Video Konferans

Gerçek zamanlı, çift yönlü görüntü ve ses iletimi ile gerçekleştirilen iletişimdir. Tüm sistem uzaktaki bir noktadan ve aynı noktaya ses ve video göndermeye ve almaya izin vermektedir. Ses ve video iletiminde, veriler gönderici bilgisayarda sıkıştırılarak, alıcı bilgisayara geldiğinde açılması yöntemi ile yapılır. Verilerin iletimi sırasında bu sıkıştırma ve açma işlemelerinden kaynaklı ses ve görüntüde kalite kaybı oluşabilmektedir. Başarılı bir video konferans için hızlı bir İnternet bağlantısı gerekmektedir. Bazı uygulamalar ile hem yazılı, hem sesli, hem de görüntülü iletişim kurulabilmekte, aynı zamanda bu uygulamalar ile birtakım uygulamaların ortak kullanımı da gerçekleştirilebilmektedir.

Uzaktan eğitim için en ideal eşzamanlı eğitim aracı video konferanstır. Farklı noktalardaki kişileri mekandan bağımsız olarak bir araya getiren, görüntülü ve sesli iletilere izin veren bir sistem ile sınıf ortamındaki gibi hatta daha çekici olarak ders işlenebilmektedir. İnsanlar için yaşam boyu öğrenme bir ihtiyaç haline geldiğinden, uzaktan eğitimin gelecek yıllarda daha da yaygınlaşacağı, buna paralel olarak da uzaktan eğitim için ideal iletişim yöntemi olan video konferansların da

yaygınlaşacağı görülmektedir. İngiltere’deki Açık Üniversite, web tarayıcı ile bütünleşik çalışan FlashMeeting uygulaması aracılığı ile öğrencilerinin video konferans yöntemi ile ders işlenmesini sağlamaktadır. Kullanılan video konferans uygulaması aşağıdaki özellikleri içermektedir [38].

• Yerel ağ veya İnternet’te ses ve video yayını yapılmasına izin vermektedir.

• Harici bir program yüklemeye gerek kalmadan, İnternet Explorer veya Firefox gibi tarayıcılar ile bütünleşik olarak çalışmaktadır.

• Yayının başlatılması ve durdurulması çok kolaydır.

• Diğer kişiler ile metin tabanlı olarak da yazışma olanağı sunmaktadır. • Bağlantı paylaşımını desteklemektedir.

• Çeşitli araçlar ile memnuniyet veya kızgınlık gibi düşünceler paylaşılabilmektedir.

• Geri sayım aracı ile kalan zaman görülebilmektedir. • Özel ve genel iletişim imkanı sağlamaktadır.

• Düşük ağ bağlantısı kullanır ve İnternet trafiğini çok fazla meşgul etmez. • Konuşmalar daha sonra tekrar izlenmesi için kayıt edilir.

İngiltere’deki Açık Üniversitenin kullandığı bu sistem başka üniversiteler ve kuruluşlar tarafından da kullanılmaktadır. Özellikle video konferans hizmeti vermek için altyapı çalışmaları yapmış ve sistemi oluşturmuş kuruluşlar vardır. Bu kuruluşlarda oda kiralama yöntemi ile video konferans yapılabilmektedir. Kiralanan odaya göre belirli sayıdaki kişi, kendilerine verilen giriş kodu ile ilgili odalara girmekte ve video konferans hizmetlerinden yararlanmaktadırlar.

1.2.2.4.1. Video Konferansın Teknik Altyapısı

İnternet üzerinde veri iletimi sırasında daha çok görüntülerin iletimi trafiği yoğun olarak kullanmakta, dolayısı ile de video konferans için hızlı İnternet bağlantılarına gereksinim duyulmaktadır. Ancak herkesin aynı anda hızlı İnternet bağlantısına sahip olması çoğu zaman pek mümkün olmadığından dolayı video

görüntülerinin İnternet ile iletimi için farklı teknolojiler geliştirilmiş ve geliştirilmeye devam edilmektedir.

