Yangın algılama ve uyarıda kullanılan sistemler

Yangın algılama ve uyarıda kullanılan sistemler; klasik sistemler, adreslenebilir sistemler olmak üzere ikiye ayrılır.

2.3.2.1.A Klasik (konvansiyonel) sistemler

Yangın bölgelerine ayırma (zonlama) prensibi ile çalışan klasik sistemlerde karar yetkisi detektörlerindir. Belirli zonda bulunan detektörler ve/veya butonlar birbirine paralel, kontrol paneline tek bir bilgiyi iletecek şekilde bağlanırlar. Bu bölgedeki detektörlerin hangisi alarm verirse versin, kontrol panelinden o bölgeye ait uyarı alınacaktır. Eğer o bölgede 15-20 detektör var ise arıza ya da alarm bilgisinin hangi detektörden geldiğini öğrenmek için o bölgeye ulaşmak gerekmektedir. 20 detektörün bulunduğu geniş bir alandan yangın uyarı sinyali geldiğinde o bölgeye ulaşmak itfaiye ekibi için sorun olmayabilir. Fakat olay arıza mertebesinde değerlendirildiğinde hatta herhangi bir kopukluğun yerini saptamak hiç kuşku yok ki zaman ve enerji kaybına yol açmaktadır. Klasik sistemlerde her bir ihbar hattından merkezi panele kablo çekilir. Bu durum kontrol panelinden çevreye çok sayıda kablo yayılmasına yol açmaktadır. Yangın zonları bir kere belirlenip ihbar hatları tesis edildikten sonra bu bölgelerde yapılabilecek yenilemeler oldukça güçtür, zira bu yenilemeler ancak tesisatta yapılacak değişikliklerle mümkündür. Bu olumsuz özelliklere ek olarak ayni hatta bağlanan çeşitli tipte detektör ve butonlardan gelen sinyaller birbirinden ayırt edilemez. Detektörler elektronik olarak basit bir karşılaştırıcıdan oluşurlar. Isı dedektörlerinin ısı ve hava değişimlerinden kolay etkilenmesi dolayısı ile yanlış alarm verme durumları oldukça yüksektir. En büyük avantajları ekonomik olarak ucuz olmalarıdır (Birinci, 2014).

2.3.2.1.B Adreslenebilir sistemler

Adreslenebilir sistemler; analog adreslenebilir, dijital adreslenebilir sistemler, elektronik adreslenebilir olmak üzere sınıflandırılabilir.

Analog adreslenebilir sistemler

Dedektörler, klasik ve dijital adreslenebilir sistemlerde iki konumludur öyle ki ya normal konumdadır veya alarm durumundadır. Fakat Analog Adresli sistemlerde dedektörler algıladıkları duman ya da ısı değerini panele iletirler. Panel her an tüm dedektörlerle iletişim halindedir ve dedektörlerden ölçülen değerleri alarak bunları önceden tanımlanan referans değerleri ile korele eder eğer herhangi bir anomali ile karşılaşır ise alarm durumuna geçerek uyarıda bulunur. Öbür sistemlere göre daha gelişmiş olan bu sistem yalancı alarmlara karşı oldukça başarılı bir yapıya sahiptir. Sistem içerisinde bulunan her dedektör için ayrı bir üst sınır değeri tanımlanabilmekte, bu sayede de sistem farklı mekanlarda hassasiyetini koruyabilmektedir. Böylece sistem daha kararlı çalışarak yanlış alarm ihtimalini olabildiğince alt sınıra çekecektir. Bunun yanında ölçülen değer üst sınıra ulaştığında ön uyarı vererek erken müdahaleye imkân sunacaktır.

Dijital adreslenebilir sistemler

Sistem maliyet ve teknik donanım açısından klasik sitemlere göre oldukça farklı olan bu sistemde her bir dedektörün panel tarafından tanınan kimlik kodu bulunmaktadır. Bu kod sayesinde alarm durumunda algılama yapan dedektörün yeri tam olarak tespit edilebilir. Ayrıca bu özellik arıza ve hat kopukluğu yaşanması durumunda ise bu durumların meydana geldiği dedektörün tam olarak yerinin bulmasına olanak sağlamaktadır. Bütün bunlara ek olarak klasik sistemler kıyaslandığında oldukça önemli farklardan bir tanesi de dijital adreslenebilir sistemlerde, her bir bölgeye 128 adete kadar dedektör bağlanabilmesidir.

Dijital adreslenebilir sistemlerin en temel özellikleri aşağıdaki gibidir:

 Dedektörler ve butonların bulundukları yerler dikkate alınmadan kablo tesisatı açısından en uygun biçimde çevrim hattına bağlanabilirler. Bu durum, yangın zonlarının yazılımlar kullanılarak tanımlanıyor olmasından kaynaklanmaktadır.

 Aynı çift kabloya çok sayıda dedektör bağlanabilmesi sebebi ile önemli ölçüde kablo tasarrufu sağlanabilir.

 Yangın algılama ve uyarı sistemlerinden bilgi alınması veya kullanılması gerekiyor ise modül bağlanmasına uygun yapıya sahiptir.

 Bu sistemlerde detektörler tıpkı klasik sistemlerde olduğu gibidir. Yangın kararı detektörler tarafından verilir.

Dijital adreslenebilir sistemler sadece adreslenebilme özellikleri sebebi ile avantaj sağlar. Fakat bu sistemlerin en büyük dezavantajı özellikle duman dedektörlerinin yalancı alarmlara karşı çözümler sunamamasıdır.

Elektronik adreslenebilir sistemler (interaktif)

Teknolojideki ilerleme yangın Algılama ve Uyarı Sistemlerini de etkilemekte bu değişimler hem kontrol panellerinin hem de sistem içerisinde bulunulan detektör, modül ve butonların tamamen mikro işlemcili üretilmesine olanak sağlamaktadır. Bu devrimsel gelişmeler sayesinde analog adreslenebilir sistemlerde akıllı olan sadece panel iken, elektronik adreslenebilir sistemlerde saha elemanlarının da akıllı olması sağlanmıştır. Mikro işlemciye ve kendi karar yetkisine sahip akıllı dedektörler panel ile hem yayın hem de tarama yöntemi ile sürekli iletişim halindedir. Ayrıca sistem içerisinde kullanılan bu akıllı buton ve dedektörler belleklerinde verileri saklayabilir. Böylece geçmişe yönelik bilgilere erişim sağlanabilir.

Cihaz adresi, cihazın tipi ve çalışma modu, sistem içinde sürekli çalıştığı süre, çalıştığı zaman içinde geçirdiği arıza ve alarm sayısı, eğer var ise son girilen alarmın tarihi ve zamanı, kalan/kullanılan çevresel kompazasyon miktarı, en son bakım tarihi, kullandığı şantiye ve projenin adını, eğer var ise en son alarm sırasında detektörün kaydettiği değerler, detektörün hassasiyet değerleri, arıza kodları hakkında bilgiler akıllı yangın güvenliği donanımlarının belleklerinde saklanabilir (Birinci, 2014).

Yangın sistemleri içerisinde bulunan donanımların bu değişimi sistemi daha verimli hale getirerek oluşacak felaketlerin önüne geçmekte ya da meydana gelen zararı en aza indirgemektedir. Sürekli veri akışının sağlanması birçok avantaj sağlamaktadır bunlardan biride arıza veya teknik aksaklık durumunda anlık veri iletişimi olduğu için tam olarak nerede sorun olduğu belirlenip, anında müdahale olanağı sağlamasıdır.