Araştırma kapsamında toplanan verilerin analizinde SPSS 19.0 (Statistical Package for Social Sciences) paket programı kullanılmıştır.
Araştırmada, katılımcıların demografik özellikleri frekans (f) ve yüzde (%) dağılımları ile sunulmuştur. Katılımcıların örgütsel sessizlik, okul yönetiminde kayırmacılık ve öğretmen öz yeterliğine ilişkin görüşlerini betimlemek amacıyla aritmetik ortalama (
X
) ve standart sapma (S) değerleri hesaplanmıştır.Araştırmada örgütsel sessizlik değişkeni iki boyutlu olarak ele alınmıştır. Bu boyutlar (1) korku ve algılanan risk ve (2) bağlamsal faktörlerdir. Okul yönetminde kayırmacılık değişkeni ise dört boyutlu olarak ele alınmıştır. Bu boyutlar (1) örgütleme, (2) değerlendirme, (3) koordinasyon ve (4) planlamadır. Öğretmen öz yeterliği ise tek boyutlu olarak ele alınmıştır. Araştırma kapsamında okul yönetiminde kayırmacılık ve örgütsel sessizlik değişkenlerinin yukarıda sıralanan alt boyutları ve öğretmen öz yeterliği arasındaki ilişkilerin belirlenmesi için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon testi kullanılmıştır. Bu analizi takiben okul yönetiminde kayırmacılığın dört alt boyutunun örgütsel sessizliğin iki alt boyutundan her birini ayrı ayrı yordayıp yordamadığını belirlemek için iki ayrı Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi yapılmıştır. Bunun ilk nedeni, örgütsel sessizliğin iki alt boyutunun birbiriyle ilişkilerinin bağımlı olmamasıdır. Diğer bir ifadeyle örgütsel sessizliğin iki boyutu olan Korku ve Algılanan Risk ile Bağlamsal Faktörler değişkenleri arasında yüksek düzeyde ilişki veya birlikte değişim söz konusu değildir. Diğer bir ifadeyle bu alt boyutlar birbirinden büyük ölçüde bağımsızdır. Bu anlamda, örneğin, öğretmenler Korku ve Algılanan Risk boyutuna ilişkin sessizlik davranışı göstermekteyken, bunun tam tersine Bağlamsal Faktörler boyutunda sessizlik
132
davranışı göstermiyor olabilir. Diğer yandan sessizlik algısının algısı korku ve risk algısı boyutu daha çok kişisel çekinceler (izolasyon korkusu, ilişkilerin bozulcağı korkusu vb.) ile ilgiliyken (Çakıcı, 2010), bağlamsal faktörler kısmı yaş, cinsiyet, deneyim, eğitim gibi bireysel faktörler ile örgütsel koşullar ve yöneticilerin tercih ettikleri idari değerler ile ilgilidir (Ülker ve Kanten, 2009; Özgen ve Sürgevil, 2009, s. 318; Turan vd., 2005). Dolayısıyla bu iki alt boyutun ayrı ayrı ele alınmasının daha uygun olacağına karar verilmiştir. Bu durumda örgürsel sessizlik ölçeğinin alt faktörlerinin her birinin tek faktör özelliği gösterip göstermediği test edilmiş ve analiz sonuçları bu alt faktörlerin tek faktör olduğunu ortaya koymuştur. Bu konuya ilişkin olarak yöntem kısmında verilerin analizi başlığı altında ayrıntılı bilgi verilmiştir. Dolayısıyla örgütsel sessizliğin iki alt boyutun her birinin kendi içinde tek faktör özelliği gösteriyor olması bu değişkenlerin ayrı ayrı regresyon modellerinde test edilmesinin diğer bir nedenidir. Böylece örgütsel sessizliğin iki alt boyutu için ayrı ayrı regresyon modelleri oluşturulmuş ve okul yönetiminde kayırmacılık ve öğretmen öz yeterliği tarafından yordanıp yordanmadıkları test edilmiştir. Öğretmenlerin algıladıkları örgütsel sessizlik, okul yönetiminde kayırmacılık ve öz yeterlik düzeylerinin cinsiyet (Kadın, Erkek) gibi iki alt kategorili değişkenlere göre karşılaştırılmasında Bağımsız Örneklemler t-Testi kullanılmıştır. Branş (Sınıf öğretmeni, Branş öğretmeni, okul öncesi öğretmeni) gibi üç veya daha fazla alt kategorisi olan değişkenlere göre yapılan karşılaştırmalarda ise Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) tekniği kullanılmıştır. Tek Yönlü Varyans Analizi sonucunda anlamlı farklılık ortaya çıkan değişkenlerde, bu farklılıkların hangi gruplar arasında olduğunun belirlenmesi amacıyla Tukey Çoklu Karşılaştırma Testi yapılmıştır.
