Yapı Hakkında Genel Bilgi

Hich Hotel Konya‟nın Aziziye Mahallesinde bulunan butik otellerden biridir. Ġlk iĢlevi konut olan yapıların yeniden iĢlevlendirilerek butik otel ve restoran/kafe iĢlevi ile kullanıma açılmıĢtır. Yapının dıĢ görünüĢü ve taĢıdığı tüm özellikler korunarak restorasyon yapılmıĢtır. Yenileme ve sağlamlaĢtırma çalıĢmaları yapılmıĢtır. Otelin projesi, Zeynep Dülgerler tarafından hazırlanmıĢtır. Ancak, Hich Otel iĢletmesiyle anlaĢılması sonucu butik otel iĢletme standartlarına göre değiĢikliklerin yapılması gerekmiĢtir. Otelin iç mimarisi iĢletmeci Serkan Vanlı tarafından düzenlenmiĢtir.

1.Konut: Serkan Vanlı – Recep Altınok Evi (A Blok)

Mülkiyeti özel Ģahsa ait olan Vanlı-Altınok Evi Gayri Menkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 15.09.1989-551 günlü rapor okunup ekleri incelenerek Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı özelliği göstermeleri nedeniyle 2863 ve 3386 sayılı yasalar gereğinde tescil edilmesi uygun görülmüĢtür. Mevlana Külliyesinin kuzeydoğusunda bulunan eser stil kritiği ile 20. Yüzyılın ilk yarısına tarihlendirilmektedir (Kudep ArĢiv, 2019). Güneyde geniĢ bir hayatın içerisinde yer alan Vanlı-Altınok Evi plan olarak Konya evlerinin karakteristik özelliği olan iç sofalı karnıyarık plan özelliği göstermektedir. Yapı bodrum üzerine, zemin ve birinci katlardan oluĢmaktadır. Yapıya, günümüzde yapılan aslına uygun olmayan müdahaleler sonucunda: plan ve malzeme bakımından orijinalliğinden uzaklaĢmıĢtır.

ġekil.4.2. Vanlı-Altınok Evi kuzeyden görünüĢ

Güneyde geniĢ bir avlu içerisinde yer alan yapının günlük ihtiyaçların değiĢmesine bağlı olarak bazı bölümlerin eklendiği gibi bazı bölümlerinde yıkılmasını zorunlu kılmıĢtır. Özellikle yapının hayatından günümüze orijinal olarak herhangi bir mekân ulaĢamamıĢsa da pekmez taĢı ve su kuyusu yapının avlusundan günümüze ulaĢan en özgün birimlerdir. Ġç Anadolu evlerinin karakteristik özelliği olan hayat ve hayat etrafındaki günlük yaĢamı kolaylaĢtıran mekânlar yakın dönemde yıkılarak garaj ve odunluk yapılsa da oldukça harap vaziyettedir.

ġekil.4.3. Vanlı-Altınok Evinin Kuzey cephenin çizimi

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

ġekil.4.4. Vanlı-Altınok Evi zemin kat planı

Yapıya kuzeyden beĢ basamakla çıkılan çift kanatlı ahĢap bir kapıdan girilir. Zemin kat Anadolu geleneksel konut mimarisindeki zengin plan tiplerinin oluĢmasına kaynaklık eden iki göz bir mabeyin dediğimiz plan tipi özelliği göstermektedir.

ġekil.4.5. Vanlı-Altınok Evinin Batı cephesinin çizimi

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Konutun mimarisinin ortada iç sofa görevi gören kuzey-güney yönünde uzanan bir koridor ve bu koridorun doğu ve batı yönlerinde odalar yer almaktadır. Koridorun kuzeyinde ana caddeye güneyinde ise hayata açılan çift kanatlı ahĢap kapılar yer almaktadır. Kuzeydeki ana giriĢ kapısından içeri girildiğinde sofa önünde bir hazırlık mekânı oluĢturulmuĢtur.

ġekil.4.6. Vanlı-Altınok Evinin güney cephesinin görünüĢü

ġekil.4.7. Zemin kat sofanın kuzeyden görünüĢü

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Ön mekânın doğusunda merdiven altı bölüm yer almaktadır. Tablalı tek kanatlı ahĢap kapı ile girilen merdiven altı bölümün kuzeydoğusundaki tabanda yer alan kapaklı bölümden bodrum kata inilmektedir. Hazırlık mekânı dediğimiz sahanlıktan çift kanatlı ahĢap bir kapıdan yapının zemin kat sofasına girilmektedir. Kapının doğu ve batısında dikine dikdörtgen ahĢap pencere yer almaktadır.

ġekil.4.8. Zemin kat sofanın güneyden görünüĢü

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Yapının birinci katına sofanın doğusundaki yer alan 14 basamaklı ahĢap merdivenle çıkılmaktadır. Birinci kat sofasının zemin kat sofasından farklı olarak kuzeyde yer alan cumbada bölünmemiĢtir. Bu katta da yakın dönemde yapılan bilinçsiz onarımlar planın değiĢmesine neden olmuĢtur. Planda yapılan değiĢim yapının tavanın çıtalardan ve süpürgeliklerin köĢe dönüĢlerinden anlaĢılmaktadır. Sofanın doğusunda merdiven üstünün

ve yanındaki mekanda tavan döĢemesinin bir bütün olmasına rağmen mekan yakın dönemde yapılan müdahalelerle üçe bölünmüĢtür.

ġekil.4.9. Vanlı-Altınok Evi Birinci kat planı

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Kuzey-güney yönde uzana sofanın ana caddeye bakan cephede tek yönlü üç cepheli çıkma yer almaktadır. Çıkmanın mevcut olduğu bölümünün, tavan döĢemesinin dikine değil de yatay olmasına bağlı olarak bu bölümde, ayrıcı bir duvarın olması gerekirken mevcutta böyle bir duvarın olmaması yapının yakın dönemdeki yapılan onarımlar sırasında yıkıldığı ve bu duvarın sofanın güney ucunda günümüzde mutfak olarak kullanılan bölümde yapıldığı, tavan döĢemelerindeki dilatasyon hatalarından anlaĢılmaktadır (Kudep ArĢiv, 2019).

Sofanın batısında iki oda yer almaktadır. Güneybatıdaki odaya tek kanatlı ahĢap tablalı kapıdan girilir. Oda güney ve batıdaki pencerelerle aydınlatılmaktadır. Odanın kuzey duvarında ahĢap yüklük, gusülhane ve basık kemerli çiçeklik yer almaktadır. Bu uygulama Konya evlerinin karakteristik özelliğidir. Odanın batı duvarında ise çift kanatlı, tablalı ahĢap dolap yer almaktadır. Tavan malzemesi çıtalı ahĢap tavandır. Kuzeybatısındaki oda kuzey ve batıdaki pencereler ile aydınlatılmaktadır. Çıtalı ahĢap tavanlı odanın güneybatı köĢesinde; altı açık çift kanatlı dolap yer almaktadır.

ġekil.4.10. Bir odanın ahĢap yüklük, dolap ve gusülhanenin görünüĢü

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Vanlı-Altınok Evi‟nde ahĢap malzemenin, iç mekânda oldukça fazla kullanıldığı görülmektedir. AhĢap malzeme özellikle kapılarda, tavanda, zemin döĢemesinde, pencerelerde, yüklükte, dolaplarda ve gusülhanelerde görülmektedir.

ġekil.4.11. Tavanda yer alan ahĢap süslemelerin görünüĢü

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Birinci kata çıkıĢı sağlayan merdivenin üzerinde yer alan mekâna tek kanatlı ahĢap kapıdan girilmektedir. GiriĢ kapısından sonra dört basamakla çıkılan bu mekânın planı oldukça karıĢıktır. Bir dönem mutfak olarak kullanılan bu mekân kuzeyde sonradan yükseltilmiĢ pencere ile aydınlatılma sağlanmıĢtır. Bu mekânın tavanın tek parçadan ibaret olmasına karĢın son dönemde yapılan bilinçsiz onarılar, plandaki değiĢiklikleri de beraberinde getirmiĢtir. Bu değiĢiklik en iyi biçimde bu mekânda hissedilmektedir.

ġekil.4.12. Birinci kat sofanın doğusundaki merdiven üstü mekânın görünüĢü

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Birinci katın banyosundan çıkılan çatı dört yöne eğimli kırma beĢik çatıdır. Üzeri Marsilya kaplı çatının bacalarında tuğla malzeme kullanılmaktadır.

Yapının bodrumuna evin güneyindeki hayatın doğu köĢesindeki ocaklı bölümden girilmektedir. Bodrum kat Anadolu geleneksel konut mimarisindeki zengin plan tiplerinin oluĢmasına kaynaklık eden iki göz bir mabeyin dediğimiz plan tipi özelliği göstermektedir. Ortada sofa ve yanlarda odalar yer almaktadır.

ġekil.4.13. Vanlı-Altınok Evinin Bodrum kat planı

Sille taĢından yapılmıĢ üç basamakla inilen bodrum kata tek kanatlı ahĢap kapıdan girilmektedir. GiriĢ mekânının karĢısında yer alan taĢ ocak Konya evlerinin karakteristik özelliğini oluĢturmaktadır. Kaba yonu moloz taĢ malzeme üstüne yükselen yapının bodrum katıda üst katlarda olduğu gibi bilinçsiz onarımlar neticesinde özgün plan örneğinden uzaklaĢmıĢtır. Kullanılan farklı malzemelerde bunu açıkça göstermektedir. Konya evlerinde genelde yapının ana iskeletini, cephede bodrum ve zemin katta taĢ malzeme görülmektedir.

ġekil.4.14. Bodrum giriĢi önündeki ocaklı mekânın merdivenli giriĢ kapısı ocağın görünüĢü

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Kuzey-güney doğrultuda uzanan bodrumun ortasında sofa, sofanın doğusunda ve batısında ise üç mekân yer almaktadır. Tak kanatlı ahĢap kapı ile girilen bu mekânların üst örtüsü ahĢap yuvarlamalı hasır tavandır. Ancak sofanın güney batısındaki iki odanın üst örtüsü Ģaplı beton malzemedir. Bodrum kat duvarlarında yer yer kapatılan kapı ve pencereler dilatasyon hatalarından anlaĢılmaktadır (Kudep ArĢiv, 2019).

ġekil.4.15. Bodrum katın sofa mekânın genel görünüĢü

Geleneksel konut mimarisinde süsleme iç ve dıĢ süsleme olarak karĢımıza çıkarmaktadır. Özellikle Anadolu‟da mahremiyet ve özel yaĢamın gizliliğinden dolayı içe kapanık bir yaĢam biçimi vardır, bu özellik mimarideki süslemeye de yansımıĢ olup dıĢ cepheye nazaran iç cephe oldukça itinalı hareket edildiği görülmektedir. Evlerde yer alan süsleme: genellikle ahĢap ve taĢ süsleme olarak karĢımıza çıkmaktadır.

ġekil.4.16. Kuzey cephedeki cumbanın görünüĢü

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Konya Vanlı-Altınok evi dıĢ cephelerinde süslemenin görülmediği, ancak ana caddede yer alan tek önü üç cepheli çıkmanın eli böğründelerin kanatlarında üçgen çıtalı süsleme ile nihayetlendirildiği, bu da cepheye hareketlilik kazandırmaktadır.

ġekil.4.17. Yapının çıkma konsolunda ve sofa tavan göbeğinin çizimi

Yapı malzemesi açısından ise Konya sivil mimari örneklerinde ağırlıklı olarak kullanılan: kerpiç, taĢ ve ahĢap görülmektedir. Bunun yanında odalardaki çiçeklik ve dolaplarda Konya evlerinde vazgeçilmez unsur olup, üst kattaki odada gusülhanenin dolap içine gizlenmesi ayrı bir uygulamayı göstermektedir. Bu da Ġslam kültürünün sivil mimari planına yansıttığı bir özelliktir. Günümüzde yapılan bilinçsiz müdahaleler neticesinde özgünlüğünü kısmen kaybeden yapının rölöve projeleri ile mevcut durumun tespiti sağlanarak; restorasyon ve restitüsyon projelerinin özgün yapıya uygun olması sağlanarak renovasyon olmasıyla butik otel olarak kullanılmaktadır.

2.Konut: Mustafa Yıldırım Evi (B Blok)

Yapının yapıldığı tarihe yönelik kesin bir tarih olmasa da, yapım tekniği ve ilgili kiĢilerle yapılan sözlü görüĢmelerden 19.yüzyıl sonları, 20. Yüzyılın baĢlarına tarihlendirilmektedir.

ġekil.4.18. Mustafa Yıldırım Evi Kuzey cephesi

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Yapı plan Ģeması, malzeme kullanımı, strüktürü, dekorasyon öğeleri ile tipik bir Konya evi niteliklerini taĢımaktadır. Yapının plan Ģeması, kuzey-güney yönünde uzanan bir sofanın doğu ve batı yönlerindeki odalarından oluĢmaktadır. Bu Ģema ile geleneksel Türk Konut Mimari‟sinin tipik plan Ģemalarından birisi olan “karnıyarık plan tipine” örnek oluĢturmaktadır. Yapı genel olarak geleneksel Türk Mimarisinin niteliklerini taĢıması, sanat tarihi yönü ile özgünlüğü sebebiyle korunması gereken bir kültür varlığıdır.

ġekil.4.19. Mustafa Yıldırım Evi Zemin Kat Planı

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Yapının ana giriĢ kuzey yönünde Celal Sokak‟tadır. Güney yönünde Mevlana Dergâhına cephe vermektedir. Yapının batı yönünde bitiĢik nizamda Vanlı - Altınok Evi, doğu yönünde ise aynı mülkiyette bulunan yakın dönem bir tek katlı yapı bulunmaktadır. Yapının kuzey bölümü pencere açıklıkları, çıkma tipi ile geleneksel mimarinin tipik örneklerindendir. Yapının giriĢ kapısı malzemesi, iĢçiliği, anahtarı ve yüzeylerindeki piramidal kabartmaları ile özgündür. Pencerelerin demirler, çevrelerindeki pervazlar Türk konut mimarisinin örneklerindendir. Pencerelerin yaklaĢık ½ „ye tekabül eden en boy oranı yine geleneksel mimarimizin çok kullanılan oranlarındandır. Yapının kuzey bölümde yer alan çıkmanın bağdadi hafif strüktürü, duvar kalınlığı, üçgen alınlığı geleneksel mimarinin izlerini taĢımaktadır. Özellikle konsol altındaki “S” payandalar özgün yapı geleneğinin hem fonksiyon hem de sanatla kesiĢimine örnek oluĢturmaktadır. Cephelerdeki tüm saçak altı kaplamaları da yine özgün mimari karakterin bir parçasıdır.

ġekil.4.20. Mustafa Yıldırım Evi ve Vanlı – Altınok Evi kuzey cephe görüntüsü

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Yapının güney cephesi kısmen sadedir. Ġlk tasarımda bu bölgenin yan binalardan dolayı kısmen bu cepheye kapatıldığı anlaĢılmaktadır. Sonradan muhdes yapılan ıslak hacimler bu bölgede yer alması ile cephe düzeni sıradan ve tek düze düzenlenmiĢtir.

ġekil.4.21. Mustafa Yıldırım Evi Güney Cephesi – Avlu

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Yapının bodrum katı genel olarak tek mekandan oluĢmaktadır. Bodrum kata üç noktadan ulaĢılabilmektedir. Birincisi yapı içerisindeki ana merdiven batısında yer alan bodrum kata özel merdivenden. Ġkincisi, yapının kuzey-batı köĢesinde yer alan bodrum kat merdiveninden ve yapının güney cephesinde yer alan ve yan avlu olarak kullanılan bölümden bodrum kata ulaĢılabilmektedir. Bodrum kat zemin kaplaması doğal sıkıĢtırılmıĢ topraktır. Örtü sistemi ise, doğu-batı aksı doğrultusunda uzanan ahĢap kiriĢlerin taĢıdığı ahĢap yatay hatıllar, hasır örtü ve topraktan oluĢmaktadır. AhĢap kiriĢlerin altında ise ahĢap taĢıyıcılar yer almaktadır. AhĢap hatılların doğallığı, üst kısmında yer alan taĢıyıcı payandaları ve zeminde yer alan taĢ taĢıyıcı altlıkları ile ilgi çekicidir. Bodrum kat duvarları genel olarak derzleri doldurulmuĢ doğal taĢtır.

ġekil.4.22. Bodrum kat planı

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Bodrum katta kuzey doğu oda sonradan yapılmıĢtır. Yapının iki ayrı aile tarafından bağımsız kullanılmasının gereği olarak güney bölümde ikamet eden ailenin depo ihtiyacını karĢılamak için kullanılmıĢtır. Bölücü duvar ahĢap iskeletli çamur sıvalıdır. Bodrum kat pencereleri mazgal Ģeklinde olup, pencere kenarlarındaki pencere açıklığını taĢıyan dikmeleri dikkat çekicidir.

