Eğitim sürecinde çeşitli yöntem ve teknikler kullanılmaktadır. Bu kullanılan yöntem ve tekniklerde bazen sorunlarla karşılaşılmakta, bu sorunlar eğitimcileri yeni çözümler aramaya yöneltmektedir. Geleneksel öğretim yöntemlerinin yetersiz kaldığı dersler için, öğretim yöntemi olarak yaratıcı drama kullanılmaya başlamıştır (Aytaş, 2008). Eğitimde yapılacak etkinliklerde oyunu araç olarak kullanmak, canlandırmalardan faydalanmak; öğrencilerin özgürce katılmaları, kendi üretim ve kabiliyetlerini ortaya koymalarına olanak sağlamak yaratıcı drama ile sağlanır (Yalçın ve Aytaş, 2002).
Levent’e göre drama eğitimi hayatta bir estetiklik oluşturur. Bireyde hayatının estetik oluşumu ve demokratikleşmesi bilincini en iyi geliştiren dramadır. Eğitim ve öğretimde drama; yaratıcı olmayan pasif, ezberci öğrenciler yerine, öğretimin aktif parçası olan öğrenciler yetiştirme yöntemidir (Adıgüzel, 2010, s.9).
Öğrenme belirli bir yaşla sınırlandırılamaz. Yaratıcı dramada yaşantılar paylaşıldığı için eğitimde bir yöntem olarak kullanılması doğaldır. Yaratıcı drama düşünsel, duygusal ve bedensel yönleriyle bütünleşmiş olarak eğitimde yer alır. Yaratıcı dramada katılım önemlidir. Böylece öğrenme ve duyu organları arasındaki ilişkiler kolaylıkla yorumlanabilir (Üstündağ, 2010, s.26).
San’a göre; bireyler arası iletişim, disiplinler arası etkileşim, aktif rol oynama, yaşayarak öğrenme ve doğaçlama teknikleri yaygın bir biçimde eğitim sistemimize girerse; ezberci olmayan, sorgulayan tartışan eleştirel düşünen öğrenciler ortaya çıkmaktadır (Adıgüzel, 2010, s.23).
38
Arıkan (2007) yaptığı çalışmada eğitimde drama ile çocukların empati kurarak kendilerini daha iyi anladığını, değişik düşünme biçimlerine sahip olarak yaratıcılıklarının arttığını belirtmiştir. Drama ile gözlemci ve yaratıcı olan çocuk hayatı keşfederken bütün duyu organlarını kullanmaktadır (s.58).
Drama eğitimde J.J. Rousseau ile Fransa’da kullanılmaya başladıktan sonra farklılıklar göstererek Avrupa’ya yayılmıştır. Eğitimciler dramanın çocukta çok yönlü düşünmeyi ve kendisini ifade etmeyi geliştirdiğini fark edince dramayı eğitimde kullanmanın yollarını aramışlardır. Drama ile çocuğun okul dışındaki yaşamını da olumlu etkilemenin mümkün olması eğitimciler için bir fırsattır. Çocuk drama ile içinde yaşadığı dünyada gözlem yapar, araştırır, keşfeder. Bütün bunlar olurken tüm benliği ve duyuları ile olayların içinde yer alır Eğitim için gerekli olan davranış değişikliği; dramanın sağlıklı bir kişiliği olan birey yetiştirmesi, kendi ve toplumun sorunlarını çözebilecek çağdaş bir kimliğin oluşması, dış dünyaya rahat uyum sağlayan sosyal bir kişi yetiştirmesi ile sağlanır (Nuhoğlu, 2007 s.37). Levent’e göre ezberci eğitim çocuğun öğrendiklerini nerede kullanacağına fırsat vermezken, drama ise çocuğun gelişen rolünü kullanmasını, yeni bilgiler istemesini ve kendi kendine bilgiye ulaşmasını sağlar (Adıgüzel, 2010, s.11).
Nuhoğlu (2007) eğitim sürecinde dramanın programlanması ve dramanın etkili olabilmesi için çocuğun yaratıcılığını geliştiren bir ortam hazırlanmalı, etkinlikler tasarlanırken çocukların gelişim düzeyleri, ilgileri ve ihtiyaçlarına dikkat edilmesi gerektiğini belirtmektedir. Öncelikle kazanımlar belirlenip kazanımlara uygun drama planı hazırlanmalı ve kişisel farklılıklar mutlaka göz önüne alınarak darama etkinlikleri planlanmalıdır. Drama çalışmaları öğrencilerin karar verme yetisini, yaratıcılığını problem çözme yeteneğini, işbirliği kurma becerisini geliştirecek düzeyde olmalıdır. Drama uygulamalarında kazanan kaybeden olmaması gerektiği gibi drama bitiminde kesinlikle çocuklara başarısızlık duygusu yaşatılmamalıdır. Etkinlik bitiminde bir değerlendirme yapılmalıdır. Bu değerlendirmeleri, lider sonra yapılacak drama çalışmalarında planlamada ve uygulamalarda kullanmalıdır (s.38-39).