Verilerin analizine başlamadan verilerin yapılacak analizlere uygun olup olmadığını belirlemek amacıyla çeşitli varsayım testleri yapılmıştır. Öncelikle araştırma kapsamında yer alan değişkenlerine ait verilerin normal dağılım gösterip göstermediği incelenmiştir. Araştırma modelinde yer alan her bir değişekene ilişkin Kolmogorov-Smirnov testi yapılmıştır. Kolmogorov-Smirnov (K-S) testi sonucunda elde edilen anlamlılık düzeyleri 0.05’in üstünde (p>.05) değer olduğu görülmüştür. Bu durum verilerin normal dağılıma uygunluk gösterdiğini araştırma verilerinin analizleri için parametrik testlerin kullanılabileceğini göstermiştir. Ayrıca verilerin normal dağılım gösterip göstermediğinin belirlenmesi için değişkenlere ait histogram ve saçılma grafikleri incelenmiş, bu grafikler de verilerin normal dağılım gösterdiğini ortaya koymuştur.
133
Ayrıca Regresyon analizinin varsayımları olan değişkenler arasında otokorelasyon, çoklu bağıntılılık (Multicollinearity), eşit varyanslılık (Homescedasticity) sorunlarının olup olmadığı test edilmiştir. Bu kapsamda otokorelasyon sayıltısının karşılanıp karşılanmadığının belirlenmesi için hesaplanan Durbin Watson katsayısının 1.608 olduğu belirlenmiştir (Bu katsayının 1.5 ile 2.5 arasında olması gerektiği belirtilmektedir). Tolerance değeri ise .300 olarak hesaplanmıştır (Bu değerin 0.1’in üzerinde olması gerekmektedir). VIF (Variance Infilation Factor) değeri ise 3.338 olarka hesaplanmıştır (Bu değerin 10 veya altı olması gerekmektedir). Collinearity Diagnostics tablosunda sadece altı kişiden alınan verinin -2 - +2 standart sapmanın dışında olduğunu göstermektedir. Bu sayı % 5’in çok altında olduğu için önemli bir ihlal ortaya çıkarmamaktadır. Bu sonuçlar araştırmada ele alınan değişkenler arasında çok yüksek bir ilişkinin olmadığını ortaya koymaktadır. Bu analizlerin sonuçlarının araştırmada ele alınan değişkenlere ilişkin verilerin tahmin hatalarının tesadüfi olduğunu, hataların birbirinden bağımsız olduğunu (otokorelasyon yoktur) ve eşit varyanslılık koşullarının karşılandığını gösterdiği söylenebilir.
135
BÖLÜM 4
BULGULAR ve YORUMLAR
Bu bölümde örgütsel sessizlik, okul yönetiminde kayırmacılık ve öğretmenlerin öz yeterlik algıları arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik analiz sonuçları verilmiştir. Bulguların sunumunda öncelikle araştırma değişkenlerine ilişkin betimsel bulgular ve değişkenler arasındaki ilişkileri gösteren korelasyon katsayıları sunulmuştur. Daha sonra Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi bulguları verilmiştir. Son olarak demografik değişkenlerle (cinsiyet, branş, okuldaki hizmet süresi, kıdem, yaş, öğrenim durumu, ön lisans/lisans düzeyinde mezun olunan yüksek öğretim kurumu, sendika üyelik durumu) ilgili karşılaştırmalı analizlerin bulgularına yer verilmiştir.
4.1. Örgütsel Sessizlik, Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz