Verilerin Analizi

Araştırmanın “Ortaokul Matematik öğretmenleri proje görevlerini nasıl uygulamaktadır?” biçimindeki birinci alt problemine yanıt bulmak üzere hazırlanan ölçme aracı formları istatistik paket program kullanılarak analiz edilmiştir. Öğretmenlerden ortaokul Matematik proje görevlerinin uygulanışını değerlendirmelerini istemek amacıyla hazırlanan ölçme aracından elde edilen veriler frekans ve yüzdeleri hesaplanmıştır.

Araştırmanın alt problemlerine ilişkin veri toplamak amacıyla öğrenci, öğretmen ve velilerden görüşmeler yoluyla toplanan veriler ses kayıtlarının dökümü ve kontrolleri yapıldıktan sonra içerik analizi yapılmıştır. Ses kayıtlarının süresi en az 26 dakika, en çok 38 dakika olarak tespit edilmiştir. Katılımcı formlarının belirttiği kodlamalar öğrenciler için sırasıyla sıra no (1-16), sınıf düzeyi (5-8), cinsiyet (K, E) , okul tipi (A, B, C, D); öğretmenler için sırasıyla sıra no (1-20), cinsiyet (K, E), okul tipi (A, B, C, D), mezuniyet durumu (L, YL, D); veliler için ise sırasıyla sıra no (1-6), cinsiyet (K, E), okul tipini (A ,B, C, D) ifade etmektedir.

Temel amacın toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşmak olan içerik analizinde; verilerin kodlanması, kategorilerin bulunması, kodların ve kategorilerin analiz edilmesi aşamaları izlenir. Betimsel analizde özetlenen ve yorumlanan veriler, içerik analizinde daha derin bir işleme tabi tutulur. Bu nedenle

betimsel bir yaklaşımla fark edilemeyebilen kavram ve temalar içerik analiziyle keşfedilebilir (Yıldırım ve Şimşek, 2013). Bu nedenle araştırmada veriler içerik analizi kullanılarak analize tabi tutulmuştur.

Bu çalışmada içerik analizi yöntemi mantıksal sırasına ve uygulama aşamalarına bağlı kalınarak analiz işlemi gerçekleştirilmiştir. Araştırmada tüm kodlamalar tamamlandıktan sonra aynı dökümler başka bir eğitim uzmanınca daha kodlanmıştır. Sonrasında iki araştırmacının görüşme verilerine ait görüş birlikleri ve görüş ayrılıkları belirlenmiş ve güvenirlik (kodlayıcılar arası uyuşum yüzdesi) 0,92 olarak hesaplanmıştır. Araştırmada Miles ve Huberman’a ait güvenirlik katsayısı şu formül kullanılarak hesaplanmıştır (Miles ve Huberman, 2016: 64).

Güvenirlik = Na (Görüş Birliği)

Na (Görüş Birliği)+ Na (Görüş Ayrılığı)

Bir araştırmada geçerliği ve güvenirliği sağlamak için yapılması gerekenler ve bu araştırmada yapılan çalışmalar Tablo 3.3.’de özetlenmektedir.

Tablo 3.3. Araştırmada Geçerlik ve Güvenirlik İçin Yapılan Çalışmalar

Geçerlik ve Güvenirlik İçin Yapılması Gerekenler

(Yıldırım ve Şimşek, 2013; Miles ve Huberman, 2016; Merriam, 2013).

Bu Çalışmada Geçerlik ve Güvenirlik İçin Yapılanlar

Veri kaynağı olan bireylerin açık biçimde tanımlanması; veri kaynaklarının/ örneklemin çeşitlenmesi

Bu araştırmada belirli sayıda farklı bölgelerde yer alan okullarda çalışan farklı kıdem yıllarına sahip öğretmenler; farklı sınıf düzeylerinde, farklı okul türlerinde okuyan Matematik dersinden proje görevi hazırlama deneyimi olan öğrenciler ve bu öğrencilerin gönüllü velileri arasından seçilen kişilerle görüşmeler yapılmıştır. Araştırmada belirlenen okullardan hizmet yılı, kıdem, cinsiyet ve öğrenim türü açısından farklılığı yansıtmak hedeflenmiş olup okul yöneticilerinden bu konuyu dikkate alarak öğretmen seçiminde araştırmacıya yardımcı olmaları sağlanmış ve bu doğrultuda görüşmeyi kabul eden öğretmenlerle görüşmeler yapılmıştır.

Dış güvenirliği sağlamak amacıyla veri gruplarının yer aldığı sosyal dokunun tanıtılması

Araştırmada farklı bölgelerden okullara ulaşılmıştır. Görüşme verilerinde okulların bulunduğu çevrelerin özellikleri, öğrencilerin ödev, proje yapımı aşamalarında malzemeye ulaşımı, internet kullanım imkanları yeterli araştırma yapabilme durumları ile ilgili bilgiler ailelerin öğrenciye destek olma düzeyleri, velilerin sürece katılım durumları ifade edilirken sosyal dokunun özellikleri ile ilgili ipuçları verilmiştir.