Video konferans için standartları ITU (International Telecommunication Union, Uluslararası Telekomünikasyon Birliği) belirlemektedir. ITU’nun dışında Uluslararası Standartları Organizasyonu (ISO)’nun oluşturduğu görüntü formatları mevcuttur. ISO tarafından 1993 yılında MPEG–1 (Moving Picture Expert Group), 1995 yılında MPEG–2 geliştirilmiştir. ISO tarafından geliştirilen bu iki standart video konferans amacıyla geliştirilmediği için, bu amaçla kullanılamamaktaydı. ISO, 1998 yılında önceki standartlardaki özelliklere ek olarak video konferansa izin veren MPEG–4 formatını geliştirmiştir [39, p.101]. Ancak ISO’ nun MPEG standartları daha çok CD-ROM, Disk gibi veri depolama araçları içerisindeki hareketli görüntüler için geliştirilmiş olmasından dolayı video konferans için yeterli olmamaktaydı. Bu sırada ITU-T, video konferans için IP tabanlı iletişime olanak sağlayan farklı teknoloji standartları geliştirmeye başlamış ve bu kapsamda sırasıyla H.261 ve H.263 teknolojilerini geliştirmiştir. H.261, MPEG–1 standardının başlangıcı ve ISDN hatlar üzerinde video konferans ve telefonlarda görüntü aktarımı için geliştirilmiş, ilk oluşturulan kodlama sistemidir. H.263 ise, H.261’e göre daha az bant genişliği kullanılması amacıyla geliştirilmiştir. ITU-T daha sonra H.320, T.120, H.323 ve H.324 standartlarını geliştirmiştir.

H.320, ISDN video konferans yapılabilmesi için tanımlanmış bir standarttır. Noktadan noktaya veya çoklu noktalara arasında, haberleşme ağları üzerinde video konferans yapılmasına izin vermektedir. T.120 ise konferans sırasında veri gönderimi için gerekli tanımlamaları içerir. Çoklu noktalar arasındaki veri konferansında doküman ve grafik verilerinin noktalar arasındaki dağılımını tanımlar.

H.323, ITU-T tarafından ilk sürümü 1996, son sürümü (v5) 2003 yılında tamamlanan, İnternet üzerinde birebir veya çoklu noktalar arasında ses iletimi için geliştirilmiş bir protokoldür. Ses iletiminin yanı sıra kendi içerisinde çeşitli protokolleri barındırdığından dolayı görüntü iletimi, veri paylaşımı (T.120 ile), terminal, ağ geçidi (Gateway), gatekeeper ve MCU gibi bileşenleri de içermekte ve bu nedenle diğer protokolleri de bir araya getirdiği için şemsiye görevi görmektedir.

H.323 protokolünde ağ geçidi ile farklı protokolleri kullanan sistemler ile başarılı bir şekilde bağlantı kurulabilmekte, gatekeeper ile telefon numaraları ile IP adresleri arasında dönüşüm işlemleri yapılmakta ve MCU (Multipoint Conferencing Unit) ile birden fazla nokta arasında konferans gerçekleştirilebilmektedir [40]. H.320’nin tersine network topolojisinden bağımsızdır. H.323 paket tabanlı olduğu için ağdaki yoğunluktan etkilenmekte ve veri gönderimi sırasında kaybolan paketler gerçek zamanlı video aktarımı olduğu için tekrar gönderilmemektedir. Veri gönderimi ise, eş zamanlı olmadığı için T.120 standardında kaybolan paketler tekrar istenerek hata düzeltme yapılmaktadır. H.324 ise normal telefon hatları üzerinden yüksek kalitede ses ve video sıkıştırması kullanılarak, düşük bant genişliğinde ses ve video konferans tanımlarını içermektedir. Birden fazla nokta arasındaki video konferanslar için MCU (Multipoint Conferencing Unit) cihazları kullanılmaktadır. MCU cihazlar, gerçek zamanda konferansa katılan taraflara doğru ses ve video sinyallerini dağıtarak, anahtarlama işlevini sağlarlar. Bir video konferans sisteminde herhangi bir noktada bulunabilmektedir.