İnsan beynin sağ yarısı hayal gücü, sanat ve düşünce alanında yenilikleri yapabilme yeteneklerinin bulunduğu yerdir. Bu yaratıcı niteliklerin eğitimi sonucunda insanda yaratıcılık gelişmektedir (Yalçın ve Aytaş, 2002). Kişi, yaratıcı drama ile topluma bakış açısından faydalanarak yeni yaşantılar elde eder. Burada öncelik grup çalışmasıdır. Grup çalışmalarında diğer insanları olduğu gibi kabul etme, onları dinleyip duygularını hissedebilme toplumsallaşmanın ilk aşamasını oluşturur (Üstündağ, 2010).
Kendini tanıyan, çevresi ile iyi iletişim kurabilen, kendini geliştiren ifadeleri güçlü, kendine yetebilen, her alanda yaratıcı olan bireyler yetiştirmek yaratıcı dramanın genel amacıdır (Aykaç, 2011, s.42).
Üstündağ (2014) çalışmasında dramanın genel amaçlarını şöyle derlemiştir: - Yaratıcılık ve estetik gelişimi sağlama,
- Eleştirel düşünme becerisi kazandırma,
- Sosyal gelişim ve birlikte çalışma alışkanlığı kazandırma, - Kendine güven duyma ve karar verme yeteneğini geliştirme,
20
- Kelime dağarcığını geliştirerek dil ve iletişim yeteneği kazandırma, - İmgelem gücünü, duygu ve düşünceleri geliştirme,
- Diğer insanları anlama ve hissetme becerisini geliştirme (empati), - Değişik olay, olgu ve durumlarla ilgili deneyim kazandırma, - Moral ve manevi değerlerin artmasını sağlama,
- Problem çözme ve problemi farklı bir bakış açısı ile irdeleme,
- Kazanılan, değiştirilen ve düzeltilen davranışlar hakkında kişiye bilgi verme, - Hoş olmayan durum, olay ve olgularla başa çıkma yollarını gösterme,
- Bireyin yaşadığı dünyayı daha somut görmesini sağlama, - Soyut kavramları, olguları ve yaşantıları somutlaştırma, - Kişiler arasındaki farklılıklara hoşgörü ile bakabilme.
Bu genel amaçlar farklı eğitim programlarının hazırlanıp, uygulanması ve değerlendirilmesinde yaratıcı dramaya başvurulduğunu göstermektedir (s.125).
Aykaç (2011) tarafından yapılan çalışmada yaratıcı drama çalışmalarının genel amacı, bütün alanlarda yaratıcı, kendi kendine yeten, kendini tanıyabilen, etrafındaki kişilerle iletişimi iyi olan ve bunu geliştirebilen, ifadesi güçlü ve ifade biçimleri iyi olan kişiler yetiştirmek olarak sıralanmıştır (s.42).
Üstündağ (2010) çalışmasında yaratıcı dramanın özel hedeflerini kişisel özellikleri tanıyabilme, değişiklikleri ayırabilme, grupla iletişim kurabilme, dikkatini kişi, nesne durum vd. üzerine verebilme, kişisel özellikler ile duyu çalışmaları arasındaki ilişkileri değerlendirme, farklı uygulamalarda güven duygusunu geliştirmeye kararlılık, iletişim ve etkileşim kurmaya arzu duyma olarak sıralanmıştır. Yaratıcı drama öğrenme ve duyu etkinlikleri arasındaki ilişkiyi değerlendirebilme, günlük yaşamda duyuları kullanmaya istekli olma, yaratıcı dramanın oyunla ilişkisini kurma, rol oynama, doğaçlama ve grup çalışmaları arasındaki ilişkiyi kavrayabilme, bu çalışmalara dahil olmaktan zevk alma, kuramsal uygulamalarla atölye çalışmaları arasındaki ilişkiyi yorumlayabilme, yaratıcı drama ile ilgili bilgi birikimini günlük yaşamda kullanabilme, anıların önemini hissedebilme, anıların yaratıcı drama sürecindeki etkisini fark etme, empatik iletişim ile yaratıcı drama arasındaki ilişkiyi değerlendirebilme, günlük yaşamda empati kurabilme özellikleri de yaratıcı dramanın özel hedefleri arasında belirtilmektedir. Güncel sorunlarda
21
çözüm ararken yaratıcı dramayı kararlı bir şeklide kullanma, yaratıcı dramanın toplumsal boyutunu kavrayabilme, toplumsal yaşamdaki gözlem gücünü geliştirme, gözlem gücünü arttırmak için sürekli istek duyma, yaratıcı drama ile yazınsal türler arasındaki ilişkileri yorumlayabilme, kendi yazınsal ürününü oluşturmak isteme de yaratıcı dramanın özel hedeflerindendir. Bunların yanında; kitle iletişim araçları ile yaratıcı drama arasındaki ilişkiyi geliştirme, yaratıcı eğitim programının öğelerini eleştirme, liderini değerlendirme, yaratıcı drama eğitim programına ilişkin gelecek için öneride bulunma, süreci kişisel özellikler açısından değerlendirme, çalışmalarını sürdürmede kararlı olma yaratıcı dramanın özel hedefleri arasında yer almaktadır.