ġekil.4.23. Bodrum kat

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Yapının zemin katı orta sofanın doğusunda ve batısında sıralanan odalardan ibarettir. Zemin katta sofanın batısında yer alan odalar tamamen özgündür. Yapının doğu bölümündeki odalar ise ıslak hacimler eklenmiĢ, özgün durumunda oda olarak kullanılan mekan mutfak olarak kullanılmıĢtır. Bu mekanların nasıl değiĢtirildiği tam

olarak anlaĢılamasa da tavandaki izlerin yorumlanması ile bu bölgede bir veya iki küçük alanlı mekanın olabileceği sonucuna ulaĢılmıĢtır. Bu mekandaki banyo ve tuvaletlerde mekan kalitesi düĢük olup, özgün değillerdir.

ġekil.4.24. Zemin kata bulunan ıslak hacim ve mutfak sonradan eklenmiĢtir

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Zemin kat sofası, bir özgün ahĢap camekanla ikiye bölünmüĢtür. Kuzeydeki bölüm giriĢ holü niteliğinde iken, güney bölüm bahçeye hakim oturma imkanının da olduğu geniĢ bir oturma bölümü olarak değerlendirilmiĢtir.

ġekil.4.25. Mustafa Yıldırım Evi Zemin Kat Planı

Üst kat yine genel olarak sağlamdır. Kuzey-güney yönünde yer alan ve ahĢap camekanla bölünmüĢ büyük bir sofası yer almaktadır. Sofanın batısında yer alan oda ve merdiven evi özgündür. Doğusundaki bölümleri alt katlardaki gibi değiĢtirilmiĢtir. Bu katta yer alan muhdes bölümler incelendiğinde en boy oranlarının farklılaĢtığı, zorlama çözümlerin olduğu açıkça görülebilir. Bu bölümdeki mekanların tavan kaplamasının incelenmesi ile özgün mekanlar hakkında fikir sahibi olunabilir. Özgün mekanların zemin ve tavan kaplamaları, dolap ve gusülhane kapıları mekanı zenginleĢtiren yapı elemanlarıdır.

ġekil.4.26. Mustafa Yıldırım Evi 1. Kat Planı

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Yapının iç mekanında kullanılan yapı elamanları dikkat çekicidir. Kapılar ve kapaklı dolaplar yapının sanat değerini artırmaktadır. Kapı ve dolaplarda genel olarak yapı genelinde bir standartlaĢma söz konusudur. Buradaki kapı ve dolapların aynı ustaların bilinçli olarak ürettiklerini göstermektedir. Kapı ve dolapların yüzeylerindeki el yapımı oyma ve düzeltme izlerini yöresel ahĢap iĢçiliklerinin güzel örneklerindendir. Benzer Ģekilde tavan kaplamalarında da bir standardın yakalandığı söylenebilir. Duvar ile tavanın birleĢiminde yer alan ve tavanı kenarlarda 10 cm içeriye daraltan silme uygulamadaki inceliğin göstergesi olarak algılanabilir.

ġekil.4.27. Kemer

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Bu yapıda çok nadir görülebilecek bir yapı detayı mevcuttur. Merdiven evine üst kattaki odanın 50 cm mesafede kavisli bir Ģekilde konsol yapması alan kazanımına yönelik örnektir. Yine merdiven evinin üst sofaya ulaĢtığı yerde yer alan Bursa kemeri de iki mekan arasındaki zarif bir geçiĢi temsil etmektedir.

ġekil.4.28. Merdiven

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Bu yapının üst kat kuzeybatı odada yer alan ve merdivene açılan pencerelerde oldukça dikkat çekicidir. Sık iç bükey ve dıĢ bükey yaylardan oluĢan ve pencere etrafında sarılan silmeler hem iĢçilikleri hem de tasarımları ile ince bir zevkin göstergesidir.

ġekil.4.29. Kapı ve pencereler

Kaynak: Kudep ArĢiv, 2019

Dolaplar arasında gizlenen, odaların, tamamına yakınında bulunan gusülhaneler geleneksel mimarideki temizlik anlayıĢının göstergesidir. Benzer nitelikteki uygulamalar Konya ve yakın çevresindeki illerde görülebilecek bir mekan düzenlemesidir.

ġekil.4.30. Oda içlerinde dolaplarda gizlenen gusülhane