki farklı alım opsiyonunu da aynı zaman diliminde satma işlemine “Kelebek Stratejisi” denir. Kelebek stratejisinin kâr/zarar grafiği alındığında, şekil olarak kelebek kanadına benzediği için adına “Kelebek Stratejisi” denilmiştir.

Başlangıç Maliyeti = Alınan Opsiyon Primi – Ödenen Opsiyon Primi Net Kayıp = Pozisyondan Doğan Kayıp + Alınan Opsiyon Primi

Şekil 2.8: Kelebek Stratejisinin Kâr/Zarar Grafiği

Şekil 2.8’dende açıkça görebileceğimiz gibi, bu stratejide dayanak varlığın piyasa fiyatı kullanım fiyatından daha düşük olması halinde yatırımcının ödediği prim kadar zararı oluşur. Ancak dayanak varlığın piyasa fiyatı kullanım fiyatından daha yüksek

38

olması halinde yatırımcı kar etmiş olur. Kısaca dayanak varlıklarının kullanım fiyatı anlaşma fiyatlarından ne kadar yüksek olursa o kadar çok kar elde etmiş olur.