Çocuk gelişimi açısından oyunun bir gereksinim olduğu bilinmektedir. Eğitimde drama çalışmalarında da çocuklar araştırmaktan incelemekten ve buldukları dramatik bir oyunu ifade etmekten hoşlanmaktadırlar. Bu esnada öğrenciler diğer sanatlara dair becerileri de elde etmektedir. Bu yöntemi kullanan lider öğrencilerin yaşamla ilişkili durumlarını dramatik bir dille ifade edebilme becerilerini geliştirmelidir. Şayet çocuklar dramayı bir araç olarak nasıl kullandıklarını kavrarlarsa zamanla dramatik ifade biçimi oluşturma ve drama yapma becerisine de erişebileceklerdir. Süreç boyunca liderin rolü öğrencilere destek olmak, sorduğu sorularla onların daha çok tartışmalarını ve düşünmelerini sağlamaktır (Akar Vural & Somers, 2012, s.48).
Yaratıcı dramanın genel ve özel hedefleri ile ilköğretim programlarının genel amaçları ve özel hedeflerine dikkat edilerek yaratıcı düşünme becerilerinin geliştirilmesi için çok farklı çalışmalar içeren drama uygulamaları tavsiye edilebilir. Bu çalışmalar yaratıcı düşünme becerisini bilme ve bildiklerini farklı yerlerde kullanma arasındaki ilişkiyi yorumlayacak misaller verir (Üstündağ, 2014, s.127).
Yalçın ve Aytaş (2002) tarafından yapılan çalışmada dramanın özelliklerinden bazılarını: - Her öğrencinin bilgi ve becerisi iyi tanınmalı, her uygulanamanın katılımcıların
gelişmesine katkıda bulunmalı ve günlük hayatlarında kullanmalı,
- Yaratıcı drama katılımcıların hayal gücünü geliştirip, duygusal fiziksel kimseye zarar vermediği müddetçe yasaklarla sınırlı olmalı,
- Lider herkese eşit ve adil davranmalı, etkinlikten önce öğrencileri iyi motive etmeli,
22
- Katılımcılar öğrenmekten çok eğlenme duygusu içinde oldukları için eğitimin amacı oyuna gizlenmeli,
- Lider bazı etkinliklerin süresinin daha kısa bitme ihtimaline karşı ikinci ve üçüncü etkinlikleri hazır halde sınıfa gelmeli,
- Her öğrencinin yeteneklerini geliştirmeye yönelik fırsatlar verilmeli,
- Katılımcıların olumlu tutum ve davranışları tekrarlanarak etkinliğin amacını ön plana çıkaran davranışlar vurgulanmalı,
- Katılımcılar bir rolü canlandırılmaya veya bir davranışa zorlanmamalı,
- Lider etkinliklerde herhangi bir öğrenciyi koruma gibi bir durumun oluşmasına izin vermemeli,
- Liderin bir gelişim tablosu oluşturarak, katılımcıların tutum ve gelişmelerini sürekli takip etmeli, olarak sıralanabilir şeklinde açıklanmıştır (s.27-29).