Katılımcı teyidi (alana yakınlık sayesinde alana geri dönülmesi); yeni sorular eklenmesi; meslektaş teyidi (ön görülmeyen görüşmeler yapılması)

Araştırmada görüşmeler esnasında görüşülen kişinin cevabına açıklık getirmek için, sorulan soruyu açan, daha anlaşılır duruma getiren “bunu mu demek istiyorsunuz?”, “doğru mu anlıyorum?”, “örnek verir misiniz?” gibi sorular kullanılarak öğrenci, öğretmen ve velilerden görüşlerinin doğru anlaşıldığına ilişkin onay alınmaya çalışılmış; veri analizinde analizinde karşılaşılan bir güçlükte, anlaşılamayan noktalarda ilgili katılımcıya dönüş yapılarak tam olarak ne söylemek istediği ile ilgili fikri alınmış olup gerekli açıklamaları yapması sağlanmıştır. Bununla birlikte araştırmanın örnekleminde yer almayan ancak gönüllü olan öğretmenler ile planlanmamış görüşmeler de yapılarak araştırma sonuçları üzerine meslektaş teyidi alınmıştır.

Araştırmada iç güvenirliği sağlamak üzere uzlaşma noktalarının bulunması ve kontrol kodlaması yapılması;

Bulguların analizine öğretmenler ile yapılan görüşmelerle başlanmıştır. Bu aşamada araştırmacı ve danışman öğretim üyesi tarafından dökümlerin birlikte okunmasıyla kod ve temalar çıkarılmıştır. Kodlama esnasında görüş birliği ve görüş ayrılıkları noktalarında dökümler tekrar tekrar okunarak ortak bir yorumlama yoluna gidilmiştir. Danışman öğretim üyesi ve araştırmacının birlikte okuyarak yaptıkları kodlamanın ardından araştırma dışından üçüncü bir kişiyle veli ve öğrenci analizleri okunarak kodlama kontrolü yapılmıştır. Kodlamada güvenirlik katsayısı 0,92 olarak bulunmuştur.

İç güvenirlik için aynı konu üzerinde yapılmış başka araştırmaların sonuçlarını da ulaşılan sonuçların güvenirliğini teyit etmede kullanılması;

Araştırmada alanyazında yer verilen ilgili araştırmalar bölümü araştırmacıya ulaşılan sonuçların yapılan araştırmalarla benzer ya da farklı sonuçları olup olmadığını belirleme noktasında yardımcı olmuştur. Araştırmada konuyla ilgili çalışmalar yurt içinde ve yurt dışında yapılan araştırmalar biçiminde gruplanarak sunulmuştur. Elde edilen sonuçlarla önceki araştırmalar arasındaki benzerlikler ya da farklılıklarla ilgili kıyaslamalara araştırmanın sonuç ve tartışma bölümlerinde atıflar yapılarak yer verilmiştir.

Görüşmelerin nasıl yapıldığı, nasıl kayıt altına alındığı, nasıl analiz edildiği, elde edilen sonuçların nasıl birleştirildiği ve sunulduğunun ayrıntılı olarak açıklanması (detaylı rapor); doğrudan alıntılamalar yapılması;

Araştırmada yüz yüze görüşmeler yoluyla ayrıntılı ve derinlemesine doğrudan olayın gerçekleştiği doğal ortamın içinde bilgi toplanması amacıyla okul yönetimlerinden telefon yoluyla randevu talep edilmiş, randevu gününde, saatinde hazır bulunularak öğretmen, öğrenci ve velilerin kendilerini güvende hissedebilecekleri bir ortamda görüşmeler yapılmıştır. Araştırma verilerinin kolayca, kayba uğramadan dökümlerinin yapılması için katılımcıların onayı alınarak ses kayıt cihazı ile ses kaydı alınmıştır. Ses kaydına izin vermeyen kişiyle yapılan görüşme için yazılı kayıt tutulmuştur. Ses kayıtlarının detaylı dökümleri/yazımları yapılmıştır. Araştırmada içerik analizi kullanılarak görüşme dökümlerinin analizleri tamamlanmıştır. Verilerin birleştirilmesi ve sunulması aşamasında ise her katılımcının görüşleri tek tek okunarak kodlar belirlenmiştir. Ardından bu kodlar ilgili oldukları soruların altında organize olabildikleri temalar halinde verilmiştir. Bunun nedeni sorulara verilen cevapların farklı bölümlerde olmasıdır. İlgili olacak şekilde bilgiler/veriler toplanarak organize edilmiştir. Bulunan kod ve temaları destekleyen katılımcı ifadeleri birebir/doğrudan alıntılanarak öğrenci, öğretmen ve veli bulguları desteklenmiştir. Tüm süreç veri analizinde detaylı olarak açıklanmıştır.

Araştırmada Tablo 3.3’teki hususlar belirtildiği şekilde uygulanmış, geçerlik ve güvenirlik sağlanmaya çalışılmıştır.

4. BÖLÜM

BULGULAR VE YORUM