Somers’dan aktaran Vural & Somers (2012, s.3) 1940’lı yıllardan sonra drama kelimesine “yaratıcı”, “eğitimsel” ve “çocuk” gibi ön ekler getirilmiş ve eğitimde drama, çocuk draması gibi kavramları oluşturulmuştur.
39
Eğitimde drama çalışmaları; öğrenmenin tahtada tekil öğrenci ile olması yerine, çok yönlü katılımın gerçekleştiği, uygulamalı derslerin işlenmesi ile sağlanmaktadır. Bununla birlikte programlar içinde diğer dersler gibi drama dersi de yer almalıdır (Adıgüzel, 2010, s.12). Eğitimde drama; dramayı öğretim yönteminin temeli olarak gören, bir konunun drama yolu ile işlenmesini belirten bir formdur. Bir kurgu ortamında sanat form ve tekniklerini kullanılarak çocuklara gerçek deneyim kazandırıp, yeni öğrenmeler oluşturmak için eğitimde drama kullanılır (Akar Vural & Somers 2012 s.4).
Bireye bir sınır koymadan kendisini doğal anlatabilmesini sağlayan en etkili yol yaratıcı dramadır. Yaratıcı drama eğitimde kullanılacağı zaman belirli kurallar göz önünde bulundurulmalıdır. Yaratıcı drama ile ilk kez karşılaşan ve dramayı boş zaman geçirme olarak gören bireylerde istenen sonucu elde etmek zordur. Liderin yaratıcı drama uygulamalarından önce uygun bir ortam hazırlaması, çalışmalar sırasında oluşabilecek aksaklıklara çözüm bulacak alternatifleri olması gerekir. Eğitimde yaratıcı drama çalışmaları için belirlenen başlık konuları bazen hazırlıklı bazen de hazırlıksız sunulur. Bunlardan kimi dersi tamamlamak için kimi de dersin başındaki hazırlık çalışmalarında kullanılır (Aytaş, 2008, s.19).
Okul programlarında eğitimde drama hem farklı konu birimlerinin öğretiminde bir yöntem olarak kullanılarak hem de ”drama dersi” adı ile kişisel gelişimi destekleyen ve sanatsal yaratıcılığı ortaya çıkaran bir ders olarak iki farklı şekilde işlev görür (Somers’ dan aktaran Akar Vural & Somers, 2012, s.4).
Bir tür yeniden yapılanma olan dramada öğrenme ile öğrencilerin öğrendiği bilgileri farklı bir bakış açısıyla değerlendirmesi sağlanmaktadır. Kazanılan kavramları irdelemek ve onlara yeni anlamlar yüklemek, deneyim ve yaşantıları tekrar gözden geçirmek doğal öğrenmenin gerçekleştiğini göstermektedir (Adıgüzel, 2006, s.57).
Sungur (2001)’a göre okullarda drama geliştirici ve önleyici amaçla yapılmaktadır. Liderin görevi yaratıcı dramayı eğitsel olarak kullanmaktır. Lider çocukların düşüncelerini özgürce açıklama fırsatı vermeli, bu düşünceleri kabul edip saygı gösterdiğini çocuklara belirtirken, ödül ve ceza kullanmamalıdır. Yaratıcı drama bireyin empati kurarak kendini çok yönlü geliştirmesi kişinin eğitim ve öğretimde aktif rol aldığı bir eğitim yöntemidir. Drama bireye kendini ifade edebilme, yaratıcı olma, yaşamı farklı yönleri ile algılamanın yanında bireyin araştırma ve isteğin artmasını, eğitim ve öğretimin önemsiz hale gelmesini engelleyen kişinin öğrenme isteğini arttırmayı sağlamaktadır (s.81).
40
Akar Vural & Somers (2012) eğitimde dramanın tarihsel sürecini incelendiğinde, İngiltere ile karşılaştığımızı belirtir. İngilterede özellikle dil öğretiminde dramadan yararlanılmaktadır. İngiltere ilköğretim ulusal programında drama farklı derslerin öğretiminde bir yöntem olarak veya seçmeli ders olarak verilmektedir. 1930’larda hazırlanan raporlarda dramayı çocuğun gelişimini sağlayan bir araç olarak açıklamıştır. İngilterede günümüze kadar gelindiğinde drama öğretmenliği bir uzmanlık alanı olarak görülmektedir. Eğitim fakültesi mezunları, drama öğretmenliği yapabilmekte bununla birlikte tiyatro bölümü mezunları da bir yıllık eğitim olarak drama öğretmeni olarak okullarda çalışabilmektedirler (s